اهمیت و اثر استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان

از آنجا که بیشتر عمر ما در محیط کار سپری می شود و بسیاری از روابط و مناسبات ما در طول ساعات کار شکل می گیرد، می توان از کار به عنوان بخش بسیار مهمی از زندگی یاد کرد. با توجه به اهمیت ابعاد مختلف کار در زندگی انسانها ، می توان گفت که رضایت شغلی و تمایل به انجام کار نیز تأثیر بسزایی در نحوه خشنودی انسانها از وضعیت زندگیشان دارد. از سوی دیگر، سلامت روانی انسانها نیز دز گرو همین رضایت شغلی است،چنانکه می توان گفت انسانهایی که دستخوش نارضایتی شغلی هستند، دچار استرسهای شدیدی در زندگی خانوادگی و اجتماعی می شوند. بررسیهای انجام گرفته، نشان می دهد که تقریباً در تمامی مشاغل استرس وجود دارد، اما میزان و تأثیر آن به لحاظ  نوع و ماهیت استرس و خصوصیات شخصی افراد، در مشاغل گوناگون، متفاوت است ( پارکز[1]، 1992، ص 57 )

از جمله مشخصات یک سازمان سالم، این است که سلامت جسمی و روانی کارکنان، به اندازه تولید و بهره وری مورد توجه قرار گیرد. در جامعه سالم،‌ مسئولیت سازمانهای تولیدی، منحصر به تولید هر چه بیشتر کالا و خدمات سود آور نیست و مدیران سازمانهای چنین جوامعی می دانند که تولید بیشتر، نتیجه و محصول مدیریت اثر بخش است. مدیریت اثر بخش نیز بدون توجه  و اعتقاد به سلامت روانی کارکنان حاصل نمی شود. در مورد اهمیت توجه به بیماریهای روانی در محیط کار، کافی است بگوییم که هیچ پدیده ای به اندازه سلامت روانی برای کارگر اهمیت ندارد ( ساعتچی، 1375، ص 91).

شیوع و گستردگی استرس در محیط کار، محققان را بر آن داشته است که به تحلیل گسترده این موضوع در سازمان و تأثیر آن بر عملکرد کارکنان بپردازند. عده ای  از صاحبنظران رفتار سازمانی تا آنجا پیش رفته اند که استرس را « بیماری شایع قرن» نامیده اند و معتقدند دامنه این بیماری، به علت پیچیدگی روز افزون سازمانها، ابرازها و روشها، درصورت عدم برنامه ریزی صحیح افزایش خواهد یافت. این تحقیق شامل پنج فصل کلیات، پیشینه و ادبیات تحقیق، یافته و تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری و پیشنهادات است.

[1] -parkes

بیان مسئاله

در زندگی همه افرادی که در یکی از مشاغل مختلف جامعه فعالیت می کنند، استرس وجود دارد و به اشکال مختلف به آنها فشار وارد می کند. تحولات شغلی تغییرات سازمانی، انتقالات، ترفیعات ، تغییر حقوق، دستمزدها، تنبیهات شغلی و همچنین دگرگونیهای اجتماعی، از جمله مسائلی هستند که به نحوی بر فرد تأثیر می گذارند و او را دچار آشفتگی، نگرانی یا تشویق می کنند. این نگرانیها و تشویقها در مشاغل مختلف، متفاوت است. با وجود آنکه آمارهای دقیق در مورد میزان تنش ( استرس) به هنگام کار در مشاغل مختلف در دسترس نیست، ولی براساس تخمین و مطالعات انجام گرفته می توان بر آوردهایی را در این مورد ارائه داد. مثلاً‌ آکادمی پزشکان خانوادگی امریکا تخمین می زند که حدود  کسانی که در محل کارشان مورد بازدید و ارزیابی قرار گرفته اند، دارای نشانه هایی از تنش هستند. نتایج بررسیهای انجام شده در کشور ما نیز، بیانگر این است که استرس، نقش عمده ای را در محیطهای اداری و کارمندی، وقتی آشکار می شود که بدانیم گسترده عظیمی از نیروهای فعال جامعه را این قشر تشکیل می دهد.

