انقلاب و عوامل پیروزی آن

امام خمینی به عنوان مرجعی بزرگ و رهبر انقلاب اسلامی ایران و بنیانگذار جمهوری اسلامی در ایران با پدیده‌ی تخریب و احزاب سیاسی دارای دیدگاهی خاصی است که میتواند در جامعه‌ی امروزه راهگشا باشد. دیدگاه او را می توان در پنج مرحله مورد بررسی قرار داد.

در اولین مرحله یعنی پیش از انقلاب اسلامی ایران امام خمینی به دلیل وابستگی احزاب سیاسی به بیگانگان یا فرمایشی و غیره آزاد بودن آنها اصولاً آنها را عامل پراکندگی در جامعه و نفوذ بیگانگان یا وابسته به رژیم می دید از همین روی به طور کلی با فعالیت احزاب سیاسی و تخریب مخالفت ورزیده و فعالیت آنها را فتنه انگیز دانسته بود. در مرحله‌ی دوم یعنی در آستانه‌ی پیروزی انقلاب اسلامی ایران امام بر فعالیت احزاب مردمی و تامین کننده‌ی منافع مردم صحه گذاشته و فعالیت آنها را حتی احزاب غیر اسلامی و نامسلمان را آزاد اعلام نمودند اما این آزادی را مشروط به مضر نبودن فعالیت آنها برای اسلام و مصالح عمومی دانسته اند مرحله‌ی سوم رویکرد امام خمینی بر احزاب سیاسی سال های نخستین بعد از انقلاب را در بر می گیرد در این مقطع امام که پراکندگی های ناشی از فعالیت گروهها و احزاب سیاسی را می‌دید بر بقای انقلاب و استمرار نظام یونانی اسلامی بیمناک شد و این پراکندگی ها را عاملی در جهت تضعیف انقلاب می دانست بنابراین به طور مکرر در سخنانشان خواستار اتحاد گروه های سیاسی در جامعه شدند ولی تذکرات امام در مورد وحدت بین گروه های سیاسی نتیجه بخش نبود.

مقدمه

از روزی که پیامبر اکرم (ص)، علی (ع) و شیعیانش را گروه رستگاران نامید و ابوذر، سلمان، عمار، مقداد، و دیگر یاران پیامبر(ص) و همچنین مبارزترین و انقلابی ترین مجاهدان اسلام چون حجربن عدی، صعصعه بن صوحان، مالک اشتر، عدی بن حاتم، برای نخستین بار به نام شیعه شهرت یافتند تشیع با خاطرات و تجربیات پرباری از مقاومت، مبارزه، قیام و شهادت آمیخته شد و به عنوان یک مکتب انقلابی، پرچم رسالت خونبار جهاد را در برابر ظلم، خودکامگی و فساد به دوش گرفت. تاریخ شیعه آکنده از مبارزه مداوم و بی امان و نهضتها قیام ها بر علیه حکام خودکامه و ظالم است. شیعه هیچگاه در طول تاریخ سنگر مبارزه را ترک نکرده است و همواره شعار عدالت و امامت را به عنوان اصیل ترین پیام وحی بدوش کشیده است و تا محقق نهایی این دو اصل، مبارزه با همه قدرتهای مانع و حکومتهای ظالم و براندازی هر نوع ستم اجتماعی را فرض، و بخش اجتناب ناپذیر ایمان دانسته است. مورخ و دانشمند معروف اهل تسنن «الوی» در این مورد می گوید: « شیعه نخستین کسانی هستند که تفکر انقلابی و پرچم قیام را در اسلام بر ضد طفیان بدوش کشیدند و همواره نظریات شیعه روح انقلاب را با خود همراه داشت. عقیده به امامت که شیعه بدان سخت ایمان داشت. آنها را به انتقاد و اعتراض نسبت به هیئتهای حاکمه و بالاخره به جبهه گیری در برابر آنها وا می داشت و این حقیقت در سراسر تاریخ شیعه مشهور است. بعقیده‌ی آنها (شیعه) هر حکومتی غاصب و ظالم است، بهر شکل و در هر قالبی که باشد مگر آنکه امام معصول یا نایب آن زمان حکومت را در دست گیرد. به همین دلیل بود که شیعه در تاریخ بطور مداوم در یک جریان انقلابی مستمر بسر می بردند، نه آرام می گرفتند و نه آن را رها می کردند»

