بررسی اهمیت کنترل داخلی سازمان ها در حسابداری

در هر سازمان و موسسه ای نیاز مبرم به کنترل داخلی احساس می شود، بنا به وسعت سازمان کنترل داخلی نیز مفهوم پیدا میکند بدین معنی که هر چه سازمان بزرگتر باشد این نیاز را بیشتر احساس می کند. به طور خلاصه کنترل‌های داخلی شامل کلیه اقداماتی است که توسط مدیریت برای اطمینان از اجرای صحیح امور و مطابقت آن با مقررات و سیاست واحد تجاری صورت می‌گیرد. کنترل داخلی تنها به حسابداری و معاملات مالی محدود نشده بلکه تمام واحد تجاری و فعالیتهای آن را در بر می‌گیرد.

کنترل داخلی عبارتست از وضعی در یک شرکت یا موسسه که کارها به نحوی تقسیم شود که کار هر کارمند توسط دیگری کنترل و تکمیل و طوری انجام شود که کار در هر مرحله مسئولی مشخص داشته باشد البته اجرا و تقسیم کار در چنین موسسه یا شرکت مستلزم داشتن یک سازمان صحیح است که وظایف و مسئولیتها و اختیارات در هر اداره را طوری مشخص نماید تا بدین وسیله بتوان وظیفه و مسئولیت هر کارمند شاغل در هر اداره را معین نمود ضمناً وظایف او طوری باشد که با انجام عملیات او کار به پایان نرسد بلکه در اداره دیگر توسط فرد مشخص دیگری کار او تکمیل یا به نحوی دیگر کنترل گردد. . این روش و سیستم کار خصوصاً در مورد کارهای مالی وضعی را به وجود می آورد که یک کارمند کار را از اول تا آخر خود انجام ندهد بلکه کار او توسط کارمند دیگر ی کنترل  تکمیل وامکان سوء استفاده جز با تبانی چند نفر میسر نباشد . بنابراین برای اجرای چنین هدفی از لحاظ سیستم کار باید یک روش صحیح حسابداری درشرکت به وجود آید که کارهای مالی اعم از حسابداری مالی ، حسابداری صنعتی وکنترل بودجه با روش و سیستم صحیح پایه گذاری گردیده و احتیاجات موسسه یا شرکت را برآورده نماید.

برای نیل به هدف غائی شرکت باید دستورالعمل ها و بخشنامه ها منطبق با قوانین تجاری تهیه و ملاک عمل قرار گیرد و چنانچه شرکت در وضع نسبتاً‌بزرگی  باشد وجود حسابرس داخلی هم اجرای صحیح سیستم و بخشنامه ها و دستوالعمل ها را پی گیری وکنترل و همچنین ازنظر حسابرسی خارجی که کار شرکت را رسیدگی و اظهار نظر می نماید نیز می توان با داشتن چنین وضعی از لحاظ کنترل داخلی و موجود بودن واحد حسابرسی داخلی کار را سهلتر و برای صاحبکار از لحاظ مادی مقرون به صرفه نماید بنابراین کنترل داخلی قوی در یک شرکت وضعی به وجود می آورد که :

اولاً با مقایسه با سیستم اصلی و عرف حرفه مزبور معین ومشخص می شود که کارآئی افراد و ادارات در چه سطحی است .

ثانیاً  تا چه حد می توان به گزارشات شرکت اعتماد نمود.

ثالثاً تعیین مینماید تا چه حد بخشنامه ها و دستورالعمل ها و سیستم در ادارات توسط افراد یا مدیران اجرا می شود.

