رابطه ورزش و افسردگی

روانشناسی ورزش به شکلهای مختلف از همن زمانی که روانشناسی پا به عرصه وجود گذاشت، بوجود آمده است. نخستین مطالعه ثبت شده در روانشناسی ورزش در قرن نهم انجام شده است. نورمن تریپلت[1] (1898) آنچه را که به عنوان نخستین آزمایش در روانشناسی اجتماعی و نخستین آزمایش در روانشناسی ورزش ذکر می‌شود را انجام داد.

تریپلت پدیده تسهیل اجتماعی (به طور مفصل در فصل 6 مورد بحث قرار می‌گیرد) را مورد بررسی قرار داد. او ثابت کرد که دوچرخه سواران تمایل دارند وقتی با شخص دیگری مسابقه می دهند نسبت به زمانی که به تنهایی دوچرخه سواری می‌کنند، سریعتر برانند. اما تری پلیت پژوهش مربوط به ورزش را بیشتر دنبال نکرد و تا 1920 که اصول روانشناسی ورزش به طور رسمی به ثبت رسید، کاری در این مورد انجام نگرفت.

در 1925 کلمن گریفیث[2] آزمایشگاه پژوهشی ورزش را در دانشگاه ایلینویز[3]تاسیس کرد. گریفیث، که روانشناسی ورزش را تثبیت کرد و کرسی دانشگاهی برای آن بوجود آورد، دو کتاب درسی مهم را نیز منتشر ساخت و به عنوان مشاور تیمهای حرفه ای ورزشی به کار خود ادامه داد، به همین دلیل اغلب به «پدر روانشناسی ورزش» معروف است. اما روند اولیه روانشناسی ورزش بسیار کند بود و آزمایشگاه پژوهشی ورزش در 1932 به دلیل فقدان بودجه تعطیل شد. (جارویس، 1380، ص 15)

بین 1930 و 1960 (حداقل در جهان غرب) فعالیتهای اندکی در رشته روانشناسی ورزشی انجام گرفت. در اتحاد جماهیر شوروی (سابق) روانشناسی ورزش به طور رسمی مدت کوتاهی بعد از جنگ جهانی دوم مطرح گردید. البته بدست آوردن اطلاعات صحیح راجع به عملکرد روانشناسی ورزش شوروی در دوره جنگ سرد دشوار است، اما عموماً باور بر این است که، در خلال بازیهای المپیک ملبورن[4] (1960) تیمهای اروپا شرقی برای تیم های ملی خود روانشناسان ورزشی استخدام کردند (کریمرواسکولی 1994).

مسلماً می دانیم که در اوایل 1970 تیمهای روسیه و آلمان غربی برای افزایش عملکرد ورزشکاران شنا در رویدادهای بین المللی روانشناسان ورزشی استخدام کردند.

روانشناسی ورزشی در آمریکا از 1960 فعالیت مجدد اش را شروع کرد و چند سال بعد در انگلیس و باقی کشورهای اروپایی شکل گرفت. این رشته به سرعت در جهان توسعه یافت و از جدیدترین اصول علمی برخوردار گردید. جالب است که تا اخیراً مطالعه روانشناسی ورزش دقیقاً به جای قرار گرفتن در قلمرو روانشناسی در حوزه علوم ورزشی قرار دسته بندی می شد. اما این موضوع به مرور تغییر مکان داد، به طوری که در 1986 انجمن روانشناسی شناخت و در 1993 جامعه روانشناختی انگلیس بخش روانشناسی تمرین و ورزش را تاسیس کرد.

