اصول طراحی هتل ها و مدلسازی مفاهیم پایه و طرح ریزی هتل در مشهد

1-1  بیتوته‌ی کوتاه جهان و مهمانسرا

هتل خانه ای برای چند روز است. منزلی که زمانی کوتاه در آن بیتوته می کنیم. آیا هتل آرامش و امنیت خانه را برای ما فراهم می کند؟ آیا حس آشنای خانه را دارد و تمامی حس تعلقی را که در طول سالیان دراز به خانه پیدا کرده ایم، یکجا و بی واسطه به ما عرضه می کند؟

وظیفه‌ی هتل چیز دیگری است و کسی در هتل، خانه را باز نمی یابد. مسلماً هیچ مسافری در طی سفر خویش اقامت در یک منزل را به هتلی در همان شهر ترجیح نمی دهد. خانه مکانی ساکن، اما هتل فضائی سیال و شناور است که حسی از تعلیق را به جای تعلق و احساس گمنامی را به جای آشنائی می نشاند. خانه حکایت ابدیت و هتل آنی و زودگذر است. در نهایت خانه معنای ثبات و هتل اهمیت سفر را باز می نمایاند.

هتل پیش از اینکه هتل باشد یک عنصر شهری است و هیچ شهری بدون داشتن دست کم یک هتل یا حتی یک مسافرخانه‌ی بسیار کوچک هم که شده کامل نیست. از این زاویه هتل یک نماد شهری بوده و یا می تواند باشد و بایستی به عنوان سمبلی از هویت شهر عمل کند.

از آنجایی که هتل تنها بنایی از شهر است که مسافرین غریبه حق استفاده و بهره برداری از آن را به طور رسمی دارند، قادر است هویت جمعی شهر را در یک جا گرد آورده و آن را عرضه کند. از طرفی هتل با واژه سفر همراه است. مسافری که به شهر می آید یا از آن گذر می کند نیاز به محلی برای اقامت خویش دارد. هتل باید قابلیت این را داشته باشد که مسافر را در خود بپذیرد. اتاقهای خالی هتل در انتظار میهمان هایی هستند که چون سایه می آیند و می روند. هتل نه مقصد است و نه مبدا، نه آغاز و نه پایان که یک وقفه زمانی و مکانی در طول مسیر سفر است. ورود، خروج و تمام مشخصات فردی مسافر ثبت می شود اما وی همچنان ناشناس باقی می ماند. برخلاف انتظار،‌ این گمنامی دلپذیر است. این جا فضای برخورد نیست. خلائی در گذر زمان است که ما را در افکار و اندیشه های خویش رها می سازد. به داستان یا خوابی می ماند که در آن زمان فشرده شده و مسیری دراز را در زمانی کوتاه سپری می کنیم.

مسافرت در دنیای امروز به عنوان یکی از منابع بزرگ تجارت بین المللی محسوب می شود که نقش مهم و ارزنده ای در اقتصاد کشورها دارد. از طرفی مسافرت تنها یک نیروی اقتصادی قدرتمند نیست بلکه عوامل دیگری نیز می توانند در تقویت و تحکیم آن موثر باشند. مسافرت فعالیتی دو طرفه است که ضمن حفاظت از تاریخ و فرهنگ قدرت تخریب طبیعت را هم به همراه دارد.

هتل به عنوان نماد فیزیکی و معمارانه سفر، می تواند با طرح و برنامه ریزی درست، به رشد کیفی این مقوله کمک شایان توجهی کند. با توجه به اهمیتی که امروزه محیط زیست پیدا کرده است رعایت ابعاد زیست محیطی و پایداری در هتل ها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

امروزه طراحی هتل ها غالباً از دست معماران خارج شده است. نه اینکه معماران آن را طراحی نمی کنند بلکه خواسته های کارفرما و ذهنیت کاذبی که از هتل ایجاد شده به شدت تعیین کننده است. این شدت را بخصوص در مناطق توریستی به عینه می توان مشاهده کرد. اصولاً این خاصیت مناطق توریستی است که خوراک بصری کوتاه مدتی را برای جلب توجه مسافران تولید می کنند که حاصل امر کاریکاتورهای مسخ شده از سبک‌های مختلف معماری است که درهم ادغام شده و در پوسته های ظاهری بنا خودنمائی می کنند. در واقع طراحی هتل های امروزه به تزئین پوسته ها تقلیل پیدا کرده است.

