سالمونلوز در پرندگان (Avian salmonellosis)

بدون شک بخشی از پیروزی‌ها و پیشرفتهایی که در زمینه علم پزشکی، دارو سازی زیست شناسی، گیاه شناسی، جانور شناسی و صنعت تهیه و نگهداری مواد غذایی حاصل شده مدیون زحمات علمای میکروبیولوژی است. جهان امروز با مشکل کنترل میکروبهای بیماری‌زا بخصوص در کشورهای جهان سوم روبروست و دانشمندان در پی مقابله با آنها هستند.

یکی از این میکروبها سالمونلا است که باعث بیماری عفونی سالمونلوز در انسان و حیوانات می‌شود و ضررهای اقتصادی فراوانی به نسل بشری می‌زند.

یکی از راههای شایع انتقال سالمونلا در انسان مصرف و استفاده از گوشت‌ طیور آلوده به این میکرو ارگانیسم است. این آلودگی‌ها در طیور به سالمونلا ممکن است ناشی از تیفوئید طیور، بیماری پولوروم، پاراتیفوئید طیور و آریزونوز باشد. این بیماری همواره خسارات سنگین زیادی به اقتصاد کشور و جامعه بهداشت زده و همواره بهداشت بشری را تهدید کرده است.

با توجه به طولانی بودن دوره‌ بیماری و مقاومت زود هنگام سویه‌‌های سالمونلایی به آنتی بیوتیکها کنتر و درمان این بیماری مشکل است ازاین رو برای مبارزه با این بیماری باید از رشد و تکثیر باکرتی در کانون ایجادآلودگی جلوگیری شود.

انتقال بیماری سالمونلوز بیشتر از طریق دستگاه گوارش است. بنابراین آب و مواد غذایی آلوده و منشع مهم ایجاد سالمونلاوز است که باید آب را با روشهای تصفیه مناسب عاری از پاتوژن کنیم و در بین مواد غذایی گوشت طیور را باید با روشهای صحیح عمل آوریم و عرضه کنیم چون گوشت طیور یکی از مساعدترین ماده غذایی برای رشد سالمونلاها هستند. (7 و 1)

به امید داشتن جامعه‌ای عاری از آلودگی و بیماری و کشوری شاداب و تندرست.

خانواده آنتروباکتریاسه (Enterobacteriacea Familly)

این خانواده  از تعداد زیادی باکتری گرم منفی تشکیل شده که قرابت نزدیکی با هم دارند و در آب و خاک: ماد در حال فساد، گیاهانی، دستگاه گوارش انسان،حیوانات و حشرات یافت می‎شوند.

از آنجاییکه جایگاه طبیعی باکتری‌ها در روده انسان و حیوانات میباشد آنها را اصطلاحاً میکروبهای روده‌ای می‌نامند. برخی از اعضای این خانواده نظیر شیگلا (shigella) سالمونلا (Salmonella) ویرسینا (yersinia) پاتوژن واقعی می‌باشند. در صورتیکه برخی دیگر نظیر اشریشیا کلی (E,coli) کلبسیلا (Klebsiella) و پروتئوس (Proteus)، فلور طبیعی دستگاه گوارش انسان و حیوانات بوده و در شرایط خاصی بیماری‌زا واقعی می‌شوند. (1 و 2 و 3)

هما باکتری‌های این خانواده در شرایط هوازی و بی‌هوازی رشد کرده و به اصطلاح بی هوازی اختیاری هستند. همچنین گلوکز را تخمیر و نیترات را به نیتریت تبدیل می کنند (به استثنای اروینیا (Erwinia). عدم حضور فعالیت سیتوکروم اکسیداز در این باکتری‌ها مشخصه مهم می‌باشد، چرا که آنترو باکتریاسه را از بسیاری از باسیلهای گرم منفی غیر تخمیر کننده (هوازی مطلق) متمایز می‌نماید همه باکتری‌های این خانواده بجز شیگلا کاتالاز مثبت هستند (1 و 29 و 30 و 31)

طبقه‌بندی خانواده آنترو باکتریاسه بیش از سایر میکروارگانیسم ها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.  تا سال 1972 تنها 26 گونه در این خانواده نام گذاری شده بود در صورتی که در حال حاضر بیش از 11 دسته و 86 گونه درآن قرار دارند که خوشبختانه تنها حدود 25 از تع7داد 97 گونه باکتری روده‌ای ، پاتوژن‌های مهمی برای انسان بوده و از نمونه‌مرضی جدا می‎شوند. 72 گونه دیگری به بندرت از انسان جدا شده است. از آنجاییکه باکتریهای روده‌ای هاگ ایجاد نمی‌کنند به آسانی در اثر حرارت و غلظت‌های کم مواد ضد عفونی کنتده و باکتری کش معمولی از بین می‌روند. در این ارتباط ترکیبات هالوژنه فرم آلوئید، بتا گلوتار آلدئید و مواد فنلی اثر باکتر کشی روی باکتریها دارند.

