مدیریت ضایعات شهری ، طرحی برای محیط زیست

خانوارهای اغلب 2 گزینه برای بازیافت دارند. جمع‌آوری جدول بازیافت راحت است، اما پرداخت را فراهم نمی‌کند.

متناوباً پرداخت ممکن است از ماشین که با انداختن پول در آن جنس بیرون می‌آید یا کاهش یافتن مراکز قابل دستیابی باشد، اما بعضی هزینه معامله ممکن است به بار آید.

ما بررسی می‌کنیم سیاست‌ها را تا تولید طرح کارا و بازیافت را در وضعیتی با این 2 گزینه بازیافت بعلاوه مکان قابل بازیافت در زباله تشویق کنیم.

ما ارزشی را در موازی بودن این 2 گزینه بازیافت را شناسایی کردیم. نتایج بهینه مقید می‌تواند بدست آمده باشد توسط ترکیبی از «سپرده- بازپرداخت» با یک حق‌الزحمه مصرفی آبرومندانه از این گذشته، تولید کننده ها نباید مجاز به نگه‌داری سپرده‌ها باشند چون این خواسته مصرف کننده‌ها نیست.

تعریف زباله

پسماند و باقیمانده حاصل از تولید یا تغییر شکل چیز های دیگر و نیز آنچه قبلاً استفاده شده و دیگر قابل استفاده نیست.

زباله انواعی دارد، بخش هایی که تولید کننده زباله هستند، متفاوتند. با توجه به اینکه زباله در چه بخشی تولید می شود، زباله ها به سه دسته قابل تقسیم اند:

• شهری
• صنعتی
• خطرناک

1. زباله های شهری: زباله هایی است که توسط قسمت های مختلف شهر مثل منازل، ادارات و … تولید می شود و خود به پنج قسمت عمده تقسیم می شوند.

• الف) پسماند های غذایی که مهمترین قسمت زباله است زیرا از یک سو به دلیل تخمیر و فساد پذیری سریع، بوی نامطبوع تولید کرده و محل مناسبی برای رشد و تکثیر مگس و سایر حشرات و جوندگان موزی می شود و از سوی دیگر به دلیل قابلیت تهیه کمپوست (کود) حائز اهمیت است.
• از طرفی میزان این پسماند ها در زباله های ایران 35 تا 76 درصد گزارش شده است.
• ب) آشغال: به بخش فساد ناپذیر زباله (به جزء خاکستر) آشغال گفته می شود.آشغال ها به دو بخش قابل اشتعال و غیر قابل اشتعال تقسیم می شود.
• ج) خاکستر که به باقیمانده حاصل از سوزاندن زغال، چوب و دیگر مواد سوختنی گفته می شود.
• د) زایدات ساختمان سازی که به مواد باقیمانده از فعالیت های ساختمانی و راهسازی اطلاق می شود که در زبان عامیانه به آن نخاله های ساختمانی گفته می شود.
• ه) ضایعات ویژه: منظور از این زائدات مواد حاصل از جارو کردن معابر، خیابان ها، برگ درختان، اجساد حیوانات مرده و مواد به جای مانده از وسایل نقلیه است.

2. زباله های صنعتی: مواد زاید ناشی از فعالیت های صنعتی هستند و معمولاً شامل فلزات، مواد پلاستیکی، مواد شیمیایی و بالاخره زباله های ویژه و خطرناکی هستند که عمل جمع آوری، حمل و نقل و دفع آنها ضوابط ویژه ای دارد. مثل مواد باقیمانده از غنی سازی اورانیوم که زباله های باقیمانده از این عملیات خودداری تشعشعات خطرناکی است.
3. زباله های خطرناک: بر اساس تعریف آژانس حفاظت محیط زیست (EPA) زباله های خطرناک به مواد زاید جامدی گفته می شود که بالقوه خطرناک بوده و یا اینکه پس از طی مدتی موجبات خطر را برای محیط زیست فراهم می کند و یکی از مشخصه های زیر را داراست:

قابلیت انفجار، احتراق، خوردگی، واکنش پذیری، سمی بودن و… .

