اجزای تجارت الكترونیكی و مدلهای مختلف E-commerce

1-1 اجزای تجارت الکترونیکی

اجزای اصلی تجارت الکترونیکی که وجوه تمایز آن با تجارت سنتی هستند عبارت از:

الف . سیستم ارتباطی 1

سیستم ارتباطی به منزله یک کانال تبادل اطلاعات عمل می کند که فروشندگان را به خریداران متصل می کند.

ب . سخت افزار 2

سخت افزار از نظر فیزیکی امکان اجرای نرم افزار را فراهم آورده و آنرا با سیستم ارتباطی پیوند می دهد.

ج.نرم افزار3

نرم افزار شامل دستورات و عملکرد های لازم مرتبط با تجارت الکترونیکی است . از جمله این دستورات می توان به موارد زیر اشاره نمود :

• ایجاد و نمای کاتالوگ و ویترینی از کالاها و خدمات در وب سایت
• ایجاد سیستم پرداخت الکترونیکی و انجام پروسه پرداخت
• تضمین امنیت مورد نظر در معامله (با توجه به پروتکل های مشخص و موجود در سیستمهای ارتباطی )
• جمع آوری کلیه اطلاعات و موارد مربوط به تجارت الکترونیکی
• ایجاد زمینه های لازم برای انجام معامله و نقل و انتقال درخواستها و سایر اسناد تجاری

1-1-2 سیستم ارتباطی

سیستم ارتباطی وظیفه انتقال اطلاعات را بین مشتری و فروشنده بر عهده دارد . برخلاف معاملات انجام شده در تجارت سنتی که از یک زبان شفاهی و محاوره ای استفاده می کند ، سیستم ارتباطی در تجارت الکترونیکی از یک زبان دیجیتالی واحد بهره می گیرد شکل (1-2).

سیستم ارتباطی پهنای باند مورد نیاز برای دسترسی کاربران به شبکه جهانی وب ویا سایتهای خصوصی و همچنین امنیت مورد نیاز در مورد این که سایت مورد نظر یک سایت جهانی است یا یک سایت داخلی است و یا این که محدود بین چند شرکت است را فراهم می کند شکل (2-2).

درحقیقت وب شامل یک شبکه جهانی از سیستمهای هوشمند است که توسط سیستم ارتباطی به یکدیگر متصل شده اند . حتی سیستمها و دستگاههای بی سیم نیز که نسل جدید و پیشرفته سیستم های هوشمند هستند ، از طریق فناوری سیستم ارتباطی به اینترنت و شبکه های خصوصی متصل می گردند شکل(3-2).

 2-1-2 سخت افزار

لزوم وجود سخت افزار در تجارت الکترونیکی بسیار واضح است . دستگاهها و تجهیزاتی که کاربران برای اتصال به اینترنت و سایتهای تجارت الکتریکی از آنها سود می برند ، نظیر کامپیوترها یا گوشیهای موبایل و … از سخت افزارهای ضروری در تجارت الکترونیکی هستند که بدون بکارگیری آنها ، امکان اتصال به وب وجود ندارد شکل(4-2).

کامپیوترهای سرور، تجهیزات نگهداری اطلاعات و ذخیره سازی آنها و تجهیزات کمکی مربوط به شبکه ، زیرساخت های پنهان تجارت الکترونیکی را تشکیل می دهند که در ظاهر دیده نمی شود شکل(5-2).

3-1-2 نرم افزار

نرم افزار به مانند روح پنهان تجارت الکترونیکی است .انواع مختلفی از نرم افزارها درتجارت الکترونیکی نقس اساسی دارند که شامل سیستمهای عامل4 ، مرورگرها5، مدیریت بانکها6، انجام معاملات7 و … می باشند که البته درک چگونگی عملکرد پیچیده  این نرم افزارها در کنار هم به راحتی میسر نیست . شکل(6-2).

خوشبختانه ، متخصصین فن مثل نرم افزار نویسان ، معماران سیستمهای کامپیوتری و مشاوران بر این امر واقف هستند که چگونه نرم افزارهای مختلف رابرای کار هماهنگ در تجارت الکترونیکی سازگار نمایند .شکل(7-2)

استفاده کنندگان از تجارت الکترونیکی اگر به بهبود عملکرد و کارایی تجارت الکترونیکی توجه دارند، بایستی ارتباط با متخصصان نرم افزار را حفظ نمایند. به هر حال نرم افزارها و دو جزء دیگر تجارت الکترونیکی یعنی سیستم ارتباطی و سخت افزار به این منظور به وجود آمده اند تا سازمانهای استفاده کننده از تجارت الکترونیکی بتوانند استراتژی و تاکتیکهای تجاری خود را مشخص نمایند شکل(8-2).

2-2 مدلهای مختلف تجارت الکترونیکی

در تجارت الکترونیکی مدلهای مختلفی از معاملات تجاری وجود دارد که این مدلها بر مبنای شخصیت دو طرف معامله تعریف شده اند . بر این مبنا 9 مدل مختلف تجارت الکترونیکی به ترتیب زیر وجود دارد:

1.مدل B2B یا مدل تجارت شرکتها با شرکتها (Business to Business): دراین مدل فروشنده و خریدار هردو شخصیت حقوقی هستند. یعنی شرکت با شرکت یا تاجر با تاجر.

