توبه در قرآن

سخنی از محقق :

الحمدالله  الذی انزل  الفرقان  علی  عبده  لیکون  للعالمین  نزیراَ  والصلاه علی  من  جعله  شاهداً ومبشراً و نذیراًو داعیاً  الی الله باذنه  وسراجاً منیراً وعلی  آله  الذین  اذهب  عنهم  الرجس  اهل البیت  وطهر  هم  تطهیراً.

یکی از ویژ گی های  ما با تمام  نواقص و امور  قابل  انتقاد  این است  که به اثر  تلاشها ی مستمر  داعیان  مخلص و حرکتهای  اصیل اسلامی  تحویل  بی سابقه ای  در اذهان و افکار  پدید امده  که در نتیجه  آن  عموم مسلمین  بالاخص  قشرجوان و تحصیل کرده  به مطالعه  وتحقیق  ایات  قرآنی و مسائل  اسلامی  علاقه مند  شده اند   همین  طلب وتلاش  سبب  شد که  گاهی  جوانان  عزیز  هر سخنی را که  گوینده آن تظاهر  به تحقیق کند  گوش فرا دهندو هر کتابی  را که  درباره مسائل  اسلامی نگاشته  شده بخوانند  بدین  طریق اذهان پاک و کنجکاوشان هدف نشانه روی های  نویسندگان  غیر محقق و غیر  متعهد قرار گرفته است  از این رو ست که  می بینیم عده ای  با آنکه  درراه  پیشبرد ارمانها ی حیات  بخش  اسلامی  از هیچ  قربانی و فداکاری  دریغ  نمی ورزند ولی  درباره  فهم  بعضی  از مسائل بنیادی  که جهان  بینی  اسلامی  مربوط می شود  دچار  سوء  فهم شده و گاهی  تاسر حد انحراف  پیش می روند  علت  این سوء  فهم  وانحراف همان  مطالعات  آزاد و نادرست  است بنابراین  جوانان  ما باید  بدانند  که هر گفتاری پذیرفتنی نیست از قرآن و سنت  هر  برداشتی قابل  پذیرش  نیست و هر  محقق  نمی تواند  دراین باره (قرآن  وسنت ) صاحب  نظر باشد  نه هر که آیینه  سازد سکندری داند  چنانچه  خداوند  متعال  می فرماید فاسئلوا اهل  الذکران کنتم لا تعلمون پس  بپرسید  از اهل  اطلاع اگر نمی دانید . روی این اصل  بر مالازم  است که جهت  شناخت  صحیح اسلام و فهم درست  قرآن و جهان  بینی  اسلامی  به علماء راسخ  العلم و صاحب نظران  اسلامی  خود مراجعه و از آثار  گرانبهای آنان  استفاده  کنیم  تا از هر گونه  برداشت  نادرست و لغزشهای فکری  در جهان  بینی  اسلامی  مصون  بمانید  لذا  همین  احساس بنده رابه ان داشت  که چون استاد  امر فرمود ند الامربه فوق  الادب خودخود لازم و واجب  دانستیم  تا اینکه  چند  آیه ای  ازقرآن  در رابطه  با توبه  به تحقیق  بپردازیم  از کلیه خوانندگان  تقاضا می  کنم  که  این چند صفحه  ای   که بنده  حقیر جمع آوری و تلخیص  نموده ام  این را به  نیت کسب معلومات  نخوانند بلکه  سعی  نمایند  مطالب  ومحتوای  آن را  در فکر  وعمل  جای دهند و بنده  حقیر  را دعاهای صالحه خویش ازیاد نبرند.

