ارزشیابی آزمون تعیین سطح مهارت‌های شنوایی برای کودکان 3 و 4 ساله دچار آسیب شنوایی شدید و عمیق

عنوان پژوهش

ارزشیابی آزمون تعیین سطح مهارت‌های شنوایی برای کودکان 3 و 4 ساله دچار آسیب شنوایی شدید و عمیق فارسی زبان شهر تهران.

بیان مسئله

آسیب شنوایی در کودکان منجر به عوارض سوء متعددی می‌گردد که از جمله این عوارض مشکلاتی در کسب مهارت‌های شنوایی (یعنی کشف صدا، تمایز اصوات، شناسایی اصوات، درک گفتار و …)، مشکلاتی در رشد طبیعی زبان، مشکلات عدیده گفتاری و غیره می باشند. برای غلبه بر این عوارض سوء، پس از آن که کودک مناسب‌ترین وسیله کمک شنوایی را دریافت نمود، باید آموزش‌های ویژه در حیطه‌های گوناگون توانبخشی شنوایی مثل، تربیت شنوایی، زبان‌آموزی، تولید و اصلاح گفتار، مشاوره و غیره به فراخور نیاز کودک ارائه شود. ترتیب شنوایی، نوعی آموزش ویژه برای ایجاد و یا بهبود مهارت‌های شنوایی است. اما چگونه می‌توان فهمید که سطح مهارت‌های شنوایی کودک چقدر است و او به کدامیک از آموزش‌ها در حیطه تربیت شنوایی نیاز دارد؟ این اولین سوالی است که شنوایی‌شناسان در حیطه توانبخشی شنوایی با آن روبرو هستند.

نربون وشو در سال 1989 چند دلیل برای اهمیت انجام ارزیابی‌های توانایی بازشناسی شنیداری ذکر نمودند:

• الف) ضمانت اجرایی برای آغاز تربیت شنوایی است.
• ب) پس از یک دوره درمان، صرف‌نظر از نوع روشی که در درک گفتار فراهم شده باشد، با اندازه گیریهای مجدد، مقدار پیشرفت درک گفتار در مقایسه با نتایج آزمون قبلی تعیین می گردد.
• ج ) ناتواناییهای خاصی که منجر به مشکل درک گفتار شده، شناسایی می گردد تا متعاقباً در برنامه ترتیب شنوایی لحاظ شوند.

از دیگر دلایل ارزیابی مهارتهای شنیداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استفاده از این آزمون‌ها به عنوان راهنمایی برای طراحی برنامه درمانی.
2. اطلاعاتی در زمینه انتخاب یا تغییر روش‌های آموزشی مختلف فراهم می‌نماید.
3. تمرینات مناسب گفتاری و شنیداری توسط درمانگران انتخاب می‌شود

اهداف پژوهش

هدف کلی

ارزشیابی آزمون تعیین سطح مهارت‌های شنوایی کودکان 3 و 4 ساله دچار آسیب شنوایی.

اهداف ویژه

1. تعیین اعتبار ساختاری[21] برای هر یک از چهار زیر آزمون و کل آزمون
2. تعیین پایانی[22] برای هر یک از چهار زیر آزمون و کل آزمون

توضیح: اعتبار محتوایی آزمون فوق پس از ساخته شدن، توسط سازنده آن، تعیین گردیده است.

