استراتژی هایی برای مدیریت اقتصاد پویا در بازار جهانی

امروزه کشورهای جهان در زمینه صنعتی ، تولیدی و بازرگانی چنان به همدیگر پیوند یافته و اثر پذیر شده اند ، که هیچ کشوری نمی تواند برون از چارچوب شیوه های پیشرفته مدیریت ، که جنبه  استراتژیک یافته در در پهنه بازارهای جهانی کالاهای تولیدی خود را با سودبری به فروش رسانده و با تولید کنندگان دیگر کشورها به ویژه پیشرفته که از تکنولوژی ، کار آوری  ، مدیریت و راهبردهای برتر برخوردارند. به رقابت پرداخته و در این رقابت گیری ، کمابیش با کامیابی روبرو شود البته کشورهای روبه رشدی مانند ایران از امکانات و منابع معدنی ، کشاورزی و صنعتی و نیروی انسانی کاری ، کارآمد و هوشمند برخوردار است ( و وجود همین امکانات و منابع سبب می شود که بسیاری از کاستی ها و کمبودهای تکنولوژیکی را که در مقایسه با کشورهای پیشرفته صنعتی دارد جبران کند ) توانایی آن را دارند که در پهنه بازارهای جهانی خودکفایی کرده و جایگاه شایسته ای بدست آورند . کامیابی در پهنه بازارهای جهانی بیش از هر چیز نیاز به شگردها ، ریز بینی ها و نکته سنجی هایی در همه زمینه های بهره برداری ، تولید و بازاریابی ، فروش و نوآوری دارد که امروزه روی هم رفته مدیریت استراتژیک خوانده می شوند، دانستن شگردها روال ها و آیین نامه های بازی در بازارهای درون مرزی و برون مرزی، پیش نیاز هر گونه فعالیت اقتصادی و تولیدی می باشد تولید نمی تواند بدون آگاهی از معیارها و نسخه ها ، انگیزه ها و خواسته های روز بازار با موفقیت و سودآوری همراه شود هم اکنون مدیریت استراتژیک تولید ( در هر زمینه ای باشد ) عاملهای گوناگونی را مورد توجه دقیق و وارسی پیوسته قرار می دهد ، که مهمترین آنها عبارتند از : امکانات دستیابی به منابع مورد نیاز برای تولید ، بهای تمام شده کالا با کیفیت بالا ( با توجه به هر طبقه از خریداران) ، امکانات و بهای فروش کالا ( قدرت جذب بازار ) امکان رقابت و پابرجا ماندن در یک کار تولیدی معین در مدیریت استراتژیک ، افزون  به کارایی و کارآمدی تولید و فروش کارایی و در کارآمدی در خرید مواد خام یا نیمه ساخته و یا ابزارها و دستگاههای مورد نیاز برای تولید ( مدیریت خرید ) هم اهمیتی فراوان دارد . هر سازمان تولیدی  بایستی به خوبی بداند که مواد و دستگاههای مورد نیاز خود را چگونه و از چه جاهایی خریداری کند و در این زمینه دارای چه امکانات و چه محدودیت هایی می باشد .

بی گمان  مدیریت در همه دستگاهها و سازمانها نمی تواند یکسان باشد ، زیرا سازمانی ویژگی خود را داراست و در محیطی معین و با هدفی ویژه به کار می پردازد ، جو درونی و بویژه برونی هر دستگاه تولیدی کمابیش با دگرگونی های پیوسته یا گسسته روبرو می شوند … مانند قانونگذاری ، دگرگونی شرایط اقتصادی ، اجتماعی یا سیاسی با پیشرفتهای تکنولوژیکی و نوآوری با دگرگونیها در روال زندگی یا سلیقه خریداران و مصرف کنندگان .

انسان قرن بیستم در فضای یک جامعه سازمانی زندگی می کند و سرنوشت او با سرنوشت سازمانی جامعه همسو شده است بعلاوه متفکران بی شماری بر این عقیده اند که عملکرد سازمانها موجب بیگانگی ، انزوا و بطالت سازمانها و انسان سازمانی شده و انسان در مواجهه با معضلات پیچیده ای که امروزه گریبانگیر اوست ، نه تنها انعطاف ، خلاقیت ، مسئولیت و همدلی از خود نشان نداده ، بلکه خشک و بی روح و بی اعتنا نیست به جامعه مخدوم خود به حرکت ادامه داده است و جالب توجه این که این قضاوتها تازگی ندارد .

بعضی معتقدند که وجود سازمانهای بزرگ ضرورت زندگی امروزه است و گریزی از آن نیست و این ضرورت ، ابعاد سازمانها ، مقررات ، انضباط ، سلسله مراتب و اطاعت را برای کارکنان و نوبت رابطه غیر شخصی را برای مراجعان ایجاب می کند .

