رابطه متغیرهای کنترل راهبردی با اثربخشی شرکت های فعال در بازار سهام تهران

کنترل راهبردی، زمینه لازم را جهت شناخت و حرکت مناسب در محیط، به منظور رشد و رقابت یا ایستایی در مقابل راهبردهای تهاجمی رقبا، همراه با توجه به یکپارچگی راهبردی، فراهم می آورد.

در پژوهش حاضر سعی شده است به دو پرسش اصلی زیر پاسخ داده شود:

1. آیا متغیرهای کنترل راهبردی در شرکتهای نمونه فعال، در بازار سهام به کار گرفته شده اند؟
2. آیا شرکتهایی که متغیرهای کنترل راهبردی را بیشتر به کار برده اند، اثربخش تر بوده اند؟

بدین ترتیب دو فرضیه اصلی زیر مورد بررسی قرار گرفتند:

1. شرکتهای فعال در بازار سهام تهران در فاصله سالهای 1372 تا 1379، متغیرهای کنترل راهبردی را در نظر داشته اند.
2. اثربخشی شرکتهای مذکور با بکارگیری متغیرهای کنترل راهبردی رابطه مستقیم داشته است.

تاثیر 12 متغیر پیش بین پژوهش، در دو سطح صنعت و شرکت، شامل رشد صنعت، حاشیه سود صنعت، رقابت صنعت، صرفه حاصل از تولید با مقیاس اقتصادی صنعت، آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی، سهم نسبی از بازار شرکت، حاشیه سود شرکت، آشنایی با مشتری، نقاط ضعف و قوت رقابتی شرکت، قابلیتهای فناوری شرکت، قابلیتهای مدیریت شرکت و کیفیت و قیمت بر متغیر ملاک که ترکیبی از پنج متغیر، شامل نوآوری، انعطاف پذیری، حاضر بودن، سودآوری (نرخ برگشت سرمایه) و رشد است، مورد مطالعه قرار گرفتند.

داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و منابع گزارشهای سه ساله بازار سهام تهران جمع آوری شدند و با استفاده از نرم افزار SPSS10 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

بررسی همبستگی متغیر ملاک با متغیرهای پیش بین کنترل راهبردی نشان داد که متغیر اثربخشی با همه متغیرهای پیش بین همبستگی دارد. یعنی تغییر در متغیرهای پیش بین باعث تغییر در اثر بخشی خواهد شد. به ویژه متغیر ملاک با متغیرهای پیش بین حاشیه سود صنعت، رقابت صنعت، مقیاس اقتصادی صنعت، آثار اجتماعی و محیطی، سهم نسبی از بازار، آشنایی با مشتری، فناوری شرکت، توانایی مدیریت و کیفیت و قیمت همبستگی بیشتری دارد.

به منظور بررسی رابطه خطی بین متغیر ملاک و متغیرهای پیش بین، از روش رگرسیون چند متغیره خطی (روش گام به گام) استفاده شد. حاصل تحلیل رگرسیون گام به گام، 7 مدل بود که مدل چهارم به لحاظ تناسب آن با فرضیه های پژوهش، انتخاب شد. براساس این مدل، مجموعه متغیرهای کنترل راهبردی، شامل کیفیت و قیمت، آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی، حاشیه سود صنعت، سهم نسبی از بازار بیشترین همبستگی را با متغیر ملاک دارند.

در تفسیر این مدل لازم است توضیح داده شود که متغیرهایی که به معادله رگرسیون چند متغیره خطی وارد نشده اند، با متغیر ملاک بی رابطه نبوده اند. حتی بعضی از آنها همبستگی معنادار بالایی با متغیر ملاک دارند، ولی از آنجا که رگرسیون چند متغیره خطی بر آن است کمترین تعداد متغیر پیش بین را به گونه ای برگزیند که مقدار واریانس تبیین شده به وسیله آنها، معادل واریانس تبیین شده به وسیله کل متغیرهای پیش بین باشد، متغیرهای مذکور وارد معادله نشده اند. با وجود این، نباید فراموش کرد که ندادن اهمیت لازم به آنها، دست کم باعث کاهش آن دسته از متغیرهای وابسته به آنها خواهد گردید که وارد معادله شده اند.

در پاسخ به سوال اول پژوهش، این نتیجه به دست آمد: در میان شرکتهای نمونه آماری، هیچ شرکتی وجود ندارد که هیچ کدام از متغیرهای کنترل راهبری را مد نظر نداشته باشد. به هر حال همه شرکتها، هر چند سطح آن مطلوب نیست، تا حدودی متغیرهای مذکور را در نظر داشته اند. بعلاوه نتیجه پژوهش نشان داد که متغیر ملاک با بکارگیری متغیرهای پیش بین، رابطه مستقیم دارد، یعنی شرکتهایی که به متغیرهای کنترل راهبردی بیشتر توجه داشته اند، از نظر متغیر ملاک، در شرایط بهتری قرار گرفته اند.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که متغیر ملاک «اثربخشی» با نه متغیر پیش بین کنترل راهبردی همبستگی متوسط و قابل توجهی دارد که در سطح 05/0 = P  ، معنادار هستند. اما همبستگی آن به سه متغیر پیش بین از نظر آماری معنادار نیست. البته این وضعیت ناشی از کم بودن تعداد نمونه آماری است، اگر تعداد نمونه افزایش یابد ، به احتمال زیاد، معناداری آنها بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر سه متغیر پیش بین اخیر، با متغیرهای پیش بین دیگر وابسته به متغیر ملاک، همبستگی بالا و معناداری دارند که نشان دهنده همبستگی غیر مستقیم آن سه متغیر با متغیر ملاک است.

