سیستم های تحویل دارو نانو ذره ای حاملهای نانومتریک بکار رفته برای تحویل داروها یا بیومولکولها هستند. به طور کلی، حاملهای نانو متریک هم چنین از ذرات زیر-میکرو با اندازه ی زیر nm1000 و با مورفولوژی های مختلف تشکیل میشوند، از جمله نانو کره ها، نانو کپسولها، نانو میسلها، نانولیپوزوم ها و نانو داروها و غیره.
سیستم های تحویل داروی نانو ذره ای دارای مزایای برجسته ای هستند:
- میتوانند از کوچکترین مجراهای مویرگی به خاطر حجم فوق ریز خود عبور کنند و از زدودگی سریع توسط سلولهای بیگانه خوار جلوگیری کنند لذا مدت زمان شان در جریان خون به شدت طولانی میشود؛
- آنها میتوانند در سلولها و شکاف بافتی نفوذ کنند تا به اندام های هدف مثل کبد، طحال، ریه، نخاع و لنف برسند؛
- میتوانند خواص انتشار- کنترل شده را به خاطر زیست تجزیه پذیری، PH، یون و یا حساسیت دمایی مواد نشان دهند؛
- میتوانند سودمندی داروها را بهبود داده و عوارض جانبی سمی را کاهش دهند؛ و غیره
به عنوان سیستم تحویل دارو، نانو ذرات میتوانند داروها یا بیومولکولها را در ساختارهای درونی خود به دام بیاندازند و یا داروها یا بیومولکولها را روی سطح خارجی خود جذب کنند. در حال حاضر، نانو ذرات به طور وسیعی برای تحویل داروها، پلی پپتیدها، پروتئینها، واکسنها، اسیدهای نوکلئیک، ژنها و غیره بکار رفته اند. در طول سالیان، سیستم های تحویل داروی نانو ذره ای، پتانسیل عظیمی را در کاربردهای زیستی، پزشکی و داروسازی نشان داده اند.
در حال حاضر، محققان در زمینه ی سیستم تحویل داروی نانو ذره ای بر موارد زیر تمرکز دارد:
- برگزیدگی و ترکیب مواد حامل برای کسب سرعت انتشار داروی مناسب؛
- اصلاح سطحی نانو ذرات به منظور بهبود توانایی هدفگیری آنها؛
- بهینه سازی تهیه ی نانو ذرات برای افزایش قابلیت تحویل داروی آنها، کاربردشان در مراکز درمانی و امکان تولید صنعتی؛
- بررسی فرایند پویایی بافت زنده برای افشای بر همکنش نانو ذرات با خون و هدفگیری بافتها و اندامها و … .
مواد پلیمری بکار رفته برای تهیه ی نانو ذرات برای تحویل دارو باید حداقل سازگار زیستی باشند و بهترین تجزیه پذیری زیستی را داشته باشند. برای این هدف، مواد پلیمری زیادی بکار رفته اند، از جمله پلی (اسید لاکتیک)، پلی (اسید گلیکولیک)، پلی کاپرولاکتون، پلی ساکاریدها (به طور خاص کیتوزان)، خانواده ی پلی (اسید آکریلیک)، پروتئینها یا پلی پپتیدها (مثل ژلاتین)، غیره. در بین آنها، پلی ساکاریدها رایج ترین مواد پلیمتریک برای تهیه ی نانو ذرات برای تحویل دارو هستند.