بررسی راهکارهایی برای علاقمندی دانش آموزان پایه اول به خوشنویسی

تحقیق مورد نظر که در ارتباط با بررسی راهکارهایی برای علاقمندی دانش آموزان پایه ی اول به خوشنویسی دردبستان شهید مهاجر پسرانه شهرستان سرخس دراستان خراسان رضوی با تعداد 27 دانش آموز انجام گرفته است.اینجانب که مدت 12 سال در پایه ی اول وپنج سال در آموزشگاه فوق الذکر مشغول به تدریس می باشم پس از تغییرات کتاب فارسی و تبدیل آن به دو کتاب بخوانیم و بنویسیم و شکل جدید نوشتاری به صورت خط تحریری مشکلاتی رابرای دانش آموزان و خودم بوجود آورد.اگر بپذیریم که خط ابزار ارتباطی است و زبان را دارای دو جنبه گفتاری و نوشتاری بدانیم خط مربوط به جنبه نوشتاری زبان است.و یکی از اهداف کتاب هم تاکید بر زیبانویسی رعایت درست قواعدات نه انجام تکلیف زیاد.

پس از برخورد با مشکل تعدادی فرضیه مطرح در گردآوری شواهد(1) از طریق پرسشنامه از اولیا دانش آموزان و معلمان پایه ی اول شهرستان در جلسه گروههای آموزشی به نتایج اولیه ای دست یافتم و پس از تجزیه و تحلیل دو پرسشنامه فرضیه اصول صحیح نوشتن به معلمین آموزش داده شود معلم قبل از هر فعالیتی طریقه صحیح نوشتن را به تک تک دانش آموزان آموزش دهد به عنوان راه حل موقتی انتخاب شد پس از اجرای راه حل که خودم ابتدا به مطالعه برخی کتب خوشنویسی پرداخته و بعد از هر نشانه طریقه ی نوشتن آن را پای تابلو نشان می دادم از دانش آموزان می خواستم که تک تک این حروف را بنویسند برخی کتابها راهم به خانواده ها معرفی کردم و تکالیف منزل راهم محدود که فراگیران با حوصله بنویسند پایین هر صفحه حروف را نقاشی کننده بهترین ها را جهت تشویق بر روی تابلو اعلانات نصب می کردم تا دیگران تشویق شوند درشواهد(2) در انتهای آذر ماه 87 طبق نظرسنجی از اولیا و همچنین بررسی تکالیف و طریقه نگارش ثابت کرد که راه حل موقتی توانسته است نتایج مثبتی به بارآورد.

مقدمه

داشتن دستخط خوب یکی از کلیدهای موفقیت تحصیلی دانش آموزان به شمارمی رود چرا که نوشتن یکی از ابزارهای دائمی و مهم دانش آموزان برای تکمیل فرایند یاددهی – یادگیری است خط زیبا تجلی عالم معنا در جلوه ی صورت است.

برای آموزش خط باید به دوران دبستان بیشتر توجه شود آموزش های اولیه به کودکان داده شود در حال حاضر نیز اگر در دوره دبستان از معلمان خوش خط استفاده کنیم و معلمان نیز به خوش خطی و خوانایی خط کودکان بیشتر توجه کنند دانش آموزان از همان پایه و ابتدا با خط خوش آشنا شده و سعی می کنندبه نحوه نوشتن خود بیشتر توجه کنند اگر معلم به این مسئله توجه کند بچه ها نیز به اهمیت خط پی خواهند برد آنجا که خط و خوشنویسی نیاز روزمره افراد جامعه است،لذا باید بیش از این در مدارس موردتوجه قرارگیرد.

سایر رشته های هنری راهرکس بنابر علاقه خود و استعداد خود می تواند در خارج از مدرسه نیز آموزش ببیند اما خط که یک نیاز روزمره جامعه است باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد حتی به صورت یک درس مستقل در مدارس آموزش داده شود مودرمدارس معلم هنر داریم اما در هیچ مدرسه ای معلمی که در ارتباط با خط تحریری بتواند تعلیم دهدوجوددارد.

