مروری بر زندگی شاعران ایرانی

این مجموعه مروری است بر بعضی از شاعران که وجود اشعارشان در کتابهای درسی دانش آموزان آمده و بسیار لذت بخش بوده و موجب تحریک ذوق و علاقه آنان به ادبیات این مرز و بوم خواهد شد  .

از آنجایی که یکی از اهداف رساندن پیام شعر ، آشنایی فراگیران با طرز فکر ، روحیه و احساسات شاعر و اختصاصات کلی آن شعر می باشد لذا به عنوان یکی از ارکان اصلی تحقق این امر بایستی با خصوصیات ، زندگینامه و آثار شاعرانی که شعر آنها را باور می کنید ، آشنا شدن با اطلاعات کافی و هر چه سریعتر رسیدن به مضمون  پیام ( اخلاقی – تربیتی – اجتماعی و…) شاعر را انتقال دهید و آن را باور نمایید.

جهت نیل به این مقصود و برای آشنایی راحت تر انجام شود و در دسترس قرار گیرد مجموعه فوق حاوی زندگینامه بعضی از علمای فرهنگ شعر و شاعری را در بر دارد که از منابع معتبری گرد آوری شده است .

حبیب یغمایی

حبیب یغمایی که در شعر حبیب تخلص می کرد فرزند حاج میرزا اسدالله (منتخب السادات)

خوری ، برادرزاده اقبال جندقی و نوه دختری یغمای جندقی ، شاعر معروف دوره قاجاریه است. یغمایی در سال 1280 هجری شمسی در دهکده خور از بخش بیابانک جندق واقع در کویر مرکزی ایران به دنیا آمد وی تحصیلات مقدماتی را در مدرسه سعادت ناظمیه دامغان به پایان برد و برای کسب دانش به تهران کوچ کرد و در دارالمعلمین عالی (دانشسرای عالی) به تحصیل ادامه داد تا به اخذ لیسانس توفیق یافت . در خلال مدت تحصیل علوم عربیه را از افاضل عصر فرا گرفت . از آن پس به خدمت وزارت فرهنگ در آمد و سالها ریاست فرهنگ سمنان و دامغان و کرمان ا به عهده داشت . آنگاه به تهران بازگشت و در هنرستان دولتی و دارالفنون به تدریس ادبیات فارسی پرداخت و چندی نیز در اداره نگارش وزارت فرهنگ ، تصدی و مدیریت مجله آموزش و پرورش را داشت . از خدمات برجسته و چشمگیر او تاسیس و نشر مجله یغما بود که از سال 1326 تا سال 1357 شمسی به مدت 31 سال ادامه داشت و از این رهگذر به فرهنگ و ادب کشور خدمت شایان تقدیر انجام داد . او بیانی ساده و زیبا داشت و سرانجام در اردیبهشت سال 1363 بدرود حیات گفت و طبق وصیتش ، پیکرش به دهکده خور منتقل ودر آنجا مدفون گردید .

گلچین گیلانی

دکتر مجدالدین میرفخرایی معروف به گلچین گیلانی فرزند میرزا مهدی خان وزیر دفتر ، در سال 1209 هجری شمسی در رشت دیده به جهان گشود .

میرفخرایی تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش و متوسطه را در تهران به پایان رسانید و در رشته فلسفه و علوم تربیتی به تحصیل ادامه داد و به دریافت لیسانس توفیق یافت . آنگاه به انگلستان رفت و با اینکه رشته تحصیلی اش ادبیات بود تغییر رشته داد و به طب روی آورد و رشته پزشکی را دنبال کرد .

اما جنگ جهانی دوم مانع تحصیلاتش شد و ناگزیر از راه نویسندگی و سخنگویی در رادیو لندن امرار معاش کرد .

پس از پایان جنگ رشته تحصیلی مورد علاقه اش را ادامه داد و به دریافت دکترا در رشته پزشکی توفیق یافت و در همان لندن به شغل طبابت پرداخت .

گلچین شعر و شاعری را از دوران نوجوانی آغاز کرد و بتدریج بر اثر استعداد ذاتی و ذوق سرشاری که داشت شعرش مورد توجه قرار گرفت وی به صورت بارزی تحت تاثیر اقلیم محیط زیست خویش ، گیلان واقع شده است و این ویژگی به شعرا و طراوت و حالت خاصی بخشیده که با شعر بسیاری از گویندگان فرق دارد .

