اهمیت و جايگاه جنگ الکترونیک

اهمیت اقدامات جنگ الکترونیک

استفاده از تجهیزات الکترونیکی یا بطور مستقل انجام می‌گیرد. مانند رادارها و مخابرات و یا به صورت همراه و جزئی از سلاحهای نظامی دفاعی، مانند موشکها و هواپیما‌ها بکار برده می‌شود که در هر حال کاربرد صحیح آنها بهر صورتی که باشد، باعث ارتقاء سرعت، وقت و قدرت نظامی شده و موجب می‌گردد تا ضریب موفقیت در جنگهای امروزی بالا رود. ماحصل کلام اینکه در پرتو این کاربرد، شرایط میادین نبرد بگونه‌ای رقم زده شده است که امروزه این میدانها علاوه بر ایجاد عمق، پهناور و قضا دارای بعد چهارمی بنام «قلمرو و طیف امواج الکترومغناطیسی، هم شده‌اند. این بعد آنچنان در تمامی زوایا و نقاط صحنه‌های نبرد نفوذ در رسوخ کرده است که شاید بتوان گفت بدون توجه به آن پیشرفت در سایر ابعاد جنگ هم، امکان پذیر نخواهد بود. با آنکه این قلمرو (طیف امواج الکترومغناطیسی) نیز همانند زمان بطور فیزیکی ملموس و مشهود نمی‌باشد، ولی دارای اثرات و نتایجی است که ارزش حضور آن را تأیید می کند، از طرف دیگر مطرح شدن نگرش سیستمی نسبت به جنگها و شازعات بشری در قالب  اصول و تئوری‌های فرماندهی و کنترل ، نیروهای نظامی و درگیر را آن چنان به ارتباطات قوی و پیچیده هدایت و کنترل‌های سریع و نیز تصمیم‌گیریهای قاطع و به موقع نیازمند کرده است که نقش تجهیزات الکترونیکی و مخابراتی در اجرای این اصول و شیوه‌ها را نه تنها انکار ناپذیر بلکه هر اقدامی بدون آنها را امکان ناپذیر می نمایاند. مورد دیگر اینکه ، با توجه به ضرورت شناسائی رقبا و دشمنان در صحنه‌های جهانی و منطقه‌ای برای یک کشور و اطلاع از شرایط که آن کشور را جهت ایفای نقش منطقه‌ای و جهانی و حداقل حفظ موجودیت خود، توانمند می‌سازد.

اهمیت و ارزشی بدست آوردن اطلاعات و آگاهی‌های کیفی، دقیق و سریع بیش از بیش مشخص می‌شود، با توجه به موارد فوق ، جا دارد که این دوران را «عصر اطلاعات» نامگذاری نمایند.

بنابراین کشوری که دارای اطلاعات کافی در امور اشتراکی و تاکتیکی نباشد همانند یک عنصر کور و کر، ضعیف و مشفعل عمل خواهد کرد. لذا استنباط می‌شود که استفاده از تشعشعات الکترومغناطیسی ناشی از وسایل و تجهیزات الکترونیکی دشمنان و رقبا می‌توانند بعنوان یکی از مهمترین و غنی‌ترین منابع کسب اطلاعات مطرح گردد.

جایگاه اقدامات جنگ الکترونیک

• الف- جنبه‌های استراتژیکی

اصولاً استراتژی کلی یک کشور دارای ابعاد مختلف نظامی، سیاسی، اقتصادی و . . .  می‌باشد با توجه به اینکه استراتژی را بصورتهای مختلف بیان کرده‌ان، می‌توان استراتژی نظامی را بدین صورت تعریف کرد که:

«هنر و فن بکارگیری شایع و امکانات نظامی یک کشور منجر شایسته بطوریکه بیشترین نتیجه را در  رسیدن به اهداف نظامی و سیاسی آن کشور فراهم آورد.» البته علیرغم تعاریف مختلف ارائه شده، می‌توان گفت چیزی که همگی بر آن اتفاق نظر و تأکید دارند. اینست که اساساً زمینه بحق استراتژی عمدتاً درباره وسائل این است تا اهداف و دیگر اینکه توجه طراحان استراتژیک تنها به این امر معطوف است که چگونه می توان به نحوی مؤثر از منابع نظامی مشخص، برای تحصیل آن اهداف سیاسی استفاده کر د. پس برای بدست آوردن تفوق بر دشمن لازم است مجموعه کاملی از ابزارها و وسایل در اختیار اهداف استراتژیک قرار گیرند که این ابزارها می‌توانند هم مادی باشند و هم معنوی و روانی، بعنوان مثال از بمباران اتمی گرفته تا انواع تبلیغات و یا، …

بنابراین برای انتخاب بهترین و مناسب‌ترین وسیله، لازم است که نقطه ضعفهای دشمن با توانائیهای حدودی مقایسه شوند. اما اگر آنچه مورد معاوضه است، اهمیت و ارز ش بیشتری داشته باشد. آن وقت است که گاهی چاره‌ای جز توسل به زور و قدرت ارتش وجود ندارد. ولی در اینمورد هم انتخاب ابزار و وسایل استراتژیک از اهمیت والائی برخوردار است و باید از نقاط ضعف دشمن آگاه برد و تا حد امکان از آنها بهره‌برداری کرد.

• ب- جنبه‌های تاکتیکی

اما از جنبه تاکتیکی نیز اقدامات جن الکترونیک بعنوان یک عنصر حیاتی و سرنوشت ساز مطرح می‌باشد بگونه‌ای که از آن بعنوان محضر تقویتی یا چند برابر کننده توان نیروهای خودی و بالعکس عنصر تضعیفی و یا تقسیم کننده توان نیروهای دشمن، نام برده می شود، لذا با چنین دیدگاههای علاوه بر اینکه اقدامات جنگ الکترونیک را بایستی در سر تا سر بدنه نیروهای نظامی بطور عام و بصورت یک فرهنگ نظامی اشاعه داده از جانب دیگر هم بایستی آنرا بصورت یک یگان رزمی ( و یا حداقل پشتیبانی رزمی) در نظر گرفته و همانند یگانهای پیاده، توپخانه زرهی و . . . .  در طرح مانورهای عملیاتی شرکت داده و بعنوان یک عنصر تهاجمی (البته در قلمرو و طیف امواج الکترونیکی مغناطیسی) از آن بهره‌برداری نموده و آنرا تنها بصورت یک عنصر جانبی و فرعی مناسبی بحساب آورد. هر چند متأسفانه چنین بوده است.

برای روشنتر شدن مطالب فوق مثالهایی آورده می‌شود که تا حدودی مبنی بر واقعیات می‌باشد، اگر در جریان عملیات نظامی و در حین نبرد زمانیکه فرماندهان دشمن در حال هدایت یکانهای فرد برای آفند و مایه افند می‌باشند برای مدتی بتوان شبکه‌های ارتباطی آنها با یگانهایشان قطع کرده و یا آنرا مختل نموده یا آنها را فریب داده.

در این صورت یگانهای درگیر شدن در صحنه نبرد، همانند قایقهای سرگردان در دریائی محو از امواج خروشان و مهلک درآمده و به آسانی مورد حمله و انهدام قرار خواهند گرفت.