دیگران معتقدند که نارضایتی عمومی مردم ، عدم تحقق هدفهای سازمانی و بی اعتنایی سازمانها و مدیران سازمانی به افکار عمومی و همچنین درگیری و رقابت با هم پیمانان و رقبا و بحران های پی در پی موجب بی اعتمادی عمومی شده و همراه با خود بیکاری ، گرانی ، تورم ، ناامنی ، فساد ، نزاع و تجاوز به بار آورده است که مطلوب طبع، طبع جوی انسان نیست . آیا مدیر باید به چنین شرایط سهمگینی که بعضاً یا عمدتاً حاصل عملکرد اوست بی اعتنا باشد ؟ مراکز آموزش مدیریت و محققان و نظریه پردازان مدیریت چه وظیفه ای به عهده دارند ؟ هدایت سازمان به صراط مستقیم و در جهت رستگاری انسان شاغل و انسان مصرف کننده و امنیت ملی و نظام اجتماعی به عهده کیست ؟ آیا بین مدیریت دولتی و مدیریت خصوصی از این جهات تفاوت ماهوی وجود دارد ؟

در اینکه نقش مدیریت های تخصصی – همچون مدیریت های مالی ، تولید ، فروش ، تحقق مهندسی و .. در سازمان حائز اهمیت است ، سخنی نیست و اینکه مدیریتهای تخصصی سهمی از هدایت عمومی را نیز به عهده دارند ، انکار ناپذیر است ، ولی هماهنگی تخصصها تعیین جایگاه هر یک به اقتضای نشیب و فرازی که سازمان در طی طریقی به سوی هدف با آن مواجه می شود و سکانداری کل سازمان وظیفه ای ممتاز و مشخص است که فقط در قلمرو مدیریت عمومی به معنای اخص – که در این نوشته به نام مدیریت استراتژی مطرح می شود قرار می گیرد .

ایران اسلامی در مظلومیتی که در طی عمر در قبال جبهه متحد استکبار بر جهانی و عوامل آن متحمل شده مستحق توجه ، مجاهدت و ایثار محققان و استادان مدیریت است که برای معضلات آن به طور جدی چاره جویی کنند . انبوه منابع مدیریت در سطح جهان، نوآوریهای بی شماری که مبتنی بر الگوهای ژاپنی ، سوئدی و آلمانی مد روز شده و تازه هایی که محققان خستگی ناپذیر این رشته در سراسر جهان ارائه می دهند نتوانسته است جوابگوی بحران مدیریتی باشد که شرق و غرب و شمال و جنوب را درنوردیده است . مدیران خوش خیال دیروزین در کشورهای استکباری که بر بال ابرها بازارهای جهان را در قبضه خود می دیدند ، امروزه نگران ، مضطرب و بسیاری ورشکسته ، در وحشت آینده ای هستند که عوامل آن روز به روز از دسترس آنها دور تر شده ، متلاطم تر و تاریک تر می نماید ، آیا متفکران ایران اسلامی در پرتو مفاهیم تکلیف ، تقوا ، تزکیه ، عروج به اوج ملکوت و استقرار حکومت حق در جستجوی روز نه یا دریچه ای برای نجات سازمان و انسان سازمانی و انسان سرگردان امروزین هستند ؟ آیا در این زمینه جستجو خود را محصور به محدوده نیست خود می بینند با آنکه گامهایی پرصلابت و پر شهامت بر می دارند که در یک مسیر آزمایش و خطا به دستاوردهای کار آمد نایل آیند ؟

تعریف استراتژی

این واژه در واقع به گونه های مختلف به کار می رود یعنی به طور صنعتی تعاریف مختلفی را برای آن می پذیریم هر چند رسماً یک تعریف را ذکر می کنیم . در این نوشتار چند تعریف را برای استراتژی در نظر می گیریم . ( یعنی طرح و نقشه ، صف آرایی ، الگو ، موضوع و دیدگاه )

استراتژی به معنای طرح و نقشه

استراتژی یک نقشه است یعنی نوعی مسیر مستقیم آگاهانه در مورد نظر یک رهنمود ( با مجموعه ای از آنها ) برخورد با وضعیت بر مبنای این تعریف استراتژی ها دو ویژگی اساسی دارند یکی آنکه پیش از به کاربرد شان ایجاد می شوند و دوم آنکه آگاهانه و هدف دار بوجود می آیند . اغلب به طور روشن و در قالب مدارک رسمی به نام طرح ها بیان می شوند و گاهی نیز رسماً بیان نمی شوند ولی به همان روشنی در ذهن کسی وجود دارند .
از نظر دراکر ، استراتژی اقدام هدف دار است و از نظر مور2 و طرحی برای اقدام یعنی به تصوری پیش از اقدام ، مطالعه ای بی شماری چند از تعاریف در قلمروهای مختلف این نوع تعریف استراتژی را روشن تر می کند .

