اثرات جهانی شدن بازارهای مالی

در مسیر زندگی انسان بعضی اوقات شرایطی پیش می آید مجبور می شود بین « آنچه که بود و آنچه که از این به بعد خواهد بود» یکی را انتخاب کند و گاهی این شرایط پدید آمده طوری است که انسان ناگزیر است که حتماً دست به انتخاب بزند که میزان صحت این انتخابها و انطباق آن با حقیقت می تواند عامل تعیین کننده ای برای رسیدن به کمال و سعادت انسانی باشد. از طرفی درستی هر انتخابی نیز تابعی از میزان شناختی است که انسان از اطراف خودش و شرایط قدیم و جدید دارد. مسئله جهانی شدن نیز اصطلاحی است که خبر از پایدار شدن شرایط جدیدی در عرضه روابط بین المللی می دهد که کشورها و بازیگران این عرصه ناگزیر به اتخاذ سیاستی خواهند بود که در بردارنده منافع آنها باشد از طرفی از ضرورتهای توسعه هر کشوری شناخت دگرگونیهای جهانی و شکل دادن این دگرگونیها بر اساس خواست و منافع ملی است. نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که جهانی شدن واقعیت دارد و یافته ذهن بعضی نویسندگان و نظریه پردازان نیست.

جهانی شدن فرایندی است که قابلیت تبدیل به فرصتی برای منافع ملی ما و تهدیدی بر ضد منافع را خواهد داشت و اینکه کدام روی سکه روی دهد بستگی مستقیم به نحوه مواجهه ما با آن دارد.

مقاله حاضر سعی در ایجاد زمینه مناسب برای شناساندن جهانی شدن مالی (Financil Globalization) و نقش حسابداری بین المللی در این میان دارد.

تعریف کلی جهانی شدن

برخی از صاحبنظران در تعریف پدیده جهانی شدن به جنبه اقتصادی آن تاکید ورزیده و اقتصاد واحد جهانی و پیامدهای آن را به عنوان جهانی شدن آورده اند و برخی دیگر از اندیشمندان نیز سعی کرده اند جهانی شدن را به عنوان یک مفهوم سیاسی تعریف کنند، (فوکویاما) که در کتاب ( پایان تاریخ) به جهانی شدن الگوی حکومتی دموکراسی لیبرال اشاره کرده و آن را شکل نهایی حکومت بشری قلمداد می کند و صاحبنظران دیگر نیز به تبیین این مفهوم در چارچوب تحولات اقتصادی ، سیاسی و زیست محیطی پرداخته اند.

با مطالعه در این زمینه در می یابیم که جهانی شدن در ابعاد مختلف و گوناگون نظیر اقتصاد، سیاست، فرهنگ…. تعریف خاص خود را دارد و یا به عبارت دیگر چون جهانی شدن به تکامل نرسیده است و تا زمانی  که رشد و حرکت مداوم آن متوقف نشود نمی توان تعریف کامل و کلی ارائه داد.

جهانی شدن بازارهای مالی هر روز توسعه بیشتری می یابد. توسعه بازارهای مالی بین المللی و افزایش حجم معاملات در بازارهای خارجی و بازارهای سرمایه یک واقعیت غیر قابل انکار است. پیشرفت در فن آوریهای ارتباطی  اطلاعاتی، آزاد سازی دربازارهای سرمایه و ارائه ابزارهای جدید مالی باعث تحرک بیشتر گردش بین المللی سرمایه و راهنمایی برای افزایش توسعه و کارایی در بازارهای مالی بین المللی است.

شواهد تجربی نشان می دهد که مرزهای بومی موانعی در راه جریانهای بین المللی سرمایه محسوب می شوند. پرتقوی سرمایه گذاران در کشورهای صنعتی به سمت دارایی های بومی (Home bios puzle) بوده و پس اندازهای ملی عمدتاً توسط صنایع ملی جذب می شود (Feldstein Horioka paradox) از سوی دیگر میزان جریانهای خالص سرمایه روند افزایشی نداشته است. توسعه جهانی شدن مالی را می توان از جنبه های مختلف نظیر معاملات خارج تراز نامه ای  (OFF- balance) و ابزارهای مشتقه (Derivatives) که امکان تسهیم ریسک را بین داراییهای اساسی فراهم آورده است، بررسی کرد.

افزایش در معاملات مالی بین المللی دارای دو بعد اساسی است:

• الف) افزایش  تحرک و پویایی پس اندازها که باعث بهبود کارایی در تخصیص منابع می شود.
• ب) اثرات معاملات بین المللی کارایی ریسک انتقال را بهبود می بخشد. به عبارت دیگر، به واسطه توسعه معاملات ، قیمت دارایی های مالی در بین کشورها، به صورت هموارتری نسبت به گذشته عمل می کند و این شواهد دلیل بر جهانی شدن بازارهای مالی است.

چگونگی و جهت حرکت و توسعه جهانی شدن بازارهای مالی در آینده، کاربردهای مهمی برای جهت دهی به سیاستهای پولی توسط بانکهای مرکزی دارد. به عنوان مثال، چنانچه بازارهای مالی یکپارچه تر و جریانهای بین المللی سرمایه فعالتر شود، سیاست پولی مستقل برای تحقق اهداف بومی، آزاد سازی تحرک سرمایه و نرخهای ثابت تسعیر ارز را نمی توان به طور همزمان با هم داشت. علاوه بر این اتخاذ سیاست محافظه کارانه نیز ممکن است با مسائل جدیدی در زمینه ثبات سیستم مالی به واسطه افزایش روابط بین المللی بر روی قیمت دارایی ها روبه رو شود.