کلر زدن به آب در کنتارل انتشار پاتوژن‌های روده‌ای نظیر عامل تب حصبه مؤثر است. (1 و 29) این باکتریها همچنین نسبت به املاح صفراوی و برخی رنگها مقاومندو از این رو از این مواد در تهیه محیطه‌های غنی کننده و انتخابی استفاده می‌شود(32).

سالمونلوز:

انتشار جغرافیائی : جهانی

منشاء آلودگی:

گونه‌های بسیاری از دامهای اهلی و وحشی (مخصولاً جوجه‌ها ، خوکها، گاوها، سگها و موشهای صحرائی) که بیمار بوده و بظاهر سالم باشند. انسان نیز می‌تواند ناقل باشد.

عامل بیماری: باکتری‌های متعلق به گروه سالمونلا: ارگانیسمهای میکروسکوپی گرم منفی هستند که تشکیل اسپور نمی‌دهند و اغلب در دستگاه گوارشی دامهای  آلوده زندگی می‌کنند . آنها می‌توانند برای ماهها در آب و غذا زندگی کنند. صدها سویه از آن جود دارد.

روش  انتقال: از طریق آب، علوفه خشبی یا سایر غذاها که توسط مدفوع ادرار، خون ناقلین آلوده شده باشد. منتقل می‌شود. سگها ، سوسکها و سایر حشرات همچنین جوندگان وحشی و پرندگان می‌توانند براحتی سالمونلاها را در محیط پخش نموده باعث آلودگی غذا و آب شوند.

از طریق مصرف گوشت‌های مبتلا، تخم مرغها ، شیر یا غذاهای آلوده بیماری انتقال می‌یابد.

نحوه ورود عامل بیماری به بدن میزبان:

دستگاه گوارش، سالمونلاها از روده به خون عبور نموده و به ارگانیسم حمله ور می‌شوند، آنها   ممکن است در غدد لنفاوی ، کبد، کیسه ‌صفرا و طحال (ناقلین بهبود یافته یا سالم) لکالیزه شوند.

بزرگترین خطر آلودگی:

در فصول خشک که مگسها در اجتماعت دامهای پرورشی که فاقد احتیاطات بهداشتی هستند و در شرایط متراکم و پر جمعیت همچنین در دامهای جوان در فارمهای بسته (جوجه‌ها و خرگوشها) بیماری زیاد دیده می‌شود.

این بیماری  همچنین در شرایط دسترسی (حمل و نقل، زایمان و بیماری‌ها) یا کمبودهای تغذیه‌ای به چشم می‌خورد.

گونه‌های اصلی مستعد به بیماری:

گاو، گاومیش‌ها، گوسفندان، بزها،خوکها ، اسبها، شترهای تندرو، جوجه‌ها، خرگوشها و انسان

دور کمون بیماری: از 12 ساعت تا چندین روز.

یافته‌های درمانگاهی:

سندرمهای مختلفی هستند: الف) شکل سپتی سمیک که همراه با تب بالا افسردگی ، مرگ در عرض 32 تا 48 ساعت.

ب: فرم روده‌ای که شایعترین نوع است، تب، کاهش اشتها، اسهالات آبکی با مخاط و خون، درد روده‌ای ، تشنگی، گرفتاری‌های احتمالی برنشی و ریوی و عصبی، گانگرنه شده اندامهای انتهائی، (گوشها، دم، پاها) تورم مفصلی، سقط جنین،

ج: شکل تخفیف حدت یافته،

د: شکل مزمن که اغلب در آن اسهال مداوم، کاهش وزن، تب غیر منظم، گرفتگی راست معده می‌باشد.

