مطالعه و بررسی سبک حل مساله دانشجویان افسرده و بهنجار

بسیاری از انسان ها قادر به حل مساله و برطرف کردن ، به حداقل رساندن و یا تحمل استرس نمی باشند و معمولاً از مقابله های ناکارآمد، ناسازگار و مضری استفاده می کنند که باعث بروز استرس های بیشتری می گردد که اثرات آنها وخیم تر و عظیم تر از استرس اولیه است.

افراد افسرده نسبت به آینده دید انعطاف پذیری ندارند. آنها احتمالاً بیشتر از افراد غیر افسرده آینده خود را منفی می بینند و به نظرشان احتمال دستیابی به تجارب خوشایند کمتر است به همین دلیل افراد افسرده به جای تلاش برای دستیابی به موفقیت های با ارزش در آینده تمام نیروی خود را صرف اجتناب از موقعیت های ناخوشایند موجود می کنند ( ورتهایم [1] ، 1983).

افراد افسرده احساس غمگینی می کنند چون مشکلات خود را پایدار [2] ، کلی [3] و درونی [4] تلقی می کنند ( هایمبرگ ، ورمیلیو، دوج [5] ، بیگر . و پارلو 1987؛ پترسون و سلیگمن ، 1987؛ رپس [6] ، پترسون ،‌رینمارد، آبرامسون [7] و سلیگمن [8] 1982؛ سویینی [9] و همکاران 1986) :

پایداری : افراد افسرده رویدادهای منفی زندگی شان را همیشگی و پایدار تلقی می کنند، یعنی تغییر دادن آنها را بعید می دانند. افراد غیر افسرده تجارب منفی را به عنوان موانع موقتی که زیاد هم طول نمی کشد در نظر می گیرند.

کلی نگری : افراد افسرده غرق در مشکلات خود می شوند و آنها را به همه چیز تعمیم می دهند. افراد غیر افسرده می توانند مسائل را از خود دور کنند . آنها قادرند بین رویدادهای منفی و مثبت زندگی خود تعامل ایجاد کنند.

درونی بودن : افراد افسرده خودشان را مسئول مشکلات خود می دانند. غیر افسرده ها مسئولیـــت چیزهایی را که می‌توانند تغییر دهند می پذیرند اما خود را مسئول کامل نبودن خود نمی دانند.

به نظر جروم فرانک ( 1973) یکی از بهترین کارهایی که روان درمانگرها می توانند برای مراجعان خود انجام دهند کمک به آنها برای غلبه بر یاس و نا امیدی شان است . در هر مقطع معینی از زمان 20-15 درصد بزرگسالان در سطح قابل توجهی از نشانه های افسردگی رنج می برند و حدس زده می شود که حدود 75 درصد بیماران بستری در بیمارستان های روانی را موارد افسردگی تشکیل می دهند ( فنل۱ 1989).

در مورد اختلال افسردگی اساسی , مطالعات کلی در ممالک مختلف انجام شده است که میزان شیوع آن  را در زنان دوبرابر مردان نشان می دهد. دلیل چنین اختلافی ممکن است استرس های متفاوت , زایمان , درماندگی آموخته شده [11] اثرات هورمونی باشد ( کاپلان [12] و سادوک [13] , 1988).

افسردگی در مفهوم بالینی پنج یا بیش از پنج مورد از موارد زیر را در برمی گیرد :

• خلق افسرده
• کاهش بارز علاقه یا احساس لذت در اکثر فعالیت ها
• کاهش قابل ملاحظه وزن یا افزایش وزن
• بی خوابی [14] یا پرخوابی [15]
• تحریک یا کندی روانی حرکتی
• خستگی یا فقدان انرژی
• احساس بی ارزشی یا احساس گناه بیجا
• کاهش توانایی تمرکز یا بلا تصمیمی [16]
• افکار تکرار شونده مرگ یا فکر خودکشی .

(DSM-IV , 1994/ به نقل از فرایدنبرگ[17] ).

مطالعات اخیر در حوزه افسردگی حاکی از وجود چندین عنصر متفاوت در سبب شناسی و نشانه شناسی افسردگی است. یک عنصر شناختی فعال در سبب شناسی و نشانه شناسی افسردگی در ادبیات به نام نگرانی [18]  یا افکار مزاحم منفی [19] ذکر شده است.

تعدادی از مطالعات نشان داده اند که نگرانی قویاٌ با افسردگی ارتباط دارد ( می یر [20] و همکاران 1990؛ متزگر[21]و همکاران , 1990) هنگامی که افکار منفی ناخواسته به خودآگاهی فرد می آیند فشارزا و ناراحت کننده هستند. آنها تردیدهایی در مورد ارزش خویشتن [22] , دلواپسی هایی [23] در مورد آینده یا توهماتی در مورد گذشته تشکیل می دهند. چنین افکاری حس سلامت فرد را تحلیل می برند و خلق منفی را افزایش می دهند. خوشبختانه به نظر می رسد که اکثر مردم قادر هستند که چنین افکار ناخواسته ای را با افکار مطلوبتری جانشین نمایند. اما به نظر می رسد که همه افراد قادر به چنین کنترل ذهنی نیستند , به گونه ای که تعدادی از افراد برای یک دوره طولانی دچار افسردگی می شوند و افکار منفی نافذ[24] و پایداری را تجربه می کنند و ممکن است افسردگی آنها ناشی از شکست ویژه در توانایی شان برای کنترل افکار منفی باشد ( ونزولاف [25] , وگنر[26] و روپر [27], 1988). از سوی دیگر وجود افکار منفی ممکن است با توانایی فرد در ایجاد راه حل های سودمند  برای حل مشکلاتش تداخل کند ( نولن – هوکسما [28] , پارکر[29] و لارسون [30] , 1994).

---

[1] – Werlheim

[2] – Stable

[3] – global

[4] – internal

[5] – Dodge

[6] – RaPs

[7] – Abramson

[8] – seligman

[9] – sweeng

1. Fennell

[11] Learned helplessness

[12] Kaplan

[13] Sadock

[14] insomnia

[15] Hypersomnia

[16] indecisiveness

[17] Frydenberg

[18] worry

[19] Negative intrusive thoughts

[20] Meyer

[21] Metzger

[22] Self- worth

[23]  Concerns

[24] Pervasive

[25] Wenzlaff

[26] Wegner

[27] Ropper

[28] Nolen- Hoeksema

[29] Parker

[30] Larson

بیان مسئله پژوهش

افراد با وقایع تنش زای زندگی , ناکامی ها و ناامیدی ها روبرو می شوند؛ بعضی افراد قادرند از تجربه های ناخوشایند زندگی استفاده کنند, در حالی که دیگران در افسردگی خود باقی می مانند؛ کسانی که خود را از افسردگی نجات می دهند واجد نوعی تفکر زیربنایی هستند به نحوی که از تدابیر و راهبردهای موثرتری سود می جویند. تعدادی از پژوهشگران عوامل مشترکی را در افرادی که به احتمال زیاد افسرده می شوند و هم چنین نوع مداخله آنان در حل مسائل و مشکلات زندگیشان را شناسایی کرده اند و دریافتند که از طریق سنجش همبستگی بین پاسخ های رویارویی ترجیح داده شده افراد افسرده و مقایسه راه حل های آنان با افراد غیر افسرده می توان راهبردهای موثر مقابله با افسردگی را شناسایی کرد.