ابعاد حسابداری راهبرد جهانی شدن

یک سیستم کنترل مدیریتی باید منعکس کننده شرایط مختلف محیطی در هر یک کشورها و به طور همزمان برآورده نیاز کشورها و بنگاه ها و همچنین منطبق با راهبرد جهانی شدن و ساختار سازمانی باشد.

وجود شرایط بالقوه زیاد لزوم درک از حسابداری بین المللی را مطرح می کند. هر چه وابستگی متقابل اقتصادها  افزایش می یابد، نیاز بیشتری برای ارائه خدمات بین المللی حسابداری به بنگاههای بین المللی توسط حسابداران احساس می شود. همچنین همه استفاده کنندگان از صورتهای مالی، نیاز به کسب اطلاعات از حسابداری بین المللی برای درک گزارشهای بنگاهها دارند. در مجموع هر شخصی اعم از تهیه کننده، حسابرسی کننده و استفاده کننده صورتهای مالی بنگاههای دارای عملیات بین المللی نیاز دارند که حسابدار بین المللی را بیشتر بشناسند و این اهمیت حسابداری بین المللی را به وضوح نمایان می سازد.

عوامل محیطی مؤثر بر حسابداری بین المللی

رویه های حسابداری و افشای اطلاعات همانند خود بنگاه تحت تأثیر عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. این عوامل شامل ماهیت مالکیت بنگاه، نوع فعالیتهای تجاری بنگاه، منابع تامین مالی و سطح توسعه بازارهای سرمایه، ماهیت سیستم مالیاتی، وجود و اهمیت حرفه حسابداری، سطح تحقیقات و آموزش حسابداری، ماهیت سیستم سیاسی،  ویژگیهای اجتماعی، سطح رشد اقتصادی و توسعه، نرخ تورم، ماهیت و چگونگی سیستم های حسابداری در هر کشور متناسب با اثر نسبی هر یک از عوامل محیطی و سایر سیستم ها تغییر می کند.

با توجه به نوع مالکیت بنگاه، نیاز به پاسخگویی عمومی و افشای اطلاعات فرق می کند. در یک بنگاه دارای مالکیت عمومی نسبت به بنگاه دارای مالکیت خانوادگی فشار برای پاسخگویی بیشتر است. در حالت مالکیت دولتی، فشار متمرکزی بر روی سیستم های حسابداری به سمت برآوردن اهداف کلان اقتصادی وجود دارد. نوع فعالیتهای بنگاه نظیر تولیدی یا کشاورزی بودن، متنوع بودن، بین المللی بودن، کوچک یا بزرگ بودن بنگاه بر ماهیت سیستم حسابداری تاثیر می گذارد.

در کشورهایی که سیستم حسابداری تحت تاثیر و نفوذ اهداف دولتی است، سیستم مالیاتی یکی از عوامل مهم است. در کشورهایی نظیر فرانسه و آلمان گزارشهای حسابداری عمومی به عنوان مبنایی برای محاسبه مالیات مورد استفاده قرار می گیرد. در دیگر کشورها نظیر انگلیس و آمریکا گزارشهای ارائه شده توسط شرکتها برای مقاصد مالیاتی تعدیل می شود.

در کشورهایی که حرفه حسابداری توسعه یافته و حسابداران نقش حرفه ای اعمال می کنند، سیستم های حسابداری متمرکز  متحد الشکل هستند. باید توجه داشت که توسعه حرفه حسابداری بستگی مستقیم به وجود تحقیقات و آموزش حسابداری دارد.

سیستم سیاسی تاثیر مهمی بر حسابداری داشته و سیستم های حسابداری منعکس کننده اهداف و فلسفه های سیاسی هستند. ماهیت و دامنه رشد و توسعه اقتصادی نیز بر چگونگی سیستم های حسابداری موثر است. به عنوان مثال تغییر از اقتصاد کشاورزی به سمت اقتصاد تولیدی مسائل جدید حسابداری را به وجود آورده اند.

سیستم حقوقی عامل مهمی در تعیین ابعاد مشارکت بنگاه در تدوین مقررات حسابداری دارد.

به رغم تفاوتهایی که در شرایط محیطی کشورها وجود دارد و بر سیستم های حسابداری تاثیر می گذارد، شباهتهایی نیز وجود دارد. تلاشهای زیادی برای طبقه بندی کشورها و شناسایی الگوها و تعیین گروهها انجام شده است. به هر حال. چنین تلاشهایی روش مفیدی برای درک بهتر از عوامل موثر بر توسعه سیستم های حسابداری و در نتیجه پیش بینی تغییرات و تاثیرات آن است. به دلیل فعالیتهای سازمانهای مالی و بین المللی و تغییر ماهیت تجارت و عملیاتهای بین المللی، حسابداری پی در پی در حال تغییر است و مدلیهای جدیدی برای حسابداری و گزارشگری ارائه شده است.

• مقدمه – ۱
• تعریف کلی جهانی شدن – ۲
• مفهوم جهانی شدن مالی – ۳
• روند جهانی شدن – ۵
• اهمیت خالص جریان های سرمایه – ۷
• استراتژی های تجارت – ۱۲
• موانع تجارت – ۱۳
• ابعاد حسابداری راهبرد جهانی شدن – ۱۴
• عوامل محیطی مؤثر بر حسابداری بین المللی – ۱۵
• بازارهای سرمایه و اثرات آن بر توسعه سیستم حسابداری و افشای اطلاعات – ۱۶
• نتیجه گیری – ۱۹