سؤالات پژوهش

1. آیا میزان آسیب شنوایی بر امتیاز هر یک از زیرآزمون‌ها و کل آزمون تأثیر می‌گذارد؟
2. آیا سن بر امتیاز هر یک از زیرآزمون‌ها و کل آزمون تأثیر می‌گذارد؟
3. آیا امتیاز گروه‌های مختلف کودکان دچار آسیب شنوایی در آزمون مجدد، در هر یک از زیرآزمون‌ها و کل آزمون تفاوت معنی‌داری با آزمون اولیه دارد.
4. آیا نوع آموزش‌های دریافتی کودک بر امتیاز کل آزمون تأثیر می‌گذارد؟
5. آیا میزان آموزش‌های دریافتی کودک بر امتیاز کل آزمون تأثیر می‌گذارد؟
6. آیا نوع سمعک بر امتیاز کل آزمون تأثیر می‌گذارد؟
7. آیا سن کودک هنگام دریافت سمعک بر امتیاز کل آزمون تأثیر می‌گذارد؟

تعریف مفاهیم و متغیرها

مهارت‌های شنوایی

توانایی‌های مربوط به سیستم شنوایی است که شامل: کشف و آگاهی از صدا، تمایزگذاری بین اصوات، شناسایی اصوات و درک گفتار می‌باشد (تای – موری[1]، 1998)

کشف صدا (آگاهی از صدا)[2]

پایه‌ای‌ترین مهارت شنوایی می‌باشد و عبارت است از آگاهی از صدا زمانی که ارائه می‌شود و زمانی که ارائه نمی‌شود (تای – موری، 1998). در این پژوهش این مهارت متغیر وابسته از نوع کمی پیوسته است.

تمایز گذاری بین اصوات[3]

یکی از مهارت‌های پایه شنوایی است که شنونده باید نشان دهد، آیا دو صدا متفاوت یا مشابه  است (تای – موری، 1998). در این پژوهش این مهارت متغیر وابسته از نوع کمی پیوسته است.

شناسایی اصوات[4]

یکی از مهارت‌های پایه شنوایی است که شنونده باید بتواند به محرکات شنیداری برچسب بزند[5] (تای – موری، 1998). در این پژوهش این مهارت متغیر وابسته از نوع کمی پیوسته است.

درک گفتار[6]

یکی از مهارت‌های پیچیده شنوایی است که شنونده قادر به درک معنی پیام گفتاری می‌باشد (تای – موری، 1998). در این پژوهش این مهارت متغیر وابسته از نوع کمی پیوسته است.

آزمون‌های ملاک مرجع[7]

به آزمون‌هایی گفته می‌شود که برای تفسیر عملکرد آزمایش‌شونده (یعنی امتیاز به دست آمده)، عملکرد فرد را با یک استاندارد از قبل مشخص‌شده یا مندرجات و یا مهارت‌هایی معین، مقایسه می‌کند (گیج[8] و برلین[9]، 1998؛ پوفم[10]، 1999؛ شنکر[11] و ردیفیلد[12]، 2001).

آزمون‌های هنجار مرجع[13]

به آزمون‌هایی استانداردشده گفته می‌شود که برای تفسیر عملکرد آزمایش‌شونده، عملکرد فرد با عملکرد گروهی از همتایان که قبلاً همان آزمون از آن‌ها گرفته شده، مقایسه می‌شود. گروه همتایان، «گروه هنجار» نامیده می شوند (گیج و برلین، 1998؛ پوفم،‌1999؛ سنکرو ردیفلیلد ، 2001)

روایی محتوایی [14]

عبارت است از میزان انطباق اندازه گیری انجام شده با آنچه مورد اندازه گیری بوده است (جانقره بانی و صادقی حسن آبادی، 1372).

روایی ساختار[15]

مشخص نمودن آن دسته از عواملی است که بر عملکرد آزمون تأثیر دارد (ویرسما[16]، 1991).

پایایی[17]

عبارت است از میزان تکرار پذیری نتایج بدست آمده از یک روش اندازه‌گیری (جانقربانی و صادقی حسن‌آبادی، 1372) چنانچه آزمونی پایایی نداشته باشد با تکرار آن، نتایج مختلفی به دست خواهد آمد پس نمی‌توان این آزمون را طی مراحل مختلف تربیت شنوایی دوباره به کار برد چون نتیجه بعدی با آزمون اولیه، قابل مقایسه نبوده و روند افزایش یا کاهش مهارت‌های شنوایی فرد را نشان نخواهد داد.