هـ: فرم بدون علامت

بیماری: ورن معدی، تب، تیفوئید و پاراتیفوئیدی و تبهای کشنده

تغییرات آسیب شناسی بدن:

خونریزی ‌های سرسونی در مخاطات و سروزی می‌شود. در شکل روده‌ای : از آنتریت نزله‌ای همراه با نقاط خونریزی سرسوزنی در مخاطات گرفته تا شکل زخم شده گیهای مربوط به آنتریت هموراژیک دیده می‌شود.مدفوع آبکی با بوی گندیده و سطح شدن قسمتهای دستگاه گوارشی، عظیم شدن و خونریزی غد لنفاوی روده بند، عظیم شدن کیسه صفرا، کبد و طحال خونریزی‌های سرزونی در قلب و کلیه و سایر ارگانها، در اشکال مزمن، نواحی نکروز در روده کور و قولون و دستگاه گوارش دیده می‌شود. (2)

تاریخچه سالمونلا:

در سال 1885 سالمون Salmon به اتفاق همکاش اسمیت Smith از خوکهائی که به بیماری طاعون مبتلا بودند  میکروبی را جدا ساختند آنرا باکتریوم سوئی پستیس Suipestis نامیدند.

نامبردگان تصور کردند که این میکروب عامل بیماری طاعون خوک می‌باشد ولی بعدها روشن گردید که ویروسی پالش پذیر عامل اصلی بیمار طاعون خوک می‌باشد. میکروب کشف شده توسط سالمون و اسمیت که امروز سالمونلاکراسویس نامیده می‌شود عامل ثانوی است که اغلب موجب تشدید عوارض گوارشی در این بیماری میگردد. (15)

در سال 1885 گرتنر Duartner مواجه با مسمومیت غذائی در 57 نفر گردید، این اشخاص در اثر خوردن گوشت گاوی که در حال مرگ ذبح شده بود دچار استفراغ و اسهال شدید شده بودند. کرنتر از احشاء و امعاء اشخاص مرده و گوشت گاو ذبح شده میکروبی را جدا ساختند و آنرا با سیل گرنتر نام گذارد بعدها مشخص شد که باسل گرتنر همان سالمونلا اتترتیدیس S.Intertidis می‌باشد. (13 و15 )

در سال 1885 دنوبل Denobel در ناحیه  در ناحیه آئوتریک (نام محلی است در فرانسه) از مسمومیت غذائی میکروبی جدا نمودند. و آنرا باسیل آئوتریک نامید اما بعدها این باکتری بنام سالمونلاتیفی- موریوم S.typhimarium نام گذاری گردید. (15-13)

1893 کیلبورن Kilborn از مادیانهائی که مبتلا به سقط جنین بودند میکروبی را جدا کردند که امروزه بنام سالمونلا آبورتوس- اکوی S.abortus equi نامیده می‌شود. (23-15)

در سال 1896 آکاره Achare و  اسکات مولر Schotmoller میکروبهای پارا تیفیک A و B را شناخته ولینر leaner  متوجه گردید که این میکروبها از نظر خواص پادگنی شبیه میکروب سالمون می‌باشد و به این جهت به افتخار کاشف نام سالمون را برای این باکتریها پیشنهاد نمود (23)

در سال 1926 وایت whithe به اتفاق کافمن Kuffman ساختمان پادگنی ساملونلاها، آنان را طبقه‌بندی نمود و جدولی را که به نام جدول کافمن وایت معروف می‌باشد برای تشخیص و تفکیک اقسام سالمونلا ها  تنظیم  نمود.(23)

تعریف سالمونلاها:

سالمونلاها دسته بزرگی از خانواده‌ آنتروباکتریاسه، و گرام منفی هستند که معمولاً از راه دهان وارد دستگاه گوارش انسان، حیوانات پستاندار و پرندگان شده و سبب التهاب روده، مسمومیت غذائی و یا عفونت خون می‌گردند.

تاکنون در حدود 2450 سروتیپ مشخص، جدا  و گزارش شده که مختصر اختلاف با یکدیگر داشته  و بعلت کشف روز افزون انواع ساملونلاها امروزه آنها را از روی ساختمان پادگنی معرفی می‌کنند و هر ساله 10-20 سروتیپ جدید به آن اضافه می‌شود (24- 23- 1)

شکل سالمونلاها:

باکتریهای میله‌ای شکل، گرام منفی و بدون هاگ میباشند و به استثناء سالمونلا پلوروم و سالمونلا گالینارم همگی دارای عده زیادی تاژک بوده و متحرک میباشند.

قطر سالمونلا 4/0  تا 6/0 میکرون بوده و طول آن 1-3 میکرون میباشند یا با اندازه متوسط (6-x1 1-3/0) میکرون می‌باششند. در حرارت 37 سانتیگراد هیچکدام کپسول تولید نمی‌کنند ولی در حرارت کمتر از 30 درجه سانتیگراد اغلب آنها کپسول تولید می‌کنند.

