اگر چه فناوری ها دنیا و جامعه ما را به سوی دنیا و جامعه دقیقتری سوق داده اند اما رفتارهای انسان در جامعه هنوز هم برخی از ویژگی ها و پیچیدگی های ذاتی را که توضیح آنها دشوار می باشد، حفظ نموده است. درک هوش رفتاری انسان در دنیای واقعی از اهمیت زیادی در برنامه های عملی، مانند استقرار شبکه موبایل، مهندسی ترافیک، برنامه ریزی شهری و توصیه خدمات برخوردار است. در حالی که مطالعات انجام شده در زمینه رفتار انسان ها در علوم اجتماعی مطلب جدیدی به شمار نمی رود، تجزیه و تحلیل کمی به علت فقدان منبع داده ها معمول نمی باشد. به لطف رایانه ها و شبکه ها اکنون می توان روش های محاسباتی بسیاری را جهت گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها برای مطالعات اجتماعی ارائه نمود که بسته به پیمایش های موجود در روش های سنتی مورد استفاده قرار میگیرند. بنابراین در عصر جدید “داده های بزرگ”، پیش از این هرگز محققان فرصتی برای کاوش چنین اطلاعات بسیاری نداشتند که وعده ارائه بینش هایی را در مورد رفتارهای پیچیده جوامع بشری میدادند [1,2]. یکی از اهداف این تحقیقات تعیین کمی ویژگی ذاتی رفتار انسان و پیگیری نحوه تکامل رفتار ما با کاوش پتابایت ها داده شبکه ای است.
مطالعات مربوط به رفتارهای انسانی را می توان از قرن نوزدهم [3] پیگیری نمود. این رشته به روانشناسی، جامعه شناسی، انسان شناسی، و غیره، می پردازد که جنبه های مختلف ماهیت هوش انسانی را مورد مطالعه قرار می دهد. با این حال، به علت فقدان روشهایی برای اندازه گیری و تجزیه و تحلیل مقیاس بزرگ دادهها، مطالعات غالباً بر روی افراد یا گروه کوچک خاصی و یا برآورد کیفی ناهمواری از رفتارهای اجتماعی متمرکز شده است. این امر تا ظهور علوم محاسبات مدرن و تکنولوژی شبکه تقریباً بدون تغییر مانده بود. پیشرفت های اخیر در زمینه علوم محاسبات و شبکه منجر به مطالعاتی در زمینه رفتـــارهای اجتماعی تا مرحله تازه و بالا گشته اند. کاربرد جهانی دستگاه های محاسباتی مقادیر عظیمی از داده ها را بر جای گذاشته اند که ارتباط تنگاتنگی با رفتار انسان دارند. دانشمندان قادر به استفاده از داده های کامپیوتری، و داده های شبکه برای سنجش یا ادراک و تجزیه و تحلیل رفتار انسان در جامعه می باشد. در طی این مدت، دستاوردهای[1] نظری و عملی بسیاری در زمینه مطالعات رفتارهای اجتماعی حاصل آمده است. شیوع شبکه های اجتماعی در اینترنت و پیشرفت در زمینه تحقیقات پیچیده شبکه ای بهترین مثال برای این منظور [4,5] می باشند. در همین حال، با توسعه و گسترش تلفن های هوشمند و شبکه موبایل، آنها تسلط خود را در سنجش یا ادراک رفتار انسان بر روش های سنتی کاوش رسانه های اجتماعی اینترنت نشان دادند. بنابراین، در این مقاله، ما به بررسی یک مورد عملی شبکه موبایل به کمک سنجش یا ادراک اجتماعی میپردازیم. ما با توجه به ارتباطات، حرکت، و مصرف بر اساس کاوش مجموعه وسیعی از داده های کاربر موبایل به مطالعه رفتارهای کاربران میپردازیم. یافته ها ممکن است جهت آموزش استراتژی های بازاریابی برای ارائه دهندگان خدمات به منظور افزایش درآمد خود و هدایت آنها جهت موفقیت از طریق مدیریت ارتباط با مشتری[2] (CRM) قابل توجه باشند [6].