مقدمه

نیمه دوم قرن گذشته مملو از تغییر و تحول بود، بدون شک تغییر در دهه اول قرن 21، بسیار سریعتر از دهه های قبل خواهد بود . واقعیت عصر حاضر این است که بدون ملاحظه تغییرات در شرایط بیرونی، ادامه حیات سازمانهای انتفاعی غیر ممکن است. شرکتهایی که با تغییرات محیطی به طور انفعالی برخورد می‌کنند، دچار مشکلاتی فراوان خواهند شد . برای پیش بینی و شناختن تغییرات، باید محیط را پیوسته پایید و پویش* کرد. بنا به گفته پیتر دراکر،‌اندیشمند صاحب نام مدیریت، مدیران امروز باید ناپیوستگی‌ها را مدیریت کنند.

همچنان که آهنگ تغییر افزایش می یابد، پیچیدگی مسائلی که در برابر ما قرار دارند، نیز افزایش می یابد. هر قدر تغییر سریع تر باشد، عمر راه حل هایی که برای آنها ابداع می‌کنیم، کوتاهتر می‌شود. بنابراین، زمانی که ما راه حلهایی برای بسیاری از مهمترین مسایل‌مان می یابیم ، این مسایل آنچنان تغییر کرده اند که راه حلهای ما نه دیگر مربوطند و نه مفید، ( ایکاف ، 1375 ) .

یکی از هدفهای این پژوهش تأکید بر امکان مقابله با مشکل مذکور است؛ به ویژه تأکید بر شرکتهای بازرگانی کشور که در شرایط خاصی از زمان قرار دارند . به نظر می رسد دیری نخواهد پایید که حمایت های خاص دولتها کاهش خواهد یافت و شرکتها در مقابل رقابت مستقیم تر باشرکتهای بیرونی قرار خواهند گرفت. بنابراین در نظر داشتن محیط باید به یک فرهنگ سازمانی تبدیل شود.

فصل اول این پژوهش، مقدمه ، هدف، ضرورت و اهمیت تحقیق،بیان مسئله ، سؤالات و فرضیه های تحقیق را در بر دارد. فصل دوم شامل ادبیات تحقیق و مبانی نظری، فصل سوم شامل روش شناسی، فصل چهارم شامل تحلیل داده ها و فصل پنجم در بردارنده نتیجه گیری و پیشنهادها است. در پایان نیز کتابنامه و پیوست‌های پایان نامه آمده است.

* – Monitoring , Scanning.

مسأله

پیش بینی ها درباره سده 21 فراوان است. اما در مورد ادامه افزایش مرحله ای فشارهای جهانی شدن که تغییرات بنیادین در مرزهای سنتی کشورها و بازارها به همراه دارد، توافق وجود دارد. جهانی شدن فرصتهای با سخاوتی خلق خواهد کرد، از سوی دیگر چالشهای مهمی نیز برای کشورها و مدیران اجرایی در بر خواهد داشت. چشم انداز رقابت جهانی، قوانین و اصول رقابت جهانی را به چالش وادار خواهد کرد، (شاکر – 1999).

ما در جهانی زندگی می کنیم که حدوداً از 200 کشور تشکیل شده است. چه بخواهیم و چه نخواهیم از بعضی جهات، از فعالیتهای آنها تاثیر می پذیریم. در شرایط کنونی نداشتن رابطه با کشورهای دیگر غیر ممکن است. بر اساس آمار «سازمان جهانی تجارت»[1]  ، در ژوئیه سال 2001 میلادی، 142 کشور عضو آن و 29 کشور مثل روسیه و چین در حال مذاکره برای پیوستن به آن سازمان بوده اند. هر چند پیوستن به سازمان تجارت جهانی اجباری نیست. ولی حداقل تمایل به استفاده از مزایا و فواید آن که سهمش از تجارت جهانی بیش از 90 درصد کل تجارت جهان است، ضرورت عضویت، در آن را اجتناب ناپذیر می کند. با توجه به اینکه پیشرفتهای نظام تجارت جهانی، اثر قاطعی بر محیط کسب و کار دارد، ملاحظه محیط کسب و کار یکی از عوامل مهم، در پایداری و رشد آینده شرکتهای بازرگانی خواهد بود.

سابقه موضوع

در طی جمع آوری منابع برای این پژوهش، کاری مشابه که در فهرست کارهای دانشگاههای کشور ثبت شده باشد، چه در سطح کارشناسی ارشد و چه در سطح دکتری، مشاهده نگردید. تلاشهای فراوان برای دستیابی به پایان نامه‌ای با موضوع «رابطه متغیرهای کنترل راهبردی با اثربخشی» در خارج از کشور نیز بی‌حاصل ماند.

کنترل راهبردی و اثربخشی از موضوعاتی هستند که در سطح جهان برای پژوهش جای بسیار دارند، به ویژه در زمینه کنترل راهبردی، کار چندانی صورت نگرفته است، حتی هنوز توافق کاملی در مورد واژه های اصلی به کار گرفته شده در آن، به وجود نیامده است. بقولی مطالعه در زمینه کنترل راهبردی هنوز در دوران کودکی خود به سر می برد.

هدف

رقابت در اقتصاد جهانی سده 21 پیچیده، چالشگر و همراه با فرصتها و تهدیدات رقابتی خواهد بود. پیش بینی های رهبری راهبردی مؤثر، در حالیکه در محیط های متلاطم و غیر قابل پیش بینی رقابت می شود، می تواند به ارتقای عملکرد شرکتها کمک کند (ایرلند و هیت- 1999)[2].شرکتها باید متغیرهای عمده ای که در عملکرد آنها تاثیر گسترده دارند به طور پیوسته در نظر داشته و حتی احتمال تغییرات در آنها را پیش بینی کنند.

