کلاس های مجازی

امروزه استفاده از رایانه، زندگی بشر را در تمامی وجوه دگرگون ساخته است. مطالعات انجام شده در ارتباط با برنامه های توسعه اغلب کشورها، نشان دهنده محوری بودن نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در این گونه برنامه هاست. فناوری اطلاعات و ارتباطات را می توان به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقای کیفیت و کارایی آموزش مورد استفاده قرارداد به گونه ای که شیوه سنتی آموزش را دستخوش تغییر قرار داده و دیگر نیازی به حضور فیزیکی در کلاسهای درس نباشد.

انفورماتیک، تله ماتیک ارتباط راه دور به کمک رایانه و مخابرات، مجموعه ای را پدید آورده که منشا انقلاب سوم بر پایه صنعت اطلاع رسانی شده است انقلابی که محور آن دسترسی به اطلاعات، جستجو و بازیابی اطلاعات در مدت زمان محدود و هزینه معقول است و نهایتا موجبات تحقق دهکده جهانی و جامعه اطلاعاتی را پدید می آورد. تعاریف متعددی از جامعه اطلاعاتی ارائه شده است ولی محوریت چنین جامعه ای، اطلاعات و تولید ارزشهای اطلاعاتی است نه تولید ارزشهای مادی.

فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در آموزش

فناوری اطلاعات، زیست شناسی و ژنتیک مولکولی و فناوری نانو، امروزه به عنوان موِلفه های انقلاب علمی صنعتی سوم محسوب میشوند. فناوری اطلاعات شاخه ای از فناوری است که با استفاده از سخت افزار، نرم افزار و شبکه افزار، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن در زمینه های ذخیره ، ویرایش، انتقال، مدیریت، جابه جایی، مبادله، کنترل، سوئیچینگ و غیره را امکان پذیر می سازد. فناوری اطلاعات و ارتباطات خود به تنهایی نقش مهمی را در توسعه جوامع ایفا می کند.

آموزش، تجربه ای است مبتنی بر یادگیری که به منظور ایجاد تغییرات نسبتا ماندگار در فرد صورت می گیرد. یادگیری، به عنوان یکی از نیازمندیهای اساسی انسان، تحت تاثیر روشهای نوین ناشی از کاربرد فناوری اطلاعات قرار گرفته است. کلاس مجازی یکی از محصولات فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه آموزش است.

نیازمندی‌های کلاس مجازی

سیستم های آموزش

الف: سیستمهای آموزش همزمان

• کنفرانس ویدیویی دوطرفه
• کنفرانس صوتی دوطرفه
• روش دیداری ـ شنیداری

ب: سیستمهای آموزشی ناهمزمان

• استفاده از ضبط ویدیویی
• استفاده از CD های آموزشی
• استفاده از پخش وبی (webCasting)

بستر ارتباطی

اتاق تدریس

کلاس اتاق دانشجویان

امنیت

نتیجه گیری

فناوری اطلاعات و ارتباطات و حرکت از جوامع سنتی به جوامع اطلاعاتی، تمامی ابعاد نیازمندیهای بشری را تحت تاثیر قرار داده است. روشهای آموزشی نیز تابع چنین تغییر و تحولاتی بودهاند. مسلما _بهره گیری از آموزش مجازی با استفاده از روشهای جدید، موجبات کارایی و اثربخشی بیش از پیش نظامهای آموزشی در جوامع بشری را فراهم می نماید. در کشور ما نیز برنامه ریزی به منظور بهره گیری از چنین روشهایی در اجرای آموزشها، اعم از آموزشهای مدرسه ای، حرفهای و تخصصی ضروری است. استفاده از چنین فنونی، امکان افزایش کیفیت و بهره وری آموزشی در کلیه سازمانها را پدید می آورد.

تدریس فعال

یکی از مقوله های مهم در آموزش و پرورش فرایند یاددهی و یادگیری است .به عبارت دیگر تمامی فعالیتهای آموزش و پرورش در جهت بسترسازی مناسب برای تحقق این فرایند می باشد. در راس این فرایند، دانش آموزان قرار دارند و همه فعالیت ها، مانند تامین معلم، مواد آموزشی، فضای آموزشی و … در خدمت او قرار می گیرد. مفهوم فرایند یاددهی – یادگیری در این فرایند واژه های تدریس، یادگیری، ارزشیابی، مواد آموزشی، تعامل معلم و دانش آموزان و … مطرح می باشد که تعاریف واژه های اصلی ارائه می شود.

