مفهوم دیه (جبران خسارت) در حقوق جزایی

دلیل کار بر روی این موضوع و تحلیل و بررسی جنبه های آن از این امر نشات می گیرد که هنوز هم در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران هیچ گونه وحدت نظر و توافقی در مورد جنبه کیفری یا مدنی دیه وجود ندارد و این مطلب نه تنها در سطح حقوقی بلکه در سطح رویه قضایی و دادگاهها نمود عملی و عینی دارد . اگر نگاهی به سابقه دیه و پیدایش آن بیندازیم متوجه می شویم که این تاسیس حقوقی در جهت جبران خسارت وارده به مجنی علیه و یا اولیای وی بوده است و در واقع ما به ازاء خون ریخته شده مقتول است و بیشتر جنبه خصوصی داشت ولی با تشکیل حکومتها این وضعیت از دیه گرفته شد و سعی شد تا رنگی از مجازات هم به این تاسیس حقوقی داده شود بدین ترتیب مشخص شد که دیه در واقع ماهیت ترکیبی و دو وجهی دارد یعنی از یک سو جانی باید آن را جهت جبران خون ریخته شده مقتول یا مجنی علیه پرداخت کند و از سوی دیگر کیفر است که بر جانی وضع شده و در مورد او باید به اجرا گذاشته شود . این مطلب موضوعی است که حقوق جزای جمهوری اسلامی ایران آن را مورد قبول قرار داده است . از طرفی حقوق کنونی ایران با استفاده از فقه پویای اسلامی به این موضوع رسیده است که جانی نسبت به ضررو زیان مازاد بر دیه که بر مجنی علیه وارد شده است مسئولیت دارد و باید آن را جبران کند و در نظر گرفت که عدم پذیرش خسارات و ضرر و زیان مازاد بر دیه نشان دهنده عدم توجه به واقعیات جامعه و برقراری عدالت است و در نهایت این نکته را به اثبات رساند که مقادیر تعیین شده عیون ششگانه دیات می تواند  در جهت جبران ضررو زیان وارد به مجنی علیه به صورت پول رایج هر کشور اسلامی درآید تا بدین ترتیب تطبیق احکام دین با مقتضیات زمان و مکان محقق شود .

• مقدمه
• الف) بیان موضوع و انگیزه انتخاب آن
• ب) سوالات
• ج) فرضیات
• د) سابقه پژوهش
• ه) روش تحقیق
• و) محدودیت‌ها
• ز ) خلاصه و چکیده
• ح) عبارات اختصاری

بخش اول: دیه (تعاریف و مفاهیم و سابقه پیدایش)

• فصل اول: تعریف دیه
• مبحث اول: معنای لغوی دیه
• مبحث دوم: معنای اصطلاحی دیه
• گفتار اول: مفهوم فقهی دیه
• گفتار دوم: مفهوم حقوقی دیه
• گفتار سوم: مفهوم قانونی دیه
• فصل دوم: سابقه پیدایش دیه
• مبحث اول: سابقه پیدایش دیه در جهان
• مبحث دوم: سابقه پیدایش دیه در اسلام

بخش دوم: حقوق جزای ایران

• فصل اول: قبل از انقلاب اسلامی
• مبحث اول: از آغاز تا انقلاب مشروطه
• مبحث دوم: از انقلاب مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی
• فصل دوم: بعد از انقلاب اسلامی
• مبحث اول: حاکمیت قانون راجع به مجازات اسلامی 1361
• مبحث دوم: حاکمیت قانون مجازات اسلامی 1370

بخش سوم: پرداخت دیه در حقوق جزایی (جمهوری اسلامی) ایران

• فصل اول: در قانون ایران
• فصل دوم: کاربرد حقوقی دیه
• مبحث اول: مجازات (جنبه کیفری) دیه
• مبحث دوم: جبران خسارت
• مبحث سوم: دیه از نظر سیاست کیفری ایران در حال حاضر
• گفتار اول: قانونگذار
• الف) مجازات مالی
• ب) جبران خسارت
• گفتار دوم: ماهیت ترکیبی (خاص) دیه
• گفتار سوم: انعکاس ماهیت حقوقی دیه در آرای قضایی ایران
• مبحث چهارم: خسارات زاید بر دیه
• فصل سوم: مسئول پرداخت و مهلت پرداخت دیه
• مبحث اول: جانی
• مبحث دوم: ضمان عاقله
• مبحث سوم: دولت (بیت‌المال)
• مبحث چهارم: مهلت پرداخت دیه