در امور نظامی: استراتژی عبارتست « تهیه پیش نویس طرح جنگ ، شکل دهی مبارزات و اقدامات فردی در درون این طرح و تصمیم گیری در مورد برخوردهای فردی »3
در نظریه ی بازی : استراتژی عبارت است از « یک طرح کامل طرحی را معین می کند بازیکن در هر موقعیت ممکن چه انتخاباتی را خواهد کرد » 1

در مدیریت : طرحی واحد و جامع و یکپارچه است که برای اطمینان از دستیابی به هدف های اساسی موسسه تنظیم می شود .»2

در فرهنگ لغات : ( گذشته از معنی دیگر ) عبارت است از « طرح ، شیوه یا سلسله ای از اقدامات یا برنامه ها برای دستیابی به هدف یا نتیجه ای خاص »3
نقشه می تواند از یک نوع صف آرایی هم باشد ، یعنی عملیات ویژه ای برای چیرگی بر حریق یا رقیب .

استراتژی به معنای الگو

استراتژی یک الگو است ، به ویژه الگویی از یک سلسله اقدامات 4 به عبارت دیگر با این تعریف می توان گفت استراتژی تداوم رفتار است چه اندیشه باشد یا نباشد .
تعاریف ما از استراتژی به عنوان نقشه و الگو می توانند کاملاً مستقل از هم باشند . نقشه ها ممکن است تحقق نیابند و الگوها شاید بدون نقشه ای باشند که از پیش به آن فکر شده باشد . هیوم بر پایه ی اندیشه ماژون 5 ،نظری دارد که خلاصه ان چنین است :«استراتژی ها ممکن است نتیجه اقدامات و اعمال انسانی باشند و نه طرح های انسانی.»حال مطابق نمودار ، اگر نخستین تعریف خود را ، استراتژی مورد نظر و دومین تعریف را استراتژی تحقق یافته بنامیم آنگاه خواهیم توانست وجود افتراق میان استراتژی را اندیشید و استراتژیهای نو پدید را بازشناسیم و به نحوی که در استراتژی های اندیشید قصد وجود داشته و محقق نیز شده است اما در استراتژیی های نو پدید الگوها در غیبت قصد یا حق علی رغم آن پدید آمده اند و محقق هم نشده اند .

استراتژی به معنای موضع

استراتژی یک موضع است به معنای دقیق تر وسیله ای برای مشخص کردن اینکه یک سازمان با یک فرد در کجای محیط واژه ای که مورد بحث مدیریت است و در کجای بازار ( به عنوان یک موسسه بازرگانی ) قرار دارد با این تعریف استراتژی به گونه ی ینروی واسط ( یا بنا به گفته ی هو فرو و شندل 1 ، نیروی تطبیق میان سازمان و محیط جلوه می کند یعنی میان بافت داخلی و خارجی به زبان بوم شناسی با این تعریف استراتژی یک موضع یا یک جایگاه محیطی است به کلام اقتصادی مکانی برای تولید اجاره بها به تعبیر مدیریت یک ، قلمرو بازار تولید یعنی مکانی از محیط که در آن منابع متمرکز می شوند 2.

استراتژی به معنای دیدگاه

این تعریف حاکی از آن است که استراتژی یک دیدگاه است که محتوای آن تنها از یک وضعیت شاخص تشکیل نمی شود . بلکه نوعی تصور ذهنی پایدار اسیت به جهان در بر می گیرد در این ارتباط استراتژی به سازمان همان نسبتی را دارد که شخصیت به فرد . فیلیپ سلزنیک یکی از نخستین و با نفوذ ترین نویسندگان استراتژی می گوید : « شخصیت سازمان را تعهدهایی می سازند منسجم و مشخص نسبت به چگونگی عمل و بازتاب که در درون آن جای گرفته اند .

استراتژی عبارت است از از الگو یا طرحی که هدفها ، سیاست ها و زنجیر های عملیاتی یک سازمان را در قالب یک کل به هم پیوسته با یکدیگر ترکیب می کند .

هدف ها : می گویند که چه چیزی باید به دست آید و نتایج چه زمانی باید حاصل شود : اما نمی گویند که چگونه باید به این نتیجه دست یافت .

سیاست ها : رهنمونها و قواعدی هستند که محدوده انجام دادن کاری را معین می کنند . سیاستهای اساسی را سیاستهای استراتژیک می نامند .

برنامه ها : توالی گام به گام اقداماتی را که برای دستیابی به هدفهای اساسی لازمند مشخص می کنند برنامه چگونگی دستیابی به هدفها را در محدوده ای که به توسط سیاستها بنا شده است معین می کند .

تصمیمات استراتژیک آنگونه تصمیماتی هستند که مسیر کلی حرکت یک سازمان و بقای نهایی آنرا در پرتو دگرگونیهای قابل پیش بینی ، غیر قابل پیش بینی و نا مشخص که ممکن است که در محیط های در خور توجه آن سازمان پدید آیند معین می کند این تصمیمات به طور اساسی هدفهای واقعی سازمان را شکل می دهد و خطوط مرزی محدوده ای را که سازمان در درون آن عمل می کند مشخص می کنند .
در تعریف دیگر استراتژی اینگونه تعریف شده است . استراتژی خط تولید و خدماتی را که به توسط موسسه ارائه می شود با طرح برنامه ریزی می شود ، بازارها و پاره بازارهایی را که برایشان تولیدات و خدمات کنونی و آینده برنامه ریزی می شود و سر انجام مسیرهایی را که از طریق آنها به این بازارهای کار وارد می شود مشخص می کند .