رابعاً‌ از اختلاس جلوگیری نموده و برای حفظ دارائیهای شرکت نهایت مراقبت به عمل می آید . حسابرسان مستقل ( خارجی) برای شروع به رسیدگی در شرکتها یا موسسات قبلاً وضع کنترل داخلی موجود شرکت مورد نظر را با سیستم صحیحی که آن شرکت باید داشته باشد بررسی نسبت به رفع موارد ضعف سیستم پیشنهاد های لازم طی گزارش جداگانه ارائه واز نتیجه این بررسی چگونگی برنامه حسابرسی خود را نیز تهیه و تنظیم می نماید البته پیشنهاد ویا سیستم صحیح کنترل داخلی در صورتی به صاحبکار داده می شود که شرکت مزبور با حسابرس قراردادی مبنی بر رفع نکات ضعف کنترل داخلی قبلاً منعقد کرده باشد. بنابراین کنترل داخلی شامل کلیه کنترلهای اعمال شده ( خط مشی – رویه ) که به منظور حفظ دارایی ها و جلوگیری از ایجاد بدهی ها و تعهدات اضافی و همچنین حصول اطمینان از اینکه کلیه درآمدها دریافت گردیده و هزینه ها براساس کنترل صحیح انجام گرفته و از حد معقول تجاوز نکرده است می باشد.

مفهوم کنترل داخلی

بسیاری از مردم اصطلاح کنترل داخلی را به عنوان اقدامی از سوی واحد تجاری

برای جلوگیری از تقلب کارمندان تلقی می‌کنند. واقعاً چنین اقداماتی بخش بسیار

ناچیزی از کنترل‌های داخلی است. هدف اصلی از کنترل‌های داخلی بالا بردن کارایی و سودمندی عملیات واحد تجاری است.

سیستم کنترل داخلی شامل کلیه اقداماتی است که جهت دستیابی به اهداف زیر به کار گرفته می‌شود:

1. حفاظت دارائی‌ها از اتلاف، سوء استفاده، تقلب و استفاده غیر موثر
2. افزایش صحت و قابلیت اعتماد مدارک حسابداری
3. تسهیل اجرای کار و اندازه گیری امور انجام شده با مقررات و سیاستهای واحد تجاری
4. ارزیابی کارایی و سودمندی عملیات

. کنترل داخلی شامل روشهایی است که مدیریت بر اساس آن برای اجرای وظائفی مانند خرید، فروش، تولید و حسابداری تفویض اختیار و مسئولیت می‌کند. همچنین داخلی شامل برنامه تهیه، رسیدگی و توزیع گزارشهای جاری به توسط سطوح مختلف سرپرستی است، که تجزیه و تحلیل آنها، ‌مدیران را قادر می‌سازد تا کنترل خود را بر انواع فعالیتهای انجام شده در واحد تجاری بزرگ حفظ کنند.

همانطور که ملاحظه می‌شود کنترل‌های داخلی فقط محدود به حسابداری و امور مالی نیست بلکه استفاده از روشهای بودجه، استانداردهای تولید، بازرسی آزمایشگاهی، زمان سنجی و حرکت سنجی و برنامه کارآموزی مهندسان و تکنسین‌ها نیز در بخشی از مکانیسمی است که کنترل داخلی تلقی می‌شود.

برای اجرای صحیح کنترل داخلی در هر واحد اقتصادی باید عوامل زیر در آن دستگاه موجود باشد.

1. وضع سازمانی  

وظایف و اختیارات کارمندان و مدیران به طور کتبی به آنها ابلاغ شده باشد و هرگونه تغییری که در وضع کار کارمندان  یا مدیر داده می شود در شرح وظایف نامبرده ثبت و به او ابلاغ گردد و کارها به نحوی تقسیم شود که اجرای صحیح هدف شرکت را سهل تر و از افزایش هزینه جلوگیری کند کارآیی در سطحی باشد که منافع بیشتری نصیب دستگاه نماید.

2. امور مالی :

سیستم صحیحی برای حسابداری و دفترداری در نظر گرفته شود که بتوان به آمارها و گزارشات این دستگاه اطمینان داشت و این واحد ( حسابداری ) خود کنترل مستقلی برروی نتایج حاصل از فعالیت روزانه دستگاه باشد و در واحد حسابداری باید وظیفه نگهداری حسابها و دفاتر به عهده اشخاصی باشد که در فعالیت اصلی و روزانه دخالتی نداشته باشند.

