مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
مقدمه
ریشه علم جغرافیا از زمانی نشات گرفت که انسان خود را شناخت و این سئوال برای او مطرح شد که در کجاست و چگونه باید به حیات خود ادامه دهد.
از جغرافیا علمی همیشه به عنوان دانش خلاق در جهت رفاه انسان و بهبود محیط زندگی او استفاده نشده است. از جبر طبیعت و جبر جغرافیا در نژادپرستی و مسایل ژئوپلتیک برداشت نابخردانه شده و از جغرافیای علمی در توسعه طلبی ملتها و گسترش فضای حیاتی آنها نابجا بهره‌گیری و در رابطه انسانها با طبیعت عوامل تاریخی، اجتماعی و حتی روانی فراموش گردید. بدین ترتیب در نیمه اول قرن بیستم جغرافیای علمی یا کاربردی، خود را با مفاهیم ژئوپلتیک توام گردیده و در تملک نظامی و سیاسی سرزمین‌ها گام برداشت. در همین دوره بین جغرافیای توجیهی با جغرافیا علمی که به خدمت سازمان‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی دولت‌های استعماری درآمد، توازن و هماهنگی اساسی دیده می‌شود.
جغرافیای کلاسیک به تشریح می‌پردازد ولی جغرافیای کاربردی در جستجوی وضع آینده ناحیه است، جغرافیای کاربردی به جای اینکه به بررسی یک نکته خاص بپردازد از نظر عمران محیط روستایی و یا شهری به تجزیه و تحلیل پرداخته و به عبارت دیگر جغرافیای کمی است.
کتابچه بررسی وضعیت اقلیمی بندر انزلی به عنوان پروژه (پایان نامه) مع‌الوصف مجموعه حاضر محصول پژوهشهایی است که اینجانب آزاده مستعلی دانشجوی دوره کارشناسی کارتوگرافی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری در زمینه بررسی وضعیت اقلیمی شهرستان بندر انزلی از نظر خاک و زمین‌شناسی و آب و هوا و ریزش باران و هیدروگرافی و در آخر نیز اشاره‌ای به مرداب انزلی به انجام رسانده‌ام. که این مطالب را با استفاده از کتابها و رساله‌ها و مراجعه به مراکز مختلف اداری و دولتی و مراجع مختلف و استفاده از منابع موثق توانسته‌ام این اطلاعات را جمع‌آوری نموده و در اختیار شما عزیزان بگذارم. امید است که مورد قبول شما خوبان و دانش پژوهان عزیز قرار بگیرد و کمی و کاستی آن را نادیده گرفته و از آن بهره‌ای ببرید. در ابتدا لازم است کمی شهر بندر انزلی را توصیف کنم. بندر انزلی شهری زیبا است که در استان گیلان قرار گرفته و از شهرستان رشت به این شهر رفت آمد می‌شود که این شهر یک شهر توریستی و زیبایی است که همه ساله افراد زیادی برای تفریح و سیاحت و دیدن نقاط زیبای آن به این شهر سفر می‌کنند. این شهر حدود 33 کیلومتر از شهرستان رشت پایتخت استان گیلان فاصله دارد. بندر انزلی که در قدیم به بندر پهلوی معروف بوده و عروس بندرها نامیده می‌شده است از آب و هوایی گرم و مرطوب برخوردار است که در کنار دریای خزر می‌باشد و بندری تجاری و قابل اهمیت از لحاظ منابع و منافع کشوری می‌باشد و بسیاری از صادرات و واردات از طریق این بندر صورت می‌گیرد و کشتیرانی در این شهر حائز اهمیت بسیاری می‌باشد. که من در این رساله به بررسی وضعیت اقلیمی این شهر پرداخته و اطلاعاتی را در مقوله جغرافیا از این شهر تاریخی و بیاد ماندنی تهیه نموده‌ام.
کلیات
با بررسی‌های زمین‌شناسی، حدود 15000 سال پیش، جزیره‌ای از سطح آب دریای خزر، سربرآورد که بعدها به نام انزلی نامیده شد و به عنوان مهمترین بندر سواحل جنوبی دریای خزر و ایران معروف گردید.