خصوصیات محیط کشت

سلامونلا در شرایط هوازی و بی هوازی اختیاری هستند و در حرارت بین 15-43 درجه سانتیگراد روی  تمام محیط‌های ساده. معمولی رشد می‌کند. در غذاهائی که اسید نباشند در حرارت 37 درجه سانتیگراد رشد و تکثیر مینمایند. در یخچال رإ آن متوقف شده و در حرارت پاستوریزاسیون از بین می‌روند.

حداقل حرارت لازم برای رشد سالمونلاها 30 درجه و حداکثر آن 45 درجه سانتیگراد می‌باشد. رشد سالمونلا در PH 4-9 محسوس ودر PH کمتر از 4 و بیشتر از 9 نامحسوس و یا متوقف می‌شود.

بهترین PH برای رشد سالمونلاها 5/6 تا 5/7 میباشند ولی بهترین PH جهت رشد سالمونلا 8/6 میباشد.

پرگنه‌های 24 ساعته سالمونلا روی محیط ژلوز ساده Nutrient agar در حرارت 37 درجه سانتیگراد به بزرگی 2 تا 3 میلیمتراند و مانند پرگنه‌های کلی پاسیل- گرد – صاف – کمی محدب به رنگ سفید خاکستری متمایل به سفید و براق میباشند.

در اثر کشت‌های مکرر پرگنه‌های صاف به پرگنه‌های خشک و خشن تبدیل می شوند . برای محیط‌های افتراقی مانند اندوآگار Endo agar آگار، مک کانکی MacConkey agar و محیط‌های انتخابی مانند SS آگار (Salmonella shigella Shigella ager) و دزاکسی کلات سیترات آگار (Des Oxycholate citrate agar) به علت عدم تخمیر لاکتوز پرگنه‌های بی رنگ ایجاد میکنند.

خواص بیوشیمائی:

بیشتر انواع سالمونلا گلوکز، مالتوز، مانیتول و دولسیتول را تخمیر نموده و اسید و گاز ایجاد میکنند ولی لاکتوز و ساگاروز را تخمیر نمیکند.

در میان همه سالمونلاها، سالمونلاتیفی موریوم از این قاعده مستثنی بوده، زیرا گلوکز، ماتوز و مانیتول را بدون ایجاد گاز تخمیر میکنند ضمناً سالمونلاگالیناروم و پاراتیفی A قند گلوکز را تخمیر نموده ولی تولید گاز نمی‌کنند.

اغلب سویه‌های سالمونلا به نسبت کم و یا زیاد تولید گاز  نمیکنند. سالمونلاها تولید  اندول ننموده، اوره آزمنفی، میتل رد مثبت ولی VP(Vogespros kaur) آنها منفی میباشند.

با توجه به خواص فوق تمیز سالمونلاها از سایر باکتریها نسبتاً آسان است ولی درعمل همواره این موضوع به این سادگی هم نیست، زیرا برخی از باکتریها مانند پاراکولن (Paracolon) از حیث خواص بیوشیمیائی به سالمونلاها نزدیک میباشند. این میکروب‌هالاکتوز، ساکاروز و سالیسین را تخمیر می‌کنند، ولی این عمل را به آهستگی انجام می‌دهند و گاهی تخمیر قدندهای مزبور چندین روز طول میکشند بنابراین در صورتیکه  سرم‌های لازم در اختیار نباشند در قضاوت نباید عجله کرد و بهتر است محیط‌های قندی را چند روزی در گرمخانه گذاشته و پس از یک هفته نتایج را یادداشت نمود.

برای تسریع در امر تخمیر ممکن است. مقدار پارافین مذاب را روی پنبه دهانه لوله ریخت و بدین ترتیب از نفوذ هوا بداخل محیط جلوگیری نمود تا عمل تخمیر بهتر صورت گیرد.

ساختمان پادگنی سالمونلاها: Antigenic structure

بطور کلی طبق بررسی‌های دانشمندان بخصوص وایت، کافمن و فیلیکس در سالمونلاها سه گروه  مختلف پادگن تشخیص داده شده که بنام پادگن‌های پیکری یا (Virulent Antigen) Vi-(somatic Antigen) O و پادگنی H یا پادگن تاژک Glageller Antigen معروف است.

