نقش روانشناسی در ادبیات

این مقاله در مورد نقش روانشناس در ادبیات است که کل مفهوم آن این است که امروز با رشد و تکاپوی جامعه ادبیات هم رشد داشته است و به غیر از مفاهیم اخلاقی و زیبا شناسی یک فهم جدید به نام روانشناسی در آن وارد شده است.

و رابطه روانشناسی و ادبیات در عصر امروز یک امر حیاتی است چون خوانندگان فهم آنها بالاتر رفته و نگرش جدیدی بر نوشته ها دارند.

خلاصه مقاله این است که رابطه ادبیات با روانشناسی را می توان از نوشته و افکار نویسنده در کرد که چه رابطه ای را ایجاد کرده است و یک آثار خلق کرده که مخاطبان فراوانی دارد.

این تحقیق روش آن میدانی یا کتابخانه ای است که از چند کتاب گرفته شده است و از مقالات اینترنتی هم استفاده شده است و متمرکز به افکار کتاب و مقالات می باشد. چکیده این تحقیق در واقع می خواهد بگوید که ادبیات امروز خارج از روانشناسی  نمی باشد چون هر نوشته ای که خلق می شود باید دارای روح و تازگی باشد که آن روح را روانشناسی می گوییم تا شخص بتواند با افکار سالم آن اثر را بخواهد و از آن لذت برد.

مقدمه

در این تحقیق رابطه بین روانشناس و ادبیات بحث شده است البته این تحقیق همه آن تحت تاثیر کتاب و منابع نیست بلکه خود نویسنده افکار خود را بیان کرده است اگر چه افکار نویسنده کوتاه می باشد ولی خدشه ای به خود تحقیق وارد نکرده است. و تحقیق دارای چند بخش است که بخش اول آن در مورد تعریف روانشناسی و تاریخچه آن و تعریف ادبیات می باشد بخش دوم در مورد روانشناسی هنری و عرفانی و بخش دیگر آن دارای روانشناسی و رابطه آن با ادبیات می باشد و در آخر در مورد یک آثار ادبی معاصر سهراب از نظر روانشناسی صحبت شده است.

هدف از این تحقیق در مورد روانشناسی در ادبیات این است که بدانیم امروزه این عامل اصلی کی اثری در خواند مربوط به دانستن روانشناسی است، که اثر ان را در جامعه پایدار بماند. به طور کلی امروز هر کس ناخودآگاه متن را می خواند برای فهمیدن درون خود می کوشد او با بازتولید متن در آن دخالت می کند ولی بداین مداخلات با تردیدی می نگرد و کنش خواندن را مورد تحلیل قرار می دهد نه نویسنده یا خواننده کشاکش میان خواندن و ظرفیت های نهفته‌ی متن را آشکار می کند تا خواننده حرفه ای به عنوان پرسشگر در برابر متن باقی بماند و این امر در ساختار روانکاری صورت می گیرد.

تعریف و تاریخچه روانشناسی و تاریخچه آن

برخی روانشناسان، روانشناسی را به این صورت تعریف می کنند : مطالعه علمی رفتار و فرایندهای ذهنی اما همه روان شناسان این تعریف را قبول ندارند و روان شناسی را تنها علم مطالعه رفتارهای قابل مشاهده می دانند.

برخی روانشناسان، از جمله رفتار گرایان، معتقدند که فرایند های ذهنی قابل مطالعه نیست. روانشناسی با این که تاریخی بسیار طولانی دارد و می توان گفت که با خلقت خود انسان بد وجود آمده است، علم تازه ای به حساب می آید. برخی روانشناسان، تاریخ شروع آن را به سال 1860 نسبت می دهند: سالی که گوستاو تئودور فخنر آلمانی کتاب اصول سایکو فیزیک را منتشر کرد. اما بیشتر روانشناسان، تولید روانشناسی را به عنوان یک عالم، به سال 1879 نسبت می دهند؛ یعنی سالی که ویلهلم وونت، اولین آزمایشگاه روانشناسی را در شهر دینپزیک آلمانی بنا نهاد.