از هتل در دسته بندی کاربری های شهری به عنوان یک فضای عمومی یاد کرده اند حال آن که بیشتر یک فضای خصوصی است. گوشه و کنار هتل سرشار از فضاهای مکث و شخصی است. هیچ نگاه آشنا یا بیگانه ای سنگینی نمی کند. می توان ساعت ها در لابی هتل لم داد و در افکار و تخیلات خویش غوطه ور شد. دیگران سایه هایی بیش نیستند که شبح وار بدون اینکه دیده شوند می گذرند. هتل بیشتر یک فضای ذهنی است تا اینکه عینی باشد. خاطرات آن هم خاطراتی ذهنی هستند. ممکن است هیچ اتفاق خاصی نیافتد حتی دریغ از یک سلام آشنا اما اقامت در هتل خاطره انگیز است.

بسیاری از هتل های امروزی این ویژگی ها را با امکانات رفاهی بالا تامین می کنند. گرچه این امکانات لازمه یک هتل خوب است اما آن فضای غنی و سرشار ذهنی تنها از عهده قدرت مکان برمی آید که وظیفه معماران است.

حال این سؤال مطرح می شود که چگونه آن فضای رویایی و اسرارآمیز که قابلیت ارتباط بی واسطه با فضا و زمان را داراست خلق می شود.

1-2  جهانگردی

1-2-1  آغاز سخن

در فرهنگ عامه مردم ایران سفر و مسافرت جایگاه و اهمیت ویژه ای از جهت گسترش اطلاعات آگاهی ها و شناخت دارد. انسان با تجربه در این فرهنگ به انسان جهان دیده ای اطلاق می گردد که به سیر و سفر در اطراف و اکناف جهان پرداخته و از هر قوم و ملتی شناخت و نشانه ای در ذهن خود دارد.

مرز و بوم ایران نیز بستر مناسبی برای بروز و ظهور این نمادهای فرهنگی است. به لحاظ طبیعی ما از آب و هوا و شرایط اقلیمی متنوعی در هر گوشه از مملکت خود برخورداریم که در هر فصل گوشه ای از آن، جذب کننده انسان های خوش ذوق است.

فرهنگ غنی و قدمت و تنوع فرهنگی ایران نیز شایستگی سیر و سفر در آن را دوچندان می کند. اقوام و ملیتهای فراوان با تنوع زبانی و فرهنگی، هر یک جاذبه هایی را برای شناخت و تعمق در آنها فراهم نموده که می تواند بستر مناسبی برای سیر و سفر ملل دیگر باشد.

آثار باستانی به جای مانده از همین اقوام و ملیتها، جاذبه هایی برای این تبادل فرهنگی و ارتباطات فراملیتی است. غنای فرهنگی و تاریخی، از آغاز تاکنون و بویژه در عصر حاکمیت اسلامی، قابلیتها و جاذبه های فراوانی را که زمینه ساز صنعت توریسم می‌باشد، به طور شگفت انگیزی با خود همراه دارد. اما این قابلیتها و جاذبه ها کمتر شناسایی و شناسانده شده است.

جهانگردی در دهه های اخیر توسعه فزاینده ای یافته است. برای بهبود ارائه خدمات در این بخش فنون و دانشهای گوناگون جمع شده اند تا جایی که جهانگردی لقب صنعت را به خود اختصاص داده است.

1-2-2  صنعت جهانگردی

شاید همه ما از واژه جهانگردی تصویر کم و بیش یکسانی در ذهن داشته باشیم. تصویری از مارکوپولو، ابن بطوطه، ناصرخسرو، … که جهان را گشتند و از خود سفرنامه و سیاحتنامه هایی بر جای گذاشتند. مقصود این سیاحان نام آور عمدتاً کشف نقاط نادیده جهان و سفر به ناشناخته ها بود. اما امروز جهانگردی به مفهوم دیگر مطرح است و جهانگردان مقاصد و اهداف دیگری دارند. آنان دیگر به سفرهای طولانی نمی روند، سفرنامه نمی نویسند و قصد کشف جایی را ندارند. جهانگردان امروز برای تفریح، تفرج، سیاحت، زیارت، گذراندن اوقات فراغت، استراحت، آشنایی با سایر فرهنگها و بازدید ابنیه تاریخی و باستانی به سفر می روند. گاهی نیز نقاطی را برای سفر می‌گزینند که آنها را بارها دیده اند. هدف صرفاً جستجو و اکتشاف نیست و جهانگردان یک گروه خاص و استثنائی نمی باشند. امروزه جهانگردی عمومیت یافته و مقوله تازه ای مطرح گردیده است.