الف- پادگن پیگیری یا O و (Somatic Antigen)

این پادگن مخصوص پیگر باکتری است که در سالمونلاهای متحرک و غیرمتحرک پیدا می‌شود. خصوصیات پادگنی پیگیری این است که حرارت 100 درجه سانیگراد را چند ساعت تحمل کرده و در برابر بعضی از مواد شیمیائی مانند الکل و استون مقاوم می‌باشند. این پادگن فقط در نموننه‌های (Smoth) S میکروبی یافت می‌شود و در نتیجه ترکیب با پادتن مربوط به شکل توده‌هائی که با نور کافی و در روی زمینه تاریک بهتر دیده می‌شود جمع (agloteene) میگردد.

آنتی‌ژن‌های پیکری یا O سالمونلا ثابت است و تاکنون 67 نوع مختلف شناخته شده‌اند و در هر نوع سالمونلا چندتائی از آنها موجود میباشد. که این اجزاء را به وسیله اعداد نشان داده و بدین وسله توانسته‌اند سالمونلا را طبقه‌بندی کنند. (1)

ب- پادگن (Virulent antigen) Vi

در بعضی از سالمونلاها مانند پاراتیفی B-C سالمونلا دوبلین Sal, dubline و سالمونلا تیفی موریوم Sal. Typhimurium و سالمونلا با لراپ روی آنتی ژن‌های O را آنتی ژن دیگری بنام پادگن Vi که از کلمه ویرولانس مشتق و سبب حدد آنها می شوند  پوشانیده است.

ساختمان شیمیائی آنتی ژن Vi شبیه به ساختمان شیمیائی پادگن O بوده ولی مقاومت آن در برابر حرارت، اسیدها و فنل‌ خیلی کمتر از آن میباشد.

سالمونلاهای نامبرده وقتی که تازه از بدن گرفته شده بانشد دارای آنتی ژن Vi سبب آگلوتیناسیون آنها می‌گردد. پادگن Vi دارای قدرت ایمنی زائی خیلی ضعیف میباشند.

ج- پادگن‌های H یاتاژک (Flageller antigens)

این آنتی ژن‌ها مخصوص تاژک سالمونلاها بوده و فقط در انواع متحرک سالمونلاها وجود دارند. ساختمانن این پادگن‌ پروتئینی بوده خاصیت آنتی ژنتیکی در انسان و خرگوش دارد. در مقابل حرارت بیش ا ز60 درجه سانتیگراد، الکل و اسیدها مقاومت داشته، فرمالین نه تنها آنها را خراب نمیکنند بلکه سبب ثابت شدن تاژک و روی سطح باکتری می‌شود و آنتی ژن O را کاملاً می‌پوشاند و بطوریکه مانع آگلو تیناسیون باکتریها باسرم ضد O میگردد. در صورتیکه آگلوتیناسیون آنها با سرم، H جلوگیری نمیکند. به همین دلیل آنتی ژن تاژک را با افزودن فرمالین تهیه می‌کند.

سالمونلوز  به عفونت حاصله از سالمونلوز اطلاق می‌شود. تاکنون حدود 24502 نوع سرمی سالمونلا شناخته شده که از آن جمله حدود 10 درصد یا 200 نوع آن از طیور جدا گردیده است. اکثراً این سویه‌ها برای طیور بیماریزا بوده و میزان تلفات و خسارات واترده به مرغداری ها در اثر این  آلودگی‌ها متفاوت بوده و بستگی به نوع سالمونلا دارد. (1)

وسعت واگیبی و پراکندگی سالمونلا:

سالمونلوز در سراسر دنیا پراکنده بوده و در محیط اطراف ما بطور فراوان وجود دارد. اکثر انواع سالمونلا از حیوانات جدا کرده و بجز عده معدودی که بیماری مشخصی را باعث می شوند، بقیه سالمونلاها در حیوانات خونگریم در خونسرد مشترک بوده و ممکن است باعث مرگ و میز آنها سوند ولی در مورد انسان همه سالمونلا می‌توانند بیماریزا واقع شوند.

بصورت عموم عملیاتی کروی محصولات طیور اجراء می‌شود، در انتشار سالمونلا اثر مهم دارد. مثلاً روش اجرای رستورانها برای طبخ و تهیه کباب مرغهای یخ زده و استفاده از آنها در رستورانها بدون اینکه اجازه دهند. گوشت از حالت انجماد خارج گشته و سپس طبخ نمایند، بهمان صورت یخ زده کباب و بمصرف تغذیه انسان میرسانند و اگر در این حالت آلودگی در گوشت وجود داشته باشد، بعلت اینکه حرارت به میزان کافی در اعماق گوشت نفوذ  نمی‌نماید، بنابراین در شخص مصرف کننده سبب ایجادمسمومیت غذایی می‌گردد.