هم چنین افرادی که مهارت مساله گشای خوبی دارند در مقایسه با افرادی که فاقد این مهارت هستند کمتر احتمال دارد افسرده شوند.  عدم توانائی در اتخاذ تصمیم یکی از مشخصات عمده افراد افسرده است این ناتوانی را می توان نوعی بی کفایتی در استفاده از مهارت های موثر در تصمیم گیری یا حل مسئله به شمار آورد .دزوریلا و گلدفرید [1])1971)  حل مسئله را به عنوان فرایند رفتاری شناختی تعریف کرده اند که می تواند انواعی از پاسخ های متناوب بالقوه سودمند را جهت مقابله با موقعیت های دشوار در اختیار افراد قرار دهد. بدین جهت از اهداف آموزش به مراجعان در مهارت های حل مسئله این می باشد که یک راهبرد جهت سازگاری کلی در اختیار آنان قرار دهد.

اهمیت نظری و عملی پژوهش

به لحاظ ماهیت پیچیده و تغییر یابنده جامعه ما , مردم پیوسته خود را رویاروی با مشکلات متنوع می یابند . بسته به پیچیدگی موقعیت و پیامدهای این مشکلات مقابله ها ممکن است ، مهم و یا قابل توجه نباشد. انسان ها از نظر نحوه کنترل و تحمل مشکلات به رغم میزان دشواری آن با هم متفاوتند. بسیاری از مسائل را , که از نظر بالینی رفتار نابهنجار یا آشفتگی هیجانی خوانده می شود, می توان به مثابه رفتار غیر کارآمد همراه با پیامدهای منفی آن از جمله اضطراب , افسردگی و ایجاد مشکلات ثانوی دانست . در این راستا , رویکرد حل مسئله می تواند در حکم ابزار مهمی برای مواجهه با بسیاری از مشکلات موقعیتی و حل آنها مورد استفاده قرار گیرد. حل مساله بر یک فرایند رفتاری شناختی یا آشکار دلالت دارد که: 1) پاسخ های بالقوه موثر برای موقعیت مشکل را فراهم می کند و 2) احتمال انتخاب موثرترین پاسخ را از بیان پاسخ های متعدد, افزایش می دهد.

ربط سبک حل مساله با درمان بر این فرض استوار است که سبک حل مساله نوعی تفکر زیر بنایی است که فرد در خصوص مشکلات و موقعیت های استرس زا اتخاذ می کند و ناتوانی در شناخت و ارزیابی صحیح از مشکلات موجب ناکارآمدی تلاش فرد در حل مساله بطور موثر می گردد بنحویکه پیامدهای آن در ایجاد و ابقا اختلالات عاطفی در مطالعات روان شناختی بتازگی مطرح شده است بطوریکه بربوک ( 1995) بر لزوم بکارگیری روش های شناختی رفتاری از جمله تصمیم درمانی جهت تداوم بهبودی و کنترل افسردگی تاکید می کند.

طبق نظریه شناختی افسردگی , هسته مرکزی افسردگی اختلال شناختی است و تغییرات عاطفی و جسمی و سایر خصوصیات افسردگی نتیجه اختلالات شناختی است ( کاپلان – سادوک 2003).

اهداف پژوهش

توانایی های روانی – اجتماعی فرد را قادر می سازد تا در ارتباط با سایر انسان ها , جامعه , فرهنگ و محیط خود مثبت و سازگارانه عمل کرده و سلامت روانی خود را تامین کند .

نظریه های آسیب شناسی روانی افسردگی بیشتر بر محتوای[2]  شناخته و باورها و نگرش ها متمرکز بوده اند و کمتر به فرم[3] شناخت در افسردگی و دیگر اختلالات بالینی توجه کرده اند از این لحاظ نظریات دقیق و مبسوطی را ارائه کرده اند ( الیس , 1962 , بک 1967) . به لحاظ اینکه حل مسئله فرایندی شناختی – رفتاری است که به واسطه آن فرد راه های موثر سازگاری با موقعیتهای مشکل زا را کشف می کند. یکی از اهداف این پژوهش بررسی سبک های مقابله ای دانشجویان در مقابل مشکلات و مسائل است. از طرف دیگر بر اساس مدل های شناختی چنین فرض می شود که شناخت افراد افسرده دارای عناصری منفی است که از ساختارها و فرایندهای شناختی , افسردگی زا ناشی می شوند. و اصطلاح آسیب پذیری شناختی[4] جهت توصیف شیوه تفکری به کار می رود که بعضی افراد را بیشتر در معرض واکنش نشان دادن به محیط آن با رفتار خلق افسرده می کند ( بلک بورن و اسمایت , 1985) .

سوالها و فرضیه های پژوهش

این پژوهش با توجه به شواهد و مطالعاتی که مورد بررسی قرار می دهد، با بیان طیفی از یافته های نظری و تجربی ارزشمند پژوهشگران درباره نحوه مقابله افراد با مشکلات و با تاکید بر اهداف پژوهش ، تلاش خود را بر پاسخ دادن به پرسش های ذیل معطوف نموده است.

سوال های پژوهش :

• الف – آیا دانشجویان افسرده سبک متفاوتی در حل مساله دارند؟
• ب – آیا عامل جنسیت در سبک حل مساله دانشجویان افسرده دخالت دارد؟

فرضیه های اصلی :

1. سبک حل مساله دانشجویان افسرده متفاوت از دانشجویان بهنجار است .
2. سبک حل مساله دانشجویان دختر افسرده متفاوت از دانشجویان پسر افسرده است.

فرضیه های فرعی:

1. احساس درماندگی دانشجویان افسرده در حل مساله بیشتر از دانشجویان بهنجار است.
2. منبع کنترل دانشجویان افسرده در حل مساله متفاوت از دانشجویان بهنجار است.
3. اعتماد بنفس دانشجویان افسرده در حل مساله کمتر از دانشجویان بهنجار است.
4. تنوع و تعدد راه حل های دانشجویان افسرده در حل مساله کمتر از دانشجویان بهنجار است.
5. سبک گرایش – اجتناب دانشجویان افسرده در حل مساله متفاوت از دانشجویان بهنجار است.

متغیرهای پژوهش

پژوهش حاضر به بررسی سبک حل مساله دانشجویان افسرده و بهنجار دانشگاه علوم پزشکی تهران می پردازد. بنابراین متغیرهای پژوهش عبارتند از :

• متغیر مستقل : افسردگی
• متغیر مستقل دوم : جنس
• متغیر وابسته : سبک حل مساله
• متغیر کنترل : سن

تعریف متغیرها و اصطلاحات

تعریف نظری و عملیاتی افسردگی:

انجمن روانپزشکی آمریکا ( 1994) اظهار می دارد که افراد دچار افسردگی بالینی به مدت 2 هفته یا بیشتر علایم زیر را تجربه می کنند:

• تغییر در اشتها: آنها یا کم اشتها می شوند و وزن از دست می دهند یا برعکس.
• بی خوابی یا خوابی بیش از حد معمول .
• کاهش انرژی و احساس خستگی .
• از دست دادن علاقه و احساس لذت نسبت به فعالیت های لذت بخش گذشته .
• احساس بی ارزشی ، خود سرزنشی یا گناه زیاد .
• کاهش توانایی تفکر یا تمرکز.

در این پژوهش ، افسردگی افزون بر نشانه های بالینی آن عبارت خواهد بود از میزان نمره یا کمیتی است که دانشجو از پاسخ هایش به آزمون 21 سوالی افسردگی بک  ، ( 18 ≤  نمره بک ) کسب می کند که شاخص عددی برای اندازه گیری میزان و شدت افسردگی آزمودنی خواهد بود.

تعریف نظری و عملیاتی  افسردگی

بهنجار عبارت است از عدم ابتلاء به اختلالات روانی بر اساس سابقه اخذ شده از پرسشنامه های اطلاعات کلی و نمره آزمون (9 ≥ نمره بک ) شاخص عددی برای بهنجار بودن آزمودنی قرار گرفته است.

