وحدت ملی و انسجام اسلامی از دیدگاه آیات و روایات

اتحاد و انسجام در قرآن و روایات

در ابتدای ورود به بحث، سزاوار است که اتحاد و انسجام را، از دیدگاه قرآن و روایات بررسی کنیم، تا به حقیقت این دو واژه، آشنا شده و اهمیت آن را از لسان قرآن و احادیث بشنویم و با دقت و توضیح، پیرامون آنها، به یک جمع بندی کلی برسیم، و در نتیجه ملتی بزرگ و گروهی آگاه، یعنی اسلام و مسلمین، به آرامش و امنیت مطلق برسند زیرا قرآن کریم، کتابی است که خداوند متعال، برای هدایت بشر فرستاده است و کتابی که بخواهد هدایت گر باشد، باید جامعیت داشته باشد وگرنه، آن مجموعه، نمی تواند به خواسته ها و نیازهای بشری، پاسخ دهد و صرفاً، نوشته ای خواهد شد که خالی از هرگونه محتوا است و البته روایات پیامبر و اهل بیت ایشان نیز چنین خاصیتی دارند.

الف ) اتحاد وانسجام  از نقل قرآن

در قرآن، از لفظ اتحاد و انسجام استفاده نشده است، اما کلماتی که با این واژه همخوانی داشته و از یک خانواده هستند، وجود دارد و بعضی دیگر از واژگان، از نظر محتوایی، با بحث مورد نظر، تطابق و هماهنگی دارند.[1]

شش آیه در قرآن وجود دارد که از کلمه ی «وحده» استفاده شده است که همگی به معنای «یکی بودن» و به «تنهایی» می باشد و پنج آیه از تفرقه و جدایی سخن می گوید و همان طور که می دانید، تفرقه، ضد اتحاد و انسجام است و در این قسمت به این آیات اشاره کرده و ترجمه و توضیح آن را بیان خواهیم کرد.

1- قالُوا اَجِئتَنا لِنَعبُدَ اللهَ وَحدَهُ وَ نَذَرَ ما کانَ یَعبُدُ آباوُتنا فَاتِنا بِما تَعِدُنا اِن کُنتَ مِنَ الصّادِقِینَ2

«قوم حضرت هود به او گفتند: آیا تو به نزد ما آمده ای که خدای یگانه را بپرستیم و از خدایانی که پدران ما می پرستند دوری کنیم. پس تو اگر راست می گویی عذابی را که به ما وعده داده ای بفرست «زیرا ما به خدای تو ایمان نمی آوریم.»

نکته ای که از این آیه برداشت می شود این است که رمز اتحاد و انسجام، پرستش خدای یگانه و شناخت خدای واقعی از میان خدایان گوناگون و ساختگی است. نکته قابل دقت در آیه ی مذکور آن است که تعصب و تقلید بی جا مانع شناخت حقیقت انسان می شود و انسان را به دشمنی و کنیه می کشاند.3

پس اگر قوم حضرت هود (ع) خدایان متعدد را رها می کردند و به گرد خدای واحد جمع می شدند و در پرستش خدای متعال متحد بودند به طور یقین سعادت دنیا و آخرت نصیب آنها می شد.

2- وَجَعَلنا عَلی قُلُوبِهِم اَکِنَّهً اَن یَفقَهُوهُ وَ فِی آذَانِهِم وَ قراً وَ إذَا ذَکَرتَ رَبَّکَ فِی القرآنِ وَحدَهُ وَلَّوا عَلَی اَدبارِهِم نُفُوراً 4

ما، بر دل و گوش مشرکان، پرده ای قرار دادیم، زیرا قرآن را درک نمی کنند و زمانی که، یگانگی پروردگار خود را، به یاد آنها می آوری، پشت کرده و گریزان می شوند.

در این آیه یگانگی و اتحاد مسلمانان پیرامون خداوند، سبب تجمع و شرک به او، سبب تفرق و کنار گذاشتن ذات باری تعالی شده است و در کنار یگانگی خداوند، قرآن هم به عنوان یکی از ابزار اتحاد شناخته می شود.

به عبارت دیگر پشت کنندگان و فراریان کسانی هستند که یگانگی خداوند در قرآن را می شنوند، پس این گروه متفرقین می باشند و در نتیجه، متحدین کسانی هستند که به یگانگی خداوند در قرآن پشت نکرده و به او، روی آورده اند.

ب) اتحاد وانسجام  اسلامی در روایات:

حال باید به روایاتی در این زمینه بپردازیم که به خوبی جایگاه اتحاد و انسجام را بیان کرده  است:

1. قال الامام علی (ع):

وعلیکم  بالتواصل والتباذل و یاکم و التدابرو التقاطع.

اما علی (ع)  دروصیت به حسنین(ع) می فرماید :

….و برشما باد  به ارتباط  و بذل و بخششو دوری  گزیدن  از جدائی و پشت  کردن  به یکدیگر.[5]

[1] .تفسیرات
2- سوره ی مبارکه اعراف، آیه 80.
3- تفسیر نرو، ج 4- ص 98.
4- سوره ی مبارکه اسراء، آیه 26.
[5] . نهج البلاغه ، نامه 47