1. تدریس: تعامل یا ارتباط متقابل معلم با دانش آموز بر اساس طرح منظم و هدفدار به منظور تغییر در رفتار را تدریس نامند.
2. یادگیری: تغییر در طرز تفکر و مهارت های ذهنی و حرکتی را یادگیری نامند.
3. ارزشیابی: فرآیندی منظم برای تعیین و تشخیص میزان پیشرفت شاگردان در رسیدن به هدفهای آموزشی.
4. مواد آموزشی: شامل کتاب، فیلمهای آموزشی، مجلات و … که محتوای یادگیری تلقی می شود.

اهداف در فرایند یاددهی – یادگیری

کمیته بین الملل آموزشی در قرن بیست و یکم یادگیری را بر چهار ستون استوار می داند:

1. آموزش برای یادگیری
2. آموزش برای عمل کردن
3. آموزش برای زیستن
4. آموزش برای همزیستی.

رویکردهای فرایند یاددهی – یادگیری و آسیب شناسی آن

در مجموع می توان این فرایند را در دو رویکرد مورد بررسی قرار داد:

1. رویکرد نوین: در این رویکرد معلم نقش راهنما و تسهیل کننده را بر عهده دارد و دانش آموز در فرایند تدریس با فعالیتهای خود، مهارت و توانایی های بالقوه خود را به فعالیت در می آورد. در این رویکرد دانش آموز فعال است، مسائل را کشف و حل می کند، سوال می کند و با همیاری دیگران یاد می گیرد و در نهایت فرایند محور است.
2. رویکرد سنتی: در این رویکرد معلم، محور و ارائه دهنده اطلاعات و دانش آموز، شنونده و حفظ کننده مطالب است در این رویکرد دانش آموز فعال نیست، لکه معلم فعال است و سعی می کند مطالب را از طریق سخنرانی یا توضیحی به نمایش بگذارد، دانش آموز به عنوان یک بانک فرض می شود که باید اطلاعات به آن سپرده شود. در این رویکرد پاسخ ها و نمره های دانش آموز مهم است، در نهایت این رویکرد نتیجه محور است.

ویژگیهای رویکرد نوین در فرایند یاددهی – یادگیری

1. معلم هدایت گر و تسهیل کننده جریان یادگیری است.
2. دانش آموزان در فعالیت های کلاسی فعال هستند.
3. دانش آموزان در فعالیت های کلاسی مسائل را بررسی و حل می کنند.
4. دانش آموزان فرضیه های خود را آزمایش و نتیجه گیری می کنند.
5. دانش آموزان علاوه بر پاسخ سوالات به طراحی سوال می پردازند.

ویژگیهای رویکرد سنتی در فرایند یاددهی – یادگیری

این ویژگیها در واقع آسیب هایی هستند که در فرایند یاددهی – یادگیری مدارس ما وجود دارند و باید به سمت ویژگیهای نوین تغییر یابند.

1. معلم فعال است و مطالب را به طور کامل ارائه می دهد.
2. معلم راه حل ها و پاسخ را ارائه می دهد.
3. دانش آموزان فقط پاسخ ها را حفظ می کنند.
4. دانش آموزان به تنهایی یاد می گیرند.
5. منبع یادگیری فقط کتاب است.

رایانه، فراهم کننده انقلاب آموزشی

بحث مربوط به استفاده آموزشی از رایانه در نظام آموزش و پرورش کشورهای در حال توسعه، به ویژه در دهه اخیر، مورد مطالعه وسیع قرار گرفته است. هم اینک نیز این مقوله در دستور کار برنامه ریزان، مدیران، محققان و اندیشمندان آموزش و پروش این کشور قرار دارد.