هدف اصلی این تحقیق تاکید بر وابسته بودن اثربخشی شرکتهای بازرگانی با ملاحظه متغیرهای کنترل  راهبردی است.

ضرورت و اهمیت پژوهش

تلاطم محیطی سالهای اخیر ، شرکتها را مجبور به واکنشهای متعدد و سریع می نماید. شرکتهایی که محیط را نمی پایند و پویش نمی کنند، دچار مشکلات فراوان شده، احتمالاً با زوال مواجه می شوند. سازمانها با محدودیتها و کنترلهای بیرونی مواجه هستند، به بیان دیگر، شرکتها از بیرون کنترل می شوند (رحمان سرشت، 2-181: 1377، به نقل از فیفر و سالانسیک) اثربخش بودن سازمانها مستلزم به کارگیری کنترلهای راهبردی مناسب است. کنترل به مدیران کمک می کند تا تغییرات محیطی (مثل تغییر در ماهیت رقابت ) و آثاری که آنها بر پیشرفت شرکت دارند، زیر نظر داشته باشند (استونر، 964: 1379).

پرسش‌های پژوهش

پژوهش سعی دارد به پرسشهای زیر پاسخ دهد:‌

• پرسش‌های اصلی

1. آیا متغیرهای کنترل راهبردی در شرکتهای نمونه فعال در بازار سهام ایران به کار گرفته شده اند؟
2. آیا شرکتهایی که متغیرهای کنترل راهبردی را بیشتر به کار برده اند، اثربخش تر بوده اند؟

• پرسش‌های فرعی

1. آیا توجه به رشد صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد؟
2. آیا توجه به حاشیه سود صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
3. آیا توجه به شدت رقابت در صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد؟
4. آیا توجه به تولید با مقیاس اقتصادی فناوری در صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
5. آیا توجه به آثار اجتماعی، قانونی و انسانی با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
6. آیا توجه به سهم نسبی از بازار با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
7. آیا توجه به حاشیه سود شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
8. آیا توجه به آشنایی با مشتریان شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
9. آیا توجه به نقاط قوت و ضعف رقابتی شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
10. آیا توجه به قابلیتهای فناوری شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟
11. آیا توجه به قابلیتهای مدیریت شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد؟
12. آیا توجه به قیمت و کیفیت محصولات شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

 فرضیه های پژوهش

1. شرکتهای مذکور کنترل راهبردی را به کار برده اند.
2. اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیمی با اعمال متغیرهای کنترل راهبردی داشته است.

فرضیه های فرعی

1. توجه به رشد صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
2. توجه به حاشیه سود صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
3. توجه به شدت رقابت در صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
4. توجه به تولید با مقیاس اقتصادی فناوری صنعت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
5. توجه به آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
6. توجه به سهم نسبی از بازار با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
7. توجه به حاشیه سود شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
8. توجه به آشنایی با مشتری با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
9. توجه به نقاط قوت و ضعف رقابتی شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
10. توجه به قابلیت های فناوری در شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
11. توجه به قابلیتهای مدیریت شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.
12. توجه به قیمت و کیفیت محصولات شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

واژه های کلیدی پژوهش

• راهبرد: راهبرد، الگو یا برنامه ای است که هدفهای عمده، خط مشی ها و زنجیره های اقدام یک سازمان را به صورت کاملاً بهم پیوسته ترکیب می کند (کویین – 1980)[3].
• کنترل های راهبردی: رویه های رسمی یا غیررسمی هستند که به صورت بندی و حفظ جهت گیری راهبردی، اثربخشی راهبردی و یکپارچگی راهبردی کمک می کنند. جهت گیری راهبردی، پویایی راهبردها را حفظ می کند، اثربخشی راهبردی، تضمین می کند، راهبردهایی که تدوین شده اند، طی زمان اثربخش باقی بمانند و انسجام (یکپارچگی ) راهبردی، تضمین می کند که اجرای راهبرد با یک شیوه منسجم (یکپارچه) در سراسر شرکت، انجام شود (فینگر- 1990)[4].
• اثربخشی: اثربخشی، دستیابی به عملکرد مالی مناسب (مثل رشد فروش، سود و درآمد هر سهم) و عملکرد عملیاتی مناسب (مثل عرضه محصولاتی جدید و کیفیت محصول) با توجه به هدفهای سازمانی است.  (کامرون – a,b1983)[5].

نتایج

نتایج پژوهش نشان میدهند که اثربخشی با در نظر داشتن و اعمال متغیر رشد صنعت، همبستگی برابر با 22/0 دارد، ولی در سطح 13/0=P، معنادار نیست. بدین ترتیب وجود تفاوت معنادار بین نمونه آماری و جامعه آماری رد نمی‌شود. احتمالاً معنادارنبودن همبستگی اثر بخشی با متغیر مذکور ، ناشی از دلایلی مثل پایین بودن تعداد نمونه است. به نظر می‌رسد اگر تعداد نمونه بیشتر باشد ، معناداری همبستگی اثر بخشی با متغیر مذکور تأیید خواهد شد. به هر حال متغیر مذکور بطور غیرمستقیم با متغیر ملاک همبستگی دارد، زیرا رشد صنعت با متغیرهای پیش بین دیگر مثل حاشیه سود صنعت همبستگی معنادار مستقیمی دارد.

نتایج پژوهش نشان می‌دهند که، اثر بخشی با در نظر داشتن و اعمال متغیر حاشیه سود صنعت، همبستگی برابر با 42/0 دارد که در سطح 015/0=P معنادار است. بدین ترتیب وجود تفاوت معنادار بین نمونه‌ آماری و جامعه آماری رد می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت که توجه پیوسته به متغیر مذکور ، باعث افزایش اثربخشی خواهد شد.