در فرهنگ لغات، جهانگردی را در اقطار عالم سفر کردن و شناخت و مسافرت برای تفریح و سرگرمی و سفری که در آن مسافر به مقصد می رفته و به محل سکونت خود باز می گردد تعریف کرده اند.

در تعریف جامع جهانگردی باید کلیه عواملی را که در این موضوع به نحوی تاثیر می گذارند مورد نظر قرار داد. این عوامل عبارتند از:

• الف) جهانگرد
• ب) عرضه کنندگان خدمات و کالاهای مورد نیاز جهانگرد
• ج) جامعه میزبان: فرهنگ ها و جاذبه های جهانگردی

بدین ترتیب جهانگردی مجموعه و منظومه ای است متشکل از جهانگرد و عرضه کنندگان خدمات و کالا و جامعه میزبان که با یکدیگر در تعامل و ارتباط بوده و هدف جلب و جذب جهانگرد را دنبال می کنند. جهانگردی صنعتی چند بعدی است که دربرگیرنده هتلها و مهمانسراها، رستورانها، مراکز تفریحی جاذبه های جهانگردی، سیستمهای حمل و نقل، واحدهای خدمات جهانگردی و واحدهای دیگری است که مجموعاً جهانگردی را در یک کشور شکل می دهند.

در تعریفی دیگر جهانگردی را چنین تعریف کرده اند:

جهانگردی عبارتست از به دیدار اقلیمهای گوناگون رفتن به قصد آگاهی یافتن بر احوال آن اقلیم و مردمانش و فرهنگ و چگونگی زندگی ایشان در زمان و مکان[1] و جهانگرد کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش و یا زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارد سفر می کند، مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد. در اسلام نیز تاکیدات خاصی در مورد مسافرت وجود دارد.[2]

در سنت اسلامی نیز تا حد زیادی بر مسافرت تأکید شده پیامبر (ص) می فرماید: سافروا تصفحوا (وسایل: حدیث 1498) در اجماع و عقل نیز در موارد متعددی به سفر و آداب آن تاکید گردیده است و علاوه بر سفرهای واجب (مانند حج) سفرهای مستحب که همان جهانگردی است توصیه شده است.

1-2-3- صنعت توریسم و اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی

اثرات اجتماعی و فرهنگی صنعت توریسم را می توان در چند جمله خلاصه کرد.

• توسعه روابط فکری، فرهنگی، هنری و اجتماعی بین افراد، کشورهای صادر کننده توریست و افراد پذیرای توریست.
• گسترش مبادلات و همکاریهای بین المللی و تقویت همبستگی میان ملل مختلف جهان به منظور زمینه سازی در توسعه تفاهم و انتقال نکات مثبت و سازنده سایر فرهنگها به مردم.
• افزایش اطلاعات و در نتیجه بالا رفتن سطح فرهنگی.

اثرات اقتصادی توریسم از مورد توجه ترین اثرات صنعت توریسم می باشد.

در پایان قرن جاری صنعت جهانگردی به عنوان درآمدزاترین صنعت جهان مطرح می‌باشد. بسیاری از کشورها و مجامع بین المللی جهانگردی توریسم را به عنوان یکی از منابع مهم تأمین ارز در موازنه پرداختهای کشور محسوب می کنند و بدین لحاظ نقش صنعت جهانگردی در توسعه اقتصادی کشور ما امری محکوم تلقی می گردد. چه این صنعت همدوش با صنعت اکتشاف و استخراج و صادرات نفت گام برمی‌دارد و حتی در پاره ای از ممالک بعضاً به درآمدهای حاصل از فروش نفت طعنه می زند در کشور ما نیز برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ضمن توجه مخصوص به صنعت جهانگردی آنرا به عنوان جایگزین صادرات نفت پنداشته است.