استراتژی در مقاله ای که در سال 1964 نوشته شد اینگونه تعریف گردیده است . استراتژی مجموعه ای از قواعد تصمیم گیری برای جهت دادن را رفتار سازمانی است که چهار قاعده در این زمینه وجود دارد :

1. معیارهایی که بوسیله آن عملکرد جاری و آینده سازمان سنجیده می شود . کیفیت این عیارها را معمولاً اساسی و کمیت مطلوب را هدفهای عملیاتی می نامند .
2. قواعدی برای رابطه توسعه روابط موسسه محیط بیرون سازمانی ، موسسه چند نوع کالا – تکنولوژی ای به عمل خواهد آورد ، کالای تولیدی کجا و به چه مصرف کنندگانی فروخته خواهد شد موسسه چگونه بر رقبای خود مزیت خواهد یافت ! این مجموعه قواعد را استراتژی کالا به بازار یا استراتژی بازرگانی موسسه می نامند .
3. قواعدی برای برقراری روابط و فرآیندهای درون سازمانی که غالباً بعنوان مفهوم سازی از آن یاری می شود .
4. قواعدی که موسسه امور جاری خود را بر اساس آن اداره می کند و سیاستهای اجرایی خوانده می شود .

انواع استراتژی

گونه های مختلف استراتژی از نسبتاً اندیشیده تا کاملاً نو پدید .

1. استراتژی برنامه ریزی شده : هدفهای دقیق که توسط یک رهبری مرکزی تنظیم و بیان می شود ، سپس به کمک نظارت رسمی برای اطمینان از اجرای طبیعی آنها در محیطی متعادل قابل کنترل یا قابل پیش بینی پشتیبانی می شود این نوع استراتژیها به شدت اندیشیده هستند .
2. استراتژی کار سالارانه : هدفها و مقاصد تصورات ذهنی بیان نشده یک رهبر موجودیت دارند و بنابراین با فرصتهای جدید قابل انطباق هستند سازمان تحت کنترل شخص این رهبر است و او در محیط خود از موقعیتی حمایت شده برخوردار است . این استراتژیها بطور نسبی اندیشیده شده اند ولی می توانند نو پدید نیز باشند .
3. استراتژی ایدئولوژیکی : هدفها به صورت تصورات ذهنی جمعی همه ی اعضای سازمان موجودیت دارند و به کمک هنجارهای مشترک قوی کنترل می شوند . سازمان اغلب در مقابل محیط تحول پذیر است این استراتژیها نسبتاً اندیشیده هستند .
4. استراتژی چتری : رهبری سازمان که به طور نسبی به اقدامات آن نظارت دارد هدفها و مرزهای استراتژیک را بیان می کنند . و دیگران بر مبنای آن اقدام کنند . در نتیجه ، استراتژیها بخشی از اندیشیده شده هستند و بخشی نو پدید . این استراتژی ها را می توان نو پدیداند و اندیشیده نیز نامید از آن جهت که رهبری عمداً اجازه می دهد دیگران در عملکرد خود انعطاف داشته باشند و الگوها را در درون مرزها شکل دهند .
5. استراتژی فرایندی : رهبری سازمان ابعاد فرآید استراتژی را کنترل می کند ولی محتوای عملی استراتژی را به دیگران وا می گذارد . در اینجا نیز استراتژیها بخشی اندیشیده فرآیند اقدامات و بخشی نوپدید هستند محتوای اقدامات و لذا نو پدید اندیشیده اند .
6. استراتژی ناپیوسته : اعضا و واحدهای فرعی که سست گونه به یقین بخشهای سازمان مرتبط اند الگوهایی در جریان اقدامات و عملیات خود پدید می آورند . و این امر در تناقض با غیبت هدفهای مشترک یا مرکزی سازمان صورت می گیرد استراتژیها می توانند برای کسانیکه پدیدشان می آورند اندیشیده باشند .
7. استراتژی توافقی : اعضای مختلف سازمان با بر قراری تعادل متقابل بر الگوهایی که در سازمان مطرح است و در حالیکه هدفهای مرکزی مشترک وجود ندارند اتفاق نظر دارند ، این استراتژیها ماهیتاً تا حدودی نو پدید هستند .
8. استراتژی تحمیلی : محیط خارجی الگوهای اقدامات را تعیین می کند یا با تحمل مستقیم ( مثلاً توسط مشتری قدرتمند ) یا با انتخابهای سازمانی اجباری غیر آشکار این استراتژی ها از نظر سازمانی نو پدید هستند ، هزینه ممکن است حالت درون سازمانی به خود بگیرند و اندیشیده شوند .