نتایج پژوهش نشان می‌دهند، اثربخشی با در نظر داشتن و اعمال متغیر رقابت صنعت ، همبستگی برابر با 54/0 دارد که در سطح 002/0=P معنادار است، بنابراین وجود تفاوت معنادار بین نمونه آماری و جامعه آماری رد می‌شود، و می‌توان نتیجه گرفت که توجه پیوسته به متغیر رقابت صنعت اثربخشی را افزایش خواهد داد.

1 – آشنایی با قواعد سازمان جهانی تجارت، 1381.

[2]  Irland and Hitt

[3]  Quinn

[4]  Fiegner

[5]  Cameron

فصل اول : کلیات پژوهش

• 1-1- مقدمه – 2
• 2-1- مسأله – 2
• 3-1- سابقه موضوع – 4
• 4-1- هدف – 5
• 5-1- ضرورت و اهمیت پژوهش – 6
• 6-1- پرسشهای پژوهش – 7
• 7-1- فرضیه های پژوهش – 7
• 8-1- واژههای کلیدی پژوهش – 8

فصل دوم : مبانی نظری پژوهش

• 1-2- مقدمه – 10
• 2-2- سامانه های کنترل راهبردی – 10
• 3-2- ناپیوستگی محیطی – 13
• 1-3-2- نیروی های اجتماعی – 13
• 2-3-2- نیروهای اقتصادی – 13
• 3-3-2- نیروهای فناوری – 14
• 4-3-2- نیروهای سیاسی – 14
• 5-3-2- آثار ناپیوستگی های محیطی – 14
• 4-2- تعریف کنترل راهبردی – 15
• 1-4-2- کنترلهای مثبت و منفی – 16
• 2-4-2- کنترلهای نتایج و اقدام – 17
• 3-4-2- ضرورت کنترل – 20
• 4-4-2- تعریف راهبرد – 20
• 1-4-4-2- معیارهای راهبرد اثر بخش – 21
• 5-2- تفاوت کنترل راهبردی با کنترل مدیریت – 23
• 1-5-2- کنترل اجرای راهبرد – 23
• 2-5-2- روایی فرضیات راهبرد – 24
• 3-5-2- مدیریت مقوله راهبردی – 24
• 4-5-2- کنترل تعاملی – 24
• 5-5-2- بررسی های دوره ای راهبرد – 25
• 6-5-2- اهمیت کنترل راهبردی – 27
• 7-5-2- بررسی اجمالی رویکردهای کنترل راهبردی – 28
• 1-7-5-2- رویکرد سنتی – 28
• 2-7-5-2- رویکرد های جایگزین – 28
• 1-2-7-5-2- رویکرد انتقادی – 29
• 1-1-2-7-5-2- پاییدن محیطی به منظور کنترل فرضیه – 32
• 2-1-2-7-5-2- پویش محیطی به منظور نظارت راهبردی – 33
• 3-1-2-7-5-2- کنترل آماده باش ویژه – 35
• 2-2-7-5-2- رویکرد تنظیم متمرکز – 36
• 6-2- کنترل حرکت راهبردی – 37
• 7-2- کنترل جهش راهبردی – 37
• 8-2- روشهای تدوین راهبرد – 39
• 9-2- تطبیق کنترلهای راهبردی سطح کسب و کار با راهبرد – 40
• 10-2- یادگیری و کنترل های راهبردی – 45
• 11-2- انواع کنترل حرکت راهبردی و جهش راهبردی – 48
• 1-11-2- تعیین متغیرهای کلیدی – 51
• 2-11-2- ساز و کارهای کنترل حرکت راهبردی – 53
• 3-11-2- یک چارچوب اقتضایی برای کنترل راهبردی زمان صلح – 56
• 12-2- گذر از کنترل حرکت راهبردی به کنترل جهش راهبردی – 57
• 13-2- گذر از کنترل جهش راهبردی به کنترل حرکت راهبردی – 58
• 14-2- سلسله مراتب کنترل راهبردی – 59
• 15-2- کنترل راهبردی در انواع مختلف شرکتها – 61
• 16-2- عملیاتی کردن کنترل راهبردی – 61
• 1-16-2- تیمهای کنترل راهبردی – 63
• 2-16-2- نقش مدیریت ارشد – 63
• 3-16-2- نقش کنترل کننده مدرن – 66
• 17-2- اثربخشی سازمانی – 67
• 1-17-2- مقدمه – 67
• 2-17-2- اهمیت عملکرد سازمان در مدیریت راهبردی – 67
• 3-17-2- محدود کردن مفهوم عملکرد سازمانی – 68
• 4-17-2- سنجش عملکرد سازمان – 69
• 5-17-2- تعریف اثربخشی – 70
• 6-17-2- مقایسه اثربخشی موسسات دولتی با شرکتهای خصوصی – 72
• 7-17-2- معیارهای اثربخشی – 72
• 8-17-2- مدل ارزشهای رقابتی – 74
• 9-17-2- چشم اندازهای مدیریتی از اثربخشی – 76
• 10-17-2- چارچوب نظری پژوهش – 77
• 11-17-2- جمع بندی فصل دوم – 83

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

• 1-3- مقدمه – 86
• 2-3- جامعه ‎آماری – 86
• 3-3- روش نمونه گیری و حجم نمونه – 86
• 4-3- ابزارهای جمع آوری داده ها – 88
• 1-4-3- منابع داده ها – 88
• 2-4-3- پایایی پرسش ها – 89
• 3-4-3- متغیرهای اندازه گیری شده در پژوهش – 89
• 4-4-3- نوع متغیر و مقیاسهای اندازه گیری – 92
• 5-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها – 93
• 1-5-3- مدل تجزیه و تحلیل داده ها – 93
• 2-5-3- روشهای آماری برای تحلیل داده ها – 94