تعاریف نظری و عملیاتی سبک حل مساله

سبک حل مساله وسیله ای مفید برای مقابله با مشکلات موقعیتی است و به صورت فرایندی رفتاری تعریف شده است  که بصورت رفتاری یا شناختی انواع پاسخ های بالقوه موثر به موقعیت مشکل آفرین را ارائه می کند احتمال انتخاب موثرترین پاسخ را از میان این راه حل های مختلف افزایش می دهد ( هاگا و همکاران 1995) .

حل مسئله فرایندی شناختی – رفتاری است که  افراد به واسطه آن راهبردهای موثر برای مقابله با موقعیت مسئله زا را در زندگی ، شناسایی و کشف می کنند ( کسیدی و لانگ ، 1996) . سبک حل مساله ، فرایندی شناختی – رفتاری است که فرد برای شناسایی و کشف موثر راه های سازگاری با موقعیت های دشواری که در جریان زندگی روزمره   با آنها روبرو می شود ، به کار می برد. بر اساس این تعریف، حل مساله یک فرایند سازگاری هوشیارانه ، منطقی و هدفمند است که می تواند ، توانمندی های شخص را برای برخورد موثر با دامنه گسترده ای از  موقعیت های پر فشار روانی به کار گیرد( دزوریلا و نزو ، 1982) .

شیوه حل مساله فرایندی رفتاری است ، خواه آشکار باشد و خواه شناختی ، که 1) انواع پاسخ های بالقوه موثر به موقعیت مشکل آفرین را ارائه می کند و 2) احتمال انتخاب موثرترین پاسخ را از میان این راه حل ها افزایش می دهد ( دیویسون و گلدفرید ، 1976).

تعریف عملیاتی سبک حل مساله : میزان نمره یا کمیتی که دانشجو از پاسخ هایش به مقیاس حل مساله کسیدی و لانگ کسب می کند که شاخص عددی برای اندازه گیری سبک های کارآمد و ناکارآمد و اجتنابی آزمودنی خواهد بود.

ادبیات و پیشینه پژوهش

رشد مطالعات درباره نقش واسطه ای و ارزیابی و سبک شناختی در سال های اخیر موجب گسترش، توسعه دانش و کاربرد این نقش در عرصه سلامت روان گردیده است. یکی از برجسته ترین پژوهش ها در این زمینه نظریه سبک اسنادی سلیگمن و تیزدیل ( 1987) است ، که به عنوان نظریه درماندگی افسردگی توسط آلوی و همکاران ( 1988) مورد تجدید نظر قرار گرفت. این نظریه در ابتدا برای فهم و درمان افسردگی مطرح شد؛ اما بخاطر کاربرد زیاد آن در توضیح فرایند استرس توسعه و گسترش فراوان یافته است. یکی از جنبه های ارزیابی شناختی تاکید بر کاربرد بسیار وسیع الگوی سبک حل مساله در مورد فرایند استرس و مقابله می باشد ، که در ادبیات روانشناسی پیشنهاد شده است ( نزو ، نزو و پری 1989، کسیدی و لانگ 1996) . شواهدی که از بررسی های همه جانبه سبک حل مساله به دست آمده ثابت گردید، که این ساخت یک مفهوم واحد نیست و متغیرهایی همچون سبک اسنادی ، واکنش های عاطفی ، درماندگی ، اعتماد بنفس ، منبع کنترل ، سبک گرایش – اجتناب ، ابداع و خلاقیت در آن دخیل می باشند.این عوامل که مشترکاً در سبک حل مساله و فرایند استرس مداخله می کنند به عنوان واکنش های مقابله ای  نامیده شده اند. برای نمونه دیکسون ، هیرو اندرسون ( 1991) رابطه ای بین سبک حل مساله با درماندگی و سطح استرس وارده پیدا نموده اند، که پیش بینی کننده خودکشی در دانشجویان دانشگاه است. نزو ( 1987) سبک حل مساله را به عنوان فرایندی شناختی – رفتاری معرفی می کند که توسط آن افراد راهبردهای موثری برای مقابله با مشکلات زندگی شناسایی و کشف می کنند. سبک حل مساله به عنوان متغیر مهم در ایجاد و ابقا اختلالات عاطفی در روان شناسی به تازگی مطرح شده است . بنا به مطالعات کسیدی و لانگ ( 1996) طبیعت سازه سبک حل مساله که با تاکید بر نظریه سبک اسنادی افسردگی ابداع گردیده چند عاملی است ، ومی تواند به طور گسترده ای در مورد فرایند استرس به کار رود.

لذا در فصل دوم , ادبیات و پیشینه متغیرهای پژوهش در دو بخش مورد مطالعه قرار می گیرد: بخش اول ، به نظریه های شناختی – رفتاری افسردگی ، ساختار سبک حل مساله ، ماهیت و فرایند استرس و مقابله پرداخته می شود و در بخش دوم ، ارتباط متغیرهای پژوهش با یکدیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

علائم افسردگی و سبکهای آن

برای درک اصطلاح بالینی افسردگی انجمن روانپزشکی آمریکا( 1994) اظهار می دارد که افراد دچار افسردگی بالینی به مدت 2 هفته یا بیشتر علایم زیر را تجربه می کنند:

• تغییر در اشتها, آنها یا کم اشتها می شوند و وزن را از دست می دهند و یا پر اشتها می شوند و وزنشان زیاد می شود.
• بی خوابی یا خواب بیش از حد معمول .
• کاهش انرژی و احساس خستگی .
• از دست دادن علاقه و احساس لذت نسبت به فعالیتهای لذت بخش گذشته.
• احساس بی ارزشی , خود سرزنشی یا گناه زیاد.
• کاهش توانایی تفکر یا تمرکز.
• افکار تکراری درباره مرگ , افکار خودکشی .

افرادی که از افسردگی رنج می برند سبک های زیر در آن ها به صورت عادت در می آیند . آنها باید یاد بگیرند به خاطر حفظ سلامت خود از این سبک ها دست بردارند ( هدلاند ورود , 1995).

وابستگی غیر واقع بینانه به دیگران [5] : افراد افسرده عزت نفس خود را به شدت وابسته به تایید دیگران می دانند.

فقدان سیستم حمایت اجتماعی : افراد مستعد افسردگی بیشتر درونگرا و منزوی هستند . آنها از مهارت های لازم برای حفظ روابط اجتماعی جهت حمایت خود استفاده نمی کنند.

استرس در روابط نزدیک : احساس افسردگی اغلب هنگامی که در روابط بین فردی ناهمگنی وجود دارد افزایش می یابد.

سبک تمرکز بر خود افسرده ساز:  افراد افسرده ذهن خود را با افکار منفی مشغول می کنند آنها زمان زیادی را صرف یادآوری موارد منفی زندگی خود کرده و هرگز مهارت های رویارویی خود را به کار نمی برند.

آسیب پذیری کمال گرایانه:  افراد افسرده اصرار دارند که کامل باشند و چون کامل نیستند خود را بی ارزش و زندگی شان را بیهوده تلقی می کنند.

کنترل بیرونی : افراد افسرده احساس می کنند که وقایع مهم زندگی شان خارج از کنترل آنها است.

