تفهیم و آشنایی نسبت به نگرش مردان در مورد خشونت به زنان

آسیب ناشی از خشونت شوهران از فشارهایی است که بر زنان وارد می شود . نگاهی سریع و گذار به به تاریخ نشان دهنده عظمت آلام و مصائبی است که به واسطه خشونت مردانه ایجاد شده است . اینگونه خشونت در جنگها ، شکنجه ها و ارتکاب ضرب و شتم مردان در حق مردان زنان ، و کودکان نمود دارد . ضرب و شتم زنان در عین ارزش تلقی شدن در جوامع متداولترین شکل خشونت فیزیکی ، خشونت روانی ، خشونت اجتماعی ، خشونت اقتصادی و خشونت جنسی ، برداشتهای خشونت آمیز نسبت به زن بازتابی است از ارزشها و عقاید اعضا اجتماع که اغلب چندین نسل را در بر می گیرد . و محصول سنتها ، آداب و رسوم : عقاید مذهبی ، قوانین حقوقی و به عبارتی دیگر محصول فرهنگ جامعه است . از عواملی که تبیینهای خشونت مردانه مورد توجه قرار گرفته است .  اقتصاد ، مذهب ، خانواده عوامل شخصی بیولوژیکی می باشد .

الگوهای فرهنگی تاریخی نه تنها خشونت مردان را تحریم نکرده بلکه آن را تشویق نموده است هر چه از نظر فرهنگی خشونت پذیرفته تر باشد و مورد تشویق قرار گیرد در نتیجه این نگرش در مردان برای اعمال خشونت تقویت می شود و نتیجه آن اعمال خشونت توسط مردان در انواع گوناگون علیه زنان می باشد . تا زمانی که فرهنگ جامعه تغییر نکند و نگرش مردان نسبت بر خشونت علیه زنان تغییر نکند پدیده خشونت علیه زنان ادامه خواهد داشت .

متأسفانه  در جامعه کنونی ما هنوز خشونت علیه زنان به وسیله آداب و رسوم ، نگرشهای سنتی و تفاسیر مذهبی توجیه می شود تا حد زیادی این واقعیت پنهان نگه داشته می شود . حتی خود زنان نیز بر اثر فشارهای سنتی هزاران ساله این واقعیت را به عنوان سرنوشت گریز ناپذیر خود پذیرفته اند و برای بسیاری از زنان این مسئله عادی تقلی می شود .

بنابراین در درجه اول باید فرهنگ ما تغییر کند و بالتبع آن نگرش افراد نسبت به خشونت علیه زنان تغییر کند .

بیان مسئله

پدیده خشونت علیه زنان در خانواده بخشی از مجموعه عناصری است که در جامعه شناسی تحت عنوان رویه تاریک زندگی خانوادگی مورد بحث قرار می گیرد . از واژه تاریک دو مفهوم مستفاد می شود . اول مجموعه عناصری نامطلوب در این نهاد بنیادی جامعه بشری که در مقابل مزایای بی شمار خانواده قرار می گیرند و متأسفانه آنها نیز بی شمارند ، به همین علت یک رویه سکّه درخشان خانواده را تاریک می کنند . مواردی چون تبعیضهای ناشی از جنسیت بالحاظ کردن جنبه های فیزیولوژیک ، بیولوژیک ، فرهنگی ، اجتماعی  شامل بی مهری ، پیمان شکنی ، مشاجرات مزمن ، اعمال خشونت به طرق مختلف من جمله ضرب و شتم فیزیکی زنان در این زمره اند . مفهوم دوم واژه تاریک در سایه قرار گرفتن و دور از دید واقع شدن این پدیده های نامطلوب است . به طور نسبی از خانواده به عنوان حریم مقدس و کانون گرم یاد می شود که پاسخگوی بسیاری از نیازهای اساسی بشر است و شاید به سبب همین ویژگیها « حرمت و تقدس » جنبه های آزار دهنده آن در مقایسه با دیگر معضلات بشری کمتر بیان شده است و در نتیجه کمتر مورد بحث قرار گرفته است .

عوامل گوناگون به خشونت علیه زنان دامن می زند .