• استراتژی گروه ( کورپوریشن ) :استراتژی گروه به استراتژی کل مجموعه ای از شرکتهای سود آور که تحت پوشش یک مدیریت اداره می شوند اطلاق می شود .
  استراتژی واحد تجاری ( یک رشته کاری ) : استراتژی هر شرکت راهنمایی برای کلیه فعالیتهای آن است گاهی استراتژی یک شرکت واحد استراتژی رقابتی نامیده می شود زیرا ضمن آن چگونگی رقابت با شرکتهای رقیب نیز مورد تاکید می گیرد .
• استراتژی وظیفه ای ( ویژه کاری ، تخصصی ) : این استراتژی جهت کلی هر یک از فعالیتهای سازمان مانند : تولید ، بازاریابی ، مالی و تحقیق و توسعه را تعیین می کند . استراتژی وظیفه به نامهای « استراتژی بازاریابی » و استراتژی مالی خوانده می شود .

مدیریت استراتژیک

نقش در حال تغییر مدیریت

مدیران در درون سیستم زیست محیطی سازمانی این مطلب را می آورند که پارا از مرز مسئولیت های سنتی فراتر گذاشته و ساختارهایی تدوین نمایند که بتوانند سیستمهای نوینی از کنترل اعمال کنند .
اگر یک مدیر ارشد تمام توجه خود را صرف حفظ نظم و هماهنگی درون سازمان نماید ، نمی تواند از فرصت هایی که از طریق روابط خارجی بدست می آید استفاده کند . در دنیای کنونی مدیران بیشتر در اندیشه فرآیندهای افقی هستند ( ابتکار عملها ، نوآوریها و خلاقیتها از مقامات بالا به کارکنان رده پائین دیکته نمی شود ، این پدیده ها در سطح افقی قرار دارد . مرزهای سازمانی را از میان بر می دارد . مدیران باید در هر جای سازمان در پی کشف آنها باشند . گذشته از این رابطه افقی شامل ارتباطاتی می شود که با عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان برقرار می گردد آن هم بصورت بخشهایی از این تیم در می آیند بنابراین مرزهای کشورها نمی توانند محدوده تصورات را تعیین نمایند سازمانها برای بقای خود ناگریزند از زاویه دید دیگران به دنیا نگاه کنند پس پایه های مدیریت استراتژیکی بر اساس میزان درکی قرار دارد که مدیران از عوامل زیر قرار دارند :

شرکتهای رقیب ، بازارها ، قیمتها ، عرضه کنندگان مواد اولیه ، توزیع کنندگان ، دولت ، بستانکاران ، سهامداران ، مشتریانی که در سراسر وجود دارند قیمت و کیفیت محصولات و خدمات شرکت باید در سطح جهانی رقابتی و نه تنها در سطح عملی .

تعریف مدیریت استراتژیک

تصمیم گیریها درباره تولید کالا ، محل تولید ، ساختار سازمان و گزارش مدیران رشد ، همگی تصمیمهای عمده به شمار می آیند و خواه و ناخواه اثرهایی به عملکرد سازمان دارند . چگونگی این تصمیم گیریهای عمده یا استراتژیک و چگونگی اجرای آنها را می توان روند استراتژیک نامید .
و تعریف دیگر هنر علم تدوین ، اجرا و ارزیابی به تصمیمات وظیفه ای چندگانه که سازمان را قادر می سازد به هدفهای بلند مدت خود دست یابد .

اصطلاحات کلیدی در مدیریت استراتژیک

استراتژیستها افرادی هستند که مسئول موفقیت یا شکست سازمان باشد استراتژیست ها دارای عنوانهای مختلف شغلی هستند ، مانند مدیر عامل ، رئیس ، مالک ، رئیس هیات مدیره ، مدیر اجرایی ، رئیس دانشگاه ، رئیس دانشکده یا کار آفرین .
بیانیه های ماموریت بیانیه ماموریت سندی است که یک سازمان را از سایر سازمانهای مشابه متمایز می نماید . ماموریت سازمان نشان دهنده طیف فعالیت ، از نظر محصول و بازار می شود . ماموریت با رسالت باعث می شود که استراتژیستها درباره ماهیت و دامنه فعالیتهای کنونی شرکت بیندیشید و نیز جذابیت های بالقوه بازارها و فعالیتهای آن در ارزیابی قرار دهند رسالت یا ماموریت سازمان نموداری است که مسیر آینده سازمان را مشخص می نماید .