4. زباله های بیمارستانی: زباله های بیمارستانی جزء زباله های خطرناک دسته بندی می شود که ما به دلیل اهمیت بالای این زباله ها، آنها را به طور جداگانه و در یک گروه مجزا در نظر می گیریم.

زباله های بیمارستانی شامل موادی هستند که با توجه به نوع کار و وظیفه در هر بخش بیمارستان متفاوت می باشند. این زباله ها به هفت گروه تقسیم می شوند.

• زباله های معمولی بیمارستانی: زباله های مربوط به بسته بندی مواد و دیگر زباله های پرسنل شاغل در بیمارستان و خوابگاه های آنهاست.
• زباله های پاتولوژیکی: شامل بافت ها و اعضای جدا شده از بدن انسان مثل پوست، گوشت، رگ و … است.
• مواد زاید شیمیایی: شامل جامدات، مایعات و گاز های زاید می باشد که به وفور در بیمارستان ها وجود دارد. در بخش های تشخیص و آزمایشگاه ها ماحصل نظافت و ضدعفونی بیمارستان وسایل و ابزار تنظیف و ضد عفونی دارویی و … شیمیایی است.
• مواد زاید رادیواکتیو: این مواد در برخی بخش های بیمارستان وجود دارد و جمع آوری و دفع آنها دارای خصوصیات ویژه ای است.
• مواد زائد عفونی: شامل باند هایی که با آنها روی زخم را می بندند.
• زایدات دارویی
• ظروف مستعمل که تولید آنها در بخش های مختلف بیمارستان به شکل های متفاوتی وجود دارد.

بعد از آشنا شدن با مفهوم زباله و انواع آن وارد بحث اصلی که همان مدیریت مواد زاید شهری است می شویم و در ابتدا تعریفی برای این عنوان ارائه می دهیم.

مدیریت مواد زاید شهری عبارتست از مقررات منسجم و هماهنگ در زمینه کنترل، تولید، ذخیره، حمل و نقل، پردازش و دفع مواد زاید جامد که منطبق بر بهترین اصول اقتصادی، بهداشتی و زیست محیطی است.

در این راستا به چند مفهوم الزامی است

• مفهوم جمع آوری زباله
• مفهوم دفع زباله
• مفهوم بازیافت زباله

جمع آوری زباله

جمع آوری و حمل و نقل زباله یکی از مهمترین عملیات مدیریت مواد زاید جامد است. طبق محاسبات انجام شده حدود 80 درصد کل مخارج مدیریت مواد زاید شهری مربوط به جمع آوری زباله است که درصد بالایی از این مقدار مربوط به حقوق کارگران و نیروی انسانی است به همین جهت اصلاح، بهینه سازی و مکانیزه کردن سیستم جمع آوری و حمل زباله ضمن تسریع در عملیات، هزینه و نیروی انسانی کمتری را نیاز خواهد داشت. در زیر چند مورد از روش های جمع آوری و حمل و نقل زباله در کشور ایران را به اختصار بیان می کنیم.

مفهوم دفع زباله

دفع زباله در ایران معمولاً به دو روش صورت می گیرد:

• الف) دفن کردن
• ب) سوزاندن

که هر روش دارای محاسن و معایب متعددی است.

بازیافت

بازیافت، فرایندی است که در آن مواد زاید، جدا شده و به عنوان ماده خام برای تولید محصولات جدید، استفاده می‌شود. به بیان دیگر، بازیافت به معنای بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه تولید و یا به طبیعت است. بازیافت دارای مراحلی نظیر جداسازی مواد قابل بازیافت (مانند شیشه، پلاستیک، فلز و…) و پردازش آن است. به‌گونه‌ای که مواد زاید در فرایندهای مختلف مجدداً استفاده شوند.