روانشناسی در ایران

روان شناسی ایران، از قرنها پیش با عنوان عالم النفس یا اخلاق، مورد توجه دانشمندان بوده است. اما روانشناسی جدید در ایران، با تلاشهای دکتر علی اکبر ساسی، دکتر محمد باقر هوشیار، دکتر محمد صناعی و عده ای دیگر از روان شناسان شروع شده است. دکتر علی اکبر ساسی و دکتر محمد باقر هوشیار. هر یک اولین کتاب علمی خود را در سال 1317 شمسی با عناوین علم ونفس یا روانشناسی علمی انتشار دادند. با این همه، شکوفای واقعی روانشناسی علمی در ایران، پس از سالهای 1340 صورت گرفت، زیرا در این سالها بود که روانشناسی به عنوان یک رشته مستقل دایر شد و ترجمه کتاب اصول روانشناسی به وسیله دکتر محمود صناعی رونق خاصی به آن بخشید.

روانشناسی و ادبیات

در شیوه روانشناسی در ادبیات سعی می کند جریان باطنی و احوال درونی شاعر و نویسنده را ادراک و بیان نماید و قدرت و استعداد هنری و ذوق و قریحه او را بسنجد و نیروی عواطف و تخیلات وی را تعیین نماید و از این را تاثیری را که محیط و جامعه و سنتها و مواریث در تکوین این جریانها دارند مطالعه کند. از این رو منتقدان یا ادبیات توجه به روانشناسی را در فهم آثار ادبی بسیار مهم می شمارند و آن را مفتاح سایر شقوق و اقسام نقد می انگارند و در واقع شعر و ادب را عبارت می داند از روان شناسی شاعر یا نویسنده

از مطالعه آثار ادبی می توان دریافت که عواطف و احساسات هنرمند چیست و متحرک او در اندیشه ها و الهامات خویش کدام است و همچنین صفات و احوال نفسانی غالب بر عصر و معاصرانش را نیز می تون شناخت. در هر ال اثر هر شاعر یا نویسنده معروف خصال و سجایا و به عبارت دیگر روان شناسی او به شمار می آید.

مفهوم هنر

هنر در مفهوم کلی خود یعنی آن چیزی که انسان خلق کند محسوب می شود ولی تفاوتی که هنر ادبیات با هنرهای دیگر دارد آن است که هنر در ادبیات قلم است یعنی نوشتن مطلب که اگر خلق اثری کند ان را هنر می گوییم.

ادبیات از همان آغاز زندگی بشر بوده است به طوری که ادبیات آن زمانها تصویری و حال نوشتنی است به طوری فکر میکنی که تمام دنیا در یک محل جمع شده و بعد پراکنده شده اند مثل شاهنامه فردوسی در ایران و اودیسه در یونان یا جنگ و صلح تولستوی و غیره بیانگر این صحبت است.

رابطه ادبیات و روانشناسی

رابطه‌ی ادبیات و روانکاوی رابطه‌ی دو نظام اندیشه است که با نشانه شدن زبان و متن شدن ناخودآگاه به یکدیگر شبیه می شوند، ساختار ادبیات ساختار کلی ذهن است نه یک ذهن خاص و رابطه ای این دو برخورد دو نیروی برابر و هم توان است، هر نظام زبانی از دیدگاه «ژاک لاکان» ناخود آگاهی دارد که سبب باز بودن متن به روی معناهای بی پایان می شود و با هر برخورد می‌توان معنایی تازه بیرون کشید و یا همه‌ی معناهای دیگر را به پرسش کشید، لاکان و دریدا بر همین اساس ناخودآگاه فروید را بازخوانی کرده و دستاوردهای انقلاب روانکاری فروید را برای شناخت شناسی زبان بکار می گیرند و نهایتاً بسیاری از کژ خوانی های او را به چالش می گیرند، در روانکاری فروید ناخودآگاه از سرکوب امیال شکل می گیرد اما لاکان با گذشتن از شبکه‌ی هنجارهای زبان ناخودآگاه از سرکوب امیال شکل می گیرد اما لاکان با گذشتن از شبکه‌ی هنجارهای زبان ناخودآگاه و خودآگاه را شکل میدهد، از نگاه او برخلاف 5 دیدگاه ناخودآگاه تاریک نیست و پس از خود اگاه شکل نمی گیرد بلکه همزمان با اوست و پیوند میان این دو همان شبکه‌ی زبانی است که در آن تولید شده اند، به عبارت دیگر ناخودآگاه صدای سخن خودآگاه است که شخص زبانش را نیاموخته است، در مدل لاکانی ناخودآگاه روانکاوی دقیقا مانند ناخودآگاه بیمار مورد توجه است سپس روایت بیمار و روانکاو برابر نهاده می شود، او این مدل را برای منتقد و متن نیز تایید می کند.