حبیب چایچیان

حبیب چایچیان ، متخلص به حسان (مدّاح اهل بیت) ، فرزند محمد حسین در سال 1302 هجری  شمسی در تبریز در خانواده ای مذهبی چشم به جهان گشود ، شش ساله بود که همراه خانواده اش به تهران مهاجرت کرد و در این شهر رحل اقامت افکند

پانزده سال بیشتر نداشت که پدرش بدرود حیات گفت و مرگ او ضربه ای سخت بر روح و قلب حساس وی وارد ساخت و همین امر باعث شد که قریحه شعر در او بیدار شود . باری چایچیان تحصیلات خود را در تهران در مدرسه ایران و آلمان به پایان رسانید از آن پس به استخدام بانک ملی درآمد و پس از سالها خدمت سرانجام بازنشسته شد.

حسان درباره انگیزه شاعری خود چنین میگوید : « مادرم عاشق مولا علی و اهل بیت (ع) بود و پیوسته مرا به سرودن اشعار مذهبی در مدح و مرثیه ائمه اطهار (ع) تشویق میکرد و نخستین سفری که همراه مادر و مادربزرگم به کربلا رفتیم ، در حرم سیدالشهدا در کنار ضریح آن حضرت خواستم که مرا به شاعری درگاهش مفتخر فرماید و به من توفیق دهد که منحصرا اشعار مذهبی بسرایم ، در همین موقع یکی از سادات کتابی به نام < بطله کربلا> تالیف دکتر س . بنت الشاطی به دستم داد که به زبان عربی بود . وقتی که به تهران آمدم آن را به نام زینب بانوی قهرمان کربلا ترجمه کردم . بالاخره تصمیم نهایی خود را گرفته و هر چه شعر در زمینه های مختلف داشتم در آتش افکندم ، از آن تاریخ همواره اشعار مذهبی سرودم و امیدوارم تا آخرین لحظات عمر بتوانم در این راه گام بردارم» .

محمود کیانوش

محمود کیانوش در سال 1313 در شهر مشهد متولد شد پدر و مادرش بی سواد ، اما هر دو با فرهنگ و پرهیزگار بودند ، به ویژه پدر را با توصیفی که کیانوش از او میکند ، نمونه های نادر «با فرهیختگان مکتب ندیده » به شمار آورد . او می گوید : پدرم سخت مذهبی و پرهیزگار بود اما من درخشان ترین صفتی که از او دارم ، غرورش بود.

با اینکه سواد نداشت ، در عمرش هرگز در پای سند یا مدرکی اثر انگشت نگذاشت . قلم را از دست طرف میگرفت و با غرور کسی که به افلاطون حکمت بیاموزد و به شیوه نقاشان مینیاتور ساز ، اسمش را که < علی > بود  ، امضاء می کرد .

او از فردوسی و خیام و مولوی و حافظ چنان حرف میزد که انگار از هم سخنان و همسفرانش حرف میزند . همه داستانهای شاهنامه را میدانست ، از سعدی و حافظ و مولوی بیت ها در حافظه داشت و آنها را به مناسبت در گفتارش می آورد . در توصیف و تصویر دیده ها و روایت شنیده ها  و خیال یافته هایش زبانی بسیار روان داشت ، آراسته به اصطلاحات و ضرب المثلها ، و در شرح وقایع و گزارش حال و فعل آدم ها استاد بود و من بعد ها فهمیدم که در مکتب او شاگردی میکرده و نمیدانستم . اما همین پدر مخالف بود که پسرش به مدرسه برود و معتقد بود که اگر محمود بخواهد عالم شود ، باید به نجف برود نه به مدرسه . اما محمد سرانجام با پادرمیانی مادر به مدرسه رفت و قدم در راهی نهاد که بیداریش محمود کیانوش ، چنان که امروزش میشناسیم یعنی نویسنده ، شاعر و مترجم و بنیانگذار شعر کودک ، منتهی شد .

محمد حسین بهجتی

محمد حسین بهجتی فرزند تقی در سال 1314 هجری شمسی در شهر اردکان در خانواده‏ای تهی دست و مذهبی دیده به جهان گشود در 7 سالگی به مکتب رفت و چون حافظه ای قوی داشت آموزش قران را فرا گرفت . آنگاه به دبستان رفت و تا کلاس پنجم  ابتدایی بیشتر نتوانست به تحصیل ادامه دهد چون پدرش با تحصیل فرزند موافق نبود.   سرانجام با وساطت یکی از روحانیون شهر خود موافقت  پدرش را برای رفتن به مدرسه علوم دینیه جلب کرد . بهجتی تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود و  یزد  فراگرفت  و در سال 1331 شمسی برای  ادامه تحصیل  به قم عزیمت کرد و در مدرسه خان سکونت گزید .

موسوی گرمارودی

دکتر سید علی موسوی گرمارودی در سال 1320 هجری شمسی در شهر قم زاده شد .