به طور کلی آثار اقتصادی بهبود و گسترش صنعت توریسم را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:

• الف) جلوگیری از خروج ارز از کشور
• ب) کشش ارز از خارج
• ج) افزایش نرخ اشتغال
• د) افزایش صادرات پنهان
• هـ) صنعت توریسم به عنوان درآمد ملی
• و) صنعت توریسم به عنوان درآمد دولت

آمارهای منتشره از سوی سازمان جهانی توریسم W.T.O حاکی از آنست که درآمدهای حاصله از توریسم در جهان ظرف 40 سال گذشته (1990- 1950) بیش از 99 برابر شده است. یعنی این درآمدها که در سال 1950 حدود 100/2 میلیون دلار بوده است در سال 1989 به بیش از 700/208 میلیون دلار رسیده است.[3]

با توجه به مطالب عرضه شده در این بخش و به عنوان چکیده آن این موارد قابل ذکر می‌باشند:

• ایران از سابقه طولانی در زمینه سیر و سفر برخوردار است.
• مفهوم سیر و سفر همراه با جهان، در ایران نیز دگرگون شده است.
• کشور ایران چه از نظر جاذبه های طبیعی و چه از نظر جاذبه های فرهنگی و اجتماعی غنی می باشد.
• در زمینه حمل و نقل مشکل عمده ای بر سر راه گسترش سیر و سفر وجود ندارد. امنیت راهها رو به بهبود است.
• اکثریت قریب به اتفاق مناطق ایران از فقدان و یا کمبود خدمات مناسب و آبرومند بین راهی رنج می برند.
• امکانات اقامتی به طور مناسب توزیع نشده است و به امر اقامت در فضای آزاد یا کمپینگ بهای لازم داده نشده است.
• بهره‌وری مناسبی از مواهب طبیعی ایران صورت نمی گیرد که علت آنرا در عدم وجود امکانات بهره برداری مناسب دانستیم.

بنابراین هدف ما: (تلاش در جهت بهره برداری مناسب از مجموعه محیط اطراف سایت محل طراحی (کوه سنگی مشهد) و تلفیق این بهره برداری با رساندن خدمات مناسب به مراجعه کنندگان این مجموعه اعم از زائر، توریست داخلی و خارجی در شهر مشهد است.

1-3  دسته بندی هتلها

1-3-1  هتلها

یکی از مهمترین عوامل موفقیت اقتصادی هتل گزینش محل و مکان آن است. محل نسبت به جهت بندی اقتصادی بازرگانی ناحیه باید چشمگیر و مشرف به جاده های اصلی یا تقاطع جاده ها یا فرودگاهها و یا مراکز بازرگانی و مسکونی باشد.

1-3-2  محدوده هتل

این نکات باید در نظر گرفته شود: نسبت ارتفاع و عرض و طول ساختمان سهولت دسترسی مهمان، کافی بودن محل پارکینگ در اطراف و یا در ساختمان هتل، منظره کلی جهت بندی ساختمان، رابطه ساختمان هتل با مقایسه با ساختمانهای مجاور و بلندی و پستی سطح زمین.

1-3-3  انواع هتل

جهت بندی تجاری محل در گزینش نوع هتل موثر می باشد. ساخت تازه برای 70 الی 80 تخت اقتصادی نیست مگر اینکه با مدیریت خانوادگی اداره شود.

الف. مرکز شهر: هتلهای لوکس، متعارف و توریستی در مراکز شهرها تأسیس می شود. مشخصات ساختمان هتل شامل نسبت بلندی ارتفاع، سطح زیربنا، برج های مرتفع است. فعالیتها شامل فروشگاه یا دفاتر داخلی بوده و امکان توسعه آینده خواهد بود.

ب. هتلهای ویژه خودرو و موتورداران: این هتلها برای پذیرایی مسافران موتوری است و لذا در کنار شهر و تقاطع جاده های معتبر ساخته می شود. به دلیل ارزانی قیمت زمین محدوده هتل وسیع با پارکینگ بزرگ بوده و نیازی به ساختمان برجهای مرتفع نیست. هتل حاوی خدمات مشابه هتل ولی محقر بوده و حتی سرویس اتاق از مهمان دریافت نمی شود.

پ. هتلهای فرودگاه: این هتل مشابه هتلها است، منتها به مسافرین هوایی سرویس می‌دهد و لذا بخش پذیرش باید تمام شب آماده کار باشد که گاه نیز سالن کنفرانس و اجتماع در اختیار شرکت های بین المللی قرار می دهد.