3. کنترل دارایی

روشهای مناسب برای حفظ و نگهداری دارایی ها موجود باشد وطی کنترلهایی (‌ عواملی ) از افزایش ( خرید ) دارایی هایی که مورد نیاز نمی باشد جلوگیری به عمل آورد.

4. حسابرسی داخلی :‌

وجود حسابرس داخلی در هر دستگاه به فراخور احتیاجات و کمیت کار می باشد به طوری که حسابرس مزبور هدف کلی شرکت را با عملیات انجام شده تطبیق وگزارشات صحیح وکافی برای پیشبرد اهداف شرکت در اختیار مدیران قرار دهد.

در هنگام طرح سیستم کنترل داخلی توسط افراد متخصص در یک شرکت باید شرایط زیر را در نظر داشت :

• الف . درجه نظارت مدیر یا صاحب موسسه در موسسات و شرکتهای کوچک امکان دارد اداره امور توسط صاحب موسسه باشد مثل اداره کردن مغازه کوچک خرده فروشی یا عمده فروشی یا شرکت های کوچک ولی در شرکت بزرگ سهامی معقول است اداره موسسه به یک وعده از مدیران محول گردد چون امکان نظارت مدیر عامل به تمام عملیات کمتر است.
• ب. وسعت موسسه – موسسه امکان دارد فاقد شعب و فقط دارای یک دفتر یا مغازه وسیع و دارای شعب مختلف باشد.
• ج . انواع عملیات بازرگانی و تعداد کالاهای مورد معامله در شرکت نیز باید مورد توجه قرار گیرد چه بسا فقط به دادو ستد یک نوع کالا ویا انواع کالا مشغول باشد که برای هر نوع باید کنترلهای لازم را در نظر گرفت.
• د . سهولت صورت برداری از کالا نیز برای طرح سیستم مورد توجه قرار می گیرد مثلاً‌آیا نوع کالای مورد معامله شرکت اتومبیل یا ماشین آلات صنعتی و کشاورزی است یا انواع کالای یدکی و داروئی می باشد.
• ذ. بها، وزن و درجه قابل حمل بودن کالا نیز باید مورد توجه قرار گیرد . مثلاً‌ کنترلی که برای مغازه جواهر فروشی باید در نظر گرفت از هر حیث باید قوی تر از فروشگاه ماشین آلات صنعتی باشد.
• ر . ثابت بودن نرخ کالا و خدمات باید نیز مشخص باشد تا بتوان کنترل بیشتری روی عملیات شرکت داشت .

به طور کلی هر شرکت وضع کنترل داخلی آن درحد متعارفی که ذیلاً‌ذکر خواهد شد باید باشد و حسابرس این ضوابط اصلی را قبلاً‌مطالعه و بررسی کند تا اطمینان حاصل نمایید که کنترلهای داخلی شرکت مورد رسیدگی به نحوی است که می توان مطمئن بود تمام معاملات به طور صحیح در دفاتر ثبت شد و از اموال و داراییهای شرکت مواظبت لازم به عمل می آید . برای مطالعه وضع شرکت حسابرس مبادرت به تهیه پرسشنامه های کنترل داخلی ( در قسمت های بعدی بحث خواهد شد ) نموده و برای مشتری خود ارسال می دارد و طبق مفاد این فرم ها از مسئولین و مدیران شرکت خواسته می شود نسبت به پاسخ دادن به نحو صحیح به سوالات مطرح شده در فرم مزبور با توجه به واقعیت اقدام و پس از تکمیل جهت بررسی و تهیه برنامه رسیدگی و به حسابرس عودت دهند.