بسیاری از بدرفتاریها نه برای مردان و نه برای زنان و نه حتی برای قانون گذاران ، بدرفتاری محسوب نمی شود . بلکه حق مرد بر زن به حساب می آید . از جمله اجازه کار زن و تحصیل و ازدواج بیرون رفتن از خانه و … که چنین نگرشی از عوامل موثر در گسترش بدرفتاری و خشونت علیه زنان می باشد . چرا که بر اساس چنین نگرشی مرد حق دارد که مانع از کار تحصیل رفت و آمد زن با سایرین شود و زن حق مخالفت با مرد را ندارد چرا که تصمیم گیرنده اصلی مرد خانواده ا ست . هر چه او بگوید باید اجرا شود و اگر به حرفهایش گوش داده نشود و از اوامر او سرپیچی شود مرد حق دارد اعمال خشونت کند . و هیچ کس او را از این کار منع نمی کند چرا که از دید دیگران زن مقصر است . زن باعث عصبانیت شوهر شده و مجازات  او اشکالی ندارد . چنین نگرشی در طی قرنها به مردان اجازه داده است که بر سونوشت زن حاکم باشند و اگر زن خلاف اراده او رفتار کرد مستحق کتک  است و باید آن را متحمل کند و دم بر نیاورد و آبروی شوهر را حفظ کند و به حرفهای شوهر اگر چه ظالمانه باشد گوش دهد . تقویت نگرشهای سوختن و ساختن و تقبیح مقابله زن با شرایط تحمیلی زندگی و نافرمانی در برابر مرد باعث افزایش قدرت مرد و تشویق و تأیید او برای اعمال خشونت می باشد که ریشه این نگرشها را باید در فرهنگ جامعه جستجو کرد . فرهنگها از جمله عواملی هستند که در تقویت این نگرشها مؤثرند .

اهمیت موضوع

از آنجا که خانواده هسته اصلی تشکیل دهنده جامعه می باشد و از آنجائی که سلامت و بقاء جامعه بستگی به سلامت و بقاء خانواده دارد . پس محیط خانواده باید محیطی سالم و عاری از خشونت نسبت به زنان و کودکان باشد چرا که زنان پایه و بقای زندگی خانوادگی می باشند و آسیب رساندن به آنان به معنای تقویت پایه خانواده و بالتبع جامعه خواهد بود خشونت نسبت به زنان ناشی از نگرشهای سنتی و اقتدار گرایانه می باشد و تا زمانی که این پدیده ناشناخته باشد نمی توان به حل خشونت علیه زنان کمک کرد . شناخت و آگاهی نسبت به نگرش مردان درباره خشونت علیه زنان به ما کمک می کند که بفهمیم که آیا هنوز جامعه ما فرهنگ ما ساختار اقتصادی و آموزش و پرورش ما این نگرش را در مردان تقویت می کنند و تأیید می کنند یا این نگرش را تعدیل
کرده اند .

هدف از انجام تحقیق

شناخت پیدا کردن نسبت به نگرش مردان در مورد خشونت نسبت به زنان

فایده عملی تحقیق

آگاهی از نگرش مردان در مورد خشونت علیه زنان به ما تصویری از نگرش فرهنگی حاکم بر جامعه می دهد که در واقع نگرش حاصل اعتقادات و ارزشها ، آداب و رسوم و عرفهایی هستند از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند . بنابراین با شناخت نگرش مردان در جهت ارائه الگوهای جدید فرهنگی به ایجاد نگرشهای مثبت نسبت به زنان و از بین بردن پدیده خشونت می توان کمک کرد .

تاریخچه خشونت علیه زنان در جهان

این واقعیت تلخ ریشه در اعماق تاریخ بشریت دارد . تاریخ زندگی انسان گویای آن است که در طی قرون و اعصار متمادی ، زنان همواره قربانیان اندیشه « پست نگری » در همه ادوار و در نزد ملل و جوامع مختلف بوده اند و همیشه تلاش بر این بوده است که با انکار نقش محوری زنان در جامعه و ارزیابی نادرست از تواناییها و قابلیتهای او ، با تقسیم کار ناعادلانه و ساختاری ، زنان را به سوی مشاغل پست یا درجه دوم سوق دهند . بدون تردید ریشه تمام این تبعیضها و سنتها، عقاید قالبی و پیشداوریهای نادرست را باید در تکوین جوامع اولیه جستجو کرد که متکی بر قاهریت توان جسمی و نوعاً عاری از تفکر و ظرافت و احساس بوده است . بدیهی است که در این روند ، زنان با ویژگیهای خاص جسمی ، رفتاری و عاطفی از جایگاه چندان مستحکمی برخوردارنبوده‌اند . [1]

تاریخچه خشونت در ایران

پیش از ورود اقوام آریایی به ایران ، اقوام بومی مذهب مادر  خدائی داشتند و در نواحی مختلف پرستش الهه مادر رایج بود . اقوام آریایی پس از مهاجرت خود به سوی غرب روش پدر شاهی و به همراه آن مذهب پدر خدایی را در سرزمینهای مفتوحه رواج دادند . اساس خانواده از این دوران به بعد حفظ عائله و حکومت پدر بر خانواده  و اطاعت زن و فرزند از شوهر و پدر بود . به  اعتراف تاریخ موقعیت زن از حیث اطاعت محض نسبت به شوهر و استقلال داخلی در خانه در دوره مادها ، پارسها و ساسانیان تفاوت چندانی نداشته است . طی این دوران زنان تحت تحکّم و زیر دست بوده اند و سران خانواده های پدرسالار در ایران در مورد اعضای خانواده های خود در واقع چون برده داران عمل می کرده اند ، خانواده بر اقتدار پدر یا پدر بزرگ خانواده تشکیل می شد و زن اختیاراتی نسبت به شوهر نداشت . اولاد نیز تابع محض پدر بودند تنها مرد مجاز بود که هر گونه بخواهد دستور بدهد . زن به مثابه سایر اعضای خانواده یعنی کودکان  بردگان به اطاعت بدون چون و چرا محکوم بود . مرد حق داشت که زن خود را به مرد دیگری به طور موقت به همسری دهد در اینجا اعتراض زن نسبت به او بی اثر بود . [2]