بحث و نتیجه گیری

با استفاده از یافته های پژوهش حاضر در زمینه بررسی سبک های حل مساله دانشجویان افسرده و بهنجار با توجه به نتایج آماری به دست آمده و شواهد تحقیقات انجام شده در این عرصه و همسویی نتایج پژوهش حاضر، با آنها به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد؛ که بین دانشجویان افسرده و بهنجار تفاوت های معنا داری در سبک حل مساله وجود دارد و دانشجویان مبتلا به افسردگی در مقابله با مسائل زندگی ، بیشتر از سبک های ناکارآمد حل مسئله مانند ، احساس درماندگی در مقابل مشکلات ، عدم کنترل امور، ناتوانی در ابداع راه حل های جدید در موقعیت های مساله زا، عدم اعتماد به خود در حل مساله و استفاده بیشتر از شیوه اجتناب به جای شیوه گرایش به مقابله استفاده می کنند. انتخاب سبک ناکارآمد و غیر سودمند در حل مسئله بنوبه خود نه تنها موجب می گردد، که افراد افسرده از فرا گرفتن تجربیات شخصی محروم بمانند، بلکه گرفتار دور باطلی می شوند، که هر چه بیشتر بر شدت افسردگی آنان می افزاید. بدین صورت که نگرانی و افکار منفی متوالی و ناخواسته در خصوص خود و دنیای پیرامون موجب کاهش اعتماد بنفس می گردد. در اثر اعتماد به نفس پایین ، منبع کنترل بیرونی افزایش می یابد و میل بر تلاش و کوشش بر مشکلات را از دست می دهند و به نوعی شیوه فرار – اجتناب را برمی گزینند که به درماندگی آنها در مقابل مشکلات می افزاید . این دور باطل موجب سبکی شناختی – رفتاری ناکارآمد در مقابل مسائل می گردد.

شواهد پژوهشی بسیار زیادی فرایند مقابله ناکارآمد حل مساله افراد افسرده را ، که در نتایج پژوهش به آن پرداخته شد در گزارش های خود تایید نموده اند ( هایمبرگ ، ورمیلیو، دوچ ، بیکرو بارلو 1987؛ پترسون و سلیگمن ، 1987 ؛ رپس ، پترسون ، راینهارد ، آبرامسون و سلیگمن ، 1982؛ مارشال و لانگ ، 1990؛ به نقل از کلینکه ، ترجمه محمدخانی ، 1382).

از یافته های دیگر مطالعه حاضر اتخاذ سبک حل مساله کارآمد و سودمند توسط دانشجویان بهنجار، در مقابله با مسائل است. نحوه به کارگیری عوامل سبک حل مساله دانشجویان بهنجار، هنگام مساله گشایی موجب احساس کنترل درونی بیشتر ، استفاده از راه حل های مختلف در موقعیت های جدید و در نتیجه افزایش حس اعتماد در حل مساله و کسب تجربیات شخصی مفید می گردد. اهمیت این مسئله با توجه به تغییراتی که در ابعاد مختلف زندگی جوانان که نیازمند تصمیم گیری های کارساز در مقابله با تنیدگی های روانی ناشی از تعارضات اجتماعی و دیگر چالش های زندگی است در عرصه سلامت روان به خصوص در سطح پیشگیری جای دارد بطوریکه تحقیقات متعددی گزارش کرده اند افرادی که مهارت مسئله گشایی خوبی دارند، در مقایسه با افرادی که ناکارآمد عمل می کنند؛ کمتر احتمال دارد افسرده شوند ( نزو ، سارای داریان ، کالهر ورونان ، 1986).

در تبین  یافته های فوق می توان بیان نمود، دانشجویان افسرده سبک متفاوتی در حل مساله دارند و انتخاب شیوه های ناکارآمد در حل مساله موجب افسردگی و استمرار آن می شود. از سوی دیگر سبک حل مساله کارآمد می تواند در بهبود یا کاهش علائم اختصاصی افسردگی جوانان دانشجو موثر باشد و موجب افزایش، میزان کفایت شخصی آنها و افزایش سازگاری گردد. این نتایج پاسخ به سوال های مطالعه حاضر را تامین می کند.

هم چنین یافته ها بیانگر این هستند که سبک حل مساله دانشجویان دختر افسرده در عوامل خلاقیت و کنترل متفاوت از دانشجویان پسر افسرده است. این یافته موید این مطلب و تاکید دیگری است بر گزارش های مطالعاتی که نشان داده اند ، افرادی که عملکرد ضعیف تری دارند با ادعای اینکه بعضی از عوامل خارج از کنترل آنهاست ، تنها به یک راه حل می اندیشند و راه حل های دیگر را نادیده می گیرند.این سبک مقابله موجب خود شکستی فرد می شود بنحویکه در مقابله با استرس ها ، فرد ترس و نگرانی شدید تری را تجربه می کند. تحقیقاتی که نشان دهنده واکنش متفاوت دخترها و پسرها از تجربه شکست است تاکید بر این دارد که مقابله با شکست بیشتر متاثر از ارزیابی آنها از مهارت ها و توانایی هایشان است. لذا اگر مسائل طوری ارزیابی شوند که مشکل یا موقعیت همیشه فراتر از توانایی های فرد تلقی شود موجبات خود ناتوانی سازی را فراهم می سازد. لذا می توان استنباط نمود که در بین دانشجویان افسرده ، دختران در مقایسه با پسران از عوارض اختلال افسردگی بیشتر در رنجند که به نوبه خود توجیه قابل قبول در فهم این مسئله که چگونه تجربه دوره های شدید افسردگی در زنان بیشتر از مردان است را ارائه می دهد.

به طور کلی یافته ای مطالعه حاضر نشانگر این مساله است که در ساخت ، پدید آیی و سبب شناسی اختلالات خلقی بویژه در افسردگی بر سبک های حل مساله تاکید بیشتری باید نمود. هم چنین نتایج به دست آمده را می توان اینگونه بیان کرد، که  سبک های ناکارآمد حل مساله به عنوان یکی از شاخص ترین عوامل پیش بینی افسردگی در پژوهش حاضر شناخته شده ، که در فرایند درمان می تواند مسیر شناسایی و درمان افسردگی را روشن تر نموده و در کاهش نشانه های آن موثر باشد به نحویکه دانشجویان مستعد افسردگی را می توان با سنجش سبک حل مساله شناسایی و با کارآمد کردن عوامل سبک حل مساله ، آنان را در مقابل ابتلاء به اختلال افسردگی مقاوم تر نمود.

محدودیت های پژوهش

بارزترین محدودیت های پژوهش حاضر از این قرار می باشند:

1. آزمودنی های پژوهش از رشته های علوم پزشکی دانشگاه تهران انتخاب شده بودند. تعمیم نتایج به سایر دانشجویان همراه با احتیاط باید باشد.
2. سابقه علمی این پژوهش در میان دانشجویان کشور یافته نشد ؛ مطالعات مشابه در گروه ها و جوامع داخلی بسیار محدود بود. این امر موجب گردید ؛ پژوهشگر در انتخاب ، جمع آوری و حتی اولویت مطالب و منابع مورد نیاز برای پژوهش با مشکلات متعددی روبرو گردد.
3. به منظور کنترل عوامل اثر گذار بر متغیر مستقل جهت همگن سازی و معادل کردن گروه ها تعداد زیادی از دانشجویان جامعه آماری مورد مطالعه با آزمون خودسنجی افسردگی ، پرسشنامه افسردگی بک و سپس با مصاحبه انتخاب شدند ؛ همچنین مشاوره و اخذ نظر از درمانگران مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی و تکمیل اطلاعات کلی از دانشجویان بهنجار ، نیازمند صبر و حوصله بود ؛ که موجب گردید بخشی از امور مذکور در خوابگاه ها انجام پذیرد. با توجه به سوابق و محل خدمتی پژوهشگر در مرکز مشاوره دانشگاه و برخورداری از تسهیلات و منابع مورد نیاز ، معهذا مجموع محدودیت ها موجب طولانی شدن زمان پژوهش و مشکلات جانبی آن برای محقق گردید.