تفاوت کنترل‌های داخلی اداری با کنترل‌های داخلی حسابداری

حسابرسان معمولاً به کنترل‌های داخلی که ماهیت حسابداری دارند توجه می‌نمایند. زیرا وجود این کنترلها سبب ایجاد اعتماد به مدارک حسابداری و صورتهای مالی است. به عنوان مثال تهیه صورت تطبیق ماهانه به توسط کارمندی که مسئول وجوه نقد نیست و در ‌صدور چک نیز دخالتی ندارد کنترل داخلی حسابداری است که احتمالاً ارائه مطلوب معاملات نقد را در مدارک حسابداری و صورتهای مالی افزایش می‌دهد.

برخی از کنترل‌های داخلی تاثیری بر صورت مالی ندارند نتیجتاً مورد توجه مستقیم حسابرسان مستقل قرار نمی‌گیرد این گروه از کنترلها، کنترلهای داخلی اداری نامیده میشود.

مدیریت واحدهای تجاری علاقمند به وجود کتنرل‌های داخلی قوی در مورد عملیات کارخانه، فعالیت فروش و همچنین عملیات حسابداری و مالی است از این رو مدیریت درصد استقرار کنترل‌های داخلی اداری به منظور تامین کارایی عملیات و رسیدن به سیاستها و مقررات قبلاً تشریح شده در کلیه واحدها و ادارات واحد تجاری است. نمونه ای از کنترل‌های داخلی، اداری، دستورالعمل یا مقرراتی است که در کلیه کارکنان را به محل کار خاصی منع می‌کند. چنین کنترل‌هایی ممکن است از لحاظ ایمنی دارای اهمیت باشند اما به طور مستقیم در ارتباط با صورتهای مالی نیستند. نتیجتاً حسابرسان مستقل ارتباطی با آنها پیدا نمی‌کنند. از این رو آنها کاری به این ندارند که تعیین کنند که آیا کارکنان واحد تجاری واقعاً چنین مقرراتی را رعایت می‌کنند یا خیر. در بیانه شماره (1) استانداردهای حسابرسی، انجمن حسابداران رسمی آمریکا، تعریف زیر را برای کمک به تشخیص کنترل‌های حسابداری از کنترلهای اداری بدست داده است.

کنترل‌های داخلی اداری

شامل طرح سازمانی، روشها و مدارکی است که با فرایند تصمیم گیری ارتباط دارد که نهایتاً منجر به اختیارات مدیریت در مورد معاملات میشود ولی محدود به اینها نیست. چنین اختیاراتی از وظایف مدیریت همراه با مسئولیت دست یافتن به اهداف سازمان است و آن نقطه شروعی است برای استقرار کنترل‌های داخلی حسابداری در مورد معاملات.

کنترل داخلی حسابداری

ترکیبی از طرح سازمان رویه‌ها و مدارکی است که به حفاظت دارائی‌ها و قابل اعتماد بودن مدارک مالی ارتباط دارد و به منظور اطمینان از موارد زیر طرح شده است:

• الف) انجام معاملات طبق دستور مدیریت یا مجوز خاص
• ب ) ثبت معاملات به منظور 1) تهیه صورتهای مالی براساس اصول مورد قبول حسابداری یا هر اصل قابل اجرا، برای تهیه چنین صورتهایی 2) حفاظت و نگهداری دارائیها و پاسخگویی در مقابل آنها.
• ج) استفاده از دارایی ها فقط بر اساس مجوز مدیریت
• د) مقایسه اقلام دارایی های ثبت شده در دفاتر در فاصله زمانی معقول با دارایی های موجود و اعمال روشی مناسب برای هر نوع اختلاف مشاهده شده.

مطالعه و ارزیابی کنترل‌های داخلی به توسط حسابرسان همیشه شامل بررسی و آزمایش کنترلهای حسابداری است. مطالعه کنترل‌های داخلی که صرفاً دارای ماهیت اداری است معمولاً در محدوده، مسئولیت حسابرسان مستقل که هدف آن اظهار نظر در مورد مطلوبیت صورتهای مالی است قرار نمی‌گیرد.