[1]  Norman Triplett

[2]  Coleman Griffith

[3]  Illinois

[4]  Melbourne Olympics

روانشناس ورزش چه کسی است؟

این سوال می تواند به دو روش مطرح شود: چه کسانی می توانند خودشان را روانشناسان ورزشی معرفی کنند و روانشناسان ورزشی چه کاری انجام می دهند؟ در مورد پرسش نخست، فعلاً در انگلیس ثبت نام اجباری روانشناسان ورزشی وجود ندارد، بنابراین (از لحاظ نظری) هر کسی می تواند خودش را یک روانشناس ورزش معرفی کند. البته، غیر اخلاقی است که کسی به اندازه کافی آموزش ندیده باشد و بخواهد از عنوان روانشناس ورزش استفاده کند. انجمن علوم تمرین و ورزش انگلیس (BASES)[1] دفتری برای ثبت نام روانشناسان ورزشی دارد. در کنفرانس سالیانه 1998 بخش روانشناسی انجمن روانشناختی تمرین و ورزش انگلیس اصول اعطای عنوان روانشناس خبره ورزش (اختصاصاً به افراد واجد شرایط) را تصویب کرد. برای ثبت نام در دفتر BASES به عنوان روانشناس ورزش، یا فرد بایستی ابتدا مدرک روانشناسی و سپس درجه بالاتری در رشته ورزش داشته باشد یا ابتدا مدرک علوم ورزشی و سپس درجه بالاتری در روانشناسی ورزشی بگیرد.

نقد عملکرد ورزشی

اغلب ورزشکاران بیش از 15 ساعت در هفته را به تمرین اختصاص می دهند. هزینه‌هایی را هم که صرف تجهیزات، بیمه، مربیگری، و مسافرت آنان می شود، به این زمان تمرین باید اضافه کنیم. در مجموع تمام این تلاش ها و مخارج برای “اجرای خوب” در مسابقات مهم صرف می شود.

با چنین سرمایه گذاریی، تعجبی ندارد که هر کس به دنبال پیروزی در رقابت باشد و به همین دلیل است که برنامه های روانشناسی ورزشی مورد توجه قرار می گیرند. یک برنامه استاندارد روانشناسی ورزشی شامل هدف گذاری، تمرین آرمیدگی، تجسم و تمرین تمرکز است. چنین برنامه ای نیازمند زمان و تلاش است، ولی این مهارتها در سایر زمینه های زندگی مانند مطالعه و کار نیز بکار می آیند، بنابراین عموماً سرمایه گذاری در آن مقرون به صرفه است.

برخی از روشها و مهارتها مانند تمرینات آرمیدگی، پیش از اینکه با اطمینان در مسابقات مهم به کار گرفته شوند، به تمرین زیادی نیاز دارند، اما برخی دیگر چنین نیستند. یکی از این فعالیتها که ورزشکاران می توانند فوراً از آن سود ببرند و به شیوه‌ای آسان آن را انجام دهند، نقد عملکرد ورزشی است.

یک نقد عملکرد موثر: اطمینان از افزایش می دهد، برای هر نوبت تمرین، هدف را مشخص می کند؛ به تکمیل راهبرد رقابتهای آتی کمک می کند؛ و زیان عملکرد ضعیف را به حداقل می رساند.

طرح زیر، پیامدهای احتمالی یک مسابقه را به شکلی ساده نشان می دهد. اجازه دهید تا هر موقعیت را به طور جداگانه بررسی کنیم و ببینیم که گذراندن چند دقیقه از وقت به نقد عملکرد، چه ارزشی خواهد داشت.

اهمیت و نقش بازی

به همان میزان که تغذیه خوب، بهداشت مناسب و مراقبت از کودک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بازی نیز نقش مهمی در رشد و تحول افکار و احساسات کودک ایفاء می کند. کودک از طریق بازی های گوناگونی که انجام می دهد، می تواند مهارت‌های‌حرکتی، تخیل، خلاقیت، درک مفاهیم، بیان هیجانات و پذیرش ارزش‌های فردی- اجتماعی را بیاموزد. (سلحشور، 1379، ص 56)

بازی کودکان راهی است به سوی شناخت جهان، جهانی که در آن زندگی می کنند، و وظیفه تغییر و دگرگونی ساختن آن را به عهده دارند. فعالیت فکری کودک ضمن بازی شکل می گیرد؛ او باید برای خود نقشی انتخاب کند و سپس خود پنداره‌اش را بر پایه آن نقش استوار سازد و گفتار و کردار مناسب برگزیند. کودک ضمن بازی همه جوانب شخصیت خود ر می شناسد و رشد می دهد. (سلحشور، 1379، ص 56)

بازی از نظر کودکان یک “کار” و یک “فعالیت” است. از رفتار کودک در حین بازی می توان به نحوه تربیت والدین و اطرافیان او پی برد. بازی هم خواسته های کودک ر آشکار می کند و هم احساساتش را پرورش می دهد. کودک از طریق بازی و ضمن آن طرز رفتار بزرگسالان ر می آموز؛ به نظم و ترتیب عادت می کند؛ مبارزه با دشواری‌ها را فرا می گیرد و جوانه های استقلال رای، ابتکار، خلاقیت، شایستگی و اعتماد به نفس را در خود رشد و پرورش می دهد.

