دولت الکترونیک (E-Government) در عصر مجازی

دولت الکترونیکی (E-Government) مفهومی نو، ساده و برای دولت های چالش برانگیز است و دیگر اینکه مفهومی است که زمان تحقق آن فرا رسیده است با آمدن عصر مجازی و دیجیتال، تغییر در زمینه های مختلف اجتناب ناپذیر شده است و در صورت عدم انطباق، ناکار آمدی سازمان ها، بیشتر از اندازه مشهود خواهد شد. دولت الکترونیکی ثمره تحول در فناوری اطلاعات می باشد که عبارت است از استفاده از تکنولوژی برای افزایش دسترسی و ارایه خدمات و اطلاعات به شهروندان، شرکای تجاری، کارکنان و سایر مؤسسات. بنابراین با قدم نهادن به دهکده جهانی (I.C.T) و با در نظر گرفتن شکاف دیجیتالی حاکم بر آن در عصر مجازی این امر مهم و اجتناب ناپذیر قلمداد می شود. در این مقاله سعی شده این موضوع تبیین و ارایه گردد.

کلمات کلیدی: فناوری اطلاعات – دولت الکترونیکی ـ عصر مجازی

مقدمه

همانطور که تاکنون تجارت الکترونیک در بسیاری از بخش ها از جمله بخش های سنتی، شرایط جدید بازرگانی ایجاد کرده، اکنون نیز انتظار می رود که طی چند سال آینده اینترنت تحولات عمیقی در ساختار، مدیریت و مفهوم خدمات دولتی بوجود آورد. هر چند هنوز دولت الکترونیکی در دوران طفولیت خود قرار دارد، اما آثار آن در شیوه ای که برخی دولت ها برای انجام وظایف اصلی خود همچون جمع آوری مالیات، اجرای مقررات و حتی امور دفاعی مورد استفاده قرار داده اند هم اکنون بخوبی آشکار شده است.

به همین دلیل کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد در گزارش سالانه خود تحت عنوان تجارت الکترونیکی و گزارش توسعه 2001 به این امر توجه کرده و بخش پنجم گزارش مزبور تحت عنوان “به سوی دولت دیجیتال ” را به این موضوع اختصاص داده است. بطور کلی می توان دولت الکترونیکی را به عنوان کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، به ویژه اینترنت  به منظور تقویت دسترسی به خدمات دولتی و توزیع آنها به نفع شهروندان، شرکت ها و کارمندان بخش عمومی تعریف کرد. فناوری های اطلاعاتی فی نفسه امری جدید نیست، چرا که موسسات دولتی از اولین و بزرگترین مصرف کنندگان این فناوری ها بوده اند.

با وجود این، بکارگیری تعداد زیادی از رایانه های بزرگ برای اخذ عوارض، جمع آوری مالیات و یا حتی قرار دادن یک رایانه شخصی بر روی میز هر یک از کارمندان، موسسات دولتی سنتی را به یک دولت الکترونیک تبدیل نمی کند. بلکه این اینترنت با ظرفیت بالای خود است که مرزهای زمان و مکان را در نوردیده و اطلاعات ارزشمند از منابع بی شماری را بطور مجازی در عصر مجازی گرد هم می آورد و از این طریق امکان تجدید ساختار و شبکه بندی خدمات دولت را فراهم می نماید و این خدمات دولتی را مطابق با خواست مصرف کنندگان، شفاف و کارآمد می سازد. دولت الکترونیک شامل همه سازمان های دولتی می باشد که از طریق کاربرد فن آوری، با یکدیگر ارتباط دارند همچنین پل ارتباطی بین افراد، تجارت و اطلاعات و خدمات دولتی می باشد.

