تاثیر سلامت روان و ارتباطات اثربخش بر بهره‌وری کارکنان در یک کارخانه

بیمارهای روانی از آغاز پیدایش بشر وجود داشته است و هیچ انسانی در مقابل این بیماریها مصونیت ندارد این خطر همیشه بشر را تهدید می‌کند. (احمدوند، 1382، ص 2)

عدم سازش و وجود اختلالات رفتار در جوامع انسانی بسیار مشهود و فراوان است. در هر طبقه و صنفی در هر گروه و جمعی، اشخاص نامتعادلی زندگی می‌کنند بنابراین در مورد همه افراد، اعم از کارگر، دانش‌پژوه، پزشک و مهندس، زارع، استاد دانشگاه و غیره، خطر ابتلاء به ناراحتی‌های روانی وجود دارد به عبارت دیگر، هیچ فرد انسانی در برابر امراض مصونیت ندارد (شاملو 1381،ص 10)

سلامت جسم و روان، انبساط خاطر و در نهایت شادکامی و تن آرامی پدیده‌هایی هستند که در ارتباط محیط زیست انسانها تحقق می‌پذیرند کارکرد نامناسب نهادها، نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهداشتی، درمانی در یک جامعه در ارتباط مستقیم با بهداشت روانی و جسمی مردم آن جامعه است و سلامت افراد را دچار مخاطره می‌کند، در اجتماعاتی که انسانها تحت تاثیر عوامل نامساعد محیطی باشد حوادث طبیعی (سیل و زلزله و …) بیماری‌های اپیدمیک، نارساناییهای ناشی از گسترش شهرهای بزرگ (آلودگی هوا، ترافیک، محیط پرهیاهو) بی‌عدالتی‌های اقتصادی، جنگ، بحرانهای اجتماعی، از هم گسیختگی خانوادگی، تضادهای درون گروهی و برون گروهی فرهنگی و مسائلی از این قبیل نمی‌توان از این قبیل قرار‌ دارند نمی‌توان انتظار سلامت جسمی و روانی را داشت هریک از پدیده‌های اجتماعی و طبیعی بالا می‌تواند زندگی عادی یک شخصیت سالم را تحت تاثیر قرار داده و آن را از حالت طبیعی خارج کند.

صاحبنظران معتقدند تا زمانی که مفهوم عدالت، تساوی، حقوق اجتماعی و اقتصادی، بهداشتی و درمانی در جهان به نحو مطلوبی پیاده نشود و توزیع عادلانه وسایل و امکانات درمانی و پیشگیری بیماریها به طور منصفانه صورت نگیرد امکان سلامت جسمی و روانی مطلوب برای جامعه بشری میسر نیست (احمدوند،1382، ص 2 ).

ارتباط یک فرایند دوطرفه است، ارتباط رفتار خاصی است که شکل آن از آدمی سر می‌زند و او را از سایر موجودات زنده متمایز می‌کند(ساعتچی،1382، ص 283 )

برقراری ارتباط یکی از مسائلی است که اغلب مواقع ضمن بحث از رفتار سازمانی مطرح می‌شود و این امر هنوز یکی از بزرگترین مشکلات مدیریت نوین است.

ارتباطات مبحثی بسیار گسترده است و بی شک به قلمروی رفتار سازمانی محدود نمی‌شود. برآورد می‌شود که این اصطلاح تقریباً سه چهارم حیات انسان را در می‌گیرد و هرگاه پای مدیران در میان باشد این عدد بازهم بزرگتر خواهد شد (لوتانز، مترجم سرمدی، 1374 ، ص67)

تمام صاحبنظران سازمان و مدیریت و علمای علوم اجتماعی بر این عقیده‌اند که ارتباطات یکی از مهم‌ترین فعالیتهای بشری است. انسان‌ها در تمامی احوال احتیاج به برقراری ارتباط با دیگران دارند و بدون برقراری ارتباط با دیگران نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند.