مقابله با استرس با روش SIT

در کار با ورزشکاران بر لزوم تمرکز بر روی افراد به غیر از «جمعیت هدف» تاکید شده است. از زمان بازی های المپیک لوس انجلس همواره این سوال مطرح بوده است که روانشناسان ورزش در بازدهی ورزشکاران تا چه اندازه نقش دارند؟ یکی از راههای ممکن برای مداخله روانشناسان در امور ورزش کاهش استرس یا حداقل آموزش ورزشکاران برای بهره برداری سازنده از آن بوده است تا بدین طریق استرس مانع از عملکرد صحیح و مفید آنها نشود. در سالهای اخیر SIT و مداخلات کنترل استرس وابسته به آن به طور موفقیت آمیز در کار با ورزشکاران به کار رفته اند.

پیش از اینکه به جنبه های اختصاصی چنین مداخلات درمانی بپردازیم لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که تمرکز دیگر کنترل استرس در سطح مربیان بوده است. به همان طریق که پزشکان در بیماران خود یا مدیران مدارس در معلمان می توانند ایجاد استرس کنند، مربیان ورزشی نیز با سبک های ارتباطی خود می توانند در ورزشکاران استرس ایجاد کنند. به نظر اسمیت، اسمول و کورتیس (1979) اغلب مربیان از دستورالعمل های مبهم، تنبیه کلامی، تعریف و تمجید اندک از ورزشکاران به نگرش منفی در آنها نسبت به مربی، اعضاء تیم و خودشان می انجامد که این به نوبه خود عملکرد ورزشکاران ر در مسابقه پائین می آورد. از این رو یکی از شیوه‌های کاستن استرس ورزشکاران تاثیر گذاردن بر شیوه تعامل مربیان با ورزشکاران است.

اسمیت و همکاران رویکرد شناختی- رفتاری را برای آموزش این مسئله به مربیان به کار بردند که چطور دستور عمل های خاص پاسخ همراه با پسخوراند مثبت درباره عملکرد ورزشکاران و تشویق تعمیم یافته تر را سرمشق دهی کرده و به کار برند. در هر حال، همه پژوهشگران تا بدان حد خوشبین نیستند که بتوانند سبک های ارتباطی منفی مربیان را با ورزشکاران تغییر دهند. برای مثال کایراسکنبام، ویتروک و مونسون (1984) مداخلات آموزشی SIT را برای تعلیم ورزشکاران در مدارا با انتقاد دیگران مورد عمل قرار دادند. چنین رویکردی مکمل مهمی برای اقدامات اسمیت در تغییر رفتارهای مربیان است.

[1]  British Association of Sport and Exercise Sciences.

• مقدمه
• تاریخچه مختصری از روانشناسی ورزش – 1

فصل اول

• بخش اول: نقد عملکرد ورزشی – 6
• الف- عملکرد خوب و بد – 7
• ب- عملکرد خوب، باخت – 7
• ج- عملکرد ضعیف، برد – 8
• د- عملکرد ضعیف، باخت – 8
• بخش دوم: سطح انگیختگی/ فعال سازی – 10
• کاهش انگیختگی/ فعال سازی – 11
• افزایش انگیختگی – 12
• بخش سوم: کنترل و هدایت انرژی – 13
• شناخت سطح انرژی – 13
• کنترل سطح انرژی – 14
• هدایت سطح انرژی – 16
• خلاصه – 18
• بخش چهارم: فنون آرمیدگی – 18
• فواید آرمیدگی چیست؟ – 19
• فنون آرمیدگی – 22
• خلاصه – 24
• بخش پنجم: تمرین تجسمی – 25
• تمرین ذهنی برای اجرای بهتر – 25
• فنون تمرین ذهنی برای دو و میدانی – 30
• بخش ششم: تمرکز – 30
• تمرکز و توجه – 33
• نکته کلیدی – 37
• به سوی تمرکز بهتر – 40
• عوامل موثر در تمرکز – 43
• افزایش تمرکز – 45
• تمرین تمرکز گرایی – 46
• بخش هفتم: اطمینان – 47
• اعتماد به نفس: عاملی مهم برای بهترین عملکرد ورزشی – 47
• نگرشها و اثرات آن روی اجرا – 50
• قرار گرفتن در چهارچوب صحیح ذهن – 54
• استفاده از خودگفتاری – 55
• خود انگاره – 57
• فنونی برای تکامل چارچوب صحیح ذهن – 58