ضرورت ایجاد کنترل‌های داخلی

توسعه تجارت، توسعه عملیات شرکتها و موسسات تولیدی بزرگ و وسیع را باعث می‌شود وجود انواع زیاد تکنیک‌های تخصص و ده‌ها هزار کارمند در اینگونه موسسات،‌کنترل و نظارت مستقیم مدیران را بر عملیات غیرممکن می‌سازد. مدیران اینگونه سازمانها براساس مشاهدات شخصی قادر به ارزیابی عملیات و وضعیت مالی نیستند. به ناچار باید به گزارشهای حسابداری و آماری اتکا کنند. این گزارشها رویدادهای جاری و تمام شرایط واحد تجاری را به طور خلاصه به مدیریت ارائه می‌دهد. واحد اندازه گیری و سنجش در این گزارش‌ها تنها پول نیست، بلکه ساعت کارکرد، تناژ تولید، سفارش مشتریان، تعداد کارکنان خارجی و سایر موارد دیگر می‌تواندباشد.

اطلاعات ارائه شده توسط این گروه از گزارشها، مدیریت را قادر به کنترل و اداره واحد تجاری می‌کند. با استفاده از چنین گزارشهایی مدیریت از اجراء یا عدم اجرای مقررات و سیاستهای اتخاذ شده در واحد تجاری و رعایت مقررات دولتی و استحکام وضعیت مالی، ‌سودآوری عملیات و هماهنگی بین دوایر مختلف واحد تجاری مطلع می‌شود.

اتخاذ هرگونه تصمیمات تجاری حداقل مبتنی بر بخشی از اطلاعات حسابداری است. مثلا اتخاذ تصمیم در مورد موضوعات کوچک مانند مجوز اضافه کاری یا خرید ملزومات اداری تا موضوعات عمده مانند تغییر در نوع تولیدات خرید یا اجاره ماشین آلات، اطلاع از داده‌های حسابداری را ضروری می‌سازد. اطلاعاتی که به آگاهی مدیریت می‌رسد باید قابل اعتماد و اطمینان باشد و سیستم کنترل‌های داخلی حسابداری این اعتماد و اطمینان را در بکارگیری اطلاعات حسابداری در تصمیم گیریها برای مدیریت فراهم می‌سازد.

تصمیمات اتخاذ شده در واحد تجاری به توسط مدیریت حکم روش و مقررات واحد تجاری را دارد. به منظور حصول اطمینان از موثر بودن این مقررات رعایت آنها به طور دائم کنترل شود. هدف کنترل‌های داخلی حصول اطمینان از رعایت مقررات واحد تجاری است.

مدیریت واحد تجاری مسئولیت نگهداری مدارک حسابداری وتهیه صورتهای مالی قابل اتکار را دارد، کنترل‌های داخلی فراهم کننده اطمینان از انجام چنین مسئولیتی است.

تقسیم بندی کنترل‌های داخلی مالی

با توجه به ماهیت کنترل‌های داخلی مالی میتوان این کنترلها را به دو دسته عمده تقسیم نمود:

• الف) کنترل پایه
• ب ) کنترل انضباطی

کنترل های انضباطی به سه گروه مجزا تقسیم می‌شوند:

1. کنترل های سرپرستی
2. کنترل های حفاظتی
3. تقسیم وظایف

استفاده از کنترل‌های داخلی در حسابرسی

در ابتدا ذکر شد یکی از اهداف کنترل‌های داخلی حصول اطمینان از صحت و قابل اعتماد بودن ثبت حسابهاست نظر به اینکه نتیجه عملیات شرکت برای یک دوره معین و وضع مالی آن در یک تاریخ معین توسط حساب بود و زیان در تقسیم سود و صورت ترازنامه یعنی بطور کلی صورتهای مالی و یادداشتهای ضمیمه آن نشان داده میشود و بطوریکه قبلا ذکر گردید هدف از حسابرسی بررسی و اظهار نظر در مورد این صورتها می‌باشد حسابرس باید از وجود یک سیستم کنترل داخلی خوب و همچنین از عملکرد کامل این سیستم در شرکت اطمینان حاصل نماید. بطوریکه در زیر ملاحظه می گردد در سیر معمولی تنظیم صورتهای مالی از مدارک اولیه مثل صورت حسابها و امثال آن تا ثبت حسابها همه باید زیر پوشش کنترل‌های داخلی مناسب قرار گیرد تا بتوان تا حدی به صحت ارقام مندرج در صورتهای مالی اطمینان نمود.

محدودیت کنترل داخلی

کنترل داخلی می تواند به نحو موثری از تقلب، سوء استفاده و اشتباه جلوگیری کند و اعتماد و اطمینان از اطلاعات حسابداری را فراهم سازد. شناسایی وجود محدودیتهای ذاتی در سیستم کنترل داخلی بسیار مهم است. ممکن است در اجرای روشهای کنترل اشتباهای صورت گیرد که نتیجه بی توجهی یا برداشت اشتباه از مقررات یا سایر عوامل انسانی باشد تقلب در سطح مدیریت بالای سازمان کنترل داخلی را از کارآیی می‌اندازد. همچنین روشهای کنترل که به تفکیک وظایف بستگی دارد ممکن است بر اثر سازش و تبانی کارکنان بی اثر شود.

وسعت استقرار کنترل‌های داخلی در واحد تجاری به خاطر هزینه ای که دارد محدود میشود. معمولاً هزینه استقرار یک سیستم کنترل داخلی تقریباً کامل، برای غیرممکن ساختن هر نوع اشتباه و تقلب بیشتر از تهدید خسارت ناشی از تقلب است، به ویژه در موسسات کوچک به علت مخارج سنگین تفکیک کامل مسئولیت نگهداری دارایی ها از مسئولیت ثبت آنها تقریباً غیر ممکن است. در موسساتی که فقط چند کارنامه دارند تفکیک مسئولیت و تقسیم وظایف تا حد زیادی محدود می‌شود. به هر حال با وجود این محدودیتها با اعمال کنترل داخلی بسیار ساده و کم خرج می‌توان از وقوع تقلب، اختلاس و اشتباه جلوگیری کرد و در مراحل اولیه آنها را کشف نمود.

اتکای حسابرسان بر کنترلهای داخلی

حسابرسان به منظور اظهارنظر در مورد ارائه مطلوب صورتهای مالی:

1. کارایی کنترلهای داخلی در جلوگیری از اشتباهات عمده در عملیات حسابداری
2. آزمون محتوی، جهت اثبات اقلام صورتهای مالی، اتکا می‌کنند.

هنگامی که کنترل‌های داخلی حسابداری قوی باشد حسابرسان نیاز کمتری به اتکا بر اجرای آزمونهای محتوی دارند، برعکس هنگامی که کنترلهای داخلی حسابداری ضعیف باشد. حسابرسان تاکید و اتکای بیشتری بر اجرای آزمونهای محتوا می‌کنند. از این رو مطالعه ارزیابی کنترلهای داخلی عامل اصلی در تعیین ماهیت، زمان و میزان آزمونهای محتوی ضروری برای اثبات اقلام صورتهای مالی است. از آنجا که سیستم کنترل داخلی مناسب عامل اصلی در حسابرسی به توسط حسابرسان مستقل است و هنگامی که کنترل داخلی بطور جدی غیر موثر باشد این سوال پیش می‌آید که آنها چه اقدامی باید صورت دهند.