(فرهنگی،1379، شماره 2)

سازمانی که افراد آن بر خود نافذ و موثر با یکدیگر نداشته باشند توانمندی‌های لازم را برای اجرای وظایف خود ندارد و نمی‌تواند در کارکنان انگیزه لازم را ایجاد نماید. زیرا ارتباط بستر مبادله اطلاعات است بدون برقراری ارتباطات اثر بخش مبادله اطلاعات امکان‌پذیر نمی‌باشد لذا با عنایت به اهمیت روزافزون مبادله اطلاعات در دنیای پرتلاطم کنونی، لزوم عنایت بیشتر به مقوله ارتباط مشخص می‌شود.(محب‌علی،1370، شماره13)

ارتباطات موثر یکی از عناصر کلیدی موفقیت مدیران است چرا که اطلاعات به عنوان یک داده مهم در سیستم سازمانی در سایه ارتباطات موثر وارد سازمان می‌شود و همین که به سازمان راه یافت، باز نیازمند یک سیستم ارتباطی کارآمد است. تا مورد پردازش قرار گرفته و بسان خون در رگهای سازمان جریان یابد. (مقیمی، 1385، ص 311)

بنابراین اگر جامعه‌ای قصد دارد در دنیای پر رقابت امروزی از رونق اقتصادی، رشد اجتماعی و زندگی بهتر برخوردار باشد، و نیز خود را برای زندگی بهتر در قرن بیست و یکم آماده سازد لازم است بهره‌وری بالایی داشته باشد برای اینکه بهره‌وری یک کشور افزایش یابد لازم است همه‌ی سازمانهای (تولیدی، خدماتی، پرداختی، آموزشی و …) آن کشور بهره‌وری بالا داشته باشند. براساس نظریه چند عاملی بهره‌وری در شرایطی امکان دستیابی به بالاترین میزان بهره‌وری امکان‌پذیر است که کارکنان سازمان از سلامت روانی کامل برخوردار باشند و شبکه های ارتباطی سازمان، سالم و اثربخش باشد(ساعتچی،1382، ص 10-9 )

بیان مسئله

از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان آن به همان اندازه مورد توجه و علاقه‌ی مدیریت سازمان قرار گیرد که تولید و بهره‌وری مورد تاکید قرار گرفته است. در یک جامعه‌ی سالم، مسئولیتهای سازمانهای تولیدی منحصربه تولید هرچه بیشتر کالاها و خدمات سودآور نیست و مدیران سازمان‌های چنین جوامعی می‌دانند که تولید بیشتر نتیجه و محصول مدیریت اثربخش است و مدیریت اثربخش نیز بدون توجه و اعتقاد به سلامت روانی، کارکنان حاصل نمی‌شود(ساعتچی، 1382، ص6-2).

بنابراین، امروزه مسئولین امر با سرمایه‌گذاری کلان سعی دارند با ایجاد شرایط فیزیکی و روان‌شناختی بهینه برای پرسنل خود آنها را برای انجام بهتر و دقیق‌تر وظایف خودیاری دهند تا بهره‌وری کارکنان افزایش یابد. (تورنر[1]، بارلینگ[2]، زاچارتوس[3]،2002،تورنر و لیوند[4]،1999)

بسیاری از مسائل و مشکلات روابط انسانی در سازمانهای رسمی حاصل عدم وجود یک سیستم ارتباطی منظم می‌باشد بدون ارتباطات هیچ یک از سازمانهای انسانی قادر به ادامه حیات خود نیستند و مطلوبیت سازمانی بستگی به مطلوبیت کارکنان دارد (پرهیزکار، 1380، ص322 )

مشکلی که اکثراً در سازمانهای خود با آنها مواجه هستیم این است که افراد حرف یکدیگر را نمی‌فهمند و مسائل زود جنبه‌ی شخصی پیدا می‌کند، این سو، تفاهمات افراد در را در مقابل هم قرار می‌دهد، بدین ترتیب پیامدهای ناخوشایندی برای کل سازمان به همراه دارد که شاید یکی از این پیامدها پایین بودن بهره‌وری نیروی انسانی باشد.

