نقش سیستم های اطلاعاتی و تکنولوژی در مدیریت زنجیره‌ تامین (SCM)

رویکرد جدیدی که در سالهای اخیر بر مدیریت عملیات حاکم شده، رویکرد مدیریت زنجیره تامین (SCM) است. زنجیره تامین شبکه ای از تسهیلات و مراکز توزیع است که وظایف تهیه و تدارک مواد خام، تبدیل آن به محصولات نهایی و واسطه‌ای و توزیع این محصولات نهایی به مشتریان را انجام می‌دهد. امروزه شرکتها نیازمندند تا یکپارچگی منظمی را در تمام فرایندهای تولیدی- از ماده خام تا مصرف کننده نهایی – ایجاد کنند. مدیریت زنجیره تامین به عنوان یک رویکرد یکپارچه برای مدیریت مناسب جریان مواد و کالا، اطلاعات و جریان پولی، توانایی پاسخگویی به این را داراست. و جایگاه اطلاعات و تکنولوژی موثر و کارا شدن فرآیندها در مدیریت زنجیره تامین امری بدیهی می باشد. در این مقاله محی شده است نقش سیستمهای اطلاعاتی در مدیریت زنجیره تامین تشریح گردد.

واژه‌های کلیدی : مدیریت – مدیریت زنجیره‌ تامین – سیستم های اطلاعاتی – سیستم های اطلاعاتی بین سازمانی – تجهیزات اطلاعات و تکنولوژی

مقدمه

سرعت جهانی شدن اقتصاد و همبستگی فعالیتهای اقتصادی در دهه‌های پایانی قرن بیستم، مرزهای جغرافیایی را به سرعت بیرنگ نموده و ظهور شرکتهای بین المللی شاهدی بر این مدعاست.ظهور این شرکتها به همراه خود روشهای بسیار پیچیده‌ای را در جستجو و خلق بازارها، روشهای نوین مدیریت در تولید و توزیع و کلیه عملیات بازرگانی، ایجاد نموده است. عرصه رقابت چنان پیچیده شده که شرکتهای بزرگ از ملتهای متفاوت با یکدیگر ادغام شده و برای دست یابی به مزیت‌های ویژه در سطح بین‌المللی در کلیه بخشهای تولیدی و خدمات، روشهای نوین را به کار گرفته اند.

در این مسیر بکارگیری تکنولوژیهای برتبر در زمینه‌های اطلاعات و ارتباطات نیز در افزایش سرعت این تحولات سهم بسیار عمده‌ای را داشته است شبکه جهانی اینترنت باعث شده که در دوردست ترین نقاط بتوان به اطلاعات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف دسترسی یافته و فرضیه دهکده  جهانی، پایه‌های خود را محکم کند. در چنین شرایطی به عنوان یک نتیجه گیری از تغییرات مذکور، سازمانها دریافتند باید در مدیریت شبکه همه کارخانجات و شرکت هایی که ورودی سازمان آنها را – بطور مستقیم و غیر  مستقیم – تامین می کردند و همچنین شبکه شرکتهای مرتبط با تحویل و خدمات بعد از فروش محصول به مشتری، درگیر شوند.

با چنین نگرشی رویکردهای «زنجیره  تامین» و مدیریت زنجیره‌ تامین پا به عرصه وجود نهادند.

بر طبق این نظریه زنجیره‌ تامین در یک تعریف ساده، شامل تمام فعالیتهای مورد نیاز برای ارائه یک محصول به مشتری نهایی بوده و مدیریت زنجیره‌ تامین در واقع، مدیریت این فعالیت‌ها در زنجیره تامین است.

مفاهیم مدیریت زنجیره و تحلیل آن

یک زنجیره تامین شامل همه تسهیلات (امکانات)، وظایف و کارها و فعالیتهایی می‌شود که در تولید و تحول یک کالا یا خدمت از تامین کنندگان (و تامین کنندگان آنها) تا مشتریان (مشتریان آنها) درگیر هستند و شامل برنامه‌ریزی و مدیریت عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه زمانبندی محصول یا خدمت، انبار کردن، کنترل موجودی و توزیع، تحول و خدمت به مشتری می‌شود مدیریت زنجیره‌ تامین همه این فعالیتها را طوری هماهنگ می‌کند که مشتریان بتوانند محصولاتی با کیفیت بالا و خدمات قابل اطمینان در حداقل هزینه به دست آوردند، مدیریت زنجیره تامین می‌تواند برای شرکت میزیتی رقابتی ایجاد کند. بنابراین مدیریت زنجیره تامین دارای سه مولفه کلی به صورت زیر است:

1. مدیریت اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی در شبکه تامین
2. مدیریت عملیات و موجودی و جریان مواد در شبکه‌ تامین (مدیریت لجستیک)
3. مدیریت روابط در داخل و بین اعضای شبکه