هدف تحقیق

بطور کلی، هدف اصلی این تحقیق، بررسی تأثیر استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان اداره کل مالیاتهای غرب تهران است تا بتوان عوامل مؤثر بر استرس و رضایت شغلی کارکنان را شناسایی کرد.

ضرورت و اهمیت تحقیق

با در نظر گرفتن اهمین رضایت شغلی و سلامت جسمی و روانی، و نیز وجود منابع متعدد استرس، بویژه در مشاغل صنعتی، بررسی اثر استرس برسلامت روان و رضایت شغلی کارکنان، اهمیت بسزایی دارد، چرا که استرس زیاد و شدید، اصولاً  سلامت افراد را به مخاطره انداخته و از خشنودی و رضایت آنان می کاهد ( کورمن[1]، 1999،ص171).

سؤالات تحقیق

سوال اصلی تحقیق: « آیا استرس شغلی بر رضایت شغلی کارکنان تأثیر دارد؟»

سوالات فرعی تحقیق:

1. آیا ماهیت کارکنان بر رضایت شغلی آنها موثر است؟
2. آیا نحوه ارتباط کارمندان با همکاران خود بر رضایت شغلی آنها موثر است؟
3. آیا نحوه ارتباط کارمندان با رؤسای خود بر رضایت شغلی آنها مؤثر است؟

فرضیات تحقیق

فرضیه اصلی: « استرس شغلی بر رضایت شغلی کارمندان مؤثر است.»

فرضیات فرعی:

1. ماهیت کار کارمندان ، بر رضایت شغلی آنها مؤثر است.
2. نحوه ارتباط کارمندان با همکاران خود بر رضایت آنها مؤثر است.
3. نحوه ارتباط کارمندان با رؤسای  خود بر رضایت شغلی آنها مؤثر است.

متغیرهای تحقیق

• متغیر مستقل: استرس شغلی
• متغیر وابسته: رضایت شغلی
• متغیر های تعدیل کننده: سن- جنسیت- وضعیت تأهل- سابقه کار- میزان تحصیلات – نوع شغل.

واژگان تخصصی تحقیق:

استرس: استرس، به معنای فشار، واژه ای است که از فیزیک به رعایت گرفته شده است. به عبارت بسیار کلی و ساده، استرس حالتی است در روان و تن که ناشی از وارد شدن فشارهای روحی یا جسمی به فرد است، بنابراین شاید فشار عصبی، معادل دقیقی برای استرس نباشند ( الوانی ، 1379، ص 287 ).

استرس شغلی: در واقع به استرس تجربه شده توسط یک فرد خاص، در یک موقعیت شغلی خاص، اطلاق می شود( علیا، 1379، ص 40 )

رضایت شغلی: مجموعه ای از احساسات سازگار و ناسازگار که کارکنان با آن احساسات، به کار خود می نگرند، می باشد ( دیویسو نیوسترون[2]، 1985،ص42).

کادر تشخیص مالیات: از نظر نوع و ماهیت کار، بیشتر با ارباب رجوع سر و کار داشته و دارای تعامل و ارتباط زیاد با مؤدیان مالیاتی است( علیا، 1379،ص4).

کادر پشتیبانی : شامل کارمندان قسمتهای امور عمومی، حسابداری و اداری است و ماهیت و نوع شغل آنان به گونه ای است که با مؤدیان مالیاتی، ارتباط کمتری دارند و بیشتر فعالیتهای پشتیبانی را انجام می دهند و به عنوان نیروی ستادی در سازمان تلقی می شوند( علیا، 1379،ص4)

محدودیت های تحقیق

محدودیتهای زیر در پژوهش حاضر، قابل توجه است:

1. با توجه به اینکه در موضوع مورد پژوهش، متغیرهای بسیاری مطرح است، به دلیل امکان پذیر نبودن بررسی همه آنها به طور همزمان ، تعداد محدودی از متغیرها مورد بررسی قرار می گیرد. طبقاً این مسأله ، نتایج حاصل از پژوهش را تحت تأثیر قرار میدهد.
2. کم بودن حجم نمونه ( n=30 ) محدودیتهایی را در تعمیم نتایج ، ایجاد خواهد کرد.
3. از آنجا که این پژوهش از نوع مطالعه همبستگی است. بنابراین روشهای تجربی دقیقتری مورد نیاز است تا تأثیر متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش بهتر مشخص شود.
4. عدم توجه و دقت کافی در تکمیل پرسشنامه، می تواند نتایج را مخدوش کند.