در یک بررسی جامع به منظور بررسی راه‌های افزایش بهره‌وری واحدهای تجاری و صنعتی که در سال 1992 صورت پذیرفت آشکار شد که عدم استفاده صحیح از اطلاعات و فقدان ارتباط موثر میان تصمیم‌گیرندگان و مجریان در واحدهای بزرگ و کوچک از موثرترین علل ناکامی این واحدها در دستیابی به اهداف مورد نظر و یا رقابت موفقیت آمیز با رقباست. نتایج این تحقیقات نشان داد که تنها 3% از گزارش‌ها و بخش‌نامه و اطلاعیه های داخلی به گونه‌ای تنظیم می‌شود که همه دریافت‌کنندگان به خوبی از مفاد آنها سر در آورند و 70% بقیه دستورالعمل‌ها دارای کیفیتی نامطلوب و توزیعی نامناسب می‌باشند ( محب‌علی،1381،ص10)

ساعتچی(1382) به عوامل برون سازمانی و درون سازمانی به عنوان متغیرهای اثرگذار بر بهره‌وری نام‌می‌برد و از جمله این متغیرها، سلامت و بهداشت روان کارکنان و ارتباطات اثربخش را بر بهره‌وری می داند.

این پژوهش در حال حاضر به دو متغیر سلامت و ارتباطات اثربخش بر بهره‌وری یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار در مشهد متمرکز است.

و با توجه به اینکه بهر‌وری کارکنان یک موضوع بسیار مهم برای کارخانه‌ها و مراکز صنعتی مختلف است و با توجه به اینکه ارتباطات اثربخش و سلامت روان می‌تواند بر بهره‌وری کارکنان تاثیر بسیار بالایی داشته باشد. این موضوع مورد توجه مدیران این کارخانه ساخت نوشیدنی درمشهد قرار گرفت و پژوهشگر بر آن شد که سئوال ذیل را در رابطه با این کارخانه پاسخ دهد، آیا سلامت روان و ارتباطات اثربخش بر بهره‌وری کارکنان در یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار در شهر مشهد تاثیر دارد؟

رابطه بین سلامت روان و ارتباطات اثر بخش بر بهره‌وری بحث نسبتاً جدیدی است و در این زمینه تحقیقات زیادی صورت نگرفته است.

تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از تضادها و تعارضهایی که بین افراد یا کارکنان یک سازمان پیش می‌آید ناشی از ارتباطات ضعیف یا ارتباطات ناقص است زیرا افراد هفتاد درصد ساعت کارشان را به صورت نوشتن، خواندن، صحبت کردن و یا گوش‌دادن، صرف ارتباطات می‌کنند.

اهداف تحقیق

هدف کلی:

چنانچه قبل از این مطرح شد هدف این پژوهش، تاثیر بررسی سلامت روان و ارتباطات اثربخش بر بهره‌وری در یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدارد در شهر مشهد است.

که در راستای تحقق این هدف دستیابی به اهداف جزئی زیر مد نظر است:

1. بررسی تاثیر ارتباطات اثر بخش بر بهره‌وری کارکنان یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار در مشهد می‌باشد.
2. بررسی تاثیر سلامت روان بر بهره‌وری کارکنان یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار در مشهد می‌باشد.

اهمیت موضوع تحقیق

بررسی فوق به احتمال بسیار زیاد بر تصمیم‌گیری مدیران در رابطه با کارهای آموزشی بر روی بهره‌وری می‌شود این پژوهش پس از مشورت با مدیران و به علت نیاز مدیران به سلامت روان و اطلاعات مربوط به ارتباطات اثربخش کارکنان و تاثیر این متغیرها بر بهره‌وری کارکنان انجام می‌شود.

از طرف دیگر متغیرهای سلامت روان و ارتباطات اثربخش متغیرهای مهمی هستند که به علت فشارهای موجود در جامعه و رابطه‌گرایی موجود در جامعه ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است و چه بسا به این علت مدیران مربوط نظر مثبت به این پروژه داشته اند.

فرضیه های تحقیق

1. سلامت روانی بر بهره‌وری کارکنان در یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار تاثیر دارد.
2. ارتباطات اثربخش بر بهره‌وری کارکنان در یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار تاثیر دارد.
3. سلامت روان و ارتباطات اثربخش بر بهره‌وری کارکنان در یک کارخانه ساخت نوشیدنی گازدار تاثیر دارد.