فواید بازیافت

1. کاهش حجم زباله ورودی به محیط زیست
2. کاهش آلودگی
3. کاهش نیاز به مراکز دفن و زباله‌سوزها
4. کاهش نیاز به تولید یا ورود مواد خام از خارج
5. افزایش تولید ملی
6. افزایش اشتغال
7. افزایش سطح بهداشت عمومی

همین مساله باعث شده است کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی انواع خاک های کشاورزی کشور ما در حد مطلوب نباشد. برای حل این مشکل کمپوست کردن مواد زاید آلی نظیر زباله های خانگی به عنوان یکی از راه های اصلاح خاک های کشاورزی و همچنین یکی از راه های جلوگیری از آلوده شدن آب ها و خاک های محل دفع مواد زاید و فسادپذیر و پیشگیری از اشاعه بیماری ها توسط حشرات، جوندگان و … توصیه می شود.

تهیه کمپوست به دو روش هوازی و بی هوازی صورت می گیرد. روش کمپوست بی هوازی از طریق راکتور های تهیه کمپوست بی هوازی صورت می گیرد. این راکتور ها شامل 3 بخش استوانه ای با قطر 30 سانتیمتر و ارتفاع 120 سانتیمتر طراحی می گردد. ته و درب این استوانه ها به صورت مجزا تهیه و به وسیله پیچ بر روی استوانه ها نصب می گردد کل استوانه با پشم شیشه عایق بندی می شود.

نتیجه گیری

جهت حفظ سیمای طبیعی و جلوگیری از آلودگی ها و پیامد های ناگوار زیست محیطی و بهداشتی ناشی از مدیریت غیر اصولی مواد زاید جامد شهری، در مرحله اول آموزش مردم و تولید کنندگان زباله بسیار حائز اهمیت می باشد و در مرحله بعد اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا و احداث کارخانه تولید کمپوست به عنوان راهکار های اجرایی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. بهبود سیستم جمع آوری و بهسازی محل دفن زباله به طوریکه زباله به صورت بهداشتی دفن گردد نیز راهکار مناسب دیگری برای کنترل اثرات سوء بهداشتی ناشی از زباله است.

پیشنهادات

ارائه طرح توجیهی استفاده از ضایعات مشاغل پر زباله جهت تهیه کود

شیوه های مناسب تفکیک و جمع آوری مواد زاید جامد فساد پذیر

• الف) تعیین صنوف پر زباله با تفکیک زباله های قابل کمپوست و غیر قابل کمپوست
• ب) تعیین کمیت و کیفیت مواد جمع آوری شده توسط هر صنف به جهت تامین مواد لازمه تهیه کمپوست

تعیین شیوه های مناسب جمع آوری مواد زاید فسادپذیر مرکز عمده تولید

• الف) طراحی مخزن جمع آوری زباله با توجه به حجم زباله روزانه هر صنف
• ب) طراحی سیستم جمع آوری توسط خودرو های ویژه
• ج) بهینه سازی مسیر ها به حرکت خودرو های یاد شده به جهت افزایش بهره‌وری

ارائه راهکار استفاده از مواد جمع آوری شده به جهت افزایش بهره‌وری

ارزیابی زیست محیطی اجرای طرح تفکیک و جمع آوری مواد زاید جامد فساد پذیر

ارائه بهترین روش تهیه کمپوست با توجه به نوع مواد جمع آوری شده، صرفه اقتصادی، بهداشتی و زیست محیطی

تعیین شرایط جایگاه تهیه بیوکمپوست با توجه به موقعیت جغرافیایی، آب و هوایی نوع زباله و سایر مواد

بررسی نوع سرمایه گذاری مناسب برای تهیه بیوکمپوست با توجه به شرایط و امکانات و    استعداد های موجود

تعریف چگونگی فرایند تبدیل مواد زاید فساد پذیر به کود به روش بیوکمپوست و تشریح مراحل آن

ارائه روش مناسب جهت غنی کردن کود به جهت رسیدن به استاندارد لازم در روش بیوکمپوست

ضایعات، بازیافت و «طرحی برای محیط زیست» نقش بازارها و ابزارهای سیاست

سیاست ضایعات جامد باید انگیزه‌های صحیح را برای تصمیمات «دسته بالایی» و «دسته پایینی» فراهم کند.