البته از دولت الکترونیک تنها برای کاربرد تکنولوژی اطلاعات[1] در سازمان های دولتی استفاده نمی شود بلکه مفهومی بسیار وسیع تر و گسترده تر دارد. به عنوان مثال اگر چه تکنولوژی اطلاعات چندین سال است که در دولت مورد استفاده قرار می گیرد ولی نیاز به یک سیستم یکپارچه دولت الکترونیک، به منظور انسجام بین دولت، افراد، تجارت ضروری به نظر می رسد. دولت الکترونیک تنها یک موضوع مطرح شده روز نمی باشد، بلکه یک گام بزرگ و مهم برای پیشبرد ارتباط هایی است که در سطح بین المللی مورد تایید قرار گرفته است.

دولت الکترونیک یک انتخاب نیست، مساله مهم این است که دولت در کاهش مقدار زمانی که به مردم و مراکز تجاری در معاملات خود با دولت صرف می کنند، کمک نمایند. لازم است که مالیات ها بطور موثر به منظور بهبود بخشیدن خدمات صرف شود و دولت الکترونیک در این امر مانند یک کلید عمل می کند.

[1]  – IT

جهت گیری دولت ها و سازمانهای دولتی در عصر اقتصاد اطلاعاتی بسوی ایجاد «دولت کوچک و کارآ» می باشد؛ استفاده از فن آوری اطلاعات یکی از ابزارهای مهم تبدیل مدیریت دولتی سنتی به پارادیم جدید مدیریت دولتی است. به عبارت دیگر شعار اصلی مدیریت دولتی نوین استفاده از تکنولوژی اطلاعات و سایر دستاوردهای فکری و مدیریتی برای بازسازی دستگاههای اجرائی به منظور ارتقاء کارآئی با دامنه ای کوچک، محدود، خدمات گسترده و کیفی می باشد.

یکی از مصادیق شعار فوق ایجاد دولت الکترونیک یعنی دولتی ساده، شفاف و مسئولیت پذیر است که در آن شهروندان می توانند به همه خدمات و اطلاعات دولتی از طریق ارتباط الکترونیکی و از راه دور بدون حضور فیزیکی دست پیدا کنند. دولت الکترونیک استفاده سهل و آسان از فن آوری اطلاعات به منظور توزیع خدمات دولتی به صورت مستقیم به مشتری به صورت 24 ساعت شبانه روز وهفت روز در هفته می باشد. دولت الکترونیکی، عرضه اطلاعات و خدمات دولتی به شهروندان، از طریق شبکه های رایانه ای است.

پرداخت قبض جریمه، تمدید گواهینامه رانندگی، ثبت نام و انتخاب واحدهای درسی در مراکز آموزشی، اخذ رأی، آموزش از راه دور و غیره از طریق شبکه های رایانه ای، همه صورت هایی از دولت الکترونیک اند. دولت الکترونیکی فرصتهایی را فراهم می سازد تا کیفیت خدمات ارایه شده به شهروندان بهبود یابد و آنها قادر باشند در هر دقیقه یا ساعت (به جای استانداردهای روز و هفته) به خدمات یا اطلاعات دسترسی پیدا کنند.

شهروندان، مؤسسه های تجاری، سازمان های محلی باید بتوانند بدون داشتن حسابداران و حقوق دانان با تکیه بر اطلاعات دریافتی گزارش تهیه کنند و کارکنان دولت نیز باید بتوانند کار خود را به طور موثر و کارا (همانند کارکنان مؤسسه های بازرگانی) انجام دهند. افزایش تقاضای دسترسی به اینترنت برای دریافت اطلاعات و خدمات؛ روش های کار و زندگی را تحت تأثیر قرار داده است لذا مدیران جامعه نمی توانند نسبت به این درخواست ها بی تفاوت باشند. برای مثال، استفاده دولت آمریکا از اینترنت برای ارایه خدمات و اطلاعات به رشد صنعتی آن کشور سرعت بخشیده است.

