بررسی و مطالعه هیدرولوژی اقلیم منطقه سبزوار

آگهی از کم و کیف منابع آب کشور و چگونگی تحولات آتی در تقاضا برای آب و خدمات وابسته به آب، از پیش شرط ‌های اصلی و اساسی برای برنامه‌ریزی و مدیریت معقول منابع آب محسوب می‌شود. افزایش و تشدید تقاضا برای آب و خدمات مربوط به آن، تنزل کنترل کیفیت منابع آب سطحی زیر زمینی و هم چنین تخریب محیط زیست که بر اثر شهرنشینی و صنعتی شدن و تحول در کاربرد اراضی ایجاد گردیده و شتاب می‌گیرد، منابع آب موجود هر کشور را حت فشارهای فزاینده قرار داده و مدیریت معقول و منطقی آن بسیار دشوار و پیچیده  تر از سابق نموده است. بحران آب در سطح بین‌الملل از مدتهای قبل به طور جدی توسط سیاست گذاران و متخصصین آب را به خود جلب نموده است. اثرات نامطلوب زیست محیطی در اثر تجمع گازهای گلخانه‌ای در جو سبب گرم شدن زمین و تغییر توزیع زمانی و مکانی بارش گردیده و منطق گرم و خشک با کاهش قابل توجه منابع آب رو به رو خواهند شد که متعاقب آن فاصله زمانی بین وقوع و شدت خشکسالی‌ها و سیلابها تغییر می‌یابد به طور کلی اثرات  متقابل توسعه و محیط زیست افزایش جمعیت و ضرورت حفظ امنیت غذایی چالش‌های مهمی‌در عرصه مدیریت عرضه و تقاضای آب کنترل آلودگی منابع آب، مدیریت مقادیر جدی و بحرانی و مدیریت آبهای مشترک به وجود آوره است. برای رویارویی و دستیابی به راه کارهای مناسب جهت غلبه یا مهار بحران آب نیاز به آمار و اطلاعات از وضعیت موجود و روند گرایش مسلط حاکم می‌باشد. ارزیابی منابع آب از می‌توان یکی از مهمترین اقدامات دانست که برای افزایش آگاهی و شناخت درباره شرایط منابع آب کشور انجام می‌پذیرد. از این رو نتایج این گونه بررسی‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت درست منابع آب فوق‌العاده مؤثر و سودمند است . ارزیابی منابع آب در سطح ملی با توجه به حجم اطلاعات و آمار جمع‌آور شده با تکیه بر اطلاعات محدود و شیوه‌های قدیمی‌پردازش اطلاعات مشکل بوده و قطعاً جوابگوی حل معضلات موجود نمی‌باشد و ضرورت ایجاد سامانه نوین بانکهای اطلاعات و تحلیل‌های منطقه‌ای را ایجاب می‌کند. با توجه به گسترش روزافزون جمعیت، به ویژه در شهرها که تغییر در الگوهای اقتصادی را به بار می‌آورد و همچنین بروز تغییر در روند مصارف عمومی‌کشور، نیاز به ذخیره‌سازی و مهار آب ها از طریق سدسازی در ابعاد فزاینده‌ای محسوس‌تر می‌‌گردد.

اگر چه سفره‌های آب زیرزمینی خود به صورت یک فیلتر در تصفیه آب، نقش ایفا می‌کنند، تغذیه مصنوعی آبخوان به مثابه یکی از اشکال توسعه منابع آب خطرات ناشی از بهره‌برداری بیش از حد و آلودگی آنرا به طور مؤثر کاهش می‌دهد. ارزیابی پروژه های تغذیه مصنوعی ایجاد شده در کشور و سطح شهرستان به جهت عقلانی و اقتصادی نبودن این پروژه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه هنوز در کشور به صورت عملی ارزیابی این پروژه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه هنوز در کشور به صورت علمی‌ارزیابی این پروژه انجام نگرفته است و به همین دلیل زمینه برای طرح ادعاهای مبالغه آمیز در خصوص ارائه راندمان‌های بالای تغذیه مصنوعی و‌ آبخوان دارای فراهم شده است.