فصل چهارم: تحلیل داده ها

• 1-4- مقدمه – 97
• 2-4- تحلیل پایایی پرسش های پرسشنامه – 97
• 3-4- توزیع فراوانی داده‌ها – 100
• 4-4- آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف – 111
• 5-4- همبستگی متغیر ملاک اثربخشی با متغیرهای پیش بین کنترل راهبردی – 114
• 6-4- تحلیل رگرسیون چند متغیری خطی – 117
• 7-4- گزینش متغیرهای پیش بین – 124
• 8-4- نمودار پراکنش – 124
• 9-4- بررسی مقادیر پرت – 125

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

• 1-5- مقدمه – 128
• 2-5- مروری بر چارچوب نظری پژوهش – 128
• 3-5- یافته های مهم پژوهش – 129
• 4-5- نتایج و پیشنهادهای پژوهش – 133
• 1-4-5- پیشنهاد به پژوهشگران – 143
• 2-4-5- پیشنهاد به شرکتهای بازرگانی – 144
• 3-4-5- پیشنهاد به دولت – 148
• منابع – 153
• پیوست 1 – 162

• پیوست 2 – 182

منابع

1. ایکاف، راسل ( 1375 ) برنامه ریزی تعاملی، ترجمه خلیلی شورینی- سهراب ، تهران.
2. کتاب ماد ( وابسته به نشر مرکز )، صفحات 7، 8 .
3. پیرس- جان و رابینسون- ریچارد ( 1377 ) ، برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک ، ترجمه : خلیلی شورینی- شهراب، تهران انتشارات یا دواره کتاب- چاپ اول- صفحات 441- 440 ، 301.
4. رحمان سرشت، حسین، (1377)، تئوریهای سازمان و مدیریت از نوین گرایی تا پسانوین گرایی، انتشارات فن و هنر، چاپ اول، صفحات، 340-334، 1-182.
5. خلاصه کتاب های : – بوزل- رابرت دی و گیل- بردلی تی ، ( 1987 ) ، پیمز. – هافر- چارلز و شندل- دن ( 1986 ) ، طراحی راهبرد. – تری گو- بنیامین و زیمرمن، جان راهبرد مدیریت عالی سازمان، رحمان سرشت- حسین، جزوه کلاسی دوره دکتری- راهبردهای بازرگانی (1377) .
6. دلاور ، علی ، (1376 ) ، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی ، انتشارات رشد چاپ دوم، صفحات 202، 201 ،191، 190، 49 ، 48، 45 ، 43 .
7. زرگر محمود ( مترجم ) ، (1380 ) راهنمای جامع SPSS 10 ، انتشارات بهینه، چاپ اول .
8. ماریاجی نورسیس، (1380)، راهنمای SPSS 8، ترجمه فتوحی اردکانی- اکبر و اصغری- فریبا، چاپ سوم، صفحه 424.
9. فرگوسن- جرج و تاکانه- یوشیو ، ( 1380 ) ، تحلیل آماری در روانشناسی و علوم تربیتی ، ترجمه : دلاور- علی و نقشبندی- سیامک، نشر ارسباران ، چاپ دوم ، صفحات 577- 573- 505 .
10. آلن- مری جی و ین- وندی ام ، (1374 ) ، مقدمه ای بر نظریه های اندازه گیری ، ترجمه : دلاور- علی ، انتشارات سمت، چاپ اول ، صفحات 128- 127 .
11. سی گل- سیدنی ، ( 1372 ) ، آمار غیر پارامتری برای علوم رفتاری ، ترجمه : کریمی- یوسف، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی ، چاپ دوم ، صفحات 76- 63 و 256- 253 .
12. گرین- جودیت و اولیویرا- مانوئلا دی ، (1380 ) ، کاربرد آزمونهای آماری در پژوهش های علوم رفتاری ، ترجمه: دلاور- علی و پژمان- مهرداد ، نشر ارسباران ، چاپ اول ، صفحات 166- 164 .
13. هومن- حیدرعلی ، (1380 ) ،‌تحلیل داده های چند متغیری در پژوهش رفتاری ، نشر پارسا ، چاپ اول ، صفحات 128-122، 97، 95، 94، 93، 87، 84.
14. کرلینجر- پدها زور  و آلازار- فرد ان ، ( 1366 ) ، رگرسیون چند متغیره در پژوهش رفتاری ، جلد اول ، ترجمه : سرایی- حسن ، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی- چاپ اول ، صفحه 95 .
15. گزارشهای مالی سه ساله شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ( 1379- 1372 )، روابط عمومی بورس تهران- سه جلد .
16. کاتلر- فیلیپ و آرمسترانگ- گری، (1379)، اصول بازاریابی، ترجمه پارسائیان- علی، ناشر ادستان ، چاپ اول. صفحات 82-80.
17. استونر- جیمز- و فریمن- ادوارد ، (1379) ، مدیریت ، جلد دوم، ترجمه پارساییان- علی و اعرابی- سید محمد ، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی- چاپ اول ، صفحات: 1-970، 964.
18. دیوید- فرد آر . (1379) ، مدیریت استراتژیک ، ترجمه پارساییان- علی و اعرابی- سید محمد، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی- چاپ اول، صفحات: 243، 8-237، 5-3-222.
19. هانگر- دیوید و توماس- ویلن (1381)، مبانی مدیریت استراتژیک، ترجمه اعرابی- سید محمد و ایزدی- داود ، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی- چاپ اول، صفحات:174، 24.
20. مرکز تجارت بین الملل (1381). آشنایی با قواعد سازمان جهانی تجارت. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی- چاپ اول ، صفحه 3.
21. رابینز – استیفن پی (1374)، مدیریت رفتار سازمانی،‌جلد اول، ترجمه پارسائیان – علی و اعرابی – سید محمد، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، چاپ اول – صفحه 314.
22. رابینز – استیفن پی (1374)، مدیریت رفتار سازمانی ، جلد سوم ، ترجمه پارسائیان – علی و اعرابی-  سید محمد،‌موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی – چاپ اول – صفحه 982.
23. Aaron, A.B. (1994). Conceptualization and measurement of environmental Uncertainty. “Academy of Management Journal”, Vol. 37, No.2. pp. 410-425.
24. Ansari, S.L. (1979) Towards an Open System “Approach to Budgeting, Accounting , Organization and Society” 4, No.3. pp (151-156).
25. Ansoff, H.I. (1980). Strategic Issues Management, “Strategic Management Journal”, 1. pp. 131-148.
26. Asch, D. (1992). Strategic Control : A Problem Looking for a Solution, “Long Range Planning” , 25 (2).