آیا حسابرسان در این حالت می‌توانند به نحو رضایت بخشی حسابرسی را انجام دهند و نسبت به مطلوبیت صورتهای مالی اظهار نظر کند؟ اگر چه به لحاظ تئوری حسابرسان باید این نقص و کمبود کنترل داخلی را با رسیدگی به جزئیات کلیه معاملات و پیکرهای مندرج در حسابها جبران کنند اما در عمل این شیوه قابل اجرا نیست مگر اینکه واحد تجاری بسیار کوچک باشد. برای اینکه حسابرسان در مورد مطلوبیت صورتهای مالی واحدهای تجاری بزرگ اظهار نظر مساعد ارائه کنند وجود کنترل داخلی مناسب حداقل در مورد بخش قابل توجهی از فعالیتهای آنها ضروری باشد.

منابع اطلاعاتی مربوط به کنترل داخلی

حسابرسان برای تشریح چرخه معاملات در کاربرگهای خود چگونه اطلاعات لازم درباره سیستم کنترل داخلی صاحبکار را بدست می‌آورند. یک راه عبارتست از مرور کاربرگهای آزمایشهای انجام شده سال قبل. هنگامی که حسابرسان فعلی، حسابرسی سال قبل را انجام داده باشند می توانند کلیه اطلاعات کسب شده در سال قبل را مورد استفاده قرار دهند. در این صورت در رسیدگیهای خود به بخش‌هایی که کنترل داخلی ضعیف بوده تاکید خواهند داشت.

البته ممکن است کنترل داخلی بخشهایی که در سال قبل مناسب بوده در سال مورد رسیدگی آن مطلوبیت را نداشته باشد. به هر حال تشخیص این موارد توسط حسابرسان الزامی است در هر صورت مناسب و مطلوبیت روشهای کنترل داخلی در سال قبل دلیلی بر موثر و مطلوب بودن آنها در سال جاری نیست و حسابرسان نباید چنین تصور کنند که اگر روشهای کنترل داخلی در سال قبل مناسب بود در سال مورد رسیدگی نیز مناسب است.

حسابرسان می توانند با استفاده از نمودار سازمانی، شرح وظایف، مصاحبه با کارکنان صاحبکار از وظایف و مسئولیتهای آنها اطلاع حاصل کنند. مرور نمودار گردش عملیات و شرح حسابها می تواند اطلاعات لازم را درباره مسئولیت کارکنان و همینطور در مورد روشها و مقررات حسابداری فراهم سازد. بسیاری از صاحب کارها دستورالعمل و نمودار گردش عملیات تدوین، ترسیم و تصویب شده ای دارند که باید در عمل به اجرا گذاشته شود و حسابرسان میتوانند اطلاعات مورد لزوم را از آنها استخراج کنند. منبع بسیاری ذیقیمت دیگری که حسابرسان می توانند از آن درباره کنترل اطلاعاتی بدست آورند گزارشها، کاربرگها و برنامه حسابرسی حسابرسان داخلی صاحبکار است.