پدرش سید محمد علی ، از عالمان دین و عارفان و مدرسان علوم اسلامی و به ویژه علم کلام و فلسفه است که در نوجوانی  از روستای گرمارود الموت برای تحصیل به قم مراجعت نمود و پس از سالها توقف در این شهر به مشهد مهاجرت کرد سید علی گرمارودی پنج ساله بود که به خواندن و نوشتن و یادگیری قرآن پرداخت و نصاب الصبیان ابونصر فراهانی به بعد گلستان و طاقدیس شیخ عراقی و گزیده هایی از خمسه نظامی را نزد پدر خود آموخت . سرانجام او را به دبستان باقریه فرستادند و در کلاس اول ثبت نامش کردند ، اما چند روزی پیش در آن کلاس نماند و با امتحان ورودی به کلاس سوم راه یافت.

دوره ابتدائی را در آن مدرسه گذراند و دوره متوسطه را در دبیرستان دین و دانش که در آن زمان سرپرستی آن با دکتر بهشتی بود به انجام رسانید .

مصطفی رحماندوست

مصطفی رحماندوست در اول تیر 1329 در شهرستان همدان چشم به جهان گشود. پدرش کاسب مغازه دار و فردی باسواد و خوش ذوق بود در نوجوانی در کنار درس و تحصیل به کارهایی چون پهن کردن بساط و فروش تنقلات و گاه میوه و بعد ها کارهای ساختمانی ، سیم کشی و شاگردی در قهوه خانه و مغازه های دیگر می پرداخت . 14 ساله بود که مادرش را از دست داد و از همان دوران نوجوانی می خواست روی پای خود بایستد و به دیگران متکی نباشد و بدین ترتیب بود که بهترین دوران طلایی عمر خود را در راه ذخیره کردن انبوهی از تجربه های گوناگون سپری کرد تجاربی که  می تواند در ساختار هنری یک نویسنده نقش بسیار تعیین کننده ای را ایفا کند . او بذرهای اولیه نویسندگی را با نگارش انشا هایش خوب در میان دانش آموزان کاشت در سه سال آخر دبیرستان به عضویت انجمنهای هنری و ادبی که در مدرسه تشکیل می شد در آمد و آثارش را در همانجا ارائه می کرد.

جعفر ابراهیمی

جعفر ابراهیمی نصر در سال 1330 در روستای حور در منطقه هشتپر طوالش که امروز از مناطق استان اردبیل است بدنیا آمد از 12 سالگی شعر می گفت و سیزده ساله بود که شعر سکوت دشت‏هایش در یک مجله مخصوص نوجوانان چاپ شد. او برای آن که ثابت کند شعرهای چاپ شده سروده خود اوست به حافظ تفال زد و تخلص«شاهد» را برای خود برگزید. از دوازده سالگی در تهران ادامه تحصیل داد و دیپلم ریاضی گرفت.

پس از انقلاب با حضور در کیهان بچه‏ها به طور جدی وارد عرصه شعر کودک شد و همزمان، با کانون و مجلات رشد نیز همکاری می‏کرد. ابراهیمی پس از چندی ار وزارت دارایی به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتقل شد و از سال 1360 در این مکان فعالیت دارد. حدود 20 سال است که ریاست شورای شعر کانون را به عهده دارد و مدت ده سال سردبیر و نویسنده برنامه‏های رادیویی مختلفی برای کودکان و نوجوانان بود. وی از سال 1365 تا 1370 سردبیر گاهنامه ادبی آیش بود و دبیر جشنواره مطبوعات کودکان و نوجوانان کانون از دوره اول تا کنون است. او اکنون چهار فرزند، دو پسر به نام های مهدی و حسین و دو دختر به نام‏های نسرین و طاهره دارد.

شکوه قاسم‏ نیا

فاطمه قاسم نیا همدانی یا همان شکوه قاسم ‏نیا در سال 1334 در تهران به دنیا آمد.

مدرک تحصیلی‏اش لیسانس علوم سیاسی است و به آن رشته علاقه‏مند بود. در سال 1358 برای سرگرمی در یک طبقه از خانه‏شان مهد کودک خصوصی به راه انداخت و تعداد محدودی از بچه‏ها را در گروه سنی خاص (سه تا پنج سالگی) در این مهد که عمه جون نام داشت جمع کرد. برای آن‏ها شعر می گفت قصه می ساخت و بدین ترتیب بود که با دنیای آن‏ها آشنا شد. قبلا به ادبیات بزرگسالان علاقه مند بود و مطالعاتی هم در این زمینه داشت. آشنا شدن با کودکان او را به دنیای تازه ادبیات رهنمون ساخت. در همان سال اولین سمینار ادبیات کودک در کانون پرورش فکری ، تشکیل شد او به قصد استفاده رسانی به بچه‏های مهد کودکش در آن شرکت کرد و با شاعران کودک چون رحماندوست و نیکخواه آزاد و … آشنا شد و آثارش را به آن‏ها داد. بدین ترتیب بود که سر از کیهان بچه‏ها در آورد و مسئولیت صفحه شعر آن را به عهده گرفت. به ناچار مهد کودک را تعطیل کرد و سال بعد صفحات ضمیمه شاپرک را به کیهان افزود که به طور جدی و کامل به گروه سنی کودک و خردسال اختصاص داشت. ابتدا تمام مطالب این بخش را به تنهایی نوشت اما بعداً همکارانی پیدا کرد و در نتیجه کار بهتر و تا امروز ماندگار شد. بعد ار آن فعالیت‏های گوناگونی در زمینه شعر ، قصه و ترانه‏های کودکانه داشت که حاصل آن انتشار بیش از 40 کتاب برای کودکان و حدود 300 ترانه برای این گروه سنی است که برای او 12 جایزه به همراه داشته است.