اقدامات جنگ اکترونیک[1]

به دلیل پیشرفت جهانی تکنولوژی و استفاده وسیع از تسهیلات الکترونیکی، جنگهای امروزی را جنگ اکترونیک می گویند. اصولاً جنگ الکترونیک به دانش محفوظ نگه داشتن امکان استفاده از طیف الکترو مغناطیسی اطلاق می گردد. بر این اساس میتوان جنگ الکترونیک را به چهار دسته کلی تقسیم بندی نمود که عبارتند از:

• حمله الکترونیکی[2] (EA):

حمله الکترونیکی شامل اقداماتی است که به منظور مختل کردن، فریب دادن، بی اثر کردن یا از بین بردن تسلیحات الکترونیکی و مخابراتی دشمن به منظور سببب استفاده دشمن از طیف الکترو مغناطیسی انجام می گیرد. عمده ترین اقدامات در حمله الکترونیکی عبارتند از

1. حملات ضد جنگ الکترونیک [3]
2. سلاح های ضد تشعشعی[4]
3. سلاح های انرژی جهت دار[5]

• محافظت الکترونیکی[6] (EP)

محافظت الکترونیکی شامل اقداماتی است که برای کم اثر کردن حمله الکترونیکی (ناشی از حملات عمدی دشمن یا اثر تجهیزات خودی) در تسلیحات الکترونیکی و مخابراتی بکار گرفته میشود. هدف از محافظت الکترونیکی عبارتند از:

– اقدامات ضدضد الکترونیک[7] ECCM

– امنیت سیگنال[8] SIGSEC  ( (SIGSEC

– مدیریت فرکانس[9]

پشتیبانی جنگ الکترونیک[10]:

شامل اقداماتی است که به منظور جستجو، دریافت، شناسایی و محل یابی تشعشعات عمدی و غیر عمدی دشمن و تعیین سطوح جنگ الکترونیک[11]، مورد استفاده قرار می گیرند.

تجسس[12]:

شامل اقداماتی است که به منظور کمک به امنیت عملیات، جنگ الکترونیک، عملیات روانی، فریب نظامی و یا تخریب فیزیکی بکار می رود. تجسس شاخه های مختلفی دارد ازجمله جاسوسی تصویر، جاسوسی سیگنال[13]، جاسوسی انسانی، جاسوسی فنی، تجسس آثار ( اکوستیکی، اپتیکی،مادون قرمز، لیزری و هسته ای) ، تجسس تشعشعات غیر عمدی و ……

اما در هر صورت می توان از نظر کلی تجسس را  به دو دسته بزرگ تقسیم بندی نمود که عبارتند از:

1. جاسوسی الکترونیکی [14]
2. جاسوسی مخابراتی[15]

سیستم های رهگیری الکترونیکی

سیستم های رهگیری دفاع الکترونیکی برای کشف به موقع حضور یک یا چند سیستم  سلاح ( که در بخش 3جلد 1 تشریح شدند) در سناریوی عملیاتی استفاده می شوند. در این بخش مقوله های زیر مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت:

• گیرنده های هشدار دهنده راداری (RWR): برای کشف رادار تهدید کننده قبل از این که قادر به صدور دستور آتش به سلاحهای مربوطه اش باشد استفاده می شوند.
• سیستم های اقدامات پشتیبانی الکترونکی (ESM): جهت کشف حضور سکوی دشمن، در سناریوی الکترو مغناطیسی رهگیری شده استفاده می شود(قبل از این که سکوی دشمن برای کشف سکوی محافظت نشده، زمان داشته باشد)
• سیستم های اطلاعات الکترونیکی (ELINT): به منظور جمع آوری اطلاعات استراتژیک از عمق خاک دشمن استفاده می شوند.
• گیرنده های هشدار دهنده مادون قرمز (IRWR): جهت کشف حضور سکوهای دشمن، توسط تشعشعات مادون قرمز خود به کار می روند.
• گیرنده های هشدار دهنده لیزری: به منظور کشف تاباننده لیزری یا مسافت یاب لیزری استفاده می شوند.

سیستم های رهگیری ارتباطی: برای رهگیری و تعیین محل انتشارات دشمن جهت مقاصد تاکتیکی استفاده می شوند و تجهیزات اطلاعات ارتباطی (COMINT) که به منظور کشف اطلاعات استراتژیک سیستم های ارتباطی دشمن به کار می روند.