ولی از آنجایی که هر ساله به میزان قابل توجه شاهد افت آبهای زیرزمینی در سطح کشور و شهرستان سبزوار می‌باشیم چاره جز این چیست؟ (45) در پایان از زحمات بی‌دریغ و خالصانه‌استاد بزرگوار و ارجند جناب آقای دکتر احمدی استاد راهنمایم کمال تشکر و امتنان را دارم. چرا که بدون راهنمائیهای ایشان موفق به گردآوری چنین مقوله‌ای نمی‌شدم و همچنین از دوست عزیزم سرکار خانم طاهره شاه محمدی و الهام شاکری  که در جمع‌آوری این مطالب به من کمک کردند خالصانه تشکر می‌کنم. از همکاری کتابخانه وزرات نیرو و مسئول کتابخانه‌های وزرات برنامه و بودجه و شرکت سهامی‌آب استان تهران و در نهایت از زحمات پدر و مادر عزیزم که در این مدت مرا یاری کرده‌ان سپاسگذارم.

این پایان‌نامه برای اخذ  مدرک کارشناسی به رشته تحریر درآمده  و خالی از اشکال نبوده، انشاءالله که به دیده اغماض بنگرید.

انگیزه و انتخاب موضوع

سخن را با نام خدا آغاز می‌کنیم که بخشنده و مهربان است و مرگ و زندگی بدست اوست. خداوند بنای جهان را بر آب نها، آب الفبای آبادانی است، بدون آب یعنی مرگ بشر اولیه در هر جای کرده زمین پا نهاد و ساکن شد بی وجود آب نبود، آبادیها، شهرها مراکز خدماتی و صنعتی و فرهنگی همه و همه که در کنار هم جمع شده و به شکل منسجم و شکیل در آمده‌‌اند از وجود پربرکت این مایه حیاتی بوده مرکزی ایران است. شهری گرم و خشک، شهری که میزان بارندگی میانگین آب برابر  میانگین بارش جهان است. شهری کم آب که از قدیم با این مشکل روبرو بوده، من تصمیم بر آن شد در این عرصه گامی‌هر چند کوچک بردارم و به مشکلت این شهر بهتر واقف شوم و از کم و کیف آن بیشتر اطلاع حاصل نمایم، مدتی این مسئله فکرم را به خود مشغول کرده بود ولی به دلیل مشغله کاری فرصت پیدا نمی‌کردم، تا اینکه پایان نامه‌ فرصتی شد باری شروع این کار ، با جان و دل، مسائل و تعلیم هیدرولوژی اقلیم سبزوار را انتخاب و وارد میدان شدم. در پایین متذکر شوم مشکل و کمبود آب، ب آبی، تخریب قنات‌ها و پرکردن آنها توسط افراد بی‌اطلاع و در نهایت خشکی قناتها و کم شدن آب چشمه‌ها و افت آبهای زیرزمینی، خرابی چاههای عمیق و کمبود و نبود وسایل فنی و موتوری و ترسیدن سوخت به موقع مقرر و مشکلات دیگر را آن سبب انتخاب این مطالب برای موضوع می‌شد.

طرح مسئله

بعد از اینکه انتخاب موضوع مشخص شد، بر آن شدم که چگونه و به چه شیوه‌ای مسئله را مطرح نمایم. مطرح کردن مسئله آب، به تنهائی مرا راضی نمی‌کرد و واقعیت امر هم همین است. تا اینکه به سراغ یکسری مطالب که پیش زمینه و پیش نیاز آب بوده رفتم، مواردی که کمیت و کیفیت آب بدانها بستگی دارد، بدون وجود آن عوامل، مواردی چون، تشکیل، ایست، حرکت، تخریب و ریزشی انجام نمی‌گیرد. لذا در طرح مسئله نکاتی چند در مورد موقعیت جغرافیایی و زمین‌شناسی دشتهای سبزوار آب و هوا و ژئومرفولوژی (اشکال مختلف سطح زمین و فرآیندهای تغییر دهنده‌ آن ) نکاتی که لازم بود به رشته‌ تحریر درآمد. بعد به اصل موضوع یعنی آبهای سطحی و زیر زمینی شهرستان پرداخته شد، اکثر رودخانه‌های دائمی‌و فصلی شهرستان مورد توجه خاص قرار گرفت، و به منشأ آبگیری و آبدهی و حوضه آبریز آنها اشاره شد. حوضه های این شهرستان از نظر موقعیت و چگونگی بهره‌برداری بصورت جداگانه بررسی دقیق انجام گرفت. طرحهای تغذیه مصنوعی و سدهای ساخته شده و مکانهائی که باید سد ساخته شود و مراکز جاذب جمعیت مورد شناسائی، و پیشنهادات لازم ارائه شده.