دسته بالایی، باید تولید طرحی را برای منعکس کردن نگرانی‌های محیطی را تشویق کند. دسته پایینی، باید بازیافت- تغییر دهنده ضایعات جامد را مدفن‌های زباله- را تشویق کند.

انگیزه برای بازیافت کارا، مخاطبانی را در طول دامنه‌ای از مقالات را داراست. ساده‌ترین داده برای مصرف کننده‌هاست تا یک حق‌الزحمه‌ای را برای فروش ضایعات بپردازند، که این منعکس کننده تمام هزینه‌های اجتماعی آن است.

یک نتیجه از ترکیب مالیات و سوبسید بازیافت، اغلب به عنوان یک «سپرده- بازیافت» اشاره شده است، می‌تواند انگیزه‌ها را برای بازیافت فراهم کند و مزیت آن جلوگیری از روبرداری‌های غیرقانونی است.

همچنین دستور ترکیب «مالیات- سوبسید» و حق‌الزحمه مصرفی امکان‌پذیر است.

به طور کلی، حق‌الزحمه مصرفی که خانواده‌ها می‌پردازند و مالیات محیطی که تولید کننده به ازای هر واحد تولید زباله باید بپردازند.

می‌بایست ترکیب شود تا هزینه‌ اجتماعی فروش ضایعات برابر شود. موضوع «دسته بالایی» طرحی برای محیط زیست (DFE) است که اهمیت آن به طور روزافزون برای طرفداران حفظ محیط زیست و طراحان سیاستهای محیطی در حال افزایش است.

همان طور که تمرکز سیاست‌های آلودگی ناشی است چیزی که به اصطلاح «پایان لوله» نامیده می‌شود، درمانی است برای پیشگیری آلودگی سیاست‌ ضایعات جامد نیز ناشی می‌شود از نگرانی‌های فروش ضایعات که در پشت تصمیمات «دسته‌بالایی» منجر به تولید و فرایند طرح موضوعات و ایده‌ها می‌شود.

این حرکت در مفهوم «مسئولیت گسترش یافته تولید کننده‌ها» تجلی می‌یابد (EPR) مفهوم آن، مسئولیت‌پذیر کردن تولید کننده از لحاظ جسمانی و مالی برای محصولات در پایان عمر مفیدشان.

قوانین EPR، که اغلب حکم می‌کند که تولید کننده‌ها محصولاتشان را در پایان عمر مفیدشان برای بازیافت پس بگیرند، در مورد بسته بندی، الکترونیک، وسایل خانه و اتومبیل در بسیاری از کشورهای اروپائی، ژاپن و دیگر کشورها مورد قبول واقع شده است.

«فولرتون» و «وو» اولین کسانی بودند که DFE را در یک مدل اقتصادی قرار دادند. آنها فرض کردند که تولید کننده‌ها یک مبلغی از بسته‌بندی را که با توجه به درجه بازیافت‌پذیری برای محصولاتشان انتخاب می‌کنند، جایی است که بازیافت‌پذیری کسری است از محصول که قابل بازیافت باشد. سپس آنها این مدل را برای سیاست‌های مطلوب تحت یک سلطه مفروضات متفاوت درباره از دست دادن بازارها و امکان‌پذیری ابزارهای سیاستی مختلف بررسی کردند.

DFE کارا مشوق‌ها را برای تولید کننده‌ها جهت طراحی محصولاتی که به آسانی بازیافت می‌شوند را ملزوم می‌کند. این چنین مشوق‌هایی توسط بازارهای کاملا عملگرا برای بازیافت‌پذیری تولید می‌شوند، که در آن بازیافت کننده به مصرف کننده یک قیمتی را برای محصولات استفاده‌ شده‌شان با توجه به درجه بازیافت‌پذیری محصولاتشان می‌پردازد. متناوباً این چنین مشوق‌هایی می‌توانستند توسط یک ترکیب «مالیات-سوبسید» فراهم شوند، در صورتی که مالیات‌ها و سوبسیدها برای بازیافت هر محصول خاصی مشتری پسند بودند.