ت. هتلهای تفریحی- توریستی: این هتلها معمولاً در کنار دریا یا دامنه کوهستان و یا مشرف به آبهای معدنی قرار دارد و برای پذیرایی دوره تعطیلات مهمانان گروهی که قصد اقامت یک یا چند هفته دارند تخصیص یافته است. رستوران هتل باید آماده مهمانان به صورت گروهی باشد و دارای سالن بزرگ استراحت، اتاق بازی، بار و در صورت امکان استخر شنا و تسهیلات ساحل کنار دریا است. همچنین به منظور رفاه بازرگانانی که دوره مرخصی را می گذرانند سالن اجتماعات و کنفرانس در اختیار می گذارد.

ث. مجتمع ساختمانهای مشاع و مشترک: در این گونه مجتمع مالکیت مشاع بوده ضمناً هر واحد مسکونی در مالکیت اختصاصی قرار دارد و مالک حق هر گونه بهره گیری از واحد خود را دارد ولی همه مالکین اختصاصی به طور مشترک عهده دار تأمین هزینه نگهداری مجتمع که معمولاً شامل خدمات مشابه هتل هاست می باشند.

1-4  مفاهیم واژه های تجهیزاتی و تعاریف کیفیت خدماتی در هتلها:

هتلها:

تعریف: هتلها، واحدهایی هستند که به قصد ارائه خدمات و انتفاع برای پذیرایی و اقامت مسافران در نظر گرفته می شوند.

تعریف محل پذیرش: محلی است برای قبول کردن و ارائه خدمت به میهمانان که باید در جای مناسب و با دکوراسیون شیک تزئین و با پرسنل خوش برخورد و خوش لباس پذیرای مهمانان باشد.

تعریف سالن انتظار: فضای بزرگی است که مهمان برای دریافت پاسخ مدت زمانی را منتظر می ماند.

تعریف سالن نشیمن (لابی): فضایی است برای نشستن و پذیرایی. محلی مناسب و راحت با دکوراسیون شیک و مبلمان نوع مرغوب.

تعریف سالن غذاخوری: فضایی است برای خوردن انواع خوراک، اغذیه و اشربه.

تعریف سالن جشنها و میهمانیها: فضای بزرگی است برای برگزاری میهمانیها، شادی و سرور و مناسبتهای مختلف. فضایی مناسب با دکوراسیون زیبا، میز و صندلی و پرده از نوع مرغوب و روشنایی کافی.

تعریف سالن کنفرانس: فضای بزرگی است برای برگزاری اجلاس سخنرانی، همایش ها، وعظ و خطابه.

تعریف پارکینگ: جا یا محل و یا مکانی است جهت توقف اتومبیلها، بدیهی است این محل می تواند در فضای باز یا بسته قرار گیرد. در محیطی روشن، خط کشی شده و مناسب و همچنین ابعاد آن با ضوابط موجود منطبق باشد.

تعریف سرویسهای بهداشتی: محلی است برای ارائه خدمات و به منظور شستشو و استحمام.

تعریف نمازخانه: محلی است برای پرستش، سجود، اطاعت و اظهار بندگی نسبت به خالق مخلوقات. فضایی مناسب، روشن، آرام و تمیز، معطر و بهداشتی.

تعریف آشپزخانه: مطبخ و جایی است برای پختن غذا. فضایی تمیز و بهداشتی با ابعاد مناسب تا زیر سقف کاشیکاری و دارای انواع دستگاه های مرغوب پخت.

تعریف کافی شاپ: محلی است برای صرف انواع اغذیه و اشربه گرم و سرد.

تعریف کافه تریا: فضایی است برای صرف انواع نوشیدنی های سرد و گرم و غذای سبک.

تعریف سالنهای ورزشی: محلی است مجهز به دستگاه های بدنسازی که در آن با حرکات موزون تمرین می نمایند.

تعریف استخر: حوض بزرگی است با آب فراوان، آبی تصفیه شده و بهداشتی.

تعریف سونا: اتاقک چوبی است که گرما را به صورت بخار و خشک ایجاد می نماید. مجهز به اتاقک خشک و بخار، بهداشتی، مجهز به رختکن، دوش آب گرم و سرد، حوضچه بهداشتی و مجهز به وسایل بدنسازی و ورزشی.

تعریف جکوزی: حوضچه کوچکی است که آبگرم با فشار زیاد در آن جریان دارد که مجهز به آبگرم فشار قوی، بهداشتی و تصفیه شده است.