روانشناسی هنر و ادبیات عرفانی

روانشناسی به ویژه روانشناسی ادبیات و هنر اغلب در سلطه یک خوانش قرار گرفته است، خوانشی که فروید و سپس پیروان مصمم او از ادبیات و هنر ارائه داده اند اما در کنار این صدای بلند، صداهای زیر و کوتاهی نیز شنیده می شود که اگر به آنها توجه می شد یا اگر بر قدرت شان افزوده می شد، شاید روانشناسی هنر و ادبیات اینک تاریخ و سرنوشت دیگری داشت.

یکی از خوانش هایی که مورد غفلت گرفت، همانا خوانش ترکیبی  روانشناسی عرفانی هنر و ادبیات است. در این مجال به هانری دلاکروا از روانشناسان نیمه اول قرن بیستم پرداخته می شود که در ایران ناشناخته مانده است.

نتیجه گیری

ادبیات در این دوره دچار تحول شگرفی شده است که این تحول ناشی از روانشناسی است که از مکتب رمانتیسم هم رها نیست.

برای اثری که متولد می شود روانشناسی اثر خویش را وارد می کند به طوری که تصمیم گیرنده تنها از ذهن خود استفاده نمی کند بلکه از جامعه که هم استفاده می کند و امروز نقش روان را دارد

روانشناس مربوط به حال هم نمی شود بلکه در دوره قبل هم بوده به طوری که در قدیم برای بیان شعر یا نوشته خود افکار جامعه را نگاه می کردند و بعد بیان و امروز به وسیله بیان درست روانکاوی و استفاده از جامعه بیان می کنند.

اگر بد خواهیم کلی نتیجه گیری باید کتابها یا بهتر بگویم تمام ادبیات ما زیر مجموعه از روانشناسی و تاثیر آن بر فرد تنظیم می شود. و رابطه روانشناسی و ادبیات یک رابطه دو سوء است یعنی ادبیات در روانشناسی باعث پیشرفت فکر و رشد جامعه می شود و روانشناسی در ادبیات باعث خلق آثار بسیار ادبی می شود.

• چکیده مقاله
• مقدمه
• تعریف روانشناسی و تاریخچه آن
• روانشناسی و ادبیات
• مفهوم هنر
• رابطه ادبیات و روانشناسی
• روانشناسی هنر و ادبیات عرفانی است
• مثال روانشناسی در ادبیات و اشعار سهراب سپهری ( شاعر معاصر)
• نتیجه گیری
• منابع

منابع

1. جلالی، بهروزی ، در غروبی، ادبی، چاپ اول، انتشار مروارید ، سال 1371
2. عابدی، کامیار، از مصاحبت با آفتاب (ادب) چاپ سوم،  تهران نثر ثالث سال 1378
3. سپهری، سهراب، هشت کتاب ، انتشارات طهوری، چاپ سیم، 1380
4. عبدالحسین زرین کوب، نقد ادبی، انتشارات دانشگاه، چاپ اول 1371، چاپ دوازدهم 1385
5. ادبیات و اندیشه. گزیده و ترجمه رحیمی، مصطفی، تهران، کتاب زمان، چاپ دوم،1370
6. هنر و اجتماع، ترجمه حبیبی، سروش، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
7. سایت اینترنتی گوگل با روانشناسی در ادبیات
8. گنجی. حمزه، روانشناسی در ایران، چاپ ششم،‌ نثر روان سال 1384