عوامل تاثیر گذار در اشتغال و بیکاری در جامعه ایران

یکی از مهمترین مباحث در کشورهای در حال توسعه توسعه یافته و یا جوامع بشری جهان امروز مسئله مبادرت ورزیدن به کاری مفید وسازنده برای افراد آن جامعه است.شغل مرتبط با تواناییهای استعدادهای ذاتی هر فرد امری است که هر شخص لزوما با آن در زندگی روزمره اش مواجه خواهدشد .

اما مشکل زمانی به وجود میاید که فرد شغل دلخواه خود را پیدا کند و به او لفظ بیکار تعلق گیرد.

بیکاری یکی از معضلات کشورهای توسعه نیافته از جمله ایران می باشد.

بدون شك در همه كشورها مسئله اشتغال از مهمترين اهداف برنامه ريزيهاي توسعه به شمار ميرود بطوريكه مي توان گفت هيچ برنامه اي بدون توجه به مسئله اشتغال نمي تواند نتيجه مطمئني را به همراه داشته باشد. اصولاً ايجاد اشتغال وحل مسئله بيكاري بهترين پشتوانه براي اجرا و پیشبرد ديگر اهداف برنامه ريزيها به حساب مي آيد و معمولاً دولتها و نظامهايي در برنامه هاي خود موفق ترخواهند بودكه بتوانند مسئله اشتغال را به خوبي حل و فصل كنند چرا كه ‍‍‍افراد بدون داشتن شغل و درآمد فرصتي براي پرداختن به ديگر مسائل نخواهند داشت.

امروزه با پيشرفت علم و تكنولوژي و تغييرات جمعيتي از جمله افزايش جمعيت تحصيل كرده ، مسئله اشتغال به يك مسئله كاملا تخصصي تبديل شده و نظامهاي سياسي و اقتصادي را با چالشهاي جديد وجدي روبرو ساخته است. بطوريكه در اكثر كشورهاي درحال توسعه و از جمله ايران اين مسئله بصورت يك معضل بزرگ و اساسي درآمده است.

عوامل متعددي روي “مسئله اشتغال “تاثير گذار بوده ويا از آن تاثير مي پذيرند.داشتن فرصتهاي شغلي مناسب نيازمند اقتصادي پويا و كارآمد، زيرساخت هاي مناسب ، سيستم آموزشي كارآمد، اشاعه فرهنگ كارو… مي باشد .

ضمن آنكه نمي توان از عواملي همچون مسائل بين المللي، جريانهاي سياسي، اعتقادات و مسائل فرهنگي بر روي آن چشم پوشي نمود همچنين نمي توان مسئله اشتغال را تنها به دولت محصور و محدود نمود  بلكه حل معضل بيكاري نيازمند عزم ملي در ابعاد مختلف مي باشد.

دراین تحقیق سعی شده عوامل اشتغال وبیکاری به خصوص قشر تحصیل کرده در کشور مورد بررسی قرار گیرد ،سپس در قسمت آخر اشتغال و بیکاری در استان یزد توسط مقاله ای که سازمان مدیریت در اختیار ما گذاشته مورد بررسی قرار گرفته است .

اشتغال و بیکاری کشورهای درحال توسعه

امروزه بیکاری و اشتغال ناقص ، به یکی از معضلات بزرگ جوامع تبدیل گردیده بگونه ای که حتی کشورهای پیشرفته صنعتی نیز که انتظار می رفت به وضعیت اشتغال کامل نزدیک شده باشند ، اکنون گرفتار بحران بیکاری کم سابقه ای شده اند.برای کشورهای درحال توسعه که اکثریت نیروی کارگری جهان در آنها بسر می برند مسائل حل نشدنی اشتغال هر روز پیچیده تر می شود.

تعریف بیکاری

عموما در اقتصاد به کسی بیکار اطلاق می شود که سه ویژگی زیر در مورد او صدق نماید:

1. شرایط کار داشته باشد . (در سن کار قرار داشته و شرایط احراز کار را داشته باشد)
2. به دنبال کار باشد . (در جستجوی شغل باشد)
3. کار پیدا نکند .

ضرورت نگرش نو به مفهوم اشتغال

جهان با سرعت بی سابقه‌ای در حال دگرگونی است در این دگرگونی ترقیات فنی و سریع و شگرف ، افزایش جمعیت و تکامل رسانه های گروهی ؛ از نظر مبادله اطلاعات واندیشه ها بین انسانها ، نقش عمده‌ای ایفا می کنند نهادها و ساخت های اقتصادی و اجتماعی نیز به نوبه خود دستخوش تطورند و بدین جهت ایجاب می کند مفاهیم اقتصادی و اجتماعی کنونی مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند مفهوم اشتغال بیشتر از سایر مفاهیم آسیب پذیر است .