تعریف متغیرها

تعریف نظری سلامت روان

سلامت روانی: حالت روانی که ویژگی بارز آن سلامت و بهبود هیجانی و عاطفی و نداشتن اضطراب و نشانگان مختل‌کننده زندگی و ظرفیت ایجاد رابطه حسنه و رضایت‌بخش با دیگران و مقابله مناسب با تنیدگی‌ها و تناقض‌های زندگی است(کورسینی[5]،1999)

تعریف عملیاتی سلامت روان:

سلامت روانی در این تحقیق براساس نمره فرد که از پرسش‌نامه SCL-90-R کسب می‌نماید، مشخص می‌شود.

تعریف نظری ارتباطات اثربخش

ارتباطات : کلیه فعالیتهای گفتاری، نوشتاری و کرداری (حرکتی) که برای انتقال معنی و مفهوم و یا اثرگذاری و نفوذ بر دیگران به کار گرفته می‌شود.(فرهنگی، 1376)

ارتباط موثر آن ارتباطی است که فرستنده بتواند منظور خود را به گیرنده برساند به عبارت دیگر محرکی را به عنوان آغازگر و مورد نظر فرستنده با محرک مشهود گیرنده که از خود بروز می دهد در یک راستا قرار دهد و آن دو را به گونه ای نزدیک به هم مورد توجه قرار دهد( حقیقی، 1380، ص 244)

تعریف عملیاتی ارتباطات اثربخش

دراین پژوهش ارتباطات اثربخش سازمانی با شاخص های (کاهش تعارض، گردش سریع و صحیح اطلاعات، هماهنگی، تسهیل در تصمیم  گیری) که براساس نمره فرد که از پرسش‌نامه ارتباطات اثربخش نوشته مجید عزیزی(1383) کسب می‌‌نماید مشخص می‌شود.

تعریف نظری بهره وری فردی

پژوهشگر معتقد است:

درمدل اچیو الگوی هرسی و گلدسمیت بهره وری فردی معادل برآیندی از مولفه های توانایی، وضوح، کمک، انگیزه، ارزیابی، اعتبار و محیط می باشد.

تعریف عملیاتی بهره وری فردی

بهره وری فردی در این پژوهش براساس نمره فرد که از پرسشنامه بهره وری فردی مدل اچیو الگوی هرسی و گلدسمیت کسب می نماید مورد سنجش قرار می گیرد.

تاریخچه سلامت روان

سلامت روان و ابعاد آن

سلامت سازه‌ای پیچیده است و منظور از آن تجربه وکنش‌وری‌‌‌‌ بهینه روان شناختی است. اگرچه سئوال
« حال شما چطور است؟» بسیار ساده به نظر می‌رسد، نظریه پردازان معتقدند که موضوع سلامت بسیار پیچیده و بحث انگیز است.

از شروع تلاش‌های عقلانی آدمیان تاکنون بحث‌های قابل ملاحظه‌ای در مورد تجربه بهینه و اینکه
« زندگی خوب » چگونه بنا می‌شود، صورت گرفته است. به چگونگی تعریف ما از سلامت بر اعمال حکومتی بر اعمال حکومتی، آموزشی، درمانگری، پدر و مادری کردن و همه تلاش‌هایی که با هدف تغییر آدمی برای بهتر شدن صورت می‌گیرد؛ تاثیر می‌گذارد.

سلامت روانی: حالت روانی که ویژگی بارز آن سلامت و بهبود هیجانی و عاطفی و نداشتن اضطراب و نشانگان مختل کننده زندگی و ظرفیت ایجاد رابطه حسنه و رضایت بخش با دیگران و مقابسه مناسب با تنیدگی ها و تناقص های زندگی است(کورسینی، 1999)

سلامت روان: یک حالت عملکرد موفقیت آمیز کنش وری روانی است که از فعالیتهای آفرینشی (مولد) روابط ارضا کننده و رضایت بخش با افراد دیگر، توانایی سازش یافتگی و سازگاری با تغییر و کنارآمدن با مشکلات و پریشانیها نتیجه می شود.