2.مدل B2C یا مدل تجارت شرکتها با مصرف کنندگان (Business to Consumer): دراین مدل فروشنده شرکت یا تاجر است و خریدار ، مصرف کننده کالا یا خدمات میباشد.

3.مدل C2C یا مدل تجارت مصرف کننده (Consumer to Consumer): دراین مدل دو طرف معامله یعنی هم فروشنده و هم خریدار هر دو مصرف کننده هستند .

4.مدل G2G یا مدل تجارت دولتها با دولتها (Government to Government): در این مدل ، تجارت بین دولتها به عنوان فروشنده و خریدار صورت می گیرد.

5.مدل G2B یا مدل تجارت دولتها با شرکتها(Government to Businees): دراین مدل فروشنده دولت و خریدار شرکتها هستند مثل مواقعی که اطلاعات مورد نیاز درباره مناقصه ها و مزایده ها و قوانین و مقررات از دولت به شرکتها فروخته می شود.

6.مدل G2C یا مدل تجارت دولتها با مصرف کنندگان (افرا) (Government to Consumer):

در این مدل فروشنده ، دولت و خریدار اشخاص حقیقی یا مصرف کنندگان هستند مثل تعامل دولت با مشتری مراکز دولتی و ارباب رجوع.

7.مدل B2G یا مدل تجارت مصرف کننده با دولتها(Consumer to Government): دراین مدل فروشنده اشخاص حقیقی یا مصرف کننده و خریدار دولت است مثل پرداخت مالیات به دولت و انتقال شکایات و نارضایتی ها از سیستم های دولتی از مردم به دولت.

8.مدل C2G یا مدل تجارت مصرف کننده با دولت ها (consumer to Government): دراین مدل فروشنده اشخاص حقیقی با مصرف کنند و خریدار دولت است مثل پرداخت مالیات به دولت و انتقال شکایات و نارضایتی ها از سیستم های دولتی از مردم به دولت.

9.مدل C2B یا مدل تجارت مصرف کنندگان با شرکتها (Consumer to Business): دراین مدل فروشنده مصرف کننده و خریدار شرکتها یا تجار هستند تماس مشتری با شرکتها برای درخواست اطلاعات در مورد قیمت و کیفیت کالاها و خدمات.

به طور کلی فرآیند تجارت الکترونیکی را می توان با مدل زیر که به مدل Clark معروف است نشان داد. البته این مدل بیشتر نشان دهنده عملیات G2C,G2B,B2C,B2B است و امروز به عنوان یک مدل مرجع مخصوصاً در تجارت الکترونیک B2C به کار میرود.(شکل 9-2)

ارتباط مستطیل شماره 1 با دو مستطیل دیگر ، B2C را نشان می دهد . ارتباط داخلی مستطیلهای 2و 3 نشانگر عملیات B2B  است . B2C و G2B نیز یک نظارت کلی است که بر تمام این قسمت ها وجود دارد.

از میان 9 مدل ذکر شده بالا ، 3 مدل اول که از گستردگی بیشتری برخوردار بوده و حجم بالایی از معاملات انجام گرفته در حیطه تجارت الکترونیکی را به خود اختصاص می دهند درادامه مورد بحث قرار می گیرند:

1 .Communication
2 . Hardware
3 . Software
4 .Operating
5 .Browsers
6 .Database Management
7 . Transaction Processing

• اجزای تجارت الکترونیکی – 1
• 1-1-2 سیستم ارتباطی
• 2-1-2 سخت افزار
• 3-1-2 نرم افزار
• مدلهای مختلف تجارت الکترونیکی – 7
• مدل B2B یا تجارت شرکت با شرکت (تاجر با تاجر) – 10
• 1-3-2 خصوصیات مدل B2B
• – لایه انتقال (Transport Layer)
• – لایه شبکه های خصوصی مجازی(Virtual Private Networks)
• – • لایه سرویسهای وب (Wev Services)
• – لایه های سرویسهای پست الکترونیکی (E-mail Services)
• – لایه کانال امن (Secure Channel)
• – لایه سرویسهای رسیدگی به پیغام(Message Handling Service)
• – لایه سرویسهای ثبتی (Registry Services)
• – لایه ساختار کلید عمومی (Public Key Infrastructure)
• – لایه کاربرد(Application)
• 2-3-2 انواع معاملات B2B
• 3-3-2 نهادهای B2B
• 4-3-2 فرآیند اطلاعات در B2B
• 4-2 مدل B2C یا تجارت شرکت با مصرف کننده (تاجر با مصرف کننده) – 23
• 1-4-2 خصوصیات مدل B2B
• 5-2 مقایسه مدل B2B با مدل B2C 28
• 6-2 مدل C2C یا تجارت مصرف کننده با مصرف کننده (مشتری با مشتری) – 28
• منابع و مآخذ – 31