اعلان سرکوب از طرف رژیم

نطق یاوه گویان شاه در 23 اسفند 1341، در پایگاه وحدتی دزفول، پرده از چهره فریبکارانه رژیم برداشت. و شاه خائن رسماً با روحانیت و رهبری نهضت اعلام جنگ نمود و مخالفان را به مرگ تهدید کرد. اعلام موضوع سرکوب از طرف شاه که در حقیقت پاسخ به اعلامیه مستدل آیات و مراجع قم بود. موجی از بگیر و به بزور اسارت و زندان و شکنجه و تبعید و محدودیت های غیر قانونی در سراسر کشور بوجود آورد و خود موجب اوج گیری بیشتر مبارزه گردید. امام با نزدیک شدن عید نوروز 1342، طی یک سلسله نامه ها و پیامها خطاب به علمای اعلام و حجج اسلام، عید نوروز را اعلام نمود ؟؟ حوز و علما را به عنوان تسلیت به امام عصر عجل الله مقامی فرجه الشریف قرار داد و تاکید فرمود علما با استفاده از این رویه مردم را به مصیبتهای وارده به اسلام و مسلمین متوجه نمایند و ضمن اخطار شدید الحن به دولت خواستار برکناری دولت مستبد شد. علمای تهران به پیروی از خواسته رهبر نهضت، عید 1342 را عزا اعلام نمودند و به هنگام خاموشی چراغ های حرم در قم که به علامت تحویل سال انجام گرفت، اعلامیه ها و ؟؟ فضای صحن و حرم را سفید پوش کرد، و ساواک نتوانستند در برابر این ابتکار عمل آگاهی بخش، عکس العملی نشان دهند.

رفع حجاب از زنان

در سال 1935 (1314 شمسی) به سر گذاران کلاه اروپای (کلاه شاپو) به وسیله مردان اجباری شد. در بازارهای کلاهدوزی،  کلاهدوزان نمونه کلاه شاپوی انگلیسی را پشت ویترین مغازه های خود گذاردند این کلاه از جنس حلبی بود. که آن را رنگ می کردند تا قیافه یک کلاه واقعی را داشته باشد. به این ترتیب بود که دستورات نظم جدید، به طور کامل و با ترس و لرز، اجراء گردید، اما در موضوعات عمده: بسیاری از این دستورات وسیله سوء استفاده و استثمار مردم قرار گرفت. تخمین زده می شود که از 000/300 نفر جمعیت مرد و زن تهران، نزدیک به 4000 زن رفع حجاب کردند. در پاییز 1934 (مهر 1313) دولت با صدور اعلامیه ای، مردم را برای پذیرش آموزگاران زن بی حجاب آماده کرد. در مه 1935 (خرداد 1314) یک مرکز فرهنگی زنان که زیر نظر یکی از دختران شاه قرار داشت تاسیس گردید، و دخترها با لباس ورزشی رژه رفتند. در 28 ژوئن 1935 (دوم مرداد 1314) نخست وزیر یک مجلس عصرانه تاریخی در یکی از باشگاه های بزرگ تهران ترتیب داد که اعضای کابینه و مقامات بلند پایه، با همسران خود در آن شرکت کردند. از این رو مایه حیات نیست که در پی وقفه ای که در اصلاحات رضاشاه- با توجه به قیام مردم افغانستان علیه امان الله خان- به وجود آمد، اصلاحات رضاشاهی در زمینه لباس مرد، منجر به یک قیام در مشهد مقدس گردید و نیروهای ارتش که مجهز به مسلسل بودند، به داخل مسجد یورش بردند در این ضمن، حضور بانوان سرشناس بی حجاب در معابر عمومی، و پوشیدن لباس به شیوه اروپایی ادامه یافت. مردها از لحاظ نوع لباس مورد نظر خود با محدودیت مواجه شدند زیرا مقررات جدید درباره‌ی لباس مردان با شدت اجراء می شد. نتیجه‌ی این سیاست این بود که لباس سنتی مردها که زیبا هم بود، تبدیل به لباس عجیب و غریبی شد، و سلیقه‌ی خوب ایرانیان در لباس پوشیدن، در ظرف چند سال، از بین رفت. اما مردم فقیه، همچنان به پوشیدن پیراهن های بدون یقه. ادامه دادند.