قیصر امین پور

قیصر امین پور متولد سال 1338 خورشیدی در دزفول است ، تحصیلات ابتدایی تا دبیرستان را در زادگاهش گذراند و بعد در دانشگاه تهران به ادامه تحصیل پرداخت . او پس از تغییر رشته های دامپزشکی و جامعه شناسی سرانجام در رشته ادبیات فارسی استقرار یافت و دکترای زبان وادبیات فارسی را از دانشگاه تهران دریافت  کرد . وی سالها ی پیش از انقلاب  در زمینه های گوناگون چون شعر،خط، نقاشی ، تئاتر، وقصه نویسی کار و تجربه آزمایی نمود . اما پس از انقلاب ، منحصراً عمده  کار خویش را در قلمرو شعر متمرکز کرد . پس از تشکیل حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی از اعضای  این حوزه  به شمار می آمد و پس از مدتی  به همراه دوستانش مجله سروش نوجوان را پی  ریزی نمود . این مجله از فروردین 1367 شروع به انتشار کرد و به عنوان عضو شورای سردبیری ، مسئولیت امور را بر عهده داشت. قیصر امین پور به عنوان یکی از حامیان و بنیانگذاران شعر تعهد در انقلاب اسلامی مطرح است. صور اندیشه، کاربرد مضامین بکر و نو، واژگان و ترکیبات متاثر از مسائل جنگ ، شهادت و…از اندیشه های امثال او نشات گرفته و سهم  ارزشمندی از فرهنگ و ادب اسلامی امروز مدیون این مهربانان عرصه شعر و شعور و فکر و خیال است .

• 1) مقدمه
• 2) فهرست
• 3) حبیب یغمایی 1
• 4) گلچین گیلانی 2
• 5) حبیب چایچیان 3
• 6) محمود کیانوش 5
• 7) محمد حسین بهجتی 8
• 8) موسوی گرمارودی 9
• 9) مصطفی رحماندوست 11
• 10) جعفر ابراهیمی 14
• 11) شکوه قاسم نیا 15
• 12) قیصر امین پور 18

منابع

1. سخنوران نامی و معاصر ایران : سید محمد باقر برقعی ، جلد 2 صفحه 1081
2. از نیما تا روزگار ما :  یحیی آرین پور ، جلد 3 ، صفحه 241
3. ادبیات معاصر ایران : دکتر اسماعیل حاکمی ، ص 112
4. سخنوران نامی و معاصر ایران : سید محمد باقر برقعی ، جلد 5 ص 3035
5. سخنوران نامی و معاصر ایران : سید محمد باقر برقعی ، جلد 2 ص 1135
6. رشد آموزش ابتدایی : سال چهارم ، آذر 1379 ص 72
7. سخنوران نامی و معاصر ایران :سید محمد باقر برقعی ، جلد 3 ص 1956
8. سخنوران نامی و معاصر ایران : سید محمد باقر برقعی ، جلد 5 ص 3030
9. گلچهر : حسین حداد ، ص 28
10. چهره های ادبیات کودکان و نوجوانان (14) : سید علی کاشفی خوانساری ، ص9
11. جستجو در ادبیات کودک : احمد رضا وطن پور ، ص 102
12. جستجو در ادبیات کودک: احمد رضا وطن پور ، ص 102
13. شعر از چند شاعر برای نوجوانان: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، ص 3
14. چهره های ادبیات کودکان و نوجوانان (18): سید علی کاشفی خوانساری ، ص 13
15. مجله رشد آموزش ابتدایی: سال پنجم ، بهمن 1380 ، ص 32.
16.  چهره‏ های ادبیات کودکان و نوجوانان(11): سید علی کاشفی خوانساری ، ص 13
17. برگزیده شعر از چند شاعر برای نوجوان:کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان ،ص 43
18. فرهنگ شاعران جنگ و مقاومت : محمد باقر نجف زاده بارفروش ، ص 27
19. صد شعر : خسرو شافعی ، ص 661
20. چهره های ادبیات کودکان و نوجوانان (19) : روح الله مهدی پور عمرانی ، ص 9