پیشنهادها

با توجه به نتایج مطالعه حاضر و شواهد جانبی پژوهش ، هم چنین نحوه بکارگیری یافته ها در زمینه های آموزشی و درمانی ، پیشنهادها در دو بخش جداگانه ارائه می گردد.

• الف – پیشنهاد برای موسسات ، نهادها و مراکز آموزشی ، پژوهشی و درمانی

1. تهیه لوح های فشرده عناوین و چکیده های مطالعات دانشجویان جهت استفاده سایر پژوهشگران و تامین نیازهای مطالعاتی موسسات و سایر نهادهایی که بر حسب مورد می توانند از مطالعات انجام یافته بهره ببرند. این امر موجب تسهیل در امر پژوهش و تامین کننده منابعی می شود که مورد نیاز پژوهشگران است. ارائه لوح های فوق از سوی دانشگاه های کشور به نهادها و موسسات کشور معرف فعالیت های پژوهشی دانشگاه نیز خواهد شد .
2. فرایند سبک های حل مساله ، به عنوان فرایندی شناختی – رفتاری که در آن افراد راهبردهای موثری برای مقابله و کنار آمدن با موقعیت های مشکل زا را شناسایی می کنند ، به عنوان روش موثر برای مقابله با مسائل و موقعیت های دشوار از سطح پیش دبستانی تا دانشگاهی به صورت های مختلف ( قصه و داستان ، بازی ، محتوای درسی ، کارگاه های آموزشی ، واحد های درسی ) مورد توجه سازمان های متولی مانند آموزش و پرورش ، آموزش عالی و دانشگاه های علوم پزشکی کشور قرار گیرد.
3. استفاده موثر از راهبردهای کارآمد در حل مساله به صورت کارگاه های آموزشی توسط سازمان ها ، نهادها  و سایر موسساتی که به نوعی در آموزش و پرورش افراد به خصوص نوجوانان و جوانان با اهداف سازمانی مختلف فعالیت دارند مانند : مراکز نگهداری کودکان و نوجوانان و سازمان بهزیستی – مراکز آموزش فنی و حرفه ای وزارت کار امور اجتماعی – کانون اصلاح و تربیت و ندامتگاه های قوه قضائیه – پادگان های آموزش نیروهای مسلح ؛ سازمان صدا و سیما که به صورت برنامه های بسیار متنوعی می تواند در سطح گسترده این مهم را اجرا نماید.
4. آموزش مشاوران ، روان شناسان و سایر درمانگران مراکز درمانی کشور و کارشناسان و مربیانی که در سلامت روان در مراکز مختلف آموزشی مانند مدارس و دانشگاه ها فعالیت دارند ؛ در زمینه مهارت های زندگی و به خصوص فرایند شناختی – رفتاری حل مساله ، بنحویکه بتوانند در حل مسائل مراجعان خود از مهارت های فرا گرفته استفاده نمایند و بعنوان مدرس ،  برای گروه های مخاطب خود و سایر پرسنل سازمان کارگاه های آموزشی برگزار نمایند.

• ب – پیشنهاد به پژوهشگران

طبق شواهدی که در این پژوهش به آن پرداخته شد. حل مساله که یک متغیر توصیفی است ، به صورت یک سازه چند عاملی ، عمل می کند ؛ و عوامل آن می توانند در تشخیص حالات متفاوت عاطفی و اختلالات بالینی ، پیش بینی کننده افتراقی مناسبی باشند . مقیاس سبک حل مساله در شناسایی و توضیح فرایند استرس نیز مقیاس قابل اعتمادی به نظر رسیده است.

لذا به محققان که در این زمینه مایل به مطالعه هستند ؛ پیشنهاد های ذیل ارائه می گردد :

1. مداخله سبک های حل مساله در طیفی از متغیرها از قبیل : سبک اسنادی ، سازگاری شخصی ، انگیزه پیشرفت ، منبع کنترل ، اعتماد به نفس و … مطالعه شود ؛ بخصوص رابطه بین  سبک های حل مساله با درماندگی و سطح استرس که پیش بینی کننده خودکشی در دانشجویان دانشگاه گزارش شده است.
2. مقایسه ارزیابی و حل مساله دانشجویان دختر و پسر از موفقیت های و شکست ها در موقعیت های مختلف مساله زا.
3. بررسی و فراهم کردن مقیاسی که سبک های حل مساله را در جامعه ایرانی مورد آزمون قرار دهد.
4. مطالعه سبک های حل مساله نوجوانان و جوانان در برخورد با مسائل و موقعیت های مشکل زا مانند رفتارهای پرخطر ، فرار از منزل ، ترک تحصیل اعتیاد و …
5. کاربرد سبک حل مساله در ارزیابی های شناختی استرس و اختلالات عاطفی و روانی افراد.

---

[1] D Zurrilla & Goldfried

[2] Content

[3]   Form

[4] Congnitive Vulnerability

[5] Unrealistic dependency

فصل اول : چارچوب کلی پژوهش

• مقدمه
• 2-1      بیان مسئله پژوهش
• 3-1     اهمیت نظری و عملی پژوهش
• 4-1      اهداف پژوهش
• 5-1      سوال ها و فرضیه های پژوهش
• 6-1      متغیرهای پژوهش
• 7-1       تعریف متغیرها و اصطلاحات
•  افسردگی
•  بهنجار
• سبک حل مساله

فصل دوم

• ادبیات و پیشینه پژوهش

فصل سوم : روش پژوهش

• 1-3 طرح پژوهش
• 2-3  جامعه آماری
• 3-3  روش نمونه برداری و حجم نمونه
• 4-3 ابزارهای پژوهش
• 1-4-3  مقیاس سبک حل مساله
• 2-4-3 پرسشنامه افسردگی بک BDI
• 3-4-3 خودسنجی افسردگی
• 5-3 روش اجرا
• 6-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها

فصل چهارم

• تجزیه و تحلیل آماری

فصل پنجم

• خلاصه پژوهش
•  بحث و نتیجه گیری
• منابع فارسی
• منابع خارجی

منابع

• فارسی

1. آزاد ، حسین . ( 1375) . ، آسیب شناسی روانی . تهران ، انتشارات بعثت .
2. آقاجانی ، مریم . ( 1381) . ، بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر سلامت روانی و منبع کنترل نوجوانان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه الزهرا ( س) .
3. ابراهیم بیگی ، حسن.(1375 ).، بررسی استرس و شیوه مقابله خانواده های دارای کودکان عقب مانده ذهنی ، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران مرکز .
4. الیس ، آلبرت و هارپر ، رابرت .( 1377). ، زندگی عاقلانه ، ترجمه مهرداد فیروزبخت ، تهران : انتشارات رشد.
5. اتکینسون ، ریچارد .( 1373) . زمینه روانشناسی ، ترجمه براهنی و همکاران ، جلد 1 و 2 ، تهران : انتشارات رشد .
6. احمدی زاده ، محمد جواد . ( 1373). ، بررسی اثر بخشی آموزش مهارت حل مسئله بر برخی از ویژگی های شخصیتی نوجوانان تحت پوشش مراکز شبانه روزی بهزیستی ، پایان نامه کارشناسی  ارشد ، روانشناسی تربیتی ، دانشگاه علامه طباطبایی.
7. ارجمند ، الهام. ( 1382). ساخت و استاندارد کردن یک آزمون ایرانی برای سنجش خلاقیت ؛ پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی . دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
8. ارونسون ، الیوت. ( 1370) . روان شناسی اجتماعی ، ترجمه حسین شکر کن تهران : انتشارات رشد.
9. اسلامی نسب ، علی ، . (1373) . روان شناسی اعتماد به نفس ، تهران : انتشارات مهرداد .
10. اسماعیلی ، محمد . ( 1380) ، بررسی اثر آموزش درس مهارت های زندگی در تعامل با شیوه های فرزند پروری ، بر عزت نفس دانش آموزان استان اردبیل ، فصلنامه پیام مشاور ، سال سوم ، شماره 6 ، انتشارات ورای دانش .
11. انجمن روانپزشکی آمریکا . ( 1374). ، طبقه بندی اختلالات روانی بر حسب DSM-IV ، ترجمه پور افکاری، تهران : انتشارات آزاد.
12. برنز ، دیوید،( 1370) . روان شناسی افسردگی ، ترجمه مهدی قراچه داغی ، تهران : انتشارات روشنگران.
13. بروین ، ک . ( 1376) . بنیادهای شناختی روانشناسی بالینی . ترجمه مجید محمود علیلو؛ عباس بخشی پور رودسری و حسن صبوری مقدم . تبریز : نشر روان پویا.
14. بیابانگرد ، اسماعیل ،(1380). روشهای افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان ، تهران : انتشارات انجمن اولیاء و مربیان .
15. بیابانگرد ، اسماعیل ( 1370). ، بررسی رابطه بین مفاهیم منبع کنترل ، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی پسران سال سوم دبیرستان های شهر تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبایی .
16. پاشا شریفی ، حسن ، نجفی زند، جعفر . ( 1380) .، روش های آماری در علوم رفتاری ،تهران : انتشارات سخن .
17. تمنایی فر ، محمدرضا. ( 1372) . بررسی رابطه درماندگی آموخته شده و افسردگی در بیماران افسرده 45-20 ساله و مقایسه آنها با افراد غیر افسرده (پایان نامه کارشناسی ارشد) . دانشگاه علامه طباطبایی .
18. خدا رحیم ، سیامک و همکاران .( 1377). روانشناسی زنان ، اهواز: انتشارات مردمک .
19. دادستان ، پریرخ . ( 1376) . روانشناسی مرضی تحولی . تهران : انتشارات سمت.
20. دنیوی ، رضا.(1382). بررسی رابطه بین جنس ، منبع کنترل ، خلاقیت در دانشجویان دانشگاه آزاد واحد رودهن پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن .
21. ذوالفقاری ، علیرضا.(1374). بررسی رابطه منبع کنترل و انگیزش پیشرفت با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال دوم متوسطه شهر تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن .
22. رابرت ای . بکر ، ریچارد جی . هایمبرگ ، آلن اس . بلاک 1372 . آموزش مهارت های اجتماعی برای درمان افسردگی . ترجمه : سعید نوری نشاط و نادر کیامرزی .تهران : انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .
23. راجر، جان ، پیتر مک ، ویلیامز. ( 1375) .، تفکر منفی . ترجمه مهدی قراچه داغی ،تهران : انتشارات مینا.
24. ساراسون ، ایرون جی . باربارا ، آر، ساراسون .(1371). ، روان شناسی مرضی ، ترجمه ، نجاریان ، و همکاران تهران : انتشارات رشد.
25. سام خانیانی ، نوش زاد . ( 1380) . بررسی الگوهای ذهنی طرحواره ای کمال گرایی و تایید خواهی در افسردگی . پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی . دانشگاه علوم پزشکی ایران . انستیتو روان پزشکی تهران.
26. سرمدی ، صغرا.(1376) . بررسی رابطه بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دختران و پسران مقطع دبیرستان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تهران.
27. روزنهان ، ای پی ، سلیگمن ، مارتین ، آلب ، دیوید ( جلد اول ). (1379). آسیب شناسی روانی ، ترجمه سید مهدی  یحیی . تهران :  نشر ساوالان .
28. شکوه ، نوابی نژاد،. ( 1378). روانشناسی زن ، تهران : انتشارات جامعه ایرانیان .
29. شیولسون ، ریچارد. استدلال آماری در علوم رفتاری ، جلد دوم (1366) استنباط آماری. ترجمه ، علیرضا کیامنش، تهران : انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی.
30. صباغ ، عبدالمحید. (1373). مقایسه مرکز کنترل بیماران اسکیزوفرن پارانوئید و افراد سالم. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه فردوسی مشهد .
31. علیپور ، بیژن و شمیسا، علی . ( 1376) . پرورش خلاقیت . تهران : نشر دکلمه گران  .
32. فرامرزی ، علی .( 1379). ، بررسی رابطه سبک های شناختی و شیوه مقابله با فشار روانی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز ، پایان نامه ارشد ، دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی ، دانشگاه تربیت معلم.
33. فرح بخش ، کیومرث. ( 1373). ، بررسی و مقایسه میزان باورهای منطقی در بین بیماران افسرده مراجعه کننده به مرکز روانپزشکی شهر اصفهان با افراد عادی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه علامه طباطبائی .
34. قاسم زاده ، حبیب الله. ( 1370) .، رفتار درمانی ، زمینه ، دور نما، مسائل ، تهران : انتشارات جهاد دانشگاه .
35. قاسم زاده ، حسن . ( 1372) . استعداد و مهارت های خلاقیت مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی .
36. کاستلو، ت ، جوزف کاستلو .( 1373). ، روان شناسی نابهنجاری ، ترجمه پور افکاری ، تهران : انتشارات آزاده .
37. کدیور، پروین .( 1374). سبک های اسنادی و اهمیت آن در بهداشت روانی . فصلنامه علمی و پژوهشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران . شماره 2 .
38. کریمی ، یوسف .( 1370). ، روانشناسی اجتماعی تهران : انتشارات پیام نور .
39. کلینک ، کریس .( 1382). مهارت های اجتماعی ، ترجمه علی محمد گودرزی ، تهران : موسسه خدمات فرهنگی رسا.
40. کلینکه ، کریس . ( 1382). ، مهارت های زندگی ، ترجمه شهرام محمدخانی ، تهران :انتشارات اسپند هنر .
41. کوشکی ، شیرین. (1378) .، ارتباط بین خوش بینی و درماندگی آموخته شده با پیشرفت تحصیلی ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن .
42. مبینی ، سیروس .(1376). افسردگی و درمان شناختی – رفتاری آن ، نظریه ها ، مفاهیم و کاربردهای بالینی . تبریز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تبریز.
43. مبینی ، سیروس .(1372). بررسی نقش کانون توجه در سوگیری حافظه بیماران افسرده. فصلنامه  پژوهش های سال اول روان شناختی . شماره 1 و2 .
44. محمدی ، ف .، صاحبی ، ع . (1380) ./ بررسی سبکهای حل مساله در افراد افسرده و عادی . فصلنامه مجلۀ علوم روانشناختی ،سال 6 ،  شمارۀ 1، (42-24).
45. محمدی ، ن . ، منصور، م . واژهای ، ج . (1381) . بررسی اثر درمانی آموزش توانش اجتماعی بر اختلال رفتار هنجاری در نوجوان .فصلنامه مجلۀ روانشناسی ، سال 6، شمارۀ 4.
46. محمود علیلو ، مجید. ( 1378) . بررسی آزمایشی اثر خلق بر عملکرد. فصلنامه پژوهش های روانشناختی . دوره 5 . شماره 3 و 4.
47. مهریار ، امیر هوشنگ . (1373) . افسردگی ، برداشتها و درمان شناختی. تهران : انتشارات رشد.
48. ناتانیل ، براندل. ( 1380). ، روان شناسی عزت نفس ، ترجمه، مهدی قراچه داغی ، چاپ دوم ، تهران : انتشارات نخستین .
49. نجاریان ، بهمن .(1375) . روانشناسی نگرانی . فصلنامه علوم تربیتی و روان شناسی. سال سوم. شماره های 1 و 2 .
50. هانتر ، گبوی ، کارول . ( 1378) .، راهنمای آموزش مهارت های زندگی ، بازنویسی و تنظیم فاطمه قاسم زاده ، ترجمه ی نگین عبدالله زاده ، تهران : انتشارات سازمان بهزیستی کشور.
51. کوهیان افضلی ، ف. (1382). بررسی تاثیر آموزش بازسازی شناختی مسئله گشایی و گفتگوی شخصی هدایت شده بر کاهش افسردگی . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
52. بازیاری ضمیری ، مهتاب . ( 1382) . بررسی مقایسه ای عوامل تنیدگی زا و شیوه های مقابله با آن در دختران فراری و عادی شهر تهران . فصلنامه مجله روان شناسی . سال هفتم ، شماره 4.
53. اخوت ، لادن . ( 1381) . تاثیر آموزش شیوه های مقابله بر کاهش استرس . فصلنامه تازه های علوم شناختی . سال 4 ، شماره 4.