تفسیر روان جاوید

یا ایها الذین آمنوا توبوا الی الله توبه نصوحاً عسی ربکم ان یکفر عنکم سیاتکم و یدخلکم جنات تجری من تحتها الانهار یوم لایخزی الله النبی و الذین آمنوا معه نورهم یسعی بین ایدیهم و بایمانهم یقولون ربنا اتم لنا نورنا و اغفرلنا انک علی کل شی قدیر – آیه 8 سوره تحریم ای کسانی که ایمان آورده اید به درگاه خدا بازگشت کنید بازگشتی از روی اخلاص باشد که پروردگار گناهانتان را بپوشاند و شما را به بهشتهائی که در آن نهرها جاری است داخل کند در آن روز خدا پیامبر و کسانی را که با او ایمان آورده اند خوار نسازد و نورشان پیشاپیش و به جانب راستشان می تابد می گویند ای  پروردگار ما نور ما را برای ما به کمال برسان و ما را بیامرز که تو بر هرکاری توانا هستی.

بعد از این خداوند اهل ایمان را امر به توبه فرموده ولی نه توبه صوری به اغراض دنیوی بلکه توبه واقعی خالص از غرض و مرض برای بازگشت حقیقی به اطاعت خدا و رسول مانند کسی که خودش را نصیحت نموده و پشیمان از گناه شده و عزم جزمی دارد که دیگر مرتکب معصیت نشود چون نصوح ماخوذ از نصح و مجازا برای مبالغه در آن به توبه نسبت داده شده و در روایات ائمه اطهار توبه نصوح به توبه ای که بازگشت از آن به گناه نشود و به توبه ای که باطن توبه کننده در آن مانند ظاهرش بلکه بهتر باشد تفسیر شده و در بعضی از روایات ذکر شده که خدا کسی را که توبه نصوح کند دوست دارد و تمام گناهان او را در دنیا و آخرت مستور می دارد و از بعضی آثار استفاده می شود که توبه کامل به ندامت از گناه سابق و عزم بر ترک لاحق و قضاء فوائت و اداء دیون و رد مظالم و تحصیل رضای صاحبان حقوق و چشیدن مرارت عبادت به قدری که از حلاوت معصیت چشیده است می باشد و بعد از توبه گفته اند خداوند گناهان نائب را می آمرزد چون عسی از خداوند برای وجوب و قبول توبه واجب است و به نظر حقیر تفضّل است و به این جهت به لفظ عسی که ظاهر در شک و تردید است تعبیر شده برای آنکه مومن همیشه بین خوف و رجاء باشد و در ادعیه التماس از قبول توبه شده و این دلیل بر حتمی نبودن آن است. و چون روز قیامت شود خداوند پیغمبر خود و اهل ایمان حقیقی به او را که در دنیا ظاهراً و باطناً با او بودند سرشکسته و خوار و ذلیل نمی فرماید بلکه به قبول شفاعت و دخول در جنت و مزیت مقام و منزلت آنان بر سایر امم سربلند و عزیز و محتر م می دارد و نورشان که حاصل از اعمال سابقه ایشان است در مقابلشان می تابد و صفحه محشر را روشن می نماید و نوری که از نامه های اعمال آنان که به دست راستشان است برخاسته می شود از جانب راستشان تابش دارد علاوه بر آنکه ائمه اطهار برحسب نقل مجمع و قمی رحمه الله از امام صادق علیه السلام پیش رو و در جانب راست اهل ایمان سیر می نمایند تا به منازل خودشان در بهشت برسند و ایشان همیشه با خدا راز و نیاز داشته و دارند و طالب مزید نور و رحمت و مغفرت الهی بوده و هستند و در مقابل این جماعت اهل نفاق و عداوت با خانواده نبوت از این امتند که خوار و روسیاه در اسفل السافلین جهنم جای خواهند گرفت. (صفحه 298 – 299).[1]

[1] . تفسیر روان جاوید (جلد پنجم) تالیف حضرت آیه الله آقای حاج میرزا محمد ثقفی تهرانی (ره)نوبت چاپ اول

تابستان 1376چاپخانه نهضت قم تیراژ : 2000 جلد ناشر : انتشارات بهران تهران بازار چهارراه بین الحرمین پاساژ فرنو