تعریف اتاق: مکانی است مسقف که با چهار دیوار محصور و دارای درب و پنجره و روشنایی باشد. ابعاد و کلیه تأسیسات آن بایستی متناسب و مشخصات آن باید با درجه هتل منطبق باشد.

1-5  بررسی روند هتل سازی در ایران

هتل سازی با تعاریف مدرن در ایران پیشینه‌ای هفتاد ساله دارد. اما اگر بخواهیم هتلها را توسعه معنایی ببخشیم و به عنوان فضاهایی اقامتی در نظر بگیریم، می توانیم کاروانسراهای ایران را هم به عنوان اولین محل های اقامتی ایرانی قلمداد کنیم که معماری و فرم خاص خود را دارا بوده اند. سیر تحول مفهوم کاروانسرا و تبدیل آن به فضاهای اقامتی مدرن، همچون سایر وجوه عینی و ذهنی خودآگاهی ایرانی با گسست همراه بوده است و کاروانسراها، در کنار بادگیرها، خانه ها، بازارها و دیگر فضاهای معماری سنتی در ردیف حلقه های گمشده و ناموجود معماری ایرانی قلمداد می شوند.

پیشینه اماکن اقامتی در ایران با حذف سابقه ای بسیار خوب به کاروان سراها ختم می‌شود. ما کاروان سراهایی داریم که سابقه ای دیرینه دارند. در شهرهای قدیم ایران محلهایی برای اقامت مسافران و کاروان ها وجود داشته که دارای ویژگی و معماری بسیار جذابی بوده است. کتاب دو جلدی کاروانسراهای ایران به آگاهی ما از پیشینه‌ی معماری کاروانسراها کمک می کند. شما هر منبع و یا تحقیقی که در دنیا می بینید حتماً در پیش گفتارش یک پیشینه‌ای در مورد موضوع آن تحقیق وجود دارد. کاروان سراهایی که وجود داشته اند بعداً به محل های اقامتی جدید خوب متصل نشدند.

علت آن هم این است که بینش های در حال تحول بعضی وقتها بینش های گذشته را به صورت منفصل می دید. معماری در دوران تحول اش در آغاز قرن،‌ شاهد تغییر و تحول بناهای مسکونی، عمومی و دولتی بود. مصادف با همین دوران، محلهای اقامتی ما نیز تحول پیدا کرد؛ زیرا در دوره رضاشاه است که اولین محل های اقامتی مدرن شکل می گیرد. قبل از آن هم ما هتل داریم ولی به شکل خیلی گسترده، چون آن هتلها بیشتر محل اقامت سفرا و جهان گردان و کسانی مانند آنها هستند که در ایران اقامت می گزیدند. اما اولین هتل ها در زمان رضاشاه ساخته می شود، مثل هتل رامسر.

هتل رامسر در حقیقت بینشی بسیار جالب در خود دارد که ما معادل این بینش را در تهران داریم، به اسم هتل دربند. این قبیل فضاها محل اقامت کسانی بوده که از خارج می‌آمدند یا مهمانان صاحب منصبی بودند. جالب است بدانید هتل رامسر در سال 1312 محل اقامت پادشاه سوئد بوده است. هتل رامسر و سایت رامسر را می توان یکی از متحول ترین بناهای اقامتی در ایران دانست که متاسفانه روند تخریب آن از زمان شاه شروع شد و بعد متأسفانه آپارتمان هایی در آن سایت ساخته شد که چهره‌ی آن سایت را به هم ریخت.

طراحی این سایت به گونه ای بود که رابطه‌ی جنگل و دریا را حل کرده بود، ولی متاسفانه این سایت تخریب شد. به هر حال آغاز تحول مجموعه های اقامتی را می توان از این زمان در نظر گرفت. در زمان رضاشاه تعداد زیادی هتل ساخته شد، مثل هتل آبعلی و یا گچسر، که تعداد بسیار کمی از آنها باقی مانده. از بین هتلهای باقی مانده می توان به هتل رامسر اشاره کرد که ایتالیایی ها در سال 1352 آن را بازسازی کردند، اما بقیه آنها تخریب شدند، مثل هتل بردون در چالوس.

از کارهای بسیار خوبی که در دوره‌ی قبلی انجام شد، تبدیل کاروانسرای مادرشاهی به هتل عباسی بود. در همین زمان مهمان سراهایی در هتل های جهانگردی در سراسر ایران انجام و اجرا شد؛ مثل مهمانسرای نائین، همچنین در غرب کشور شاهد مهمانسراهای خوبی بودیم که هم با دید مدرن ساخته شده بودند و هم لطمه ای به محیط و فضای شهری نمی زدند. بعد از انقلاب، شرایط تغییر کرد و این بر روی جایی مثل کیش اثر گذاشت.