فرضیه‌ها:

شهرستان سبزوار ، با بارش اندک و تبخیر زیاد، مسئله تأمین آب و نگهداری و حفاظت از آن خیلی مهم است، لذا نکاتی طرح و پیشنهاد می‌گردد.

1. طرح آبخوانداری در سطح دشتهای – سبزوا، جوین و داورزن
2. طرحهای تغذیه مصنوعی توسط رودخانه‌های فصلی و موقتی

اگر در سطح شهرستان سبزوار انجام پذیرد کمک بسیار فراوانی به سفره‌های آب زیرزمینی خواهد شد. شهرستان سبزوار بویژه دشت جوین فاقد امکانات تفریحی و ورزشی است با ساختن سد بر روی رودخانه های جنوبی دشت جوین. به مواد مثبت زیر خواهیم رسید.

1. تغذیه و تقویت سفره‌های زیرزمینی دشت جوین
2. جلوگیری از به هدر رفتن آبهای اضافی در فصلهای بارانی که به آب نیاز کمتری می‌باشد.
3. ذخیره آب و استفاده برای کشاورزی در فصول کم آب بویژه تابستان
4. خود سد بعنوان یک مرکز تفریحی و ورزشی می‌توان مورد استفاده قرار گیرد.
5. مخزن سد همیشه دارای آب است و لذا می‌توان به پرورش و تکثیر آبزیان بویژه ماهی پرداخت، که یکی از مقرون به صرفه‌ترین تأمین پروتئین میباشد.

در پایان به نظر نگارنده منطقه جوین بر اثر آفت زیاد آبهای زیرزمینی (به دلیل  استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی به جهت بالا بردن آبدهی غیرمجاز چاههای عمیق) تمدید ممنوعیت حفر چاههای عمیق الزامی‌است.

مطالب مورد مطالعه

مطالبی که در این مدت مورد مطالعه قرار گرفت، اکثراً رابطه تنگاتنگ با مسائل آب شهرستان سبزوار وارد، و در بحثهای ژئومرفولوژی و زمین شناسی منطقه و تأثیر آب و هوا بر روی این عوامل، موضوع آب هیچگاه فراموش نشد. چون خود این مسائل تأثیر مستقیم بر منابع آب سطحی و زر زمینی خواهند داشت. بدون مطالعه ژئومرفولوژی و زمین شناسی یک منطقه نمی‌توان به لایه‌های آبدار و نفوذ پذیر و غیر قابل نفوذ پی برد، و نتایجی بدست آورد. حوضه‌های آبریز دشت سبزوار- جوین، داروزن از نظر آبهای زیرزمینی کاملاً مورد مطالعه قرار گرفت، مطالعه در زمینه سرچشمه رودها آبدهی و آبریز آنها، تعداد چاههای عمیق و علت افزایش آنها ، تعداد قناتها و چشمه‌ها و علت کاهش آنها و دلیل افت آب در سطح شهرستان مورد عنایت خاص قرار گرفت، و از سوئی مطالعه، کیفت آب (آب شرب، کشاورزی، صنعتی ) در دشتها فوق بررسی گردید. حداکثر ظرفیت مجاز بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در سطح شهرستان سبزوار، علل شوری آب مسئله تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین و ارزیابی منابع آب در سطح سه دشت مذکور مورد مداقه قرار گرفت، طرحهای عمرانی، تغذیه مصنوعی، و ساختن سدها از جمله موارد دیگری است که مورد توجه نگارنده بود. در نهایت نتایج قابل قبول از آنها اخذ در پایان هر فصل قید گردید.