این جزیره بر اثر فعل و انفعالات جوی و سایر عوامل طبیعی، به صورت حالیه از دو قسمت انزلی و غازیان شکل گرفت و کانالی بین این قسمت ایجاد گردید که آب چهار رودخانه از شرق (سوسرروگا ـ پیر بازارروگا ـ راست خاله ـ و نهنگ روگا) و یک رودخانه از غرب (شنبه بازارروگا) از طریق آن به دریا وارد می‌گردد.
انزلی مهمترین بندر ایران در ساحل دریای خزر است که در ساحل جنوب غربی این دریا در آخرین قسمت شرقی زبانه‌ای که مرداب را از دریا جدا می کند قرار دارد.
گملین در سال 1771 در مورد انزلی چنین می‌نویسد:
شهر انزلی یا به طوری که روشها نوشته‌اند به دو قسمت قدیم و جدید تقسیم می‌شود. در قسمت قدیمی جزایر و ارامنه ایرانی کسی سکونت ندارد و در قسمت جدید بازرگانان روسیه و ارامنه تابع روسیه زندگی می‌کنند.
حدود موقعیت
بندر انزلی دارای 37 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 28 دقیقه طول شرقی است. ارتفاع آن از سطح دریا 15- است و از شمال به دریای خزر ـ از جنوب به مرداب انزلی ـ از مشرق به خمام و رشت ـ از مغرب به منطقه طوالش محدود می‌شود. در سال 1370 هـ . ش جمعیت مرکز شهرستان 697/64 نفر و جمعیت کل شهرستان 275/122 نفر و دارای یک شهر و یک بخش و دو دهستان مشتمل بر سی و چهار آبادی است و به دو قسمت تقسیم می‌شد محلات قدیمی از انزلی کهنه آباد و محلات جدید تازه آباد نام داشت. زمانی که رابینو در ایران بود این شهر دارای 790 دکان، 3 کاروانسرا و تعداد زیادی انبار یک مدرسه پسرانه و یک مدرسه دختران به روش مدارس اروپائی و هشت مکتبخانه و یک مدرسه روسی و یک مدرسه ارمنی بود.
وجه تسمیه، نام شهر:
نام انزلی[1] همیشه همانند معمائی مورد توجه همگان خصوصاً اهالی بندر انزلی بوده و هست و در هر فرصتی که پیش آورند درباره آن به بحث می‌نشینند و هر کس بدلخواه و یا بنا به شنیده‌هایش به تعبیر و تفسیر می‌پردازد. در این میان عده‌ای نیز از کلمه انزلی بدشان می‌آید و آنرا زائیده افکار بلشویک‌ها می‌دانند. در حالی که اگر همین عده قدری به خود زحمت بدهند و به بررسی بپردازند خواهند دید که نام انزلی صدها سال جلوتر از انقلاب بلوشیکی بر این شهر نهاده شده است. این نام چرا و در چه تاریخی بر این شهر گذارده شده معلوم نیست و تاریخ سکوت کامل اختیار نموده که تا این تاریخ اطلاعات دقیقی هنوز در دسترس قرار نگرفته است. اما بعدها مدارکی بدست آمده که نمایانگر معمای اسمی این شهر تا حدود گردید. بسیاری از اهالی خصوصاً پیرمردان ما وقتی با این سئوال روبرو می‌شوند که چرا نام این شهر را انزلی نهاده‌اند؟
تاریخچه شهرستان بندر انزلی
قدیمی‌ترین زمانی که در متون تاریخی از انزلی یاد شده، سال 863 هجری قمری است که در آن زمان یک دهکده کوچک بوده است. از اوایل دوره صفویه، این ناحیه مورد توجه انگلیسی‌ها، روس‌ها و دولت مرکزی ایران که پایتخت آن قزوین بود، قرار گرفت. انگلیسی‌ها در تجارت ابریشم گیلان با دایر کردن شرکت تجارتی در مسکو، راه رشت- بندر انزلی- بادکوبه به اروپا را رونق بخشیدند و انزلی به عنوان «دروازه اروپا» معروف شد. با روی کار آمدن پهلوی اول و توجه وی به بندر انزلی، این بندر بازسازی و اسکله‌های جدیدی در انزلی و غازیان ساخته شده و اداره بندر و کشتیرانی مجهز گشت. در حال حاضر بندر انزلی یکی از زیباترین شهرهای گیلان و مجهزترین بندر کرانه‌های دریای خزر است که سالانه هزاران تن کالا توسط کشتی، از آن خارج و یا به آن وارد می‌شود.