در یکمورد دیگر در سال 1968 سالمونلا ورشو به میزان وسیع در یک گاوداری و گله مرغان منتشر گردید. بدین ترتیب که از کود آلوده. طیور به این سالمونلا و استفاده از آن در مراتع چراگاهها سبب انشار این در گاوها و گردید. اعراض و علائم سالمونلا در مرغها در سنین مختلف متفاوت میباشند. در جوجه‌ها با سن بزرگتر از سه هفته، نشانی‌های مشخص کلینیکی تولید نکرده. و تلفات موقعی افزایش پیدا می کنند که مرغها در شرایط نامناسب و غیربهداشتی زندگی نمایند ولی معمولاً در مرغهای بزرگ علائم ظاهری بیماری چندن مشخص نبوده و اینچنین پرندگان مدتها  بصورت ناقل بیماری باقی مانده و اگر این چنین مرغها جهت صلاح نژاد نگهداری شوند، سبب گسترش و انتقال عفونت می گردد. (24-18-1)

دوره بیماری (Cycl of infection)

انتقال عفونت آنطورکه برایبیماری پلوروم وجود د ارد، برای ذیکر سالمونلاها راه اصلی نیست و مرغان ناقل اغلب سالمونلا را در روده خود داشته و از راه آلودگی مدفوع سبب آلوده شدن پوسته تخم مرغ و در نتیجه آلودگی تخم مرغ می‌گردند. در اثر آلوده بودن  پوسته تخم مرغ با مدفوع آلوده سالمونلا  از راه منافذ پوسته تخم مرغ وارد آن گردید و نفوذ عامل هنگامی که تخم مرغ در حالت سرد شدن باشد، بیشتر صورت گرفته و سبب آلوده شدن محتویات داخل تخم مرغ می‌گردد. این آلودگی زمانی به حد اعلای خود میرسد که از چنین تخم مرغهای آلوده جهت جوجه کشی استفاده شود.

نقل و انتقال بیماری بغیر از طریقه فوق از راههای دیگر و بوسیله حیوانات (جوندگان)‌چون خرگوش، موش و وسایل آلوده جوجه کشی، درموقع تعیین جنس، حشرات و دانه آلوده صورت می‎گیرد.

نقش دانه آلوده در انتقال بیماری مهم بوده و آزمایشاتی که در این مورد بین سالهای 1961- 1969 بر روی دو هزار رود و بیست و پنجاه نمونه تهیه شده از خوراک طیور انجام شد، نتیجه درصد آلودگی سالمونلا را به صورت زیر نشان می‌دهد.

خوراک تهیه شده از گوشت و استخوان 6/9 درصد، ماهی 2-3 درصد، پرمرغ 6 درصد، دانه‌های روغنی 0 درصد، آرد استخوان (تهیه شده بوسیله بخار) 80 درصد، کنسانتره پروتئینی 53 درصد بوده است.

مواد غذائی آلوده با سالمونلا سب شیوع و انتشار در تعدادی از گله‌هائی که با چنین خوراک آلوده تغذیه می‌شده‌اند، گردیده و تخم مرغهائی که از چنین گله‌ها بدست می‌آیند، آلوده بوده و اگر از این نوع تخم مرغها برای جوجه کشی استفاده شوند سبب تکمیل دوره بیمار می گردد.

با وجود اینه میزان آلودگی خوراک طیور خیلی پایین  بوده، باز هم سبب   شیوع و انتشار بیماری در گفه آزمایشی گردید، جوجه مرغهائی که از تخم مرغ گله فوق بدست آمدند، نیز آلوده به سالمونلا بودند. بودند. نامبردگان این آزمایش را ادامه داده و وقتیکه این چنین جوجه‌مرغا به سن بلوغ رسیدند ، آنها نیز خود تخم مرغ آلوده تولید کردند. (18)

اپیدمیولوژی سالمونلا:

تعداد زیادی از باکتریهای گروه آنتروباکتریا سه در طبیعت در بدن مهرداران پست و دیگر جانداران بطور ساپروفیت وجود دارند و در مواردیکه این عوامل وارد بدن مهره‌دار عالی و جوان گردند، باعث   بروز بیماری می شوند . اگر وارد بدن مهرداران بالغ شوند، معمولاً آنها را به صورت ناقل درآورده که ممکن است در برخی از موارد همراه با نشانی‌های مربوط به باکتری باشند و یا اینکه بدون نشنانی بوده. و باکتری در قسمتهای مختلف بدون مثل روده‌ها ، کیسه‌ صفرا،  غدد لنفی، مزانتریک و غیره جایگزین شوند و نوع همکاری مسالمت آمیز بین میروب و بدن حاصل شود.