27. Ansoff, I.H. (1975). Managing Strategic Surprise by Response to Weak Signals. “California Management  Review” , 18, 2, pp. 21-33.
28. Anthony, R.N. and J. Dearden and N.M.Bedford, (1989). “The Management Control System”. Harvard Business School Press. pp. 183-184.
29. Anthony, R. N. and J. Dearden, (1980). “Management Control System”, Homewood
    III: Irwin. p. 277.
30. Armistead, C. J.P. Pritchard, and M. Machin, (1999) . Strategic Business Process Management for Organizational Effectiveness. “Long Range Planning”. Vol . 32 , No. 1,
    pp.96-106
31. Baiman, S. (1982). Agency research in managerial accountancy: a survey, “Journal of Accounting  Literature”, 1, pp. 154-213.
32. Bungay, S. and M. Goold, (1991). Creating a strategic control system, “Long Range Planning” . 24 (3), pp. 32-39.
33. Band, D.C. and G. Scanlan, (1995). Strategic Control through Core Competencies, “Long Range Planning”, 28 (2). pp. 102-114.
34.  Bourgeois, L.J. (1980). Strategy and Environment: a conceptual integration, “Academy of Management Review”, 5,(1) pp. 25-39.
35. Buzell, R.D., B.T. Gale & R.G.M. Sultan, (1975). Market Share- A Key to profitability. “Harvard Business Review”, 53(1), pp. 97-106.
36.  Baldwin, J. (1991) Public Versus Private Employees: Debunking Stereotypes. “Review of Public Personnel Administrative”, pp. 1-27.
37. Baldwin, J. (1990) Perceptions of Public Versus Private. Sector Personnel and Informal Red Tape : Their Impact on Motivation. “American Review of Public Administration”, 20 (1),
    pp. 7-28.
38. Culnan, M.J. (1983). Environmental Scanning: the effects of task Complexity and source accessibility on information gathering behavior. “Devision Sciences ”, 14,2.pp. 194-206.
39. Chakravarthy, B.S. and P. Lorange (1984). Managing Strategic Adaptation: Option in Administrative Systems Design . “Interfaces” 14 (1) (January-February). pp.34-46.
40. Campbell,I.P.(1977).On the nature of organizational effectiveness. In P.S. Goodman, J.M. Penning , & associates (Eds.), “New Perspective on Organizational Effectiveness”. San Francisco: Jossey- Bass. pp. 13-55.
41. Cameron, K.S. & D.A. Whetten, (1983 a) Organizational effectiveness: One model or several? In K.S. Cameron & D.A. Whetten (Eds), “Organizational Effectiveness: A Comparison of Multiple Method”.  New York: Academic Press. pp. 1-24.
42. Cameron , K. S & D.A. Whetten, (1983b). Some conclusions about organizational effectiveness. In K.S. Cameron & D.A. Whetten, (Eds.), “Organizational Effectiveness: A Comparison of Multiple Methods”. New York : Academic press. pp. 261-277.
43. Coursey, D. and B. Bozeman, (1990). Decision Making in Public and Private Organizations: A Test of Alternative Concepts of Publicness, “Public Administration Review”, 50 (5),
    pp. 525-535.
44. Cameron, K.S. (1984) The effectiveness of ineffectiveness, in Staw, B.M. and Cummings , L.L. (Eds), “Research in Organizational Behavior” , Vol.6. Greenwich, CT: JAI Press Inc.,
    pp. 235-285.
45. Connolly, T. E.J. Conlon, S.J. Deutsch, (1980). Organizational Effectiveness: A Multiple Constituency Approach. “Academy of Management Review” , 5, pp. 211-217.
46. De Vasconcellos, J.A.S. and D.C. Hambrick, (1989). Key success factors: test of a general theory in the mature industrial product sector, “Strategic Management Journal” 10,
    pp. 367-382.
47. Denning , B.W. (1973). Strategic environmental appraisal, “Long Range Planning” , 6. I, pp. 22-27.
48. Dess, G. & P. Davis, (1984). Porter’s (1980). Generic Strategies as Determinants of Strategic Group, Membership and Organizational Performance, “Academy of Management Journal”, Vol. 27. pp. 467-468.
49. Deshpande, R., J.U. farley, and F.E.Jr. Webster, (1993). Corporate culture, customer orientation , and innovativeness in Japanese firms: a quadrad analysis. “Journal of Marketing”, 57, 1. pp.23-37.
50. Eisenhardt, K.M. (1989). Agency theory: an assessment and review, “Academy of Management Review”, 14, 1, pp. 57-74.
51. Etzioni, A. (1964). “A Modern Organizations”. Englewood. Cliffs, N.J.: Prentice Hall, p.6.
52. Eccles, G.R. (1991). The Performance Measurement Manifesto. “Harvard Business Review”. pp. (131-137).
53. Edmunds, S.W. (1984). The Role of Future Studies in Business Strategic Planning. “Journal of Business Strategy”, (Spring). p.45.
54. Flamholtz, E., T. Das, and A. Tsui (1985). Toward an Integrative Framework of Organizational Control, “Accounting Organizations and Society”, Vol. to, pp. 35-50.
55. Friedlander, F. and H. Pickle, (1967). Components of effectiveness in small organizations. “Administrative Science Quarterly”,13, pp. 289-304.