فصل دوم

• بخش اول: انگیزش و ورزش – 62
• دیدگاههای انسانی به انگیزش: تئوری نیازهای مازلو – 63
• تئوری انگیزه پیشرفت مک کلند و اتکینسون – 66
• ارزیابی تئوری FOS – 67
• بخش دوم: رویکردهای شناختی نسبت به انگیزش – 68
• اسناد – 68
• مدل اسناد وینر – 69
• ناامیدی آموخته شده و آموزش بازسازی اسناد – 70
• خودباوری – 71
• پژوهش معاصر روی انگیزه مشارکت ورزشی – 73

فصل سوم

• مقدمه: تنیدگی – 75
• بخش اول: تنیدگی و زندگی حرفه ای – 77
• بخش دوم: هزینه تنیدگی – 78
• تنیدگی خلبانهای خطوط تجاری – 80
• تنیدگی کارگران سکوهای صنایع تصفیه نفت و گاز – 81
• تنیدگی کارمندان مراکز هسته ای – 82
• بخش سوم: تنیدگی در پاره ای حرفه های پزشکی و پیراپزشکی – 84
• تنیدگی دندانپزشکان – 84
• تنیدگی پرستاران – 85
• تنیدگی مدیران موسسات – 87
• بخش چهارم: تعامل سیستمها و شکل گیری پاسخهای ارگانیزم نسبت به تنیدگی – 89
• نقش هورمونها – 89
• محور هیپوفیز- غدد فوق کلیدی – 89
• مکانیسم های تسریع کننده و بازدارنده ترشحات – 90
• بیماریهای تنیدگی – 91
• بخش پنجم: زنان در برابر تنیدگی – 93
• نشانگان تنیدگی زنان – 93
• تنیدگی زنان کارمند – 96
• بیماریهای تنیدگی ناشی از رویدادهای استثنایی، تهاجم های عصر جدید و زندگی
• در محیط های افراطی – 98

فصل چهارم

• بخش اول: پیشگیری و درمان تنیدگی – 102
• شیوه های سنتی – 103
• شیوه های جدید – 104
• بخش دوم: درمانگریها و روشهای مبارزه علیه تنیدگی – 107
• تنش زدایی بدنی – 108
• تنش زدایی روانی – 108
• تنش زدایی با استفاده از ابزار فنی – 109
• روان درمانگری – 109
• بخش سوم: پیشگیری و درمان تنیدگی در موسسات – 110
• نتیجه – 112

فصل پنجم

• بخش اول: افسردگی در ایران – 114
• افسردگی در غرب – 118
• نقدی بر روانشناسی افسردگی غرب – 134

فصل ششم

• بخش اول: اعتماد به نفس – 142
• خودپنداره – 143
• خودپنداره آموختنی و قابل تغییرات – 143
• خویشتن‌داری و تاثیر آن بر اعتماد به نفس کودک – 146
• ظاهرسازی و پرورش خودپنداره غیرواقعی – 148
• روشهای تقویت خودپنداره کودک – 149
• بخش دوم: اهمیت و نقش بازی – 152
• بازی و رشد خود – 153
• انواع بازی – 155

فصل هفتم

• بخش اول: چگونه بر کم تحرکی غلبه کنیم – 157
• شیوه های تجربی برای رهایی از کم تحرکی – 159

فصل هشتم

• چگونه سلامتی به دست آورده خود را حفظ کنید – 161

فصل نهم

• درمان اختلالات روانی با ورزش – 165
• درمان استرس با یوگا – 166
• کلاشا- منبع استرس – 169
• میدان های انرژی در بدن – 169
• تحقیقات علمی یوگانیدرا – 170
• ساماسکاراها – 171
• غذا خوردن تحت استرس – 173
• مقابله با استرس با روش SIT – 178

فصل دهم

• پایان نامه – 181
  • بررسی اثرات تربیت بدنی بر فشارهای جسمانی- روانی با عنوان شاغل و ارایه
• الگوی بهینه ورزشی – 182
  • بررسی اثر ویتامین C , E در پیشگیری از ضعف سیستم‌ایمنی در ورزشکاران – 192
• مقایسه رشد اجتماعی و اختلالات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی ورزشکار
• و غیر ورزشکار در شهر تهران – 194