اغلب باکتری‌ها وقتیکه وارد دستگاه گوارش حیوانات بالغ می‌شوند در بدن رشد و خود و تعدادی از آنها توسط مجرای گوارشی به خارج دفع شده و سبب آلودگی محیط وجانداران دیگر می‌شوند. (1) بطوریکه گزارش گردیده ممکن است ناقلین انسانی تا مدت 30 ماده عامل بیماری (سالمونلا)‌را دربدن خود داشته باشند.

نقش انسان و حیواناتی که مخازن اولیه سالمونلا هستند، در حفظ و نگهداری و انتشار سالمونلا در طبیعت و انتقال به حیوانات نیز گزارش گردیده است.

طبق گزارشی که شده است، تریشینلا سپیرالس آلوده به سالمونلا تیفی، موریم و پیدا کرده‌اند که توانسته به مدت 30 سال بطور ممتد باکتی را در خوک و موش به نسلهای بعدی منتقل نماید (23) همچنین حشرات نیز می‌توانند ناقل این باکری باشند وآنهائیکه به این باکتری آلوده می‌شوند آنرا از راه تخم به اعقاب خود (لاروشفیره) منتقل می‌کنند (13) و در ضمن  توانسته ‌اند باکری را از مراحل مختلف سیر تکاملی حشرات جدا کننده. از حشراتی که میتوانند این باکتری‌ها را منتقل کننده بطور مثال مگس کالیفورا را می‌توان نام برد. که سالمونلاها را به وسیله تخم  به نوزادهای خود منتقل می‌کنند و حتی توانسته‌اند سالمونلاتیفی موریوم را در بعد از پکسال از شفیره‌‌های کاملاً خشک شده جدا کنند. ( 24-18) . به مدت زمانی که سالمونلاها در محیط خارج از بدن باق میماند زیاد، بوده یعنث هفته‌ها در بستر و ماهها در آب و بعضی از انواع آنها تا مدتی در خاک ممکن است زنده بمانند. نور خورشید و خشکیدن محیط آلوده به سالمونلا در از بین بردن این میکروب مؤثر است بهمین جهت باکتری مزبور با ایجاد پوششی محافظ نسجی Capsul در  بستر دام بعلت مرطوب بودن و حرارت مناسب از از اثر این عوامل مصون می‌مانند.

با کتری در مقابل سرما مقاوم است و بهمین جهت در فصول و مناطق سرد و مرطوب  انتشار، جایگزینی و دوام آن بیتشر بوده و در نتیجه باعث ازدیاد موارد آلودگی می شوند .

راههای انتقال بمیار:

راههای اصلی انتقال بیماری سالمونلا گوارش بوده و ناقلین باکتری را از راه مدفوع و ترشحات بدن دفع نموده و با آلوده کردن مواد غذائی (گوشت، تخم مرغ،آب و جایگاه)، دیگران را نیز آلوده می‌کنند.

مواد غذایی( گوشت، تخم مرغ، آب و جایگاه)، دیگران را نیز آلوده می‌کنند.

مواد غذائی مثل تخم مرغ و سایر محصولات و طیور آلوده به سلمونلا بوده و به مصرف انسانها رسیده سبب بروز بیماری گردیده‌اند. بطور مثال، در جنگ جهانی دوم که پودر تخم مرغ از آمریکا، آرژهانتین و کانادا به انگلستان صادر میشد، سبب شد که موارد مسمومیت غذائی بالمونلائی در بین سالهای 1944-1942 افزیش یابد.

سالمونلا اورا نین برگ (S-oranienburg )،  سالمونلا مونته ویدو ((S. montevideo ، مله آگریدس (S. meleagris)، سالمونلاتنس (s-Tennessee) ، سالمونلاباریلی (s. barielly، اناتوم (S. Anatum) و سالمونال تیفی موریوم (S.typhimurium ) ، متداول ترین سالمونلاهای جدا شده از بیماری بوده که از پودر تخم مرغ نیز سویه‌ه9ای فوق جدا گردیده.