---

پانویس

[1]  – دیبایی، پرویز شناخت جهانگردی

[2] – در قرآن چهارده آیه وجود دارد که گردش در زمین را برای پندآموزی توصیه می کند. (بدون ذکر سال و صفحه و …)

سیروا فی الارض فانظروا کیف بدا الخلق (20/9)

سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبت الذین من قبل (42/30)

سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبت المجرمین (69/27)

سیروا فی الارض ثم انظروا کیف کان عاقبت المکذبین (11/6)

[3]  – فیض بخش- هوشنگ- صنعت جهانگردی در ایران و جهان

فصل اول: تعریف و مفاهیم پایه و اصول طراحی هتلها و روند توسعه آن

• بیتوته کوتاه جهان و مهمانسرا
• جهانگردی
• 1-2-1 آغاز سخن
• 1-2-2 صنعت جهانگردی
• 1-2-3 صنعت توریسم و اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
• دسته بندی هتلها
• 1-3-1 هتلها
• 1-3-2 محدوده هتل
• 1-3-3 انواع هتل
• الف. هتلهای مرکز شهر
• ب. هتلهای ویژه خودرو و موتورداران
• پ. هتلهای فرودگاه
• ت. هتلهای تفریحی و توریستی
• ث. مجتمع ساختمانهای مشاع و مشترک
• مفاهیم واژه های تجهیزاتی و تعاریف کیفیت خدماتی در هتلها
• بررسی روند هتل سازی در ایران

فصل دوم: کاروانسراها

• 2-1 مقدمه: کاروانسراهای ایرانی
• 2-2 کاروانسراها و فضاهای وابسته به راه
• 2-2-1 ساباط
• 2-2-2 رباط
• 2-2-3 کاربات
• 2-2-4 کاروانسرا
• 2-2-5 خان
• 2-2-6 آب انبار
• 2-2-7 حوض، برکه، پایاب، چاه
• 2-3 مهمانخانه و دسکره
• 2-4 طرح رباط و کاروانسرا
• 2-5 انواع کاروانسراها
• نمونه هایی از کاروانسراهای ایرانی

فصل سوم: بررسی مصادیق و نمونه های موجود (مطالعات تطبیقی)

• 3-1 گرایشهای طراحی در صنعت هتل داری
• 3-1-1 نقش نمادگرایی در هتلهای لوکس
• 3-1-2 همگرایی دقیق بین تجارت و تفریح
• 3-1-3 بهره گیری از فناوری
• 3-2 هتل شرایتون
• 3-3 هتل برج العرب
• 3-4 هتل لاله
• 3-5 دیگر نمونه های موجود

فصل چهارم: بررسی عوامل موثر بر شکل گیری ساختمانهای بلند در ایران جهان

• 4-1 مقدمه: سیر تحول ساختمانهای بلند
• 4-2 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه امروزی دردنیا
• 4-2-1 نخستین دوره ساخت بناهای بلند
• 4-2-2 دوره دوم ساخت بناهای بلند
• 4-2-3 دوره سوم ساخت بناهای بلند
• 4-2-4 دوره چهارم ساخت بناهای بلند
• 4-3 ساخت بناهای بلند درآستانه قرن 21
• 4-4 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه جدید در ایران
• 4-4-1 شروع ساخت بناهای بلند با شیوه جدید درایران
• 4-4-2 روند احداث بناهای بلند دردهه 40
• 4-4-3 آغاز ساخت بناهای بلند مسکونی
• 4-4-4 روند احداث بناهای بلند در دهه 50
• 4-4-5 حرکت جدید دراحداث ساختمانهای بلند
• 4-4-6 سالهای اوج بلند مرتبه سازی
• 4-4-7 ساخت بناهای بلند در اواخر دهه 70
• 4-4-8 علل و ریشه‌یابی دلایل ساخت بلندمرتبه‌ها در ایران