شواهد محیطی:

برای اینکه بتوانم درباره پرسشی که مطرح کرده بودم اطلاعات دقیق تری بدست آورم ابتدا به مشاهده تکالیف دانش آموزانم در دو هفته پرداختم ونتایج این مشاهدات را در دو جدول ارائه داده ام از طریق پرسشنامه به جمع آوری اطلاعات پرداختم در یک جلسه ای که با اولیا داشتم پرسشنامه هایی به آنها داده شد و نظرات آنهادرمورد طریقه ی نوشتن فرزندشان جویا شدم در یکی از جلسات گروههای آموزشی این مشکل را با معلمان پایه ی اول در میان گذاشتم از طریق پرسشنامه به گردآوری اطلاعات پرداختم در ضمن تکالیف دانش آموزان را در دفتر مشق نیز به مدت دوهفته بررسی کردم و برای بهتر شدن تکالیف تذکراتی رادرپایین صفحه می نوشتم و از این تکالیف عکس هایی تهیه شده است که به پیوست می باشد.بچه هادرانجام تکالیف خیلی بی دقت بودن و شیوه های صحیح نگارش را رعایت نمی کردند بعد از نوشتن دو خط یا سه خط از تکالیف بنویسیم اظهار خستگی می کردند و دوست داشتن بقیه را در خانه بنویسند.

شواهد کتابخانه ای:

خط خوب برای فقیر ثروت،برای غنی زیبایی و برای حکیم کمال است.    (حضرت علی علیه السلام).

خط زیبا تجلی عالم معنا در جلوه ی صورت است.هندسه ای است روحانی که چرخش ها و دوایر عالم هستی رابیادمی اورد به زبان حال درس انس و الفت و مهربانی و نظم و تناسب و استواری می دهدوبه آب لطف،روح را تلطیف کرده و غبار لفظ ازچهره معنی می شوید تاجمال حقیقت بی پرده عیان گردد.

آن گاه که کلام آسمانی را به خط خوش تحریر کنند انبساطی روحانی در جانها پدید آمده،چشم های خسته را نوازش کرده و تیرگی قلب های بیمار را زدوده و نهایتا روح آدمی را صیقل می دهد،از این روشاهد احادیث بسیاری از بزرگان دین محمدی در باب اهمیت خط هستیم تا آنجا که پیامبر اکرم(ص)می فرمایند)من کتب بسم الله الرحمن الرحیم بِحُسنِ الخّط دَخَلَ الجِّنَه بغیرحساب).هرآنکس که بسم الله الرحمن الرحیم را با خط خوش و زیبا کتابت کندواردبهشت خواهد شد بدون حساب.(نسرین وحیدی 83،ص 4).

به خط شان خط بدهیم

بررسی نشان می دهد«خوش خطی یا داشتن دستخط خوب»یکی از کلیدهای موفقیت تحصیلی دانش آموزان به شمار می رود؛چرا که نوشتن یکی از ابزار دائمی و مهم دانش آموزان برای تکمیل فرایند یاددهی- یادگیری است.خط خوب یکی از مهارت هایی است که باید از سن کم،یعنی از دوره ی آمادگی،به دانش آموزان آموخته شود غیر این صورت،بخشی از فرایند یاددهی- یادگیری دچار نقص خواهدشد.آموزش این مهارت به آسانی امکان پذیر است و تنها نیاز آن،مهارت آموزگار برای آموزش و تسلط او بر شیوه های صحیح آموزش است.

شاید یکی از محرکهای لازم برای علاقمندی دانش آموزان به فراگیری این مهارت دیدن خط خوش آموزگار باشد.

اصول آموزش مهارت خوشنویسی

همانطور که برای فراگیری و آموزش هر مهارتی،مقدماتی لازم است،آموزش خوشنویسی نیز مقدماتی نیازدارد مقدماتی که هر چند شاید پیش پا افتاده به نظر برسد اما برای شروع بسیار مهم هستند به عقیده ی پژوهشگران آموزگار باید آموزش مهارت خوشنویسی را با هم فراهم کردن مقدماتی به این شرح آغاز کنند.انتخاب الگوی مناسب خط مانند:دفترچه هاوکتابخانه های ویژه ی آموزش خوشنویسی،این الگوها باید علاوه بر آموزش های موجود در کتاب درسی انتخاب شوند تکمیل کننده ی آموزه های کتاب های درسی باشند و تمرین باید ابتدا با مداد آغازشود،آموزش قلم گیری به دانش آموزان آموزگار باید شیوه ی صحیح در دست گرفتن مداد قلم نی،خودنویس وقتی خودکار به دانش آموزان بیاموزد.