مفهوم سلامت روان

موضوعات سلامت روان شامل ارتقاء کنش‌وری بهینه و به همان میزان مداخله و کاهش نارسا کنش‌وری (کنش‌وری سازش نایافته) می‌باشد سلامت روان شامل دو بعد گسترده می‌باشد، اول؛ سلامت روان شامل، عدم حضور نارساکنش‌وری در جنبه‌های روان‌شناختی، هیجانی، رفتاری و اجتماعی می‌باشد، منظور از نارساکنش‌وری اختلال در زندگی روزمره می‌باشد، مشکلات هیجانی و رفتاری، آنچنانکه در تشخیص‌گذاری روان پزشکی مورد بحث قرار گرفتند شامل مواردی مانند: اختلال اضطراب، افسردگی، روان‌گسیختگی و … هستند، چنین شرایطی عملکرد روزانه را مختل می‌کند (مانند عملکرد در مدرسه و ورابط بین شخصی ) و ممکن است سلامت جسمانی (مانند تلاش برای خودکشی) را مورد تهدید قرار دهد. دوم منظور از سلامت روان‌کنش‌وری بهینه در ابعاد روان شناختی و اجتماعی می‌باشد. سلامت روان فقط عدم حضور اختلال نیست بلکه حضور و ارتقاء کنش‌وری بهینه شخصی و بین شخصی می‌باشد. صلاحیت فرا- اجتماعی، تعاملات بین شخصی مثبت می‌باشد. محققان برای عملیاتی مفهوم سلامت روان از دو سنت فوق یعنی سنت بالینی (بعد اول ) و سنت روان شناختی (بعد دوم) استفاده می‌کنند.

• مقدمه ۱
• بیان مسئله ۳
• اهداف تحقیق ۴
• اهمیت موضوع تحقیق ۵
• فرضیه های تحقیق ۵
• تعریف متغیرها ۵
• تعریف نظری سلامت روان ۵
• تعریف عملیاتی سلامت روان: ۵
• تعریف نظری ارتباطات اثربخش ۵
• تعریف عملیاتی ارتباطات اثربخش ۶
• تعریف نظری بهره وری فردی ۶
• تعریف عملیاتی بهره وری فردی ۶
• قلمروی تحقیق ۶
• تاریخچه سلامت روان ۷
• سلامت روان و ابعاد آن ۷
• مفهوم سلامت روان ۷
• الف: سلامت روانی به معنای رفتار بهنجار (عادی) ۸
• ب) سلامت روانی به معنای الگوهای ایده کامل ۸
• ج)سلامت روانی به معنای یک فرآیند ۹
• د) سلامت روانی به معنای فقدان بیماری ۹
• اهمیت و تعاریف سلامت روان ۱۱
• نظریه‌ی انسان بالغ یا الگوی پیشنهادی آلپورت ۱۲
• نظریه انسان با کنش کامل یا الگوی پیشنهادی راجرز ۱۲
• نظریه انسان بارور یا مولد یا الگوی پیشنهادی فروم ۱۲
• نظریه انسان خواستار تحقق خویشتن یا الگوی پیشنهادی مزلو ۱۳
• نظریه انسان فردیت یافته یا الگوی پیشنهادی یونگ ۱۳
• نظریه انسان از خود فرا رونده یا الگوی پیشنهادی فرانکل ۱۳
• نظریه انسان این مکانی و این زمانی، الگوی پیشنهادی پرلز ۱۴
• نظریه انسان غیر محدود، الگوی پیشنهادی دایر ۱۴
• نظریه مربوط به سلامت روانی ۱۶
• نظریه فروید: ۱۶
• نظریه موری ۱۶
• نظریه‌ی آبراهام مازلو ۱۷
• نظریه جورج کِلی ۱۸
• نظریه فرانکل ۱۸
• نظریه اسکینر ۱۹
• نظریه اریکسون ۱۹
• مروری بر تحقیقات در زمینه تاثیر سلامت روان بر بهره‌وری فردی (کارکنان) ۲۱
• مختصری در خصوص ارتباطات اثربخش بر سازمانها ۲۲
• تعاریف ارتباطات از دیدگاههای مختلف ۲۲
• مفهوم ارتباطات ۲۳
• ارتباطات اثر بخش سازمانی ۲۴
• مدیران و ارتباطات اثر بخش سازمانی ۲۶
• ماهیت ارتباطات ۲۷
• ارتباطات یک فراگرد یا جریان مداوم است . ۲۸
• فراگرد ارتباطی میان کنشی است. ۳۰
• ارتباطات می‌تواند ارادی باشد یا غیر ارادی : ۳۰
• فراگرد ارتباطی می‌تواند تعاملی یا مراوده‌ای باشد. ۳۱
• فراگرد ارتباطی، عملکردی یا مبتنی بر وظیفه است. ۳۲
• کارکردهای ارتباطات عبارتند از : ۳۲
• شبکه‌های ارتباطی در سازمان ۳۳
• ارتباطات رو به پایین ( از بالا به پایین ) ۳۳
• ارتباطات روبه بالا (از پایین به بالا) ۳۳
• ارتباطات افقی: ۳۴
• ارتباط متقاطع ۳۴
• شبکه های رسمی و غیر رسمی ۳۴
• شبکه ارتباطات غیر رسمی ۳۵
• الگوهای ارتباطات غیر رسمی ۳۵
• شبکه های ارتباطی گروههای کوچک ۳۶
• تمرکز قدرت: ۳۸
• سرعت ارتباطات ۳۸
• صحت اطلاعات ۳۹
• احساس اعضای شبکه ۳۹
• سرعت تصمیم‌گیری ۳۹
• تعهد گروه‌ها در برابر تصمیمات ۴۰
• مروری بر تحقیقات در زمینه‌ی ارتباطات اثربخش ۴۲
• منابع و ماخذ ۴۳