فصل پنجم: شناخت بستر طرح

• 5-1 استان خراسان
• 5-1-1 وجه تسمیه
• 5-1-2 جغرافیای خراسان
• الف. دوران قبل از اسلام
• ب. دوران اسلامی
• ج. دوران قاجاریه
• د. دوران کنونی
• 5-1-3 جمعیت استان
• 5-1-4 وضعیت اقلیمی
• 5-2 مشهد
• 5-2-1 وجه تسمیه
• 5-2-2 وضعیت ساکنان
• الف. زبان گویش
• ب. مذهب
• ج. معیشت
• 5-2-3 مطالعات تاریخی (چگونگی پیدایش شهر مشهد)
• 5-2-4 اوضاع طبیعی
• 5-2-4-1 زلزله
• 5-2-4-2 زمین شناسی
• 5-2-4-3 وضعیت اقلیمی
• الف. دما و رطوبت هوا
• ب. وزش باد
• ج. وضعیت حرارتی هوا در شب و روز
• د. تأثیر اقلیم بر فضای سبز
• 5-2-4-4 شبکه ارتباطی
• 5-2-5 مطالعات اجتماعی (طرح جامع مشهد)
• 5-2-5-1 چگونگی توسعه آینده مشهد
• 5-2-5-2 چشم انداز آینده
• 5-2-5-3 مساحت و جمعیت
• 5-2-5-4 تراکم
• الف. تراکم جمعیت
• ب. تراکم ساختمان
• 5-2-6 معماری
• 5-2-6-1 معماری سنتی
• 5-2-6-2 عناصر شاخص معماری

فصل ششم: راهنمای طراحی- ضوابط و استانداردها

• 6-1 راهنمای طراحی
• 6-1-1 برنامه‌ریزی تسهیلات
• 6-1-1-1 تجزیه و تحلیل امکان‌سنجی پروژه
• 6-1-2 تعریف پروژه
• 6-1-3 برنامه تخصیص فضا
• 6-1-4 شرح فعالیت‌ها
• 6-1-5 آماده نمودن بودجه پروژه
• 6-2 ضوابط و استانداردهای هتل
• 6-3- ضوابط و استانداردهای تجاری

فصل هفتم: مطالعه سایت (کوهسنگی)

• 7-1 پارک ملی کوه سنگی
• 7-2 موقعیت شهری
• 7-3 بررسی کالبدی
• 7-3-1 محدوده کوه سنگی و همسایگی آن
• 7-3-2 شبکه ارتباطی پیرامون طرح
• 7-3-3 کاربریهای پیرامون محوطه کوه سنگی
• 7-3-4 توپوگرافی و عوارض طبیعی زمین
• 7-3-5 تأسیسات زیربنایی مکانیکی
• 7-3-6 امکانات و محدودیتها
• 7-3-7 بررسی طرح‌های بالاسر
• الف- طرح تفضیلی
• ب- طرح جامع
• 7-3-8 اصول و مبانی طراحی پارک کوه‌سنگی
• 7-3-8-1 مقدمه
• 7-3-8-2 مبنای طراحی پارک
• 7-3-8-3 مبنای معماری فضای سبز
• 7-3-9 تجزیه و تحلیل پارک
• الف- مقیاس
• ب- روحیه
• ج- هماهنگی
• د- ارتباطی
• 7-3-10 روش ساخت پارک
• الف- معابر پیاده
• ب- معابر سواره
• ج- آب‌نماها

فصل هشتم: سایت آنالیز

• 8-1 مقدمه
• 8-2 اهداف کلان طراحی
• 8-2-1 اهداف طراحی
• 8-3 عوامل مؤثر در شکل‌گیری طرح
• 8-4 سایت

فصل نهم: معرفی طرح

• 9-1 توجیه و علل انتخاب طرح
• 9-2 مشخصات عملکردی
• 9-2-1 فهرست عملکردی
• 9-3 معرفی طرح
• 9-3-1 طبقات اتاق خواب
• 9-3-2 ارتباطات عمودی
• 9-3-3 فضاهای عمومی
• الف- لابی و سرسرای ورودی
• ب- فضاهای اداری
• پ- نمازخانه
• ت- فضاهای تجاری
• ث- رستوران
• ج- رستوران چشم‌انداز
• چ- استخر
• خ- سالن اجتماعات
• د- پارکینگ
• 9-3-4 فضاهای خدماتی
• 9-4 خصوصیات ساز‌ه‌ای
• 9-5 تاسیسات
• الف- سیستم سرمایش و گرمایش
• ب- سیستم فاضلاب
• 9-6 آکوستیک