فصل یازدهم

• ترجمه مقالات اینترنتی
• مقاله A: تراکم استخوان و افسردگی – 200
• مقاله B: تایید جنسیت در افسردگی: یافته‌های واگیر شناسی بدست آمده از مطالعات II و DEPRESI – 202
• مقاله C: خدمات جمعی رفاهی بر اساس جنسیت افراد، ورزش و بازآفرینی نیروی از دست رفته زنان در
• زمان ابتلا به افسردگی در “ایتون” – 218
• مقاله D: ارتباط کاهش سطح افسردگی در بزرگسالان با انجام حرکات ورزشی در حد متعادل – 223

فصل دوازدهم

• منابع:
• منابع فارسی – 229
• منابع پایان نامه ای – 231
• منابع اینترنتی با سایت Ebscohost – 232
• ضمیمه
• متن مقالات اینترنتی
• مقاله A: متن انگلیسی تراکم استخوان و افسردگی
• مقاله B: متن انگلیسی تاثیر جنسیت در افسردگی، یافته های واگیر شناسی
• مقاله C: خدمات جمعی رفاهی بر اساس جنسیت افراد، ورزش و بازآفرینی نیروی
• از دست رفته زنان در زمان ابتلا به افسردگی در ایتون
• مقاله D: متن انگلیسی ارتباط کاهش سطح افسردگی در بزرگسالان با انجام
• حرکات ورزشی در حد متعادل

منابع

• فارسی

1. استورا، (1377)، تنیدگی یا استرس (بیماری جدید تمدن)، (مترجم دکتر پریرخ دادستان)، تهران؛ رشد.
2. بلاک برن، ایوی. ام، (1380)، مقابله با افسردگی و شیوه های درمان آن، (مترجم دکتر گیتی شمس)، تهران؛ رشد.
3. جارویس، مت، (1380)، روانشناسی ورزش، (مترجم نورعلی خواجوند)، تهران؛ کوثر.
4. ساتیاناندا، سوامی، (1377)، درمان استرس با یوگا، (مترجم جلال موسوی نسب)، تهران، فراروان.
5. سلحشور، ماندانا، (1379)، پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان، تهران؛ واژه آرا.
6. گراهام وینتر، کتی مارتین، (1379)، راهنمای عملی روانشناسی ورزشی، (مترجم دکتر محمدکاظم واعظ موسوی)، تهران؛ دانش افروز.
7. مایکنبام، دونالد، (1376)، آموزش ایمن سازی در مقابل استرس، (مترجم سیروس مبینی)، تهران، رشد.
8. مهربان شاهاندشتی، مجتبی، (1380)، بررسی منشاء اجتماعی افسردگی ایرانی، تهران؛ روزبهان.
9. دکتر صادقی، محمدرضا و دیگران، (1378)، فصلنامه پژوهشهای روان شناختی، تهران؛ شماره 10، احمدی.

• پایان نامه

1. رضوی- محمدحسین، (1381)، بررسی اثرات تربیت بدنی بر فشارهای جسمانی- روانی بانوان شاغل و ارایه الگوی بهینه ورزشی، دانشگاه مازندران، گروه تربیت بدنی.
2. دکتر آقای علی نژاد، حمید و دیگران، (1381)، بررسی اثر ویتامین E و C در پیشگیری از ضعف سیستم ایمنی در ورزشکاران، فصلنامه المپیک، سال نهم، پاییز و زمستان 1380.
3. کارگر، زهرا و دیگران، (1381)، مقایسه رشد اجتماعی و اختلالات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی ورزشکار و غیرورزشکار در شهر تهران، فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، سال دوم، شماره 4، زمستان 1381.

• لاتین

1. A: Academic Search Premier, Bone Density and Depression.
2. B: Zurich University Psychiatric Hospital, (2002), Gender Differences in Depression.
3. C: Forbes, Susan L, (2001), Gendering Corporate Welfare Practices, Brock University, Ontario, Canada.
4. D: Christopher, Sanders, (2000), Moderate Involvement in Sports is Related to Lower Depression Levels Among Adolescents, Academic Search Premier.