بالابردن مهارت بصری دانش آموزان به این معنی که دانش آموزان علاوه بر تمرین نوشتن باید با انواع خطوط خوشنویسی آشناشوند دیدن کتابهای خطی و بازدید از نمایشگاههای خط از راههای ارتقای مهارت بصری خوشنویسی هست.(رشد آموزش ابتدایی،مهتاب اصغرزاده،86ص30)

یکی از ابزارهای ارتباط استفاده از خط است اگر زبان را دارای دو جنبه ی گفتاری و نوشتاری بدانیم خط مربوط به جنبه نوشتاری زبان است معمولا خط را مهمتر از زبان گفتاری می دانند زیرا از طرفی نوشتار سنجیده تراز کفتاراست در هنگام نوشتن تفکر،سنجش و تجدیدنظر وجود دارد از طرف دیگر آثار معتبر ادبی و متون مذهبی و میراث فرهنگی از طریق نوشتار در دسترس جامعه قرار می گیرد.(راهنمای تدریس فارسی اول،گروهی از مولفان 1382،ص 9).

خوشنویسی، ضرورت از یاد رفته

بررسی آموزش خوشنویسی در مدارس

خط و خوشنویسی از جمله هنرهای سنتی ایرانیان است که از دیر باردراین سرزمین وجودداشته هر بیننده ای را مجذوب زیبایی خود می کند.اما زیبایی و جنبه تزئینی خط تنهایک بعد این هنر است وبعد دیگران خوش خطی و خوانایی است که لازمه جامعه است.متاسفانه امروزه دربین جوانان ونوجوانان ما،کمتر افراد خوش خط دیده می شوند وبدخطی یکی از معضلاتی است که درمدارس مادر بین دانش آموزان وجود دارد حتی گاهی معلمان در تصحیح برگه های امتحان دانش آموزان دچار مشکل می کند.این در حالی است که در گذشته توجه به خط و خوانایی و زیبایی آن از موارد آموزشی مهم بوده است که امروزه دربین برنامه های مختلف مدارس به دست فراموشی سپرده شده است.

در حالی که آموزش و پرورش،مدارس و معلمان می توانند نقش اساسی و مهمی رادرتعلیم این هنر به دانش آموزان ایفا کرده و مانع ایجاد معضلی به نام بد خطی که می تواند در آینده ای نه چندان دور جامعه رابامشکل روبرو سازد- شوند.اما از سوی دیگر،برنامه های آموزشی فشرده،انواع کلاس های فوق برنامه،سرگرم شدن کودکان به کامپیوتر و…چنان وقت بچه ها را به خودمشغول کرده که دیگر جایی برای آموزش خط و خوشنویسی باقی نمانده است.این را مصطفی مهدی زاده عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران می گوید.

• مقدمه 5
• توصیف وضع موجود 6
• بررسی شواهد 1 9
• شواهد محیطی 10
• شواهد کتابخانه ای 10
• تجزیه و تحلیل شواهد 14
• انتخاب راه حل موقتی 21
• اجرای راه حل جدید وم وقتی 21
• شواهد2 23
• مقایسه شواهد 1و2 29
• اعتباربخشی و ارزیابی شواهد 30

فهرست جداول

• جدول شواهد1 14
• جدول شواهد2 15
• جدول تحلیل پرسشنامه والدین 17
• جدول تحلیل پرسشنامه همکاران 19
• جدول شواهد2 24
• جدول تحلیل پرسشنامه همکاران 26
• جدول تحلیل پرسشنامه والدین 28

منابع

1. عبداللهی حسینی، سید علی، 1384 می خواهم زیبا بنویسیم (1)، تهران
2. وحیدی، نسرین، 1383، آموزش خط تحریری (1)، تهران
3. اصغرزاده، مهتاب، 1386، رشد آموزش ابتدایی (5)، تهران
4. گروهی از مولفان، 1382، راهنمای تدریس فارسی اول دبستان، تهران
5. حاجی آقاجانی، هادی، 1387، آموزش خوشنویسی، تهران