عمارت شهرداری
عمارت شهرداری انزلی که نمونه‌ای از معماری دوره پهلوی در گیلان است، در قسمت بالای پارک بلوار واقع شده و مشابه دیگر بناهای دوره پهلوی است که برای فرمانداری‌ها و شهرداری ها ساخته شده‌اند. علاوه بر کاخ‌ها و عمارت های تاریخی که مورد اشاره قرار گرفت، در استان گیلان ساختمان‌های قدیمی دیگری نیز وجود دارند که از لحاظ قدمت و ویژگیهای معماری جالب توجه‌اند مهمترین این عمارت ها عبارتند از: عمارت اداره پست، عمارت استانداری سابق، عمارت کلاه فرنگی، سرای طاقی کوچک و بزرگ، سرای چینی چیان و سرای محتشم که کلا در رشت قرار دارند و یادگار دوره قاجار هستند.
اهم ویژگیهای منطقه
بندر انزلی با دارا بودن قدمتی دیرینه و موقعیت منحصر به فرد، بزرگترین و مهمترین بندر تجاری شمال کشور بوده و به لحاظ نزدیک بودن به بنادر تجاری جمهوری‌های حاشیه دریای خزر، مراکز صنعتی و پر جمعیت کشور مقام اول را در شمال کشور احراز نموده است.
با توجه به سرمایه‌گذاری‌های به عمل آمده در زمینه ایجاد زیر ساخت های مناسب و خرید مدرنترین تجهیزات تخلیه و بارگیری در حال حاضر مساحت این بندر در فاز اول به 35 هکتار افزایش یافته و با احداث 5 پست اسکله جدید و بهره‌برداری از آن توان عملیاتی تخلیه و بارگیری کالای غیر نفتی در سال به 6 میلیون تن رسیده است.
با ابتکارات به عمل آمده طی دو سال اخیر تمام مراحل انجام امور ترخیص کالا از بدو ورود کشتی و کالا به بندر تا لحظه خروج کالاها با شرایط‌های مختلف اعم از ترانزیت، واردات و صادرات به صورت مکانیزه شده به نحوی که صاحبان کالا و تجار در اسرع وقت می‌توانند نسبت به ترخیص کالاهای خود اقدام کنند.
اهم مزایای منطقه بندرانزلی:
واقع شدن در مسیر اصلی کریدور شمال ـ جنوب و برخورداری از موقعیتی ممتاز جهت دستیابی به بازار کشورهای آسیای میانه، روسیه، قفقاز ماوراء قفقاز و کشورهای حوزه دریای بالتیک و ارتباط این کشورها از مسیر بندر انزلی ـ تهران ـ بندرعباس به کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا که یک مسیر کوتاه ایمن و ارزان را برای تجارت جهانی تأمین نموده است.
- – مجهز بودن به تجهیزات و تأسیسات کاملاً پیشرفته اعم از خشکی، دریایی و مخابراتی دسترسی آسان از طریق شبکه‌های ارتباطی هوایی، زمینی و دریایی به سایر نقاط کشور.
- – مکانیزه بودن تمامی عملیات بندری و دریایی
- – ظرفیت بالای حمل و نقل جاده‌ای که به کلیه مراکز صنعتی ـ تولیدی و پایتخت منتهی می‌شود.
- – فعالیت رو به افزایش خط کشتیرانی رو ـ رو که در حال حاضر سه کشتی بطور منظم در مسیر بندر انزلی ـ آستاراخان در رفت و آمد می‌باشند.
- – توقف نامحدود کالا در منطقه (متروکه نشدن کالا با مرور زمان)
- – فراهم نمودن بستر مناسب جهت مشارکت بخش خصوصی در احداث انبارهای روباز و مسقف با استفاده از تکنیک‌های خصوصی سازی از قبیل روش B.O.T (احداث – بهره‌برداری.)
[1]– فومنی ـ عبدالفتاح ـ تاریخ گیلان.