پیدایش طبقات اجتماعی جدید

در دوران رضاشاه، طبقات جدیدی پیدایش یافتند و تلاش شد تا طبقات قدیم را از بین ببرند. طبقه جدیدی از ثروتمندان پروبال گرفتند که بسیاری از آنها از افسران ارتش بودند که مورد مرحمت شاه قرار داشتند. طبقه جدیدی از سرمایه داران اقتصادی زایش یافتند. امکاناتی که رضاشاه از لحاظ اجرای خدمات عمومی فراهم کرد و در دوران سلطنتش ادامه یافت، بوسیله‌ی ارتش متخصصین « در دوران اشغال ایران» مورد استفاده قرار گرفت. فرزندان نامه رسان ها و مستخدمین دولت، به صورت سرمایه داران اقتصادی و میلیونرها درآمدند ثروت در دست کسانی انباشته شد که آماده فعالیت وارداتی در رشته هایی بودند که بازرگانان سنتی بازار با آنها نا آشنا بودند. نظیر ماشین آلات، وسایل نقلیه، قطعات یدکی و ماشین آلات صنعتی از انواع مختلف، همه اینها، کالاهایی بودند که بازرگانان قدیمی که عادت به واردات چای، شکر و قماش داشتند، به سختی حاضر می شدند وارد فعالیت وارداتی کالاهای جدید شوند.

تغییر نظام آموزش و پرورش

تلاش های بزرگی برای تهدید کتاب های درسی و مدرسه و تجدید سازمان آزمایشی اوقاف صورت گرفت تا بودجه لازم برای گسترش فرهنگ تامین شود. موقوفات از آغاز دوره دوم مجلس در 1911( 1290 شمسی) زیر نظر وزارت معارف قرار گرفت. چون در ایران مرسوم است که وقتی سلسله جدیدی بر سرکار می‌آید، آثار و بقایای سلسله گذشته را از بین می برد، از این رو سلسله پهلوی نیز مبادرت به سلب مالکیت از برخی مساجد و مدارس موقوفه کرد و ظاهراً دلیل تراشی می کرد که این موقوفات یادآور عصر قاجاریه می باشد. بسیار بودند کسانی که دولت را متهم کردند که هدف واقعی است از این کار، سوء استفاده از عواید موقوفات است با وجود این مخالفت ها، شورای عالی معارف که در 1921 ( اسفند 1300 شمسی) تاسیس شد، موضوع استفاده از عواید موقوفات را برای تاسیس مدارس دولتی، مورد بحث قرارداد.

هویت ایرانی در مقابل غرب گرایی

غرب گرایی فرهنگی روز افزون حکومت پهلوی مورد تنفر طبقات عامه مردن بود بخصوص بازاریها و نیز علمای مذهبی که شخصیت و موقعیت آن مورد حمله قرار گرفته بود. عادات و اخلاق غرب گرایی از لوازم سلطه سیاسی- اقتصادی غرب پنداشته می شد و افکار و ایده های ضد غرب گرایی و ضد رژیم نیز پیش از پیش توده های مردم تمسک می جست در دهه 1960( 1340 به بعد) اندیشمندان ایرانی بحث از دفاع در مقابل غرب گرایی و بازگشت به هویت فرهنگی ایران را آغاز کردند. بدین منظور آنان
« غربزدگی» را محکوم کردند. این عکس العمل، در چارچوب تلاشهای ضد امپریالیستی مصدق، و نیز غربگرایی سریع سالهای پس از کودتای 1953 ( 1332) قابل درک بود.

• مقدمه

فصل اول: اقدامات شاه و اطرافیان او

• اعلان سرکوب از طرف رژیم
• سیاست تضعیف مذهب
• رفع حجاب از زنان
• فروش زمین های دولتی به مردم و رونق زمین بازی
• پیدایش طبقات اجتماعی جدید
• تغییر نظام آموزش و پرورش
• رویارویی روحانیت با زمینه ی آموزش و پرورش
• دستگیری امام و قیام خونین پانزده خرداد

فصل دوم: هویت و اوضاع ایران

• هویت ایران در مقابل غرب گرایی
• اوضاع اقتصادی ایران در دوران رضا شاه
• بازگشت به قدرت مطلقه شاه
• فصل سوم: آغاز انقلاب
• جرقه های انقلاب اسلامی
• سال تجدید هیئت سیاسی در ایران
• فرار شاه از ایران
• پیروزی انقلاب اسلامی
• علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی در ایران
• صفات امام خمینی از زبان چندی از علما و روحانیون
• چکیده
• منابع و ماخذ

منابع

1. انقلاب اسلامی و ریشه های آن 1370، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، عباس علی عمید زنجانی
2. پا به پای آفتاب 2، 1370، موسسه نشر پنجره، امیررضا ستوده
3. تاریخ معاصر ایران، 1377، موسسه انتشارات عطایی، پروفسور پیتر آوری
4. ریشه های انقلاب ایران، 1385، نشر علم، نیکی، کدی
5. انقلاب اسلامی، 1378، موسسه توسعه دانش و پژوهش ایران، محمد رضا تاجیک
6. انقلاب های خیابانی، 1379، نشر و پژوهش شیرازه، آصف بیات
7. انقلاب فرهنگی، 1384، موسسه چاپ و نشر عروج، محمد شرف زاده برور