[1] – kormann

[2] -Davis  and Newstron

• ۱-۱- مقدمه – ۵
• ۲-۱- بیان مسئاله – ۶
• ۳-۱ – هدف تحقیق – ۸
• ۴-۱- ضرورت و اهمیت تحقیق – ۸
• ۵-۱- سؤالات تحقیق – ۹
• ۶-۱- فرضیات تحقیق – ۹
• ۷-۱- متغیرهای تحقیق – ۱۰
• ۸-۱- واژگان تخصصی تحقیق – ۱۰
• ۹-۱- قلمرو تحقیق – ۱۱
• ۱۰-۱- محدودیت های تحقیق – ۱۱
• ۱-۲- پیشینه پژوهش – ۱۳
• ۱-۱-۲- تاریخچه – ۱۳
• ۲-۱-۲- آشنایی با اداره کل مالیاتهای غرب تهران – ۱۴
• ۳-۱-۲- تحقیقات انجام شده در ایران و جهان – ۱۵
• ۱-۳-۱-۲- تحقیقات انجام شده در ایران – ۱۵
• ۲-۳-۱-۲-تحقیقات انجام شده در جهان – ۱۶
• ۲-۲- مبانی نظری تحقیق – ۱۸
• ۱-۲-۲-تعریف استرس و دیدگاههای مربوط به آن – ۱۸
• ۱-۱-۲-۲- نگرش های مختلف نسبت به استرس – ۱۹
• ۲-۱-۲-۲-ماهیت استرس – ۲۰
• ۳-۱-۲-۲-انواع استرس – ۲۱
• ۴-۱-۲-۲- عوامل بوجود آورنده استرس – ۲۲
• ۵-۱-۲-۲-رابطه بین استرس و دفاع ایمنی – ۲۳
• ۶-۱-۲-۲- علایم و نشانه های استرس – ۲۳
• ۷-۱-۲-۲-طرق مقابله با استرس یا کاهش آن یا غلبه بر آن – ۲۵
• ۸-۱-۲-۲- استرس شغلی – ۲۷
• ۹-۱-۲-۲- راه های مقابله با استرس درسازمان – ۲۷
• ۲-۲-۲- رضایت شغلی – ۲۸
• ۱-۲-۲-۲- تعریف رضایت شغلی – ۲۸
• ۲-۲-۲-۲- اهمیت و ویژگی های رضایت شغلی – ۳۰
• ۳-۲-۲-۲- ابعاد رضایت شغلی – ۳۲
• ۴-۲-۲- منشأ رضایت شغلی – ۳۲
• ۵-۲-۲-۲-مدلهی رضایت شغلی – ۳۳
• ۱-۳- مقدمه – ۳۸
• ۲-۳- منابع جمع آوری داده ها – ۳۸
• ۱-۲-۳- منابع ثانویه – ۳۸
• ۲-۲-۳- منابع اولیه – ۳۸
• ۳-۳- روش تحقیق – ۳۹
• ۱-۳-۳- جامعه آماری – ۳۹
• ۲-۳-۳- روش نمونه گیری – ۴۰
• ۳-۳-۳- حجم نمونه – ۴۱
• ۴-۳-۳- ابراز جمع اوری داده ها – ۴۱
• ۱-۴-۳-۳- روایی پرسشنامه – ۴۳
• ۲-۴-۳-۳- پایایی پرسشنامه – ۴۴
• ۳-۴-۳-۳- مقاسهای مورد استفاده – ۴۴
• ۴-۴-۳-۳- آزمون آماری مورد استفاده – ۴۵