استراتژی

استراتژی عبارت است از مجموعه ای از رویه های بلند مدت که به وسیله مدیران برنامه در قالب اهداف ، خدمات ، سیاستها و طرح های عملی ترسیم می گردد . استراتژی های موفق می بایست به مقاصد مورد نظر برنامه که توسط دولت تعیین می شود دست یافته و انتظارات محیط اجرای برنامه نیز برآورده می سازد . بعنوان مثال یک برنامه تدوین شده توسط دولت برای رشد صنایع کوچک در سراسر کشور می بایست اهداف و خدماتی را ارائه نماید که متناسب و سازگار با میزان سواد سوابق موسسین و داوطلبان بالقوه بوده و ضمن جوابگویی به تقاضای بالقوه برای کالاهای مختلف ، بتواند کمبودهای زیر بنایی نیز مد نظر داشته باشد . استراتژیی هایی که مقاصد مورد نظر دولت و انتظارات محیط را برآورده می سازد از موفقیت بیشتری در عمل بهره مند می گردد .

مراحل مدیریت استراتژیک

فرآیند مدیریت استراتژیک در بر گیرنده سه مرحله می باشد . تدوین استراتژی ها اجرای استراتژی ها و ارزیابی استراتژی ها ، مقصود از تدوی استراتژی 1 این است که ماموریت شرکت تعیین شود ، شناسایی عواملی که در محیط خارجی ، سازمان را تهدید می کنند با فرصتهای بوجود می آورند . شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان ، تعیین هدفهای بلند مدت ، در نظر گرفتن استراتژی های گوناگون . و انتخاب استراتژی های خاص جهت ادامه فعالیت مساله هایی که در زمینه تدوین استراتژی های مطرح می شوند عبارتند از تعیین نوع فعالیتی که شرکت می خواهد به آنها بپردازد فعالیت هایی را که می خواهد از آن خارج شود شیوه تشخیص منابع ، تصمیم گیری در مورد گسترش دادن یا متنوع ساختن فعالیتها ، تصمیم گیری در مورد ورود به بازارهای بین الملل ، تعیین اینکه آیا شرکت بر آن است که در شرکتهای دیگر ادغام شود و یا یک مشارکت تشکیل دهد و شیوه مصون ماندن از حرکات تند شرکتهای رقیب که در صدد بلعیدن آن بر می آیند . از آنجا که هیچ سازمانی نمی تواند نامحدود داشته باشد ، استراتژی ها باید در این مورد که کدام یک از استراتژیهای مختلف می توانند بیشترین منفعت را به سازمان برسانند ، تصمیم گیری نمایند . تصمیماتی که در زمینه تدوین استراتژی ها گرفته می شود سازمان را متعهد می سازد که برای یک دوره نسبتاً بلند مدت محصولاتی خاص تولید کند ، در بازارهای مشخص به فعالیت بپردازد و سرانجام از منابع و فن آوری های شناخته شده ای استفاده کند استراتژی ها مزایای رقابتی سازمان را دوره های بلند مدت تعیین می نمایند . چه خوب چه بد ، تصمیمات استراتژیک نتایج چند وجهی و آثار دیر پا بر سازمان می گذارند و مدیران ارشد برای درک جوانب گوناگون فرآیند تصمیمات مختلف دارای بهترین دیدگاه می باشند ، آنها این قدرت یا اختیار را دارند که منابع موجود را برای اجرای تصمیمات مختلف به مصرف برسانند .

الگوهای استراتژی سازمان

یک سازمان می تواند از سیزده نوع استراتژی استفاده نماید ، آنها بدین قرارند : یکپارچگی عمودی به بالا ، یکپارچگی افقی ، رسوخ در بازار ، توسعه بازار ، توسعه ی محصول ، تنوع همگون ، تنوع ناهمگون ، تنوع افقی ، مشارکت ، کاهش واگذاری و انحلال . به هر یک از این استراتژی ها دارای انواع مختلف است .  برای مثال رسوخ در بازار شامل افزودن به عده فروشندگان افزایش هزینه های تبلیغاتی انتشار برگ تبلیغات و استفاده از اقدامات مشابه جهت افزایش سهم بازار در یک حوزه مشخص جغرافیایی می شود .

مدیریت مواضع استراتژیک

در این مورد کافی است بدانیم توانمندی مدیریت عمومی موسسه را این عوامل مکمل پنجگانه تعیین می کند

• صلاحیتها و تفکر مدیران کلیدی
• فضای اجتماعی فرهنگ موسسه
• ساخت قدرت در موسسه
• نظامها و ساخت سازمانی
• ظرفیت مدیریت عمومی موسسه

اولین تفاوت شایان توجه بین برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت موضع گیری استراتژیک افزایش برنامه ریزی توانمندی به برنامه ریزی استراتژیک است . تجربه نشان داده است زمانی که برنامه ریزی مستلزم تغییر گسسته در توانمندی مدیریت باشد برنامه های اجرایی با مقاومت قوی سازمانی در برابر تغییرات پیش بینی شده مواجه خواهد شد . چنانچه در مرحله اجرا تدابیری برای کاهش و غلبه بر مقاومت اتخاذ نمی شود برنامه ریزی مرحله ای از تحلیلی که منجر به بی اثر شدن برنامه خواهد بود .