روش تحقیق

در این مقوله تحقیق به سه صورت انجام گرفت:

1. روش تحقیق کتابخانه‌ای و با استفاده از نقشه و تفسیر آن
2. مطالعه و تحقیق میدانی
3. روش تحقیق به صورت پرسش و پاسخ مستقیم از اهالی اهل فن که این خود نیز یک نوع مطالعه میدانی محسوب می‌شود.

• پیشگفتار – 1

فصل اول: نکاتی چند راجع به تحقیق

• انگیزه و انتخاب موضوع – 5

• 2-1- طرح مسئله – 6
• 3-1- فرضیه ها – 7
• 4-1- مطالب مورد مطالعه – 8
• 5-1- روش تحقیق – 9

فصل دوم: تشریح خصوصیات منطقه مورد مطالعه

• موقعیت و وسعت – 14

• 2-2- آب و هوا – 17
• 3-2- هیدرولوژی – 19
• 4-2- زمین‌شناسی – 22
• 5-2- منابع اراضی و خاک – 24
• 1-5-2- تیپ کوهستان ها – 28
• 2-5-2- تیپ‌تپه‌ها – 28
• 3-5-2- تیپ فلاتها و تراسهای فوقانی – 28
• 4-5-2- تیپ دشتهای دامنه – 29
• 5-5-2- تیپ دشتهای روخانه‌ای – 29
• 6-5-2- تیپ دشتهای سیلابی – 30
• 8-5-2- تیپ واریزه‌های بادبرنی سنگریزه‌دار – 30
• 9-5-2- تیپ آبروفتهای بادبزنی شکل سنگریزه‌دار – 31
• 10-5-2- تیپ اراضی متفرقه – 31
• 6-2- کشاورزی – 33
• 7-2- تیپ گیاهی – 34

فصل سوم: موقعیت و زمین شناسی سبزوار و دشتهای آن

• موقعیت سبزوار – 41 –

• 1-1-3- موقع ریاضی – 41
• 2-1-3- موقع نسبی – 41
• 2-3- موقعیت دشت جوین – 42
• 1-2-3- موقع ریاضی – 42
• 2-2-3- موقع نسبی – 42
• 3-2-3- ائوسن – 43
• 4-2-3- اتولیکوسن – 44
• 5-2- میوسن – 44

فصل چهارم: آب و هوا

• توده‌های هوا مؤثر در منطقه: – 47

• 1-1-4- توده هوای مدیترانه – 47
• 2-1-4- توده‌ هوای پر فشار سیبری – 47
• 3-1-4- توده‌های شمالی و غربی – 48
• 4-1-4- توده های خزری – 48
• 2-4- تیپ اقلیم مو رد مطالعه – 49
• 1-2-4- روش دمارتن – 49
• 3-4- عناصر اقلیمی‌ – 52
• 1-3-4- شمار روزهای یخبندان – 53
• 2-3-4- تعداد ساعات آفتابی – 53 –
• 3-3-4- رطوبت نسبی – 54
• 4-3-4- باد – 55
• 5-3-4- بارندگی – 55

فصل پنجم: ژومرفولوژی‌ شهرستان

• تأثیر فرایندهای درونی و بیرونی در مرفولوژی منطقه – 66

• 1-1-5- فرایندهای دروزنی (تکتونیک و ساخمان زمین) – 66
• 2-1-5- فرایندهای بیرونی – 67
• 2-5- واحدهای ژئومرفولوژی منطقه – 68
• 1-2-5- واحد کوهستان – 68
• 1-1-2-5- قلل فرسایش یافته – 71 –
• 2-1-2-5- واحد تپه ماهوری – 71
• 2-2-5- واحدهای مخروطه افکنه‌ای – 72
• 3-2-5- واحد دشت – 72