56. Feigner, M.K. (1994). Matching business- level strategic control to strategy : Impact on control system effectiveness. “Journal of Applied Business Research”; Larami; Winter,
    pp. 25-36.
57. Feigner, M.K. (1990). Towards a Descriptive Theory of Strategic Control. UMI Dissertation Service, A Bell & Howell Company, Ann Arbor Michigan.
58. Goold , M. and J.J. Quinn, (1990). The Paradox of strategic Control, “Strategic Management Journal”, 11. 1, pp. 43-57.
59. Govindarajan, V. (1986). Decentralization, Strategy, and Effectiveness of Strategic Business Units in Multi – Business Organizations, “Academy of Management Review”, Vol. ll, pp. 844-856.
60. Govindarajan, V. (1988). A Contingency Approach to Strategy Implementation at the business- Unit Level: Integration Administrative Mechanisms Whit Strategy, “Academy of Management Journal”, Vol. 31, pp. 828, 853.
61. Govindarajan, V. and A. Gupta, (1985). Linking Control Systems to Business Unit Strategy: Impact on Performance, “Accounting , Organizations and Society”, Vol. 10. pp. 51-66.
62. Gupta, A. (1987). SBU Strategies, Corporate- SBU Relations, and SBU Effectiveness in Strategy Implementation: “Academy of Management Journal”, Vol, 30, pp. 477-500.
63. Ginsberg, A. & N. Venkatraman, (1985). Contingency Perspectives of Organizational Strategy: A Critical review of the empirical research, “Academy of Management Review”, 10.
    pp. 421-434.
64. Goodman, P.S & J.M. Penning, (1980). Critical Issues in assessing organizational effectiveness. In Lawler III, E.E., Nadle, D.A. and  Cammann, C . (Eds), “Organizational Assessment”. New York, NY: John Wiley & Sons, pp. 185-215.
65. Galbraith, J. (1967). The New Industrial state. Boston: Houghton Mifflin Company. Giek, D.G. and Lees, P.L. (1993). On massive change: using the competing values framework to organize the educational efforts of the human resource function in New York state government. “Human Resource Management”, 32, 1. PP. 9-28.
66. Harison, F. (1991). Strategic Control at the CEO level, “Long Range Planning”. 24. (6).
    pp. (78-87).
67. Horovitz, J.H. (1978). Strategic Control: a new task for top management, “Long Range Planning”, 12 (3). pp. 2-7
68. Hayes, D. (1977). The Contingency theory of Managerial Accounting, “Accounting Review”, Vol. 52, pp. 22-39.
69. Hofer C.W. (1983) ROVA: A new measure for assessing organizational performance. In R. Lamb (Ed.), “Advances in strategic management”, vol. 2, pp. 43-55. New York: JAI. Press.
70. Hannan, M.T., J. Freeman, & I.W. Mayer, (1976). Specification of models for organizational effectiveness. “American Sociological Review”, 41. pp. 136-143.
71. Ireland, R.D. and M.A.Hitt, (1999). Achieving and Maintaining Strategic Competitiveness in the 21^st Century. “Academy of Management Executive”, Vol. 13. No.1, p.43.
72. Kaplan, R.S. and D.P. Norton, (1992). The Balanced Scorecard Measures That Drive Performance. “Harvard Business Review”, January-February, pp. 71-79.
73. Kahneman, D. and A. Tversky, (1979). Prospect Theory: an analysis of decision under risk, “Econometria”, pp. 263-291.
74.  Kellinghusen, G. and K. Wubbenhorst, (1990). Strategic control for improved performance, “Long Range Planning”, 23(3), pp. 30- 40.
75.  Kirchoff, B. (1977). Organization effectiveness measurement and policy research. “Academy of Management Review”, 2. pp. 347-355.
76. Kanter, R.M. & D. Brinkerhoff, (1981). Organizational Performance: Recent developments in measurement. “Annual Review of Sociology”, 7. pp. 322-349.
77. Lorange, P. and M.F. S. Morton, and S. Ghoshal, (1986). “Strategic Control Systems”. West Publishing Company. Chapters 1. 3,4,5,6,7.
78. Lorange, P. and D. Murphy, (1984). Consideration in Implementing Strategic Control, “Journal of Business Strategy”, vol. 4, No.4, pp. 27-35.
79. Lenz, R.T. (1981). Determinants of organizational performance: An interdisciplinary review. “Strategic Management Journal”, 2, pp. 131-154.
80. Lawler, E.E. III, D.A. Nadler, and C. Cammann, (1980). Uses of organizational assessment data. In lawler III. E.E. Nadler, D.A. and Cammann, C. (eds), “Organizational Assessment”. New york, Ny: John Wiley & Sons, pp. 25-45.
81. Lewin, A. Y. and J.W. Minton, (1980). Determining organizational effectiveness: another look, and an agenda for research. “Management Science”, 32,5, pp. 514-538.
82. Milliken, F.J. (1987). There types of Perceived uncertainty about the environment: state, effect, and response uncertainty. “Academy of Management Review”, 12: 133-143.
83. Merchant, K.A. (1985). “Control in Business Organizations”. Marshfield, MA: Pitman.
    p. 11.
84. Muralidharan, R. (1997). Strategic Control for Fast-Moving Markets: Updating the Strategy and Monitoring Performance. “Long Range Planning”, Vol. 30, No. 1, pp. 63-73.