• لاتین

1. Abramson , L. Y .  , Alloy. L. B, . Hogan . M. E. ( 1997) . Cognitive / personality subtypes of depression: theories in search of disorders. Cognitive Therapy and Research , 27 , 247 – 263.
2. Abramson, L. Y.,Seligman, M.E.P. & Teasdale. J.D. (1978) learned helplessness in humans: Critique and reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87, 49-74.
3. Alloy, L.,B Abramson, L. Y., Meralsky, G. I & Hartlage, S. (1988) . The Hopelessness Theory of Depression: Attributional aspects. British Journal of Clinical Psychology, 27,5-21.
4. Bech, A. T.(1981) . The Hopelessness Scale. Consulting ;Psychologists Press.
5. Beck, A. T . , Steer , R. & Garbin , M. G. (1988) Psychometric property of the Beck depression inventory : Twenty five Years evaluation. Clinical psychology Review  , 8 , 77 -100
6. Billings, A.G. & Moos, R. H. ( 1981) . The role of coping responses and social resources in attenuating the stress of life events. Journal of Behavioral Medicine, 4. 139-157.
7. Billings, A.G. Moos, R. H. (1985). Psychosocial stressors, coping and depression. In E. E. beckham & W.R. Leber (Eds) ,Handbook of Depression: Treatment, Assessment and research Homewood, IL : Dorsey Press.
8. Billings, A.G.& Moos, R. H. ( 1982) . Psychosocial theory and research on depression: An integrative framework and review. Clinical psychology Review, 2. 213-237.
9. Billings, A.G.& Moos, R. H. (1984) . Coping, Stress and Social resources among adults with unipolar depression . Journal of Personality and Social psychology, 46,877-891.
10. Blackburn, I.M., Smyth.P.(1985) .A test of cognitive vulnerability in individuals prone to depression. British Journal of Clinical Psychology. 24, 61-62.
11. Blankstein, K.R., Flett,G.L., & Watson, M .S.(1992). Coping and academic problem – solving ability in test anxiety . Journal of Clinical Psychology. 48(1) , 37 – 45.
12. Borkovec, T.D.(1995a) . Cognitive behavioral treatment of generalized anxiety disorder: Applied relaxation, self – control desensitization , and cognitive therapy, with special reference to the integration of clinical experience and basic research in their application. Paper Presented at World Congress of Cognitive – Behavioural Therapists. Copenhagen , Denmark, 1995.
13. Brewin, C. (1988) .Causal attributions. In S.Fisher & J. Reason( Eds) , The Handbook of Life- Stress, Cognition and Health . Chichester :Wiley.
14. Carr, S.J., Teasdale, J. D. , & Broadbent , D. ( 1991) . Effects of induced elated and depressed mood on self – focused attention. British Journal of Clinical Psychology. 31, 273- 275.
15. Cassidy, T. & Lynn, R. (1989) A multifactorial approach to achievement motivation: The development of a comprehensive measure. Journal of Occupational Psychology, 62,301-312.
16. Cassidy, T., & Long, C. ( 1996) . problem – solving style , style, stress and psychological illness: Development of a multifactorial measure. British Journal of Clinical Psychology. 35, 265-277.
17. Compass , B.E., Mark Carne, V.L., & Fondacaro, K.M. ( 1988) . Coping with stressful events in older children and young adolescents. Journal of Consulting and Clinical Psychology . 56( 3) , 405-411.
18. Coyne, J. C. , Gotlib , I. H. ( 1983) The role of cognition in depression: A critical appraisal. Psychological Bulletin, 94, 472-5205.
19. Craig, A.R., Franklin, J. A. & Almeida, M. C. (1987) . Children’s Social Problem –solving skills, behavioral adjustment, and interventions : A meta – analysis evaluating theory and practice. Journal of Applied Developmental Psychology, , 8,391-401.
20. D’zurilla, T.J., & Chang, E.C. (1995) . The relations between problem – solving and coping. Cognitive Therapy and Research. 19.547-562.
21. Davey, G.C.L., ( 1994) . Worry, social problem – Solving abilities, and social problem confidence. Behavior Research and Therapy. 32( 3) , 327- 330
22. Dixon, W.A., Heppne, P.P., & Rudd, M.D.(1994) . Problem – Solving appraisal , hopelessness, and suicide ideation: Evidence for a mediational model. Journal of Counseling psychology. 41(1) , 91-98
23. Dixon, W.A., Heppner, P.P., & Anderson, W.P.( 1991) . problem – Solving appraisal, hopelessness , and suicide ideation in a college population. Journal of Counseling Psychology. 38(1) , 51-56.
24. Dubow, E.F., Tisak, J., Causey, D., Hryshko, A & Reid, G. (1991) .A two – year longitudinal study of stressful Life events, social support and social problem- solving Contributions to children’s behavioral and academic adjustment. Child Development. 62,583-599.
25. Dugas, M.J., Letarte, H., Rheaume, J., Freeston, M. H., & Ladouceur, R. (1995) . Worry and problem – solving : Evidence of a specific relationship. Cognitive Therapy and Research. 19(1), 109 – 120.
26. Elliott, T.R., Herrick, S.M. , & Witty, T.E. (1992) . Problem – solving appraisal and the effects of social support among college students and persons with physical disabilities. Journal of Counseling Psychology. 39(2) , 219-226.
27. Elliott, T.R., Sherwin, E., Harkins, S.W., & Marmarosh, C. (1995) . Journal of Counseling psychology. 42(1), 105-115.
28. Folkman , S., & Lazarus, R.S. (1984). Stress , appraisal and coping. New York: Springe.
29. Frydenberg, E.(1996) . Adolescents Coping Theoretical and research perspectives. New york: Routledge.
30. Grandell, G.J. , & Chambless , D. L . (1986) . The validation of an inventory for measuring depressive thoughts : The Grandell Cognition Inventory. Behavior Research and Therapy. 24(4) , 403 – 411
31. Haaga, D.A.F., Fine , J. A., Roscow Terrill, D., Stewart, B.L., & Beck, A.T. (1995) . Social problem- solving deficits, dependency, and depressive symptoms . Cognitive Therapy and Research. 19(2), 147- 158.
32. Haley, W.E., Roth, D. L ., Coleton, M. I., Ford , G. R., West , C.A.C. , Gollins, R.P., & Isobe, T.L. (1996) . Appraisal, coping and social support as mediators of well- being in black and white family caregivers of patients with Alzheimer’s disease. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 64. (1) , 121-129.
33. Heppner, P.P. , Kampa , M. & Brunning , L. (1987) , The relationship between problem – solving self – appraisal and indices of physical and psychological health. Cognitive Therapy and Research, 11,155-168.
34. Heppner, P.P., & Petersen, C .H. (1982) . The development and implications of a personal problem-solving Inventory.Journal of Counseling Psychology 29,66-75.
35. Heppner, P.P., Baumgardner, A. & Jackson, J. (1985) . The relationship between problem – solving self appraisal, depression, and attributional style. Are they related cognitive Therapy and research, 9,105-113.