فصل ششم: هیدرولوژی آب های سطحی شهرستان

• مقدمه: – 74
  • حوضه آبریز دشت سبزوار  – 81
  • 6- کال انجمنه – 81
• 2-1-6- کال ششتمد – 82
• 3-1-6- رودخانه کیذور – 83
• 4-1-6- رودخانه رودآب سبزوار – 84
• 5-1-6- رودخانه سلیمانیه – 85
• 6-1-6- رودخانه شمس آباد – 87
• 7-1-6- رودخانه گزوا – 86
• 8-1-6- رودخانه بالش آباد – 87
• 9-1-6- رودخانه دلبر – 88
• 10-1-6 رودخانه ریوند – 89
• 11-1-6- رودخانه کراب – 90
• 12-1-6- رودخانه بفره – 90 –
• 13-1-6- روخانه مهر – 91
• 14-1-6- رودخانه استر بدر – 92
• 15-1-6- رودخانه کال شور سبزوار – 93
• 16-1-6- رودخانه سنگرد – 94
• 2-6- حوضه آبریز دشت جوین و سلطان آباد – 95
• مقدمه – 96
• 1-2-6- رودخانه جوین (کالشور جوین) – 99
• 2-2-6- رودخانه مشکان – 99
• 3-2-6- رودخانه سرولایت (نشیب) – 101
• 4-2-6- رودخانه کایستان – 103
• 5-2-6- رودخانه ترسک – 107
• 6-2-6- رودخانه ارگ – 108

فصل هفتم: هیدرولوژی آبهای زیرزمین شهرستان

• مقدمه: – 110
  • دشت سبزوار – 112
• 1-1-7- چاه‌ها (عمیق و نیم عمیق) – 115
• 2-1-7- قنوات – 116
• 3-1-7- چشمه‌ها – 118
• 4-1-7- نتیجه – 119
• 2-7- دشت جوین – 121
• 1-2-7- چاهها- (عمیق – نیم عمیق) – 122

فصل هشتم: چگونگی بهره‌برداری و کیفیت منابع آن شهرستان

• تأثیر سازنده‌ها در منابع آب دشت جوین- داورزن- سبزوار – 124

• 2-8- خصوصیات لایه‌های آبدار در سه دشت – 125
• 3-8- مطالعات ژئوفیزیک و چاههای اکتشافی – 127
• 4-8- ضرائب هیدرودینامیکی – 128
• 5-8- بررسی نقشه‌های کم عمق و تراز آب زیر زمینی – 129
• 6-8- بهره‌برداری از منابع آب زیر زمینی – 133
• 7-8- حداکثر ظرفیت مجاز بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در دشت سبزوار 137
• 8-8- کیفیت آب در سطح شهرستان – 138
• 1-8-8- طبقه بندی آب از نظر کشاورزی – 139
• 2-8-8- طبقه‌بندی آبهای منطقه‌ای از نظر شرب – 140
• 1-2-8-8- دشت جوین – 140
• 1-1-2-8-8- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه سبزوار تا ایستگاه راه آهن بیهق 140
• 2-1-2-8-8- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه بیهق تا نقاب – 141
• 3-1-2-8-8- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه نقاب تا سنخواست – 141
• 4-1-2-8-8- دشت سبزوار – 142
• 1-2-2-8-8- آبهای نواحی جنوب سبزوار – 142
• 2-2-2-8-8- آبهای نواحی شمالی غرب سبزوار – 142
• 3-2-2-8-8- آبهای سبزوار و شرق سبزوار – 143
• 3-2-8-8- دشت داورزن – 143
• 9-8- علل شوری آب شهرستان سبزوار – 144
• 10-8- مسئله تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین – 145
• 11-8 تغییرات سطح آب در شهرستان سبزوار – 146
• 12-8- نتیجه‌گیری – 150