منابع

فارسی

1. احمدوند، علی، (1382) بهداشت روانی،(رشته روان شناسی) تهران، دانشگاه پیام نور
2. ایران نژاد پاریزی، مهدی، ساسان‌گهر، پرویز(1370)، « سازمان مدیریت از تئوری تا عمل» تهران انتشارات موسسه بانکداری ایران، ص 348-343
3. الوانی، مهدی(1371)، مدیریت عمومی، تهران، نشرنی، چاپ پنجم، ص163
4. الوانی، مهدی(1371)، مدیریت عمومی، تهران، نشرنی، چاپ پنجم، ص169-167
5. بنی جمالی، شکوه السادات، حسن احدی (1369)، بهداشت روانی و عقب ماندگی ذهنی، تهران نشر نی، ص 26
6. پرهیزکار، کمال، (1380) روابط انسانی در مدیریت، ص 322
7. حقیقی، محمدعلی- برهانی، بهاء الدین- مشعوف، سحر- کرد رستمی، مجید، (1380) مدیریت رفتار سازمانی، انتشارات ترمه
8. حیات، علی رضا- رابطه بین فشار روانی و بهره وری کارگران در کارخانجات یخساران و ارائه راه کارهای مقابله با آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، 1382
9. رضائیان، علی(1373)، مدیریت رفتار سازمانی، تهران، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، چاپ دوم، ص 197
10. رابینز، استیفن، مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه: علی پارسائیان، محمد اعرابی(1374)، تهران نشر، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، ص 533-531
11. ساعتچی، محمود (1382)، روان شناسی بهره وری،(ابعاد کاربردی روان شناسی کار و روان شناسی صنعتی و سازمانی)، تهران، موسسه نشر ویرایش، ص 6-2
12. ساعتچی، محمود (1382)، روان شناسی بهره وری،(ابعاد کاربردی روان شناسی کار و روان شناسی صنعتی و سازمانی)، تهران، موسسه نشر ویرایش، ص 10-9
13. ساعتچی، محمود (1382)، روان شناسی بهره وری،(ابعاد کاربردی روان شناسی کار و روان شناسی صنعتی و سازمانی)، تهران، موسسه نشر ویرایش، ص 283
14. ساعتچی، محمود(1369)، روان‌شناسی در کار، سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات مدیریت دولتی، ص 442
15. ساعتچی، محمود(1382)، روان‌شناسی کاربردی برای مدیران، در خانه، مدرسه، سازمان، جامعه، تهران، موسسه نشر ویرایش، ص
16. عزیزی، مجید، (1383) بررسی تاثیر ارتباطات اثربخش بر عملکرد کارکنان سازمان بنادر و کشتی رانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، 1383
17. علی نیا کروئی، رستم(1382)، بررسی رابطه بین خودکارآمدی عمومی و سلامت روان‌ دانش‌آموزان پایه سوم مقطع متوسط شهر بابل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی
18. فرهنگی، علی‌اکبر (1374)، ارتباطات انسانی، تهران، نشر خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم، جلد اول ص36
19. فرهنگی، علی‌اکبر (1374)، ارتباطات انسانی، تهران، نشر خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم، جلد اول ص9-7
20. فرهنگی، علی‌اکبر (1376)، ارتباطات انسانی، تهران، نشر خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم، جلد اول
21. فرهنگی، علی اکبر (1379) رفتار ارتباطی در سازمان، نشریه تحول اداری، شماره دو
22. کروبی، زهرا، (1376) نقش ارتباطات اثربخش دربهبود عوامل موثر در بهره وری نیروی انسانی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