این در حالی است که کشورهای صنعتی تا حدود زیادی به اصول اساسی و راهکارهای مناسبی برای بهره گیری از این ماشین در نظام آموزش های رسمی و غیر رسمی خود نایل شده اند و به نتایج امیدوار کننده ای نیز رسیده اند.  در وضعیت حاضر، گروهی از اندیشمندان و پژوهشگران درباره استفاده آموزشی از رایانه پا را فراتر گذاشته اند، تا آن جا که ورود رایانه به خانه و مدرسه را مصادف با آغاز یک ” انقلاب آموزشی” قلمداد می کنند. آنان اعتقاد دارند که رایانه علاوه بر یک منبع آموزشی برای تقویت و توسعه فرایند یاددهی – یادگیری در مدارس، می تواند نقش یک منبع یادگیری مستقل، خود آموز و رونق بخش رویکرد” تداوم یادگیری” را برای دانش آموزان ایفا کند و در واقع، با بهره گیری منطقی از این ماشین آموزشی می توان آموزش و یادگیری را از دورن کلاس و مدرسه به منازل و محیط های خارج از مدرسه انتقال داد. علاوه بر این، رایانه این توانایی را دارد که بازوی مدیریت نظام آموزش و پرورش – هم در ابعاد مدیریت کلان نظام و هم مدیریت کلاس و مدرسه – باشد.

رایانه و انقلاب آموزشی

همه دانش آموزان به دلیل پوشیدن لباس های همسان ( اونیفورم) که مدرسه آنان را وادار به پوشیدن کرده است، ظاهری یکسان و به هنجار دارند. اما باید توجه داشت که در درون این لباس های همسان انسان هایی وجود دارند که از جنبه های گوناگون با هم تفاوت های اساسی و گاه بسیار فاحشی دارند. این تفاوت ها عموماً مشکلات و موانع متعددی برای معلم و نظام آموزشی ایجاد می کند.

رایانه و تداوم یادگیری

تاکنون درباره فنون، الگوها و کارکردهای مدیریت نظام آموزش سخن بسیار گفته شده است. امّا، امروزه درباره کارکردهای مدیریت کار آمد و اثر بخش نظام های آموزشی ( در تمامی ابعاد واجزای آن ) نگرش حاکم و پرطرف دار، نگرشی است که می گوید: ” اصلی ترین وظیفه مدیریت آن است که به شیوه ای مناسب و موثر، امکان یادگیری دانش آموزان را با تاکید بر ” نظام تداوم یادگیری ” – در مدرسه و خارج از مدرسه – فراهم کند.”

رایانه به منزله  ابزار مدیریت

” رایانه” برای تحقق بسیاری از هدف ها و عملیات مدیریت آموزشی در مدارس ( پردازش داده های آموزشی، صرفه جویی در نیروی انسانی، هماهنگی فعالیت ها و مداخله مستقیم در فرایند آموزش، توانایی اجرای آموزش و…) دارای توانایی های لازم است. ضمن آن که به سادگی می تواند، در فرایند فعالیت مدیریت وارد شود.

رایانه، یاور سه کاربر اصلی آموزش

از هنگامی که رایانه موفق شده است، میان توده های انبوه مردم جای خود را باز کند ، عوامل متعددی موجب شده است که این ماشین ، برای منابع انسانی فعال نظام های آموزشی ( معلم، مدیر و دانش آموز) بسیار مطلوب و ارزشمند جلوه گر شود. توانایی ویژه  رایانه آن است که می تواند در هر مکان و هر زمانی، داده ها و اطلاعات فردی مربوط به هر دانش آموز را به آسانی و به سرعت در اختیار کاربر (معلم، مدیر و دانش آموز) قرار دهد. این نکته توانمندی رایانه را برای خدمت به سه عنصر انسانی آموزش عیان می کند.

1. قورچیان نادرقلی – جزئیات روشهای تدریس – انتشارات دفتر همکاریهای علمی بین المللی 1379
2. شعبانی – حسن – مهارتهای آموزش و پرورش – انتشارات سمت 1371
3. سرکار آرانی – محمد رضا – آموزش و پرورش ژاپن – انتشارات دفتر همکاریهای علمی و
4.  بین المللی 1379
5. امیلی – حزایا – مترجم آموزش و پرورش تفکر انتقادی – انتشارات سمت 1374
6. رئوف علی – یاددادن برای یادگیری – انتشارات امیرکبیر 1378
7. مجله رشد تکنولوژی آموزشی، شماره 8
8. Skinner, B.F. Technology and Innovation in Education , Frederick-Apraer, (U.S.A).