36. Hjelle, L., & Ziegler, D. J. (1992) . Personality theory: Basic assumptions, research and application. Singapore:McGraw- Hill, Inc.
37. Hoffman , U,& Levy. ( 1988) social support and self – esteem, Journal of youth and adolescence , vol 17,No . 218.
38. Ingram, E.I. (1990) . Self- focused attention in clinical disorders : Review and a conceptual model. Psychological bulletin. 107,156-175.
39. Kant, G. L., D’zurilla, T.J. Maydeu – Olivares, A.(1997) . Social problem – solving as a mediator of stress- related depression and anxiety in middle- aged and elderly community residents . Cognitive Therapy and Research. 21(1), 73-96.
40. Kaplan, H.I. , & Sadock, B. J. (1988) . Synopsis of Psychiatry. New York: Williams & Wilkins.
41. Kuyken, W., Brewin, C.R. (1994) . Stress and coping in depressed women. Cognitive Therapy and Research. 18(5), 403-412.
42. Meyer, T.J., Miller, M. L., Metzger. R.L., & Borkovec, T.D. (1990). Development & validation of the penn state worry questionnaire. Behavior Research and Therapy, 28, 487 – 495.
43. Molina, S., & Borkovec, T. D. (1993) . The penn State Worry Questionnaire : Psychometric properties & associated characteristics G. C . L. Davey & F. Tallis ( Eds). Worrying: Perspectives on theory, assessment, and treatment. Sussex, England: Wilcy.In press.
44. Nezu, A.M. & Perri, M.G. (1989) . Social problem – solving therapy for unipolar depression: An initial dismantling investigation. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 57(3), 408- 413.
45. Nezu, A.M. (1985) . Differences in psychological distress between effective and ineffective problem- solvers . Journal of Counseling psychology. 32(1), 135-138.
46. Nezu, A.M. (1986). Efficacy of a social problem – solving therapy approach for unipolar depression. Journal of consulting and Clinical Psychology. 54(2), 196-202.
47. Nezu, A.M. , & Ronan, G.F.(1987). Social problem – solving and depression: rating alternatives and decision making . Southern Psychologist. 58(6), 873-876.
48. Nezu, A.M. Nezu, C. M. , Saraydarian, L., Kalmar, K., & ronan, G.F. (1986). Social problem – solving as a moderating variable between negative life stress and depressive symptom. Cognitive Research and Therapy. 10, 489-498 .
49. Nezu, A.M., (1987) .A problem solving formulation of depression: Literature review and proposal of a pluralistic mode ,Clinical Psychology Review, 7,121-144.
50. Nicholson, W.D., & Long , B.C.(1990) . Self –esteem, social support, internalized homophobia , and strategies of HIV + gay men. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 58(6) , 873-876.
51. Nolen – Hoeksema, S., Parker, L. E., Larson, J. (1994) . Ruminative coping with depressed mood following loss. Journal of Personality and Social Psychology. 67.(1) . 92 -104.
52. Nunnally, J. C. (1978) . psychometric Theory , 2nd ed. New York : Mcgraw- Hill.
53. Nunnally, J.C. (1967). Psychometric Theory. New York : McGraw- Hill.
54. Overholser, J.c. (1996) . Cognitive- behavioral treatment of depression, part IV: Improving problem – solving skills. Journal of Contemporary Psychotherapy. 26(1), 43-57.
55. Parkes, K.R.(1984) . Locus of control , cognitive appraisal, and coping in stressful episodes. Journal of Personality and Social Psychology. 46(3) ;;, 655 -668.
56. Petersen, C., Semmel , A., von Baeyer, C., Abramson, L.Y., Metalsky, G.I. & Seligman, M.E.P. (1982). The Attributional Style Questionnaire. Cognitive Therapy and Research. 6.287-299.
57. Pretorius, T. B. (1993) . Assessing the problem – solving appraisal of black south African students. International Journal of Psychology. 28(6), 861-870.
58. Priester, M.J., & Clum , G.A. (1993) . Perceived problem – solving ability as a predictor of depression, hopelessness and suicide ideation in a college population. Journal of Counseling psychology. 40(1), 79-85.
59. Sahebi, A. (1996). An analysis of the nature and treatment of worry. Ph. D thesis, unpublished. University of New South Wales Sydney, Australia.
60. Seligman, M. E. P & Maier, S. F . (1967) . Failure to escape traumatic shod. Journal of Experimental Psychology. 74,1-9.
61. Seligman, M. E. P. (1975) . Helplessness: On depression, development and death. San Francisco,CA:Freeman.
62. Siegel,L.J., & Griffin, N.J.(1984) . Correlates of depressive symptoms in adolescents . Journal of Youth and Adolescence.13(6) , 475-487.
63. Tisdale, D.A.& Lawrence, J. S. (1986). Interpersonal problem – solving competency: Review and critique of the literature. Clinical Psychology Review, 6,337-356.
64. Tugrul, C. (1994) .Alkoliklerin cocukarinin aile ortamlarindaki stress kaynklari, etkileri, ve stresle basacikma yollari, (Stressors in family environments of  children of alcoholic father). Turk Psikologi Dergisi. 9 (31), 57 -73.
65. Valentiner, D.P., Holahan, C.J., & Moos, R.H. (1994) . Social support, appraisals of event controllability, and coping : An Integrative model. Journal of Personality and Social Psychology. 66(6) , 1094-1102.
66. Volkmer, R.E. & Feather, N.T.(1991) . Relations between Type A scores, internal Iocus of control and test anxiety. Personality and Individual Differences . 2, 124-130.
67. Wege, W.J.& Moller, A.T.(1995) . Effectiveness of a problem – Solving training program . Psychological Reports . 76(2) , 507 -514.
68. Weiner , B. (1985) . An attributional theory of achievement Motivation and Emotion . Psychological Review , 92,548-573.
69. Weiner, B. (1986) .An- Attributional Theory of Motivation and Emotion. New York:Springer –Verlag.
70. Wenzlaff, R.M., Wegner, D.M., & Ropper, D.W. (1988).Depression and mental control : The resurgence of unwanted negative thoughts. Journal of personality and Social Psychology. 88(6) , 882-892.
71. Windle, M., & Windle, R.C.:(1996) .Coping strategies, drinking motives, and stressful life events among middle adolescents : Associations with emotional and behavioral problems and with academic functioning . Journal of Abnormal psychology. 105(4), 551-560.
72. Zautra, A.J., & Wrabetz, A.B.(1991) . Coping success and its relationship to psychological distress for older adults. Journal of Personality and Social psychology. 61(5), 801-810.
73. Zeidner, M.& Hammer, A. (1990). Life events and coping resources as predictors of stress symptoms in adolescents. Personality and Individual Difference. 11(7), 693-703.
74. M., Lubin, B, & Rinck, C.M.(1983) . Construction of new scales for the Multiple Affect Adjective Checklist. Journal of Behavioral Assessment , 58,119-129.