85. Miller, D. (1988). Relating Porter’s Business Strategies to Environment and Structure: Analysis and performance Implication. “Academy of Management Journal”, Vol, 31. pp. 280-
86. 308.
87. Merchant, K. (1982). The Control Function of Management, “Sloan Management Review”, Summer, pp. 43-55.
88. McGowan, R., R. Spagnola, & R. Brannan, (1993). The role of sector in determining organizational effectiveness: A comparative assessment. Public-“Productivity-and-Management-Review” Fall, V. 17, pp. 15-27.
89. Mintzberg. H. (1999). “The Strategy Process”, Revised European Edition, The Alden Group, Oxford, pp. 13-19.
90. Mintzberg, H. and J.A. Walter, (1985). Tracking strategy in an entrepreneurial firm , “Academy of Management Journal”, pp. 465-499.
91. Ouchi, W.G. (1979). A conceptual framework for the design of organizational control systems. “Management Science” , 25,9.pp. 833-848.
92. Preble, J.F. (1992). Towards a comprehensive system of strategic control, “Journal of Management Studies”. 29:4 pp. 391-409.
93. Preble, J.F. (1978). Corporate use of environmental scanning. “Michigan Business Review”. 30, 5, pp. 12.17.
94. Preble, J.F. P.A. Rau, and A. Rejchel, (1988). The environmental scanning practices of U.S. multinational in the late 1980 s’. “Management International Review”, 28,4, pp.4-14.
95. Price, J. (1972). The Study of Organizational Effectiveness, “Sociological Quarterly”, 13, pp. 3-15.
96.  Quinn, J.I. (1996). The Role of Good Conversation in Strategic Control. “Journal of Management Studies”, 33:3 May, pp. 381-394.
97. Quinn, J.B. (1980). “Strategies for Change: Logical Incrementalism” (Homewood, IL: Irwin). pp. 35-40, 170.
98. Quinn, R.E. and J. Rohrbaugh, (1983). A spatial model of effectiveness criteria: towards a competing values approach to organizational analysis. “Management Science”, 29.3,
    pp. 363-377.
99. Quinn, R.E. and K. Cameron, (1983). Organizational life cycles and shifting criteria of effectiveness: Some preliminary evidence. “Management science” , 29, 1. pp. 33-51
100. Reece, J.S. and W.R. Cool, (1978). Measuring Investment Center Performance. “Harvard Business Review”, (May-June), p.28.
101. Rainey, H. (1983). Public Agencies and Private Firms: Incentives, Goals, and Individual Roles. “Administration and Society”, 15 (2), pp. 207-242.
102. Simons, R. (1995). Control in an age of empowerment. “Harvard Business Review”, 73 March – April, pp. 80-88.
103. Stacey, R.D. (1993). “Strategic Management and Organization Dynamics”. London: Pitman. pp. 50-80.
104. Schreyogg, G. and H.Steinmann, (1987). Strategic Control, a new perspective, “Academy of Management Review”, 12, pp. 91-103.
105. Simons, R. (1991). Strategic orientation and top management attention to control systems, “Strategic Management Journal”, 12, pp. 49-62.
106. Simons, R. (1987). Accounting Control Systems and Business Strategy: An Empirical Analysis, “Accounting, Organizations and  Society”,Vol. 12, pp. 357-375
107. Steers, R. M. (1975). Problems in the measurement of organizational effectiveness. “Administrative Science Quarterly”, 20, pp. 546-658.
108. Stella, M., O. Daniel, and H.Didier, (1999). The Balanced Scorecard: A necessary good or an unnecessary evil?, “European Management Journal” [EMJ] ISSN: 0263-2373. Vol: 17 ISS:5 date: Oct. pp.481-491.
109. Shaker, A.Z. and E.Guest, (1999). The changing rules of global competitiveness in the 21^st century, “Academic of Management Executive” Vol. 13, No.L, pp. 36-42.
110. Tichy, N.M. and H.A. Hornstein, (1980). Collaborative organization model  building. In lawler III, E.E.D.A. Nadler, and C. Cammann, (Eds.), “Organizational Assessment”. New York, J K: John Wiley & Sons, pp. 300-316.
111. Von Neumann, J. and O. Morgenstern, (1944). “Theory of Games and Economic Behavior Princeton”, N.J.: Princeton University Press, pp. 79.
112. Venkatraman, N. and V. Ramanujam, (1986). Measurement of Business Performance in Strategy Research: A Comparison of Approaches. “Academy of Management Review”, Vol. 11, No. 4, pp. 801-814.
113. Wittmer, D. (1991). Serving the People or Serving for Pay, Reward Preference Among Government, Hybrid Sector, and Business Managers. “Public Productivity and Management Review”, 14 (4), pp. 369-383.
114. Wilson, I. H. (1983). “The Benefits of Environmental Analysis”. In Albert, K.J. (Ed.) The Strategic Management handbook. New York: McGraw – Hill, pp. 901-917.
115. Walton, E.J. & S. Dawson, (2001). Managers Perceptions of Criteria of Organizational Effectiveness. “Journal of Management Studies”. 38: 2, March,pp.173-199.