فصل نهم: ارزیابی منابع و مسائل آب شهرستان

• ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت سبزوار – 151

• 1-1-9- جریان آب زیرزمینی ورودی از سفره – 155
• 2-1-9- جریان آب زیرزمینی خروجی از سفره – 155
• 3-1-9- برداشت از سفره‌ آب زیرزمینی – 156
• 4-1-9- تبخیر از سطح سفره – 156
• 5-1-9- تغذیه‌ سفره ناشی از سیلابهای ورودی – 156
• 6-1-9- تغذیه از آب برگشتی کشاورزی – 156
• 7-1-9- زهکشی از سفره آب زیرزمینی – 157
• 2-9- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت جوین – 159
• 1-2-9- نفوذ در ارتفاعات – 167
• 2-2-9- نفوذ در دشت توسط باران – 168
• 3-2-9- نفوذ جریانهای سطحی و سیلابی – 168
• 4-2-9- نفوذ آب آبیاری – 168
• 5-2-9- نفوذ فاضلاب – 169
• 6-2-9- تخلیه‌از منابع آب زیرزمینی – 169
• 3-9- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت داورزن – 169
• 1-3-9- نفوذ آب در ارتفاعات – 169
• 2-3-9- نفوذ باران در دشت – 170
• 3-3-9- نفوذ جریانهای سطحی – 170
• 4-3-9- مقداری آب نفوذی از طریق آبیاری – 170
• 5-3-9- نفوذ فاضلاب – 170
• 6-3-9- وضعیت جریان خروجی دشت – 172
• 7-3-9- نتیجه و پیشنهاد – 170

فصل دهم: طرحهای عمرانی (طرحهای تغذیه مصنوعی و سدها)

• کاربرد تغذیه مصنوعی – 172

• 2-10- روشهای تغذیه مصنوعی برای منطقه – 172
• 1-2-10- روش مستقیم یا تزریق 4 – 172
• 2-2-10- روش غیرمستقیم یا نفوذ و اداری – 173
• 3-2-10- پخش سیلاب – 173
• 2-3-2-10- روش تغذیه حوضچه‌ای – 173
• 3-3-2-10- بهسازی و اصلاح بستر رودخانه‌ای – 173
• 4-3-2-10- گودالهای طبیعی و مصنوعی – 174
• 5-3-2-10- سدهای تغذیه: – 174
• 6-3-2-10- خاکریزهای هلالی – 174
• 7-3-2-10- ایجاد بانکت (چاله‌های کوچک) – 174
• 3-10- ویژگیهای تغذیه مصنوعی در مناطق خشک و نیمه خشک – 174
• 4-10- خصوصیات طرحهای پیشنهادی تغذیه مصنوعی – 176
• 5-10- طرحهای تغذیه مصنوعی – 177
• 1-5-10- محل تغذیه – 179
• 2-5-10- روش تغذیه – 179
• 6-10- طرح تغذیه مسیل خسروجرد – 180
• 7-10- طرحهای عمرانی کوچک تغذیه در شمال دشت – 181
• 8-10- طرح عمرانی مسیل رودخانه‌ سنگرد – 183
• 9-10- طرح تغذیه رودخانه‌ جوین – 183
• 1-9-10- ظرفیت طرح – 185
• 2-9-10- روش تغذیه – 185
• 3-9-10- محل تغذیه – 185

فصل یازدهم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات 187

• نتیجه‌گیری مطالعات – 190

• 1-1-11- دشت سبزوار – 190
• 2-1-11- دشت جوین – 190
• 2-11- پیشنهادات – 192
• 1-2-11- دشت سبزوار – 192
• 2-2-11- دشت جوین – 192
• 3-2-11- دشت داورزن – 192