فهرست مطالب
- مقدمه
- پیشگفتار
فصل اول
- موقعیت – 1
- حدود موقعیت – 3
- پیدایش و سوابق تاریخی بندر انزلی – 4
- وجه تسمیه، نام شهر
- تاریخچه شهرستان بندر انزلی – 5
- مراکز تاریخی و باستانی – 6
- محلات – 7
- طوایف – 9
- زبان و لهجه – 13
- جاذبه‌های طبیعی – 14
- تالاب انزلی – 14
- تجارت – 15
- کشتیرانی – 15
- تاریخچه شیلات شمال «بندر انزلی» – 16
- ماهیگیری ماقبل تاریخ در جنوب دریای خزر – 17
- اقتصادی ـ اجتماعی – 17
فصل دوم
- اهم ویژگیهای منطقه – 20
- اهم مزایای منطقه بندر انزلی – 22
- مزایای قانونی منطقه – 24
- منابع طبیعی – 27
- جنگل
- منابع گیاهی و دارویی – 28
- منابع زیستی، جانوری – 29
- دامهای اهلی
- پرندگان
- خزندگان
فصل سوم
- آب و هوا – 32
- میزان تابش آفتاب در انزلی – 32
- اقلیم و شرایط طبیعی – 33
- انواع اقلیم منطقه – 34
- رطوبت نسبی – 37
- وزش باد و انواع آن – 37
- مدت ریزش باران – 38
- رودهای شهرستان بندر انزلی – 38
- آبهای زیرزمینی شهرستان بندر انزلی – 38
- میزان بهره‌برداری از آبها و احداث سدها – 40
- سد سفید رود
- سد خشکه بیجار
فصل چهارم
- توپوگرافی – 42
- خاک‌شناسی – 43
- پوشش گیاهی – 45
- کاربردی اراضی – 45
- کشاورزی و اجرای کشاورزی شیمیایی – 46
- مدیریت حوزه آبخیز یا آبخیز‌داری – 48
فصل پنجم
- هیدروگرافی و لایروبی – 52
- استعداد نیروی انسانی – 53
- تجهیزات – 54
- توسعه و پیشگیری – 56
- برآورد نیازهای تجهیزاتی و نیروی انسانی در سال‌های آتی – 57
- هیدرولوژی – 58
فصل ششم
- تالاب انزلی – 62
- تالاب انزلی، چشم و چراغ طبیعت ایران – 63
- خلیج «تالاب، مرداب» انزلی – 64
- حدود تالاب – 64
- اندوختگاه‌های تالاب انزلی – 67
- رودها و زهکشهای طبیعی وارد به تالاب – 70
- اکوسیستم مرداب انزلی – 71
- بهره‌برداری از مرداب انزلی – 73
- پروژه‌های حفاظتی تالاب انزلی – 74
- DOE – 75
- عوامل مؤثر در تغییرات و تخریب تالاب انزلی – 75
منابع
- تاریخ جامع بندر انزلی نویسنده عزیز طویلی.
- کتاب آب و هوای ایران.
- تالاب انزلی، نویسنده حمید مسعود منوری:
- جغرافیای گیلان: نویسنده: م.م لاهیجانی.
- رساله مقدمه‌ای بر تاریخ و جغرافیای گیلان نویسنده سید حسن پیشوایی.
- رساله پیدایش و نقش اقتصادی بندر انزلی نویسنده میر منصور موسوی.
- ویژگیهای طبیعی و مورفولوژی بندر انزلی تالیف: زهرا کشاورزان زاده.
- نقش و اثرات مناطق آزاد بر گسترش شهر و ناحیه مورد بندر انزلی حسین پیشوایی.
- طرح جامع بندر پهلوی ـ وزارت مسکن و شهرسازی ـ مهندس سردار افخمی ـ عبدالحمید اشراق.
- سیمای اقتصادی ـ اجتماعی ـ سازمان برنامه بودجه استان گیلان.
- مقاله درمورد مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- پروژه دانشجویی مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- پایان نامه در مورد مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- تحقیق درباره مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- مقاله دانشجویی مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی در قالب پايان‌نامه
- پروپوزال در مورد مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- گزارش سمینار در مورد مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی
- گزارش کارورزی درباره مطالعه وضعیت اقلیمی بندر انزلی