[1] – Ejectronic warFar (EW)

[2] – Electronic Attack (EA)

[3] -Electronic counter Measure (ECM)

[4] – Anti Radaition weapon (ARW)

[5] – Directed Energy Weapon (DEW)

[6] – Electronic protection (EP)

[7] – Electronic protection(EP)

[8] – SIGnal SECUrety (SIGSEC)

[9] – Freauency Management

[10] – Electronic Warfer support

[11] -Electronic Order of Battle (EOB)

[12] – Intelligenc

[13] -SIGnal INTelligence(SIGINT)

[14] – Electronic INTlligence(ELTNT)

[15] – COMmunication INTelligence(COMTNT)

فصل اول

• مقدمه – ۴
• اهمیت اقدامات جنگ الکترونیک – ۴
• جایگاه اقدامات جنگ الکترونیک – ۸
• الف- جنبه‌های استراتژیکی – ۸
• ب- جنبه‌های تاکتیکی – ۱۳
• اقدامات جنگ اکترونیک – ۱۶
• حمله الکترونیکی (EA) – ۱۶
• محافظت الکترونیکی (EP) – ۱۷
• پشتیبانی جنگ الکترونیک – ۱۷

سیستم های رهگیری الکترونیکی – ۲۵

• ۱- مقدمه – ۲۵
• گیرنده های هشدار دهنده راداری – ۲۸
• ۱-۱-۱- حساسیت RWR – ۳۰
• ۲-۱ اقدامات پشتیبانی الکترونیکی – ۳۱
• ۱-۲-۱ آنتن های همه جهته – ۳۶
• ۲-۱-۲-۱- آنتن های مختص جهت یابی – ۳۷
• ۱-۲-۲-۱- گیرنده فرکانس – ۳۸
• ۲-۲-۲-۱ گیرنده فرکانس بسیار پهن – ۳۸
• ۴-۲-۲-۱ گیرنده های سوپرهتروداین این باند پهن – ۴۳
• ۱-۴-۲-۲-۱ گیرنده کانالیزه – ۴۴
• ۲-۴-۲-۲-۱ گیرنده BRAGG CELL صوتی – نوری – ۴۵
• ۳-۴-۲-۲-۱ گیرنده میکرواسکن ( متراکم) – ۴۹
• ۱-۳-۲-۱ جهت یاب های از نوع مقایسه دامنه – ۵۲
• ۲-۳-۲-۱جهت یاب های از نوع سنجش فاز – ۵۴
• ۵-۴-۴ اندازه گیری پهنای پالس – ۵۵
• ۱-۴-۲-۱ کشف اتوماتیک – ۵۶
• ۲-۴-۲-۱- کشف کننده های خودکار حلقه باز – ۵۷
• ۳-۴-۲-۱- کشف کننده های خودکار حلقه بسته – ۶۰
• ۵-۲-۱- شناسایی و پردازش اطلاعات- ۶۱
• ۶-۲-۱- نمایش – ۶۲
• ۶-۲-۱- موارد مشکل در ESM – ۶۴
• ۷-۲-۱- ویژگیهای نمونه یک سیستم ESM دریایی- ۶۵
• ۸-۲-۱- عامل (ضریب – فاکتور) پیشرفته برد در محیط عملیاتی- ۶۶

فصل دوم

• ۱-۲- سیستم های اطلاعات الکترونیکی ELINT – ۶۹
• ۱-۱-۲- حساسه های ELINT – ۷۰
• ۲-۱-۲- مرکز پردازش کننده ELINT – ۷۱
• ۳-۱- سیستم های رهگیر مادون قرمزی- ۷۲
• ۱-۳-۱- هشدار دهنده پرتاب موشک / هشدار دهنده نزدیک شدن موشک – ۷۴
• ۲-۳-۱- سیستم های مادون قرمزی رو به جلو – ۷۵
• ESM ارتباطی و اطلاعات ارتباطی – ۷۷
• ۱-۳- ESM ارتباطی – ۷۷
• ۳-۲- COMINT – ۸۴