در مقاله گذشته، بحث کردیم که هیچ یک از منبع مشوق‌ها- بازارهای کاملاً عملگرا یا مالیاتهایی که با بازیافت‌پذیری محصول تغییر می‌کند- می‌تواند بر واقعیت تکیه داشته باشد. به عنوان یک نتیجه، اولین و بهترین خروجی دست نیافتنی خواهد بود. مجموعه بازیافت را در یک جدول مدلسازی می‌کنیم، که در آن جدول مصرف کننده‌ها برای بازیافت محصولاتشان پولی دریافت نمی‌کنند. یک بهینه مفید را پایه‌گذاری کردیم و نشان دادیم که چگونه این موضوع می‌تواند تحقق بیابد با یک گونه اصلاح شده از «سپرده- باز پرداخت» بازپرداختم در این وضعیت یک سوبسید برای پوشاندن هزینه‌های جمع‌آوری جدول است- در حسابهای گذشته برابر هزینه‌ اجتماعی فروش ضایعات قرار داده نشده بود.

اما برای تضمین این است که مجموعه‌ای کارا از محصولات استفاده شده می‌بایست توسط بازیافت کننده پذیرفته شود.

مطالعات قبلی فرض کرده‌اند که بازارهای بازیافت یا بطور کامل عمل می‌کنند یا اصلاً عمل نمی‌کنند. اما در واقعیت، بازارهای بازیافت بطور گسترده‌ای عمل می‌کنند، آنها فقط با هزینه‌های معاملاتی می‌آیند. در مقاله اخیر صریحاً این هزینه‌ها را مدلسازی می‌کنیم. فرض شده است که مبادله در بازارهای بازیافت‌پذیری گران قیمت است، زیرا بازیافت کننده را ملزوم می‌کند تا ارزش بازیافت پذیری یک محصول را تعیین و سپس بر مبنای آن ارزش قیمتی را مشخص کنند. همچنین مصرف کننده‌ها برای رساندن محصولاتشان به دست بازیافت کننده، هزینه‌هایی را به بار آورند. این هزینه‌ها 2 پیامد را در مدل‌ها دارند.

اول؛ ممکن است مصرف کننده‌ها بعضی از محصولات استفاده شده‌شان را به صورت رایگان تحویل دهند مثل قرار دادن زباله در سطل آشغال. دیگر محصولات استفاده شده به اندازه کافی با ارزش هستند که هزینه معاملاتی را به وجود آوردند.

مصرف کننده‌ها مبلغی را که به چگونگی ارزش‌گذاری برای بازیافت محصول بستگی دارد را دریافت خواهند کرد. موارد باقیمانده که برای بازیافت کننده زیان به بار می‌آورد در زباله قرار می‌گیرند. اگر هزینه‌های معاملاتی ناهمگن باشند، در این صورت دومین پیامد نیز بوجود می‌آید. مصرف کننده‌ها در این کد چگونگی بازیافت کننده متفاوت خواهند بود. آنها همیشه محصولات استفاده ‌شده‌شان را به 2 گروه قابل بازیافت و غیر قابل بازیافت تقسیم‌بندی نخواهند کرد. برای مثال، بعضی از مصرف که در جایی دور از خانه که بازیافت سخت‌تر است قرار می‌گیرند، منجر به زباله تمام شدنی می‌شود.

توصیف بازیافت ‌پذیری

ما یک توصیف ساده و جامع را از بازیافت‌پذیری محصول می‌پذیریم. درجه‌ای که یک محصول بازیافت‌پذیر است توسط شاخص عددی P نشان داده شده است، که هزینه بازیافت محصول را تعیین می‌کند. این رفتار بازیافت‌پذیری از Calcatt & walls پیروی می‌کند، اما این فرق دارد با چیزی که Fullerton & WU تعبیر نمودند بازیافت‌پذیری را به عنوان نسبتی از محصول که قابل بازیافت است.