آسیب شنوایی

تعریف شرحی: عبارت است از عملکرد غیرطبیعی یا کاهش یافته شنوایی که در اثر ضایعات شنوایی ایجاد می‌شود (استچ[18]، 1997). هر چه کم‌شنوایی بیشتر باشد، فهم گفتار کمتر خواهد شد (اسمیت[19]، 1975؛ بوتروید[20]، 1969).

---

[1]– Tye-Murruy, N.

[2]– Sound awareness

[3]– Sound discrimination

[4]– Identification

[5]– Lable

[6]– Comprehension

[7]– Criterion-reference tests

[8]– Gage,N.L.

[9]– Berliner, D.

[10]– Popham, W.J.

[11]– Sheinker, D.

[12]– Redifield, D.

[13]– Norm-reference tests

[14] – Content validity

[15] – construct validity

[16] – Wiersma

[17] – Reliability

[18]– Stach, B.A.

[19]– Smith, C.R.

[20]– Boothroyd, A.

[21]– Construct validity

[22]– Reliability سازمانی حرفه‌ای برای شنوایی‌شناسان و آسیب‌شناسان گفتار و زبان

فصل اول: طرح پژوهش

• 1-1- عنوان پژوهش
• 1-2- بیان مسئله
• 1-3- اهداف پژوهش
• 1-4- سؤالات پژوهش
• 1-5- تعریف مفاهیم

فصل دوم: پیشینیه تحقیق

• 2-1- ویژگی‌های گفتار کودکان دچار آسیب‌ شنوایی
• 2-1-1- اشتباهات در بعد زنجیره‌ای گفتار
• 2-1-2– اشتباهات در بعد زبرزنجیره‌ای گفتار
• 2-2- خاصیت‌های صوتی گفتار
• 2-3- درک شنیداری گفتار
• 2-4- آموزش مهارت‌های شنیداری برای کودکان دچار آسیب شنوایی
• 2-5- انواع روش‌های ارزیابی مهارت‌های شنیداری برای کودکان دچار آسیب شنوایی
• 2-5-1- درآمد
• 2-5-2- آزمون‌های غیرفارسی ارزیابی مهارت‌های شنیداری کودکان دچار آسیب شنوایی
• 2-5-3- آزمون‌های فارسی ارزیابی مهارت‌های شنیداری برای کودکان دچار آسیب شنوایی
• 2-6- مروری بر اطلاعات و آمار موجود

فصل سوم: روش پژوهش

• 3-1- نوع پژوهش
• 3-2- محیط پژوهش
• 3-3- جامعه و نمونه پژوهش
• 3-4- روش گردآوری اطلاعات و مشخصات ابزار گردآوری اطلاعات
• 3-5- نحوه انجام کار
• 3-5-1- پیش‌آزمون
• 3-5-2- نحوه ارزشیابی آزمون
• 3-6- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
• 3-7- نحوه رعایت نکات اخلاقی
• 3-8- مشکلات اجرایی در انجام طرح

فهرست نمودارها

• نمودار (4-1) :‌نمایش تأثیر میزان آسیب شنوایی بر امتیازهای آزمون
• نمودار (4-2) : تاثیر سن بر امتیازهای آزمون
• نمودار (4-3) : نمایش همبستگی آزمون اولیه و مجدد
• نمودار (4-4) :‌نمایش همبستگی ،‌در کل آزمون
• نمودار (4-5) : تاثیر نوع آموزشهای مخصوص ناشنوایان بر امتیاز کل آزمون
• نمودار (4-6) : تأثیر میزان آموزشهای دریافتی کودک بر امتیاز کل آزمون
• نمودار (4-7) : تاثیر سن کودک هنگام دریافت سمعک بر امتیاز کل آزمون
• نمودار (4-8): تأثیر نوع و آرایش سمعک و جنسیت بر امتیاز کل آزمون