ابهام ذهنی بودن مفهوم کنونی اشتغال

تعاریف متعددی درباره اشتغال وجود دارد یکی از بهترین آنها سه جنبه یا سه بعد اشتغال توجه دارد

• – مشارکت در تولید
• – منبع درآمد
• – ملاحظات اجتماعی و شخصی فعالیت

باید قبول کرد که این تعریف نیز نتوانسته است به علل مختلف که ذیلاً ارائه می گرد از ابهام و ذهنیت مفهوم اشتغال و مفاهیم دیگری که از آن ناشی می شوند از قبیل اشتغال کامل ، بیکاری، و کم کاری و جمعیت فعال و نظائر آنها ، خود را برهانند .

نگرشی به مفهوم جدید اشتغال

بنابراین ضرورت دارد برای جلوگیری از نارسایی هایی که به آنها اشاره شد تدابیری اندیشید و در حل مسائل اساسی فعالیت اقتصادی انسانها گامی برداشت اشتغال فی حد ذاته نمی تواند یک هدف داشته باشد . بلکه وسیله ای است که هدفش کاربرد منابع به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای ارضاء نیازهای انسانی است قبل از هر چیز باید قبول کرد که مفهوم اشتغال نمی تواند از کار جدا باشد .

آموزش و اشتغال

با گسترش امکانات و دوره های آموزشی و افزایش جمعیت با سواد در کشورهای درحال توسعه ، بیکاری تحصیل کرده ها به یکی از معضلات اساسی در این کشورها تبدیل شده است . قشر تحصیل کرده به دلیل اینکه سالیان متمادی را به کسب علم و مهارت سپری کرده است و کم بیش با اوضاع و احوال دیگر کشورها و مجامع آشنائی دارد ، انتظار پیدا کردن شغلی متناسب با میزان مهارت و تحصیلاتش را خواهد داشت.

• مقدمه -6- 5
• اشتغال و بیکاری کشورهای درحال توسعه -8-7
• تعریف بیکاری و انواع آن -12- 9
• ضرورت نگرش نو به مفهوم اشتغال – 12
• ابهام ذهنی بودن مفهوم کنونی اشتغال – 15-12
• نتایج ابهام مفهوم اشتغال -16-15
• نگرشی به مفهوم جدید اشتغال – 18- 16
• عوامل موثر بر آرزوهای شغلی -20-18
• آموزش و اشتغال
• چالشهای اشتغال فارغ التحصیلان کشور – 21
• تحولات اشتغال بر اساس تخصص – 35-22
• توزیع شاغلان در سال 1375 به تفکیک سطوح تحصیلی – 38-36
• مسائل اشتغال زنان در ایران -43-38
• نظریه های تفاوت اشتغال زنان و مردان -46-44
• سهم زنان در اشتغال ایران -47
• علل بیکاری -53-48
• آسیب های ناشی از عدم وجود شغل -57- 54
• تحولات اشتغال و بیکاری -61-57
• تحولات بیکاری – 66-61
• وضعیت فعلی اشتغال و بیکاری در کشور -68-67
• بیکاری در استان یزد – 69
• بررسی و تحلیل روند تغییرات نرخ فعالیت و بیکاری استان طی دوره 81 – 1375 116-70

منابع

1. جولی ، ریچارد و دیگران .ترجمه احمد خزاعی (1368)، اشتغال در جهان سوم : مسائل و استراتژی، انتشارات سازمان برنامه و بودجه
2. امین زاده ،فرخ، جمعیت شناسی کار ،انتشارات دانشگاه ملی ایران،1358
3. زیاری ،کرامت ا… ،بررسی ساختار اشتغال زنان و مردان در نقاط شهری وروستایی کشور و آینده نگری آن،1382
4. فرجی ، یوسف (1375) ، اقتصاد کلان (1) ، انتشارات کویر
5. گروه مولفان ،بررسی مسائل اجتماعی ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور ،1383
6. علویون ،محمد رضا،کار زنان در حقوق ایران وحقوق بین المللی کار، انتشارات روشنگران ومطالعات زنان،تهران،1381
7. سازمان برنامه و بودجه استان یزد ، آمارنامه استان یزد سالهای مختلف ، انتشارات سازمان برنامه و بودجه استان یزد
8. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد ، سالنامه آماری استان یزد سالهای مختلف ، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یزد
9. گزارش نشست کارشناسان ارشد دفتر بین المللی کار درباره اشتغال .ترجمه عزیز کیاوند (1365) ، اشتغال و فقر در جهانی پرآشوب ، انتشارات سازمان برنامه و بودجه
10. مرکز آمار ایران (1376) ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 ، انتشارات مرکز آمار ایران
11. مرکز آمار ایران ، آمارگیری از ویژگیهای اشتغال و بیکاری خانوار سالهای مختلف ، انتشارات مرکز آمار ایران
12. مرکز آمار ایران ، سالنامه آماری کشور سالهای مختلف ، انتشارات مرکز آمار ایران