• چکیده: 4
• تعریف 5
• وضع سازمانی 8
• امور مالی : 8
• کنترل دارائی 8
• حسابرسی داخلی :‌ 8
• تفاوت کنترل‌های داخلی اداری با کنترل‌های داخلی حسابداری 10
• کنترل‌های داخلی اداری 11
• کنترل داخلی حسابداری 11
• ضرورت ایجاد کنترل‌های داخلی 12
• تقسیم بندی کنترل‌های داخلی مالی 13
• 1) کنترل‌های سرپرستی 14
• 2) کنترل‌های حفاظتی 14
• 3) تقسیم وظایف 14
• اصول اساسی کنترل‌های داخلی 15
• استفاده از کنترل‌های داخلی در حسابرسی 17
• محدودیت کنترل داخلی 18
• اتکای حسابرسان بر کنترلهای داخلی 19
• حدود بررسی کنترل داخلی توسط حسابرسان 20
• مطالعه و تشریح سیستم کنترل داخلی 21
• 1- چرخه فروش و وصول مطالبات 21
• 2- چرخه خرید 21
• 3- چرخه تولید 21
• 4- چرخه حقوق و دستمزد 22
• 5- چرخه تامین مالی 22
• منابع اطلاعاتی مربوط به کنترل داخلی 22
• ارزیابی کنترلهای داخلی 23
• پرسشنامه کنترل داخلی 24
• هدف کنترل 24
• صورتحسابهای فروش 25
• برنامه رسیدگی صندوق و بانک 28
• طراحی یک سیستم داخلی 29
• کنترل‌های داخلی وجوه نقد 31
• سیستم کنترل داخلی دریافت‌های نقدی 32
• سیستم‌های استقرار پایانه در محل خرده فروش 33
• ویژگی‌های کنترلی ماشین‌های صدور صورتحساب 33
• وصول مطالعات 33
• صندوق پستی ویژه 34
• سیستم کنترل داخلی پرداخت‌های نقدی 34
• الف . پرداخت از طریق حساب جاری در بانک :‌ 35
• ب . پرداخت از طریق صندوق و صندوق دستی 36
• کنترل‌های داخلی معاملات فروش و حساب‌های دریافتنی 37
• کنترل سفارش مشتریان 37
• تصویب اعتبار مشتری 37
• صدور کالا از انبار 38
• حمل و ارسال کالا 38
• تهیه صورتحساب 38
• وصول مطالبات 39
• حذف مطالبات 39
• کنترل‌های داخلی اسناد دریافتی 39
• سیستم کنترل داخلی موجودی‌های مواد و کالا 40
• وظیفه خرید 40
• وظیفه دریافت کالا 40
• وظیفه انبار 40
• وظیفه حمل و ارسال کالا 41
• سیستم حسابداری صنعتی 41
• سیستم ثبت دائمی موجودی‌ها 42
• سیستم کنترل داخلی دارایی های ثابت (اموال، ماشین آلات و تجهیزات) 42
• سیستم کنترل داخلی حساب‌های پرداختنی 43
• سیستم کنترل داخلی بدهی‌های بهره دار 44
• مجوز هیات مدیره 44
• استفاده از امین مستقل 44
• پرداخت بهره اوراق بهادار و اسناد پرداختی 45
• سیستم کنترل داخلی حقوق صاحبان سرمایه 46
• کنترل معاملات سهام سرمایه توسط هیات مدیره 46
• سیستم کنترل داخلی سود سهام 47
• کنترل های داخلی هزینه های پیش پرداخت شده : 47
• کنترل داخلی حقوق کارکنان :‌ 49
• الف . موجود بودن اداره استخدام که وظیفه افرادی که مسئول استخدام کارمند و کارگر می باشند از هم مجزا باشد 49
• ب . موجود بودن کنترل لازم برای نگهداری ساعات کار کارگران وبرای کارمندان نیز کنترلی مبنی بر حضور آنان در اداره . 50
• ج. محاسبات مربوط به حقوق کارمندان و دستمزد کارگران 50
• د . پرداخت حقوق کارکنان : 52
• منابع و مآخذ

منابع

1. نفیسی- ارباب سلیمانی، مشکلات حسابرسی واحدهای کوچک- انتشارات سازمان حسابرسی- چاپ اول 1375.
2. ترجمه سلیمانی- نفری- اصول حسابرسی جلد اول- انتشارات سازمان حسابرسی- چاپ بیست و دوم 1386.
3. ترجمه سلیمانی- اصول حسابداری جلد دوم- انتشارات سازمان حسابرسی- چاپ سیزدهم 1386.
4. ترجمه پوریانسب- مهام- کنترل داخلی چارچوب یکپارچه، جلد1و2-چاپ اول 1377 و چاپ سوم 1385.
5. گلستانی- آقاجانی- اصول حسابرسی(1)- انتشارات پیام نور