اگر چه هر کدام از این تعبیرها به سختی برای تمام محصولات صحیح است، ما احساس می‌کنیم که روش هزینه برای بیشتر کالاها واقع‌بینانه‌تر است.

تقریبا هر محصولی به طور فنی قابل بازیافت است، اما بیشتر محصولات برای بازیافت گران‌قیمت هستند و بیشتر تغییراتی که تولید کننده‌ها می‌توانند ایجاد کنند که یک محصول به نسبت یک محصول بازیافت شده افزایش نیابد، اما ترجیحاً پایین آوردن هزینه محصول بهترین راه است و این تغییرات گسترده‌ هستند.

نتیجه

تصمیمات غیر متمرکز توسط تولید کننده‌ها و مصرف کننده‌ها معمولاً بستگی دارد به بازارها برای فرستادن مشوق‌ها. اگر بازارهای بازیافت به طور عالی کار کنند.

– به عبارت دیگر، اگر بازیافت کنده به مصرف کننده پرداخت کند برای آیتم‌های قابل بازیافت و پرداخت کند قیمت‌های بالاتر برای آیتم‌هایی با ارزش‌بالاتر- سپس مصرف کننده‌ها خواستار این خواهند بود پرداخت کنند بیشتر بالاوری برای محصولات طراحی شده که قابل بازیافتند.

اما در حقیقت، بازیافت اغلب جمع‌آوری شده بدون پرداخت، بنابراین این ارسال مشوق‌ها همیشه اتفاق نمی‌افتد. در این مقاله، ما بطور صریح مدل یک توضیح از این از دشت دادن قیمت‌ها- توضیح اینکه پیشنهاد شده اطلاع توسط نویسندگان قبلی- که آنها هستند- با هزینه‌های معامله. ما فرض می‌کنیم که مصرف کننده‌ها 2 گزینه برای بازیافت دارند: آنها شاید بازیافت کنند در جدولشانبه طور رایگان یا آنها شاید آیتم‌هایشان را بدهند به یک بازیافت‌کننده و دریافت کننده پول اما به بار می‌آید هزینه‌های معامله اضافی. ما همچنین اجازه می‌دهیم برای امکان اینکه مصرف کننده‌ها به طور ناقص تفکیک می‌کنند به زباله و بازیافت، بنابراین ما می‌آوریم داخل ادراکی مدل 2 ناقص واقعی در بازارهای بازیافت.

مدل به ما اجازه می‌دهد تا بکشیم بعضی تصوری عمومی درباره سیاست، و ساخت بعضی درباره طرح سپرده- بازپرداخت.

• تعریف زباله:    ۱
• جمع آوری زباله:    ۳
• ۲- مفهوم دفع زباله:    ۴
• سوزاندن:    ۷
• محاسن سوزاندن زباله:    ۷
• معایب سوزاندن زباله:    ۷
• بازیافت:    ۸
• فواید بازیافت    ۹
• پرسشنامه:    ۱۲
• تحلیل:    ۱۶
• نتیجه گیری    ۱۷
• پیشنهادات    ۱۷
• ضایعات، بازیافت و «طرحی برای محیط زیست» نقش بازارها و ابزارهای سیاست    ۱۹
• چکیده‌ها:    ۱۹
• ۱- مقدمه    ۲۰
• توصیف بازیافت ‌پذیری    ۲۵
• ۲-۲- نمایندگان و تکنولوژی‌ها    ۲۷
• ۳-۲- سیاست‌ها و بازارها    ۲۹
• ۳- تعادل بازار    ۳۰
• ۴- بهینه متغیر اجتماعی    ۳۵
• ۵- تفکیک ناقص مواد قابل بازیافت:    ۳۷
• نرخ بالاتر بازیافت:    ۴۰
• ۶- نتیجه    ۴۱
• منابع:    ۴۲

منابع

1. مقالات
2. کتاب 50 راه ساده برای نجات زمین
3. مدیریت زباله های شهری