در ایران به دلیل این که مسئله خشونت شوهران علیه زنان در خانواده غالباً امری پنهانی می باشد پژوهش و تحقیق در این زمینه تا حدودی مشکل است . چرا که خانواده مکانی خصوصی می باشد و به راحتی نمی توان مرز آن را شکست و از وقایع درون آن پرده برداشت. با وجود مشکلات موجود در این زمینه تعدادی از پژوهشگران و محققان برای بررسی این مسئله به تحقیق و تفحص پرداخته اند . تعدادی از آنان از لحاظ نظری به این موضوع پرداخته اند و تعدادی نیز به مطالعات عملی در این زمینه پرداخته اند که البته تعداد تحقیقات عملی با توجه به محدودیتهایی که در این زمینه وجود دارد نسبتاً زیاد نیست و در سالهای اخیر پایان نامه های تحقیقی دانشجویان تا حدودی این خلاء و کمبود را جبران کرده است . دانشجویان رشته های مختلف اعم از حقوق جامعه شناسی مددکاری ، …  ) به بررسی جنبه های مختلف موضوع پرداخته اند . و عوامل و ریشه های مؤثر بر خشونت را شناسایی کرده اند . نکته مهمی که در این تحقیقات بیشتر به نظر می آید این است که این مسئله تا حدود زیادی فرهنگی است و ناشی از فرهنگ پدرسالاری است . وجود اقتدار و سلطه در فرهنگ ایرانی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر اعمال خشونت مردان نسبت به زنان است .

[1] مولاوردی ، شهیندخت ؛ علل و ریشه های خشونت علیه زنان پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق دانشگاه علامه طباطبایی .

[2] کدیور ، جمیله ، زن ، چاپ موسسه اطلاعات ، چاپ دوم 1378 ص 127 ، 125 .

• مقدمه – ۴
• بیان مسئله – ۶
• اهمیت موضوع – ۷
• هدف از انجام تحقیق – ۸
• فایده عملی تحقیق – ۸
• ادبیات موضوع – ۹
• تاریخچه خشونت علیه زنان در جهان – ۱۰
• خشونت علیه زنان به یونان – ۱۱
• خشونت علیه زنان در اسپانیا – ۱۲
• جایگاه زن در میان اعراب ( خشونت علیه زنان ) – ۱۳
• خشونت علیه زنان در فرانسه – ۱۶
• خشونت علیه زنان در انگلستان – ۱۷
• خشونت علیه زنان در آمریکا – ۱۸
• تاریخچه خشونت در ایران – ۱۹
• جامعه کنونی ایران – ۲۵
• ۱ ـ حوزه خصوصی – ۲۵
• ۲ ـ حوزه عمومی – ۲۷
• پژوهشهای خارجی انجام شده در زمینه خشونت – ۲۸
• مطالعات و تحقیقات داخلی – ۳۴
• مطالعات و تحقیات نظری – ۳۴
• تحقیقات عملی داخلی – ۳۷
• نگرش نسبت به زنان – ۳۹
• نگرش نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده – ۳۹
• تحقیقات دانشگاهی – ۴۲
• بررسی وضعیت خشونت نسبت به زنان در خانواده های تهرانی – ۴۳
• نتیجه گیری از تحقیقات داخلی – ۴۷
• نظریه های مربوط به تحقیق – ۴۹
• ۱-نظریه فرهنگی ( هماهنگی فرهنگی ) – ۴۹
• ۲ ـ نظریه خرده فرهنگ خشونت – ۵۱
• ۳ ـ نظریه نظارت اجتماعی – ۵۳
• ۴-نظریه کارکرد گرایی – ۵۶
• ۵ ـ نظریه یادگیری اجتماعی – ۵۸
• ۶ ـ نظریه ساختار قدرت – ۶۱
• نظریه های فمینیستی – ۶۲
• نظریه ستمگری جنسی – ۶۴
  نظریه نابرابری جنسی – ۶۴
• نظریه فمینیستم رادیکال – ۶۵
• چار چوب نظری – ۶۸
  روش تحقیق – ۷۲
• جامعه آماری – ۷۲
• فرد مورد مشاهده – ۷۲
• نحوه نمونه گیری – ۷۲
• ابزار جمع آوری اطلاعات – ۷۲
• پایایی و اعتبار پرسشنامه – ۷۳
• تکنیک تحلیل داده ها – ۷۳
• سؤالات تحقیق – ۷۴
• تعاریف نظری – ۷۵
• گویه ها – ۷۷
• تعاریف نظری و عملی مفاهیم – ۸۱
• تعاریف نظری و عملی متغیرها (مشخصات فردی ) – ۸۴
• تعریف نظری تحصیلات – ۸۵