تبیین تصمیم های استراتژیک و بهبود آنها

از زمانی که در کتاب ((پیترز))و((واترمن))به نام ((در جستجوی کمال))(1982) ، فهرست شماری از ((شرکتهای برخوردار از بهترین مدیریت در آمریکا))ارائه شده، چند مورد از این شرکت های عالی ،افت عملکرد و مشکلات مالی را تجربه کرده اند.در چند سال اخیر چندین مقاله نوشته شده که هر یک توضیحاتی برای تنزل این شرکت ها از سطح عالی ارائه کرده اند . بررسی دلایل طرح شده در این مقاله ها در مورد نارسایی های استراتژیک بسیار جالب است ،چرا که آنها به رویکردهای افراد در مورد تبیین نتایج تصمیم های ، نگاهی موشکافه دارند. در این جا، واژه‌ی ((نارسایی استراتژیک)) به شکلی گسترده ارائه شده ، هر نوع نارسایی برای دستیابی به هدف های استراتژیک یا سازمانی را دربر می گیرد. این هدف ها می توانند شامل اهداف صریح تدوین شده از سوی شرکت ، و یا هدف های کلی تمام کسب و کارها نظیر اجتناب از کاهش سودآوری باشند و سه نوع توضیح در مورد نارسایی های استراتژیک را که در یکی از مقاله ها مطرح شده ، تشریح خواهد شد .

سه دیدگاه در مورد تصمیم گیری استراتژیک

تصمیم های استراتژیک را می توان از طریق سه مدل کلی مورد استفاده از سوی (( آلیسون )) برای توصیف تصمیم های دولت ، نظیر آنچه در جریان بحران موشکی کوبا اتخاذ شد ،درک کرد .
در ساده ترین شکل و در حد نهایی ، مدل A در این فرض استوار است که سازمانها مانند افراد خردمندانه عمل می کنند ، و آلیسون عملکرد سازمانها را بر مبنای اهداف پذیرفته شده توصیف می کند .
این برداشت ، با برداشت سایمون از (( انسان اقتصادی )) که (( کاملاً عقلایی )) است و از نتایج حاصل از تمام راهکارهای محتمل آگاهی (( کامل )) دارد شباهت دارد . با وجود این ، همانطور که آلیسون خاطرنشان می سازد ، در این مدل موارد مختلفی دیده می شوند که احتمالاً بسیار واقع گرایانه ترند . در برخی موارد ، (( خصوصیات شخصی یا تمایلات روانشناسانه علت یا دولت )) و (( تمایلات آن برای درک ( و نادیده گرفتن ) دامنه دقیق راهکار ها مورد توجه است .
جنبه ی اساسی این مدل ، تلقی تصمیم ها به عنوان محصول (( عقلایی آگاهانه )) است .
آلیسون می گوید که در مدل AA ، تصمیم ها ، نتایج انتخاب عمدی نیستند ، بل باید به عنوان ((بازده )) فراگردهای سازمانی به آنها نگاه شود . وی برخی از اصول اساسی این مدل را خلاصه می کند .

مدل سازی تصمیم استراتژیک

پژوهش در مورد این عنوان با طرق سازمان یافتن اقدامات حل مشکل در تصمیماتی که متضمن شرکت کنندگان چند گانه و چارچوب های بلند مدت هستند سرو کار دارد بسیاری از پژوهشگران دریافتند که اقلام تصمیم گیری طی مراحل چند گانه ،(نظیر تنظیم مشکل ، تولید راه حل و انتخاب) با رفت و برگشت بسیار بین مراحل صورت می گیرد . با وجود این برخی نظریه پردازان سازمانی روش مرحله ای را زیر سوال برده و فراگرد تصمیم گیری را نسبتاً بی نظم و بی هدف تصویر کرده اند .

آن دسته از شرکت کنندگان در تصمیم گیری که از سوابق ذهنی خود استفاده می کنند اغلب برای مطالعه فراگردهای تصمیم گیری سازمانی از منابع اطلاعاتی استفاده کرده اند . در این حالت اطلاعات آرشیوی و مشاهده میدانی به دو دلیل استفاده محدودی دارند : (1) فراگردهای تصمیم گیری سازمانی اغلب رد پای کمی در سوابق بایگانی سازمانی بر جا می گذارند ، و( 2) ناظران بیرونی که با جزئیات تصمیم آشنایی ندارند نمی توانند برای ایجاد مدل دقیق فراگرد ، اطلاعات کافی از مشاهدات خود برداشت کنند.

یکی از ویژگی های بارز مدل های مبتنی بر سوابق ذهنی شرکت کنندگان ، این فرض است که تصمیم گیری به شکل مرحله ای انجام می شود – یعنی در هر مقطع از فراگرد تصمیم ، نوع خاصی از فعالیت های تصمیمی بر دیگران فائق می شود . دیگر جنبه مهم این مدل ها این است که تصمیم گیری ((دارای مقصد و هدف مدار)) است .