23. کونتز، هرولد اودانل، سیرل،« اصول مدیریت» ترجمه علی اکبر فرهنگی و دیگران، تهران، انتشارات مدیریت دولتی(1370)، جلد دوم، ص330
24. کونتز، هرولد اودانل، سیرل،« اصول مدیریت» ترجمه علی اکبر فرهنگی و دیگران، تهران، انتشارات مدیریت دولتی(1370)، جلد دوم، ص344
25. لوتانز، فرد « رفتار سازمانی » مترجم غلامعلی سرور، تهران، موسسه بانکداری ایران، 1374، جلددوم، ص660
26. نجات، حمید – ایروانی، محمود(1378)، مفهوم سلامت روان در مکاتبات روان‌شناسی فصلنامه بهداشت روانی، شماره سوم، سال اول، پاییز
27. محب علی، داوود،(1370)، ارتباطات سازمانی و نقش آن و افزایش بهره وری نشریه مدیریت شماره 13
28. محب‌علی، داوود، بررسی نظام ارتباطات در سازمانهای صنعتی ایران و ارائه الگوی مناسب، پایان‌نامه دکتری، 1381، ص10
29. محسنیان‌راد، مهدی(1369)، « ارتباط‌شناسی» تهران، انتشارات سروش، چاپ اول1369،ص57
30. محمدزاده، عباس – مهروژان، آرمن(1375) « رفتار سازمانی » نگرش اقتضایی، تهران انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول، ص242-241
31. محمدزاده، عباس – مهروژان، آرمن(1375) « رفتار سازمانی » نگرش اقتضایی، تهران انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول، ص351-349
32. مقیمی، سید محمد،( 1377)، سازمان و مدیریت، رویکردی پژوهشی، تهران، انتشارات ترمه، ص 311.
33. میرشفیعی، سید عیسی، (1385)، مقاله ای تحت عنوان بهداشت روانی کارکنان و بهره وری
34. میناوردی، مهناز(1380)، رابطه کمال‌گرایی و سرسختی روان‌شناختی با سلامت روانی و عملکرد تحلیلی دانش‌آموزان دختر مراکز پیش‌دانشگاهی اهواز، پایان نامه
35. مورهد رگریفتن، رفتارسازمانی، ترجمه سید مهدی الوانی و غلام رضا معمارزاده، انتشارات مروارید1375، جلد اول، ص45
36. مورهد رگریفتن، رفتارسازمانی، ترجمه سید مهدی الوانی و غلام رضا معمارزاده، انتشارات مروارید1375، جلد اول، ص458-456
37. هامیلتون، سیمور « تجزیه و تحلیل ارتباطات سازمانی » ترجمه، داوود محب‌علی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی1375، ص4
38. هامیلتون، سیمور « تجزیه و تحلیل ارتباطات سازمانی » ترجمه، داوود محب‌علی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی1375، ص1

انگلیسی:

1. Corsini, R.J. (1999). The dictionary of psychology Philadelphia, Taylor & Francis.
2. Dimatteo, M.R & Martin, L.R.(2002). Health psychology. New York Allyn & Bacon.
3. Keyes, C.L.M & Lopez,SJ. (2002). Toward a Science of mental health in C.R . Snyder & Lopez S.J (Ed). The hand book of appositive psychology (pp, 45-60) New York Oxford university press.
4. Turner, N, Barling, A & Zacharatos. A(2002). Positive psychology at work , In CR. Snyde & Lopez, S.J (Ed). The hand book of positive psychology (p.p.716-725), New York , Oxford university press.
5. Turner, R.J & Lioyd , D.A (1999). The sties process and Social distribution of depression, Journal of health and Social Behavior, 40, 371-404.