اهمیت اطلاعات در محیط مدیریت زنجیره عرضه هماهنگ

تا قبل از دهه 1980 بسیاری از اطلاعاتی که بین نواحی وظیفه‌ای در داخل یک ارگان و یا ارگان‌های عضو زنجیره‌ عرضه جریان داشتند بر روی کاغذ ثبت می‌شدند: در بسیاری از موارد این نوع محاملات و ارتباطات کند، غیر معتبر، و نزدیک به خطا بود. این نوع تجارت هزینه زیادی در برداشت زیرا باعث کاهش اثربخشی موسسات بازرگانی در قابلیت طراحی پیشرفت، تهیه، تولید، توزیع این محصولات می شد. همچنین این شیوه مانع از ریسک کردن در سرمایه‌گذاری بین سازمانی می‌شود که امکان پیشرفت و سود در آنها زیاد است. در طول این دوران، اطلاعات به صورت عامل رقابتی – انتقادی کم ارزشی درآمده بودند زیرا قابلیت آن توسط اعضاء زنجیره عرضه به خوبی قابل درک نبود. گرچه در این زمان شرکت‌هایی که مبادرت به استفاده از مدیریت زنجیره عرضه می‌کنند متوجه اهمیت حیاتی این اطلاعات و همینطور تکنولوژیهای می‌شوند که این اطلاعات را قابل دسترسی می‌نمایند.

سیستم های اطلاعاتی بین سازمانی [1] (IOIS)

بسیاری از سازمانهایی که از طبیعت حیاتی اطلاعات در محیط یک زنجیره عرضه‌ها هماهنگ مطلع هستند از نوعی سیستم‌ اطلاعاتی بین سازمانی استفاده می‌‌کنند. IOIS سیستم هایی هستند بر پایه تکنولوژی اطلاعات، که از مرزهای سازمانی فراتر می‌روند. در حقیقت، در سطح نهایی ادغام تمامی اعضای زنجیره عرضه مرتبا با اطلاعات بلادرنگ، پشتیبانی می شوند. مبنای توانایی تقسیم اطلاعات استفاده موثر از تکنولوژی اطلاعات در درون زنجیره عرضه است. استفاده صحیح از این تکنولوژی ها به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا با دسترسی زمانی به تمام اطلاعات مورد نیاز از هر جایی درون زنجیره عرضه آشنا می‌شوند.

تجهیزات اطلاعاتی و تکنولوژی در مدیریت زنجیره‌ تامین

روشهای متنوع تکنولوژی‌گرا هر روز پدیدار می شوند. بسیاری از این نوآوریها jIT، عکس‌العمل سریع[2] (aR)، عکس‌العمل موثر مصرف کننده[3] (ECR)، ذخیره مستمر جهت کاربرد در مدیریت زنجیره‌ عرضه بیمار نامناسب می‌باشند. تمام روشهای تکنولوژی گرا در تجارت‌های مختلف در مدیریت فعالیتهای خارج از مرزهای شرکت یکپارچه و هماهنگ عمل می‌کنند. بنابراین تمام این روشها در ابعاد اطلاعات متکی بر پیشرفتهای تکنولوژی اخیر می‌باشند. اهمیت اطلاعات و پشتیبانی تکنولوژی برای مدیریت زنجیره عرضه بدیعی و واضح است اما تعیین اینکه کدام سیستم ها و تکنولوژی‌های می‌توانند بیشترین بهره‌وری را در یک عرفه خاص فراهم کند جای بررسی فراوان دارد.

نتیجه‌گیری

اطلاعات خمیر مایه بقای روابط در زنجیره تامین می باشد. با وجود یک جریان سریع اطلاعات میان سازمانهای عضو زنجیره می‌توان لجستیک کارآمد و در نتیجه پاسخگویی مطلوب به مفاد توافق شده را انتظار داشت این گونه است که شرایط توافق شده از طرف سازمانها به نحو شایسته‌ای برآورده شده و ظرفیت از عملکرد یکدیگر خشنود به نظر می‌رسند. بدین ترتیب مقدمات همکای‌های آتی در جریان همکاری‌های فعلی فراهم شده و شرایط روابط پایدار موثر خواهد شد.

[1] – interorganizational  information system.

[2]– quick response

[3] – Efectiv consmerrespine

• چکیده
• مقدمه
• مفاهیم مدیریت زنجیره و تحلیل آن
• اهمیت اطلاعات در محیط مدیریت زنجیره عرضه هماهنگ
• سیستم های اطلاعاتی بین سازمانی (IOIS)
• تجهیزات اطلاعاتی و تکنولوژی در مدیریت زنجیره‌ تامین
• نتیجه‌گیری
• منابع

منابع

1. دکتر مهدی غضنفری، افشین ریاضی، مسعود کاظمی؛ مدیریت زنجیره‌ تامین، مجله تدبیر شماره 117 آبان 1380
2. جواد فیض آبادی؛ مقدمه‌ای بر مدیریت زنجیره‌ تامین، مجله تدبیر شماره 131 – فروردین 1382
3. دکتر مهدی غضنفری، افشین ریاضی، مسعود کاظمی؛ نقش نوین خریدار مدیریت زنجیره تامین – مجله مدیریت، شماره 55 و 56 – آذر و دی ماه 1380
4. عزت الله عظیمی – ارزیابی عملکرد مدیریت زنجیره‌ تامین – پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع (مدیریت سیستم و بهره وری)، دانشگاه تربیت مدرس – پاییز 1382
5. جواد فیض آبادی، مدیریت زنجیره تامین – پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی – دانشگاه  علامه طباطبائی – پائیر 1382
6. هومن مستحسن، مدیریت زنجیره عرضه و چالشهای قرن 21 – پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع (مهندسی سیستم‌ و بهره‌وری) – دانشگاه تربیت مدرس – بهمن 1379