فراگردهای تطبیق استراتژیک و ساختاری

تصمیم های استراتژیک متعدد فردی ، وضعیت استراتژیک یک کسب و کار را شکل می دهند . گر چه ممکن است تصمیم های استراتژیک فردی عقلایی و هدف مدار باشند ، ولی فراگرد عملی تطبیق می تواند بدون داشتن اهداف فراگیر ، وبه شکلی افزایشی رخ دهد . اگر اهداف فراگیر وجود داشته باشد ، ممکن است مبنای استراتژی ((مورد نظر )) مدیریت ارشد را شکل دهند و با وجود این ، در طی فراگرد تطبیق استراتژی تعدیل خواهند شد . استراتژی که در نهایت ((تحقق)) می یابد ، ممکن است با استراتژی  ((مورد نظر )) کاملاً تطابق داشته باشد . واژه ی ((تطبیق)) به تغییرات در استراتژی و ساختار در جهت بهبود تناسب شرکت با محیط مربوط اشاره دارد .

ضرورت استراتژی منابع انسانی

سازمان ها در تلاش برای رساندن و حفظ سازمان خویش به لبه دنیایی هستند که در حال تغییر سریع است . این تلاش شامل تلاش برای رشد و هماهنگی با تغییرات بازار ، ارائه تکنولوژی جدید ، دستیابی به قیمت های پایین و حفظ آن ، بهسازی کیفیت محصولات و خدمات ، و حفظ  تعادل و توازن سازمان است .

تحقیق این مساعی سازمانی بستگی به استعداد ، انرژی و عملکرد کارکنان دارد این که استراتژی های سازمان تا چه حد موثر بوده اند تا حد زیادی بستگی به مدیریت منابع انسانی دارد . کتاب حاضر می تواند مورد استفاده کلیه کارکنان مدیر و غیر مدیر گیرد . ضمنا افراد دیگری نیز به این فرایند کمک می کنند، از قبیل پیمانکاران سازمان ، توزیع کنندگان و غیره زیرا کمتر کسانی هستند که کاری را در سازمان انجام دهند و از کارکنان آن سازمان محسوب نشوند ، چه مستقیم و چه غیر مستقیم سازمان ها به اقدامات منابع انسانی به عنوان مساعی مهمی که برای نیل به تغییرات مورد نظر صورت می گیرد  قطعیت و تحقق می بخشند ، اقدامات و استراتژی های منابع انسانی مستقیما با استراتژی ها و عملیات سازمان مرتبط هستند.

محتوای استراتژیک

بسیاری از شرکت ها دارای استراتژی های سازمانی هستند که مشخص کننده برنامه های رشد ، توسعه و بهره مندی از آنها ست . آنها همچنین دارای انواع استراتژی های خدماتی یا تولیدی از قبیل : مدیریت مالی، مدیریت تولید و بازاریابی، ساخت و تکنولوژی ، مدیریت مواد، و مدیریت اطلاعات می باشد.این استراتژی ها تعیین می کنند چگونه یک سازمان موقعیت لازم را از نظر رقابت بدست می آورد و حفظ می کند .

((کسی می تواند برای فردایش استراتژی داشته باشد که بتواند چشم انداز آینده را ببیند ، آینده ای که احتمالا در آن بیشترین تغییرات رخ خواهد داد . استراتژی می تواند یک سازمان خصوصی یا دولتی را صادر نماید تا از امتیازات نادیده و غیر قابل رویت بهره برداری نماید .))

برنامه ریزی استراتژیک ، به عنوان تنظیم بخشی از مدیریت استراتژیک ، به بررسی عوامل داخلی و خارجی مرتبط با محیط سازمان در وضع موجود می پردازد ، نتایج حاصل منجر به تعریفی از سازمان ، ماموریت ، دیدگاه ،اهداف استراتژیک ، اهداف عملیاتی و برنامه های اجرایی سازمان می گردد .

1. مبانی تئوری و طراحی سازمان / ریچارد ال – دفت / ترجمه : دکتر علی پارسائیان و دکتر سید محمد اعرابی
2. مدیریت استراتژیک / فرد آر . دیوید/ ترجمه : دکتر علی پارسائیان و دکتر سید محمد اعرابی
3. استقرار مدیریت استراتژیک / اچ ایگور انسف ، ادوارد جی مک دانل / ترجمه دکتر عبدالله زندیه
4. مدیریت استراتژیک فرآیند استراتژی / جیمز براین کوبین – هنری مینتزبرگ – رابرت ام جیمز / ترجمه : محمد صائبی .
5. جوهره مدیریت استراتژیک . کلیف بومن / ترجمه : جمشید زنگنه .
6. مدیریت استراتژیک در برنامه های توسعه / ساموئل پاول / ترجمه علی اشرف افخمی
7. مدیریت استراتژیک کاربردی ترجمه و اقتباس : دکتر داود محبعلی – دکتر حسین رحمان سرشت .