در سال 1963 انگلیسی‌ها ای جلوگیری از این حوادث یک مرکز برای تهیه محصولات از تخم مرغ آن را در دستگاه برای مدت  5-2 دقیقه به درجه 4/64 حرارت داده و پس از مدت  فوق  درجه دستگاه را یک مرتبه بدرجه 3/3 سانتیگراد درسانده، که این مراحل     همان عمل پاستوریزاسیون می‌باشد . بعد از انجام مراحل فوق  درخاتمه آزمایش الفاآمیلاز (Al[ha Amilas) را جهت کامل بودن پاستوریزاسیون انجام می دهند، آزمایشاتیکه از محصولات تخم مرغ با این روش صورت گرفته،‌آلودگی قابل ذکر دینه ندشه. و بدین صورت از نقل و انتقال بیماری جلوگیری بعمل می‌آید.

از طرف دیگر سالمونلوز از طریق تخمدان مرغهای  آلوده و دیگر فرآورده‌های حیوانی مثل امعاء و احشاء، پودر استخوان، پودر خون، پودر ماهی، پوسته تخم مرغ،آرد غلات، شیرخشک (شیریکه کاملاً پاستوریزه نشده باشد) خمیر مایه خشک شده، نارگیل، پنبه دانه، رنگهای غذائی و سایر مادی که به غذا اضافه می شوند  ضمناً بیماری بوسیله مواد دارئی مثل عصازه لوزالمعده ، عصاره قشری غده فوق کلیوی، عصاره تیرئید بطور مستقیم انتقال پیدا می کنند. همچنین بوسیله پرندگان زینتی، مار، مارمولک سوسمار، جوندگان، حشرات، مرغ ماهی خوار ، گنجشک، مرغها نوروزی، کلاغ و غیره باعث انتقال مستقیم آلودگی لاشه دامهای کشتاری می شوند.

سالمونلوز در ممالکی که دارای استانداردهای بهداشتی بالا باشند  جز مشکلات  مهم بهداشتی به حساب می‌آیند. زیرا مصرف محصولات حیوانی بخصوص گوشت به حالت نیم پخته یا خام در این جوامع عادی و متداول است و به این صورت احتمال انتشار بیماری با این طریق باعث ایجاد بیماری به صورت حاد گردیده و یا موجب مشود که آلوده شدگان به صورت ناقلین درآمده و یا به مسمومیت غذائی دچار شوند.

کیفیت بیماریزائی سالمونلا:

بیماریزائی سالمونلاها در اثر التهاب حاصل در نسوج مخاط دستگاه گوارش و دیگر اعضای دبن به علت مواد پادگنی یا آنزمیی یعنی سموم درونی (Indo toxin) باکتری می‎شوند.

علائم بیاری (Sumptomes)

بصورت عموم علائم بیماری سالمونلوز در جوجه مرغها و جوجه بوقلمونها با علا.م بیماری پلوروز غیر قابل تشخیص و تمایز بوده و معمولا علائم بی اشتهائی پلوروز غـیرقابل تشخیص و تمایز بوده ولی معمولا علائم بی اشتهائی و بیحالی و اسهال می‌باشند.

در مسمومیت های سالمونلائی در انسان و حیوانات دیگر بلافاصله (کمتر از 24 ساعت) عوارضی از قبیل اسهال، استفراغ و دل درد شدید ظاهر می‌شود.

در کالبد گشائی معمولاً التهاب دستگاه گوارش خصوصاً روه‌ها، بزرگ شده کبد، همراه با پرخونی و خونرنریزی، کانونهای نگروزه می باشد.

بیماری پلوروم (اسهال سفید) Pullorum disease – Bacillary whith diarrhhhoea (B.W.D)

بیماری پلوروم اولین بیماری است که در مرغداری شناخته شده و عامل بیماری در سال 1900 بنام باکتریوم پلوروم مشخص گردید و در گروهی بنام سالمونلاپلوروم طبقه‌بندی گردید. و در گروهی بنام سالمونلاپبوروم طبقه بندی گردید. بمرور زمان اصطلاح اسهال سفید از بین رفته، برای اینکه این اصطلاح  تمام حالات بیماری باشند:

بیماری پلوروم سبب تلفات و خسارات اقتصادی زیادی در مرغداری‌های کشوهرای مختلف گردیده و در رابطه با این مسئه در انگلستان در سال 1930.