هنگام بحث در مورد رفتارهای ارتباطی، رفتارهای حرکت و رفتارهای مصرف کاربران موبایل، ما در پی سه سوال خواهیم بود:
- آیا هر سطح ARPU (درآمد متوسط هر کاربر[3]) دلالت بر رفتار ارتباطی مشابهی دارد؟
- آیا هر سطح ARPU دلالت بر سطح تحرک مشابهی دارد؟ و رابطه بین ظرفیت مصرف یک کاربر و تحرک چیست؟
- آیا مردم با الگوهای تحرک مشابه دارای رفتارهای ارتباطی مشابهی هستند؟
ما در این مقاله به بررسی سه موضوع فوق میپردازیم. ما یادآور ساختیم که اطلاعات دقیق مربوط به تحرک انسان را در میان یک جمعیت بزرگ می توان با اپراتورهای موبایلی که نزدیکترین ایستگاه پایه را هنگام ایجاد یک تماس ثبت میکنند گردآوری نمود. در اینجا، ما از سوابق تماس 15 هفته ای (از سپتامبر تا دسامبر، 2009) حدود یک میلیون کاربر در یک کلان شهر در چین به عنوان مجموعه داده های خود برای انجام تحقیقات استفاده نمودیم. هر سابقه ثبتی شامل ID ایستگاه پایه سرویس دهنده، زمان شروع و پایان هر تماس تلفنی (تماس های خروجی و ورودی متمایز هستند)، و همچنین اطلاعات صدور صورت حساب ماهانه هر کاربر میشود. برای حفظ حریم خصوصی کاربران، سوابق ثبت هر تماس تلفنی ناشناس میماند.
ما هر دو روش تقسیم بندی مبتنی بر ارزش و مبتنی بر رفتار را برای بررسی تفاوت بین کاربرانی که ARPU های مختلف و یا مشابهی دارند، اعمال نمودیم. به عبارت دیگر، ما در ابتدا کاربران را بر اساس ARPU آنها به گروه های مختلفی به عنوان بخش اولیه تقسیم نمودیم. سپس، ما رفتار آنها را با استفاده از خوشه بندی c -means فازی (FCM) مطالعه نمودیم. کار مقاله ما عبارتند از:
- بررسی اینکه کاربران با سطح ARPU مشابه دارای الگوهای رفتاری متفاوتی هستند، در حالی که کاربران با سطح ARPU مختلف ممکن است رفتارهای ارتباطی مشابهی داشته باشند؛
- ثابت نمودن اینکه سطوح تحرک کاربران با ARPU ها و رفتارهای ارتباطی آنها ارتباط دارد. کسانی که تماس کمتری دارند و یا مایل به برقراری تماس در شب هستند دارای تحرک کمتری نسبت به دیگران هستند؛
- دریافتن اینکه کاربران با سطح ARPU بالا تنهاترین کاربران محسوب میشوند که حاکی از آن است آنها تمایل به تنها حرکت نمودن داشته و علاقه ای به بودن با دیگران ندارند.
بقیه مقاله به شرح زیر سازماندهی شده است. بخش 2 به مرور اجمالی کارهای مرتبط پرداخته است. بخش 3 یک شاخص رفتار ارتباطی و یک الگوریتم تقسیم بندی کاربر را بر اساس FCM معرفی می نماید که برای مطالعه سوالات مطرح شده توسط ما به کار می رود. در بخش 4، ما الگوهای رفتاری کاربر را بررسی نموده و به کنکاش خصوصیات برجسته آن می پردازیم که موید روابط بین ظرفیت مصرف کاربران، زمان ارتباط، تحرک، و مکان میباشد. در نهایت، ما به بحث بیشتری درباره نتایج خود پرداخته و نتیجه گیری این مقاله را در بخش 5 ارائه می نماییم.