رويكرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت و مبانی آن

قیمت تمام شده یکی از ابعاد مهم در رقابت است. ایجاد تعادل این مؤلفه با سایر ابعاد رقابت یعنی کیفیت و زمان مستلزم اعمال مدیریت بر آن است. برای اینکه بتواند از قیمت تمام شده در رویکردها و تکنیکهای مختلف مدیریت استفاده نمود، لازم است ابتدا قیمت تمام شده را به شکل صحیح و مناسب محاسبه نمود. محاسبه قیمت تمام شده مستلزم تخصیص هزینه های انجام شده به انواع محصولات تولیدی شرکت است که به این فرآیند اصطلاحاً هزینه هابی گفته می شود. در این بخش ابتدا رویکردهای مختلف برای هزینه یابی ( محاسبه قیمت تمام شده) مورد بحث و بررسی و مقایسه قرار می گیرند. و در ادامه هزینه یابی بر مبنای فعالیت و مبانی آن تشریح می گردد.

اشکال جدیدی از اطلاعات بهای تمام شده تحت عنوان هزینه یابی برای تحقق اهداف مدیریت هزینه بکار برده می شوند که شناخت روشها و رویکردهای هزینه یابی در محاسبه، درک و تحلیل بهای تمام شده ضروری و سودمند است.

انواع رویکردهای هزینه یابی

1. هزینه یابی چرخه عمر
2. هزینه یابی زنجیره ارزش
3. هزینه یابی ویژگی/کارکرد
4. هزینه یابی محرک طراحی
5. هزینه یابی عملیات
6. هزینه یابی استاندارد
7. هزینه یابی کیفیت
8. هزینه های سفارش کار
9. هزینه یابی مرحله ای
10. هزینه یابی کایزن

حسابداری مدیریت و اهداف آن

یکی از پیامدهای تکامل حسابداری، توسعه وظایف و نقش حسابداری در اداره امور واحدهای اقتصادی است به نحوی که حسابداری را از نقش سنتی خود که ثبت و گزارش رویدادها و فعالیت های مالی بوده به مبنای اساسی در تصمیم گیری ارتقاء داده است.

حسابداری مدیریت به این جنبه از حسابداری می پردازد. یعنی اطلاعاتی را که توش حسابدرای مالی و حسابداری بهای تمام شده تهیه می شود با کاربرد روش ها و تکنیک های ویژه برای تصمیم گیری های مدیریت آماده و در عین حال با ارائه و توضیح مدل های مقداری، امکان اتخاذ تصمیمات درست را بر اساس اطلاعات داده شده معرفی و تشریح می‌کند. در حسابداری مدیریت برحسب نیاز از مدل های اقتصاد خرد، پژوهش عملیات،‌ آمار و ریاضیات استفاده می شود.

اهداف و وظایف اصلی حسابداری مدیریت

با توجه به تعریف فوق از حسابداری مدیریت، اهداف متنوعی را بنگاه های اقتصادی دنبال می کنند که حسابداران مدیریت در تحقق آن نقش مؤثری دارند. از جمله مهمترین اهداف بنگاه های اقتصادی می توان به موارد زیر اشاره نمود که بسیاری از موارد مرتبط با هم هستند:

1. حداکثر نمودن ارزش شرکت و ثروت سهامداران
2. افزایش سودآوری بنگاه اقتصادی
3. افزایش رشد بنگاه اقتصادی
4. کاهش بهای تمام شده و مدیریت هزینه ها
5. افزایش تنوع بازار
6. افزایش کیفیت محصول
7. توجه به مسئولیت های اجتماعی بنگاه های اقتصادی
8. تأمین منافع همه ذینفعان

مفهوم هزینه

در حسابداری مالی، اصطلاح هزینه[1] به عنوان یک شاخص اندازه گیری برای مقدار منابع بکار رفته در راستای اهداف مورد نظر ، تعریف میشود. در حسابداری مدیریت اصطلاح هزینه برای مقاصد متنوع و با روشهای متفاوتی به کار برده میشود. از این رو انواع مختلفی از هزینه ها وجود دارند که برای اهداف متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از انواع هزینه برای ارزیابی موجودی ها و تعیین درآمد، مورد نیازند. برخی دیگر در راستای برنامه ریزی، بودجه بندی و کنترل هزینه کاربرد دارند و دسته ای دیگر برای تصمیمات کوتاه مدت[2] و یا تصمیمات بلندمدت (بودجه بندی سرمایه ای)[3] سودمند هستند. این امر موجب گردید،‌که معنای تحت اللفظی Cost از هزینه به اقلام بهای تمام شده تغییر و جامعیت یابد.

مدیریت هزینه

قیمت تمام شده یک از ابعاد مهم در رقابت است. ایجاد تعادل این مؤلفه با سایر ابعاد رقابت یعنی کیفیت و زمان مستلزم اعمال مدیریت بر آن است. مدیریت هزینه (قیمت تمام شده) از جمله مهمترین آنها است.

هدف نظام مدیریت هزینه،‌کمک به حداکثر رساندن سود و ارزش شرکت در حال و آینده است. تحقق هدف مذکور، به ایجاد نظام مدیریت هزینه ای مرتبط است که به بقاء در رقابت جهانی و توسعه مستمر منجر گردد. نظام مدیریت هزینه نیاز به تعهد و اعتقاد مدیریت عالی به بهبود مستمر، رضایت مشتری و برنامه ریزی راهبردی در بکارگیری کارکنان در همه سطوح و سازماندهی تغییر ناپذیر دارد که به بهبود و توسعه فعالیتهای ارزش زا، و حذف فعالیتهای فاقد ارزش منتهی می شود. برینکه [1998] ، مدیریت هزینه را «مجموعه ای از تکنیک ها و شیوه ها برای کنترل و توسعه فعالیتها و فرآیندها،‌تولیدات و خدمات آن» می داند.

به عبارتی دیگر ، مدیریت هزینه عبارت است از مجموعه اقداماتی که مدیریت برای تأمین رضایتمندی مشتریان، همراه با کنترل و کاهش مستمر هزینه ها (بهای تمام شده) است از جمله مهمترین ابزارهای مدیریت هزینه عبارتند از :

1. مدیریت بر مبنای فعالیت
2. هزینه یابی بر مبنای فعالیت
3. بودجه بندی بر مبنای فعالیت
4. هزینه یابی هدف
5. هزینه یابی کایزن
6. هزینه یابی کیفیت

بها یابی مبتنی بر فعالیت

بهایابی مبتنی بر فعالیت یک روش بهایابی است که نخست اقلام بهای تمام شده را به فعالیت های مختلف اختصاص داده و سپس آنها را متناسب با استفاده هر محصول از این فعالیت ها به محصول مورد نظر تخصیص می دهد. یک فعالیت می تواند وظیفه مجزایی باشد که در یک سازمان برای ساخت یا ارایه یک محصول یا خدمت انجام شود. بهایابی مبتنی بر فعالیت براین فرض استوار است که محصولات، فعالیت ها را به مصرف می رسانند و فعالیت ها، منابع را مصرف می کنند.

[1] – cost

[2] – Short-term Decisions (Make of Buy)

[3] – Long-term Decisions (capital Budgeting)