فصل دوازدهم: پیوست ها

• منابع مورد استفاده – 195

• 2-12- جداول و نمودارها – 200
• 3-12- نقشه – 199

منابع

1. احمدی- دکتر حسن – ژئومرفولوژی کاربردی- جلد اول( فرسایش آبی) انتشارات دانشگاه تهران چاپ دوم- با تجدید نظر شهریور
2. امور مطالعات و بررسی منابع آب- گزارش توجیهی تمدید ممنوعیت دشت جوین- وزارت نیرو- بهمن 1357
3. بدیعی- دکتر ربیع- جغرافیای مفصل ایران- جلد اول جغرافیای طبیعی ایران- انتشارات اقبال 1362
4. ثروتی- دکتر محمد رضا- تفسیر نقشه ژئومرفولوژی ایران- جزوه درس کارشناسی ارشد نیمسال اول 1378
5. جعفر پور- دکتر ابراهیم- اقلیم شناسی- انتشارات دانشگاه تهران- بهمن 1367
6. جعفری- مهندس عباس- شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران- انتشارات گیتا شناسی- چاپ سوم
7. جعفری- مهندس عباس- فرهنگ بزرگ گیتا شناسی ( اصطلاحات جغرافیایی)- گیتا شناسی
8. حریریان- دکتر محمود- کلیت ژئومرفولوژی ایران- انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی
9. دانشگاه تربیت معلم تهران- مجموعه مقالات سمینار سبزوار و توانمندیهای توسعه
10. رهنما- دکتر محمد تقی – توانهای محیطی ایران- مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری وزارت مسکن
11. سازمان تحقیقات منابع آب- شناسنامه منابع آب ( دشت سلطان آباد- جوین) وزارت نیرو
12. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح- نقشه توپوگرافی دشت جوین- داورزن- سبزوار- مقیاس  سال 1372
13. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح-نقشه زمین شناسی سبزوار- مقیاس    سال 1371
14. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح- نقشه ژئومرفولوژی ایران-با همکاری دکتر ثروتی- مقیاس    سال 1374
15. سازمان هواشناسی کشور- هواشناسی استان خراسان- مرکز سبزوار- سال 1370
16. شرکت سهامی‌آب منطقه خراسان- خلاصه وضعیت آب دشتهای داورزن- جوین- سبزوار عطائیه- اسفراین- حسین آباد- وزارت نیرو
17. شرکت مهندسین مشاور جاماب- گزارش مطالعات امکان یابی تغذیه مصنوعی 30 دشت خراسان سبزوار وابسته به وزارت نیرو
18. علیخانی- دکتر بهلول و دکتر کاویانی- محمد رضا- مبانی اقلیم شناسی- انتشارات سمت – چاپ چهارم
19. علیزاده- دکتر امین- اصول هیدرولوژی کاربردی- انتشارات استان قدس
20. قائمی- ناصر جغرافیایی شهر سبزوار- پایان نامه کارشناسی
21. قائمی‌- ناصر- مطالعات و مشاهدات میدانی از دشتهای سبزوار- جوین در رابطه با مسائل آب
22. کردوانی- پرفسور پرویز- ژئوهیدرولوژی- انتشارات دانشگاه تهران- تجدید نظر 1374
23. کردوانی- پروفسور پرویز- منابع و مسائل آب در ایران – انتشارات دانشگاه تهران- چاپ دوم با تجدید نظر – بهمن 1368
24. کردوانی- پروفسور پرویز- هیدرولوژی آبهای سطحی- جزوه درس کارشناسی ارشد
25. مرکز تحقیقات منابع آب( تماب)- نشریه منابع آب (نما)- سازمان مدیریت منابع آب ایران- سال یازدهم شماره 17
26. مرکز تحقیقات منابع آب وزارت نیرو گزارش وضعیت بارندگی کشور- با همکاری سازمان هواشناسی مهر لغایت بهمن ماه سال آبی – اسفند78
27. مهندسین مشاور پاملو- مطالعات تکمیلی توسعه بهره برداری از منابع آب منطقه جوین و اسفراین- جلد اول- وزارت آب و برق
28. مهندسین مشاور پاملو- مطالعات تکمیلی توسعه بهره برداری از منابع آب منطقه جوین – اسفراین- جلد دوم- انتشارات وزارت آب و برق 1355
29. مهندسین مشاور پاملو- مطالعه هیدرولوژی آبهای زیرزمینی منطقه جوین- اسفراین- وزارت آب و برق
30. مهندسین مشاور طوس آب- مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار- جلد اول هواشناسی شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو
31. مهندسین مشاور طوس آب- مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار- جلد دوم( هیدرولوژی) شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو
32. مهندسین مشاور طوس آب- مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار- جلد سوم ( هیدروژئولوژی) شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو- تیرماه
33. مهندسین مشاور طوس آب مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار – جلد چهارم ( تلفیق- بازنگری شده) شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو- تیرماه