تغییرات شدید در زمینه های تجارت و بازرگانی الکترونیکی، و ارایه خدمات به صورت مکانیزه، رابطه بین شهروندان و دولت را تسهیل بخشیده است. به طوری که در ایالت جورجیا، افراد می توانند پروانه ماهیگیری، شکار یا قایقرانی را به صورت On-Line از دولت اخذ کنند. یا در یکی دیگر از ایالت های امریکا، امکان پر کردن اظهار نامه های مالیاتی و هر گونه سئوال و جواب با کارگزاران مالیاتی از طریق پست الکترونیکی امکان پذیر شده است. نتایج تحقیق نظر سنجی از شهروندان امریکایی در مورد علاقه مندی برای دریافت خدمات الکترونیکی به شرح زیر است:

1. تجدید نظر در نحوه دادن مجوز رانندگی؛
2. نام نویسی در حوزه های مختلف رأی گیری؛
3. اطلاعات مربوط به گردشگاه های دولتی و نحوه رزرو کردن آنها؛
4. دسترسی از یک نقطه به تمام خدمات دولتی؛
5. انجام اقدامات مربوط به تولد، مرگ و ازدواج؛
6. پر کردن اظهار نامه های مالیاتی؛
7. رأی دادن از طریق اینترنت؛
8. دسترسی به اطلاعات پزشکی؛

• چکیده
• مقدمه
• دولت مجازی (دولت الکترونیکی) و اثربخشی آن
• شکاف دیجیتالی
  • گروه اول Skaters
  • گروه دوم Striders
  • گروه سوم Sprinters
  • گروه چهارم Strollers
  • گروه پنجم شکاف جنسیتی دیجیتال
• دگرگونی دولت، ضرورتی در عصر حاضر
• زمینه های کاربرد دولت الکترونیکی
• فرایند الکترونیکی کردن دولت مجازی
  • 1. فهرست کردن
  • 2. روش های ارتباطی
  • 3. انسجام عمودی
  • 4. انسجام واقعی
• دولت مجازی در پس دولت الکترونیک
• نتیجه گیری
• منابع

منابع

1. جهانگیری- علی (1381)، دولت الکترونیکی- مدیریت توسعه، شماره 55،
2. جلالی فراهانی؛ علیرضا (1380)، خدمات دولتی و ارتباطات الکترونیکی. ماهنامه آموزشی، پژوهشی اطلاع‌رسانی، سال دوم، شماره 18،
3. صنایعی، علی و رضوانی، محمدعلی (1381)، تجارت الکترونیکی و دولت الکترونیکی؛ درسهایی ازتجربه ژاپن و چند کشور در حال توسعه‌ برای ایران، پژوهشنامه بازرگانی.
4. رجب‌بیگی، مجتبی (1382)؛ «کاربرد باز مهندسی در تحول اداری»؛ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی: نشریه تحول اداری- ترجمان، ستاد برنامه‌ریزی تحول اداری، دوره هفتم، شماره 38 و 39.
5. همر، مایکل و جیمز شامپی (1379)؛ مهندسی دوباره شرکتها: منشور انقلاب سازمانی؛ ترجمه عبدالرضا رضایی نژاد؛ چاپ سوم، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
6. هیل، مایکل (1381)؛ تأثیر اطلاعات بر جامعه، ترجمه محسن نوکاریزی؛ چ اول، تهران: نشر چاپار.
7. هیوز، آون (1380)، مدیریت دولتی نوین، ترجمه سیدمهدی الوانی و همکاران؛ چ سوم، تهران: چاپ گلشن.
8. Carrow. Hohn C. (2001). “Five Keys to”. Interactive Week, Vol. 8, Issue 2.
9. Darrell M. West, (2000). “Assessing E-Government: The Internet …”, Brown University, Sept.
10. “E-Government: Creating Tools of the Trade”, CTG web. News, Albany University. (http://WWW.ctg.albany.Edu/).
11. TRANSITION TO E-, HOSSEIN SAFARI & CHASEMZADEH, FEREIDON. GOVERNMENT. MANAGEMENT KNOWLEDGE WINTER 2002. VOL 14, NO,55.
12. WHAT CITIZENS WANT FROM E-GOVERNMENT. HTTP://WWW.ctg/a;bany.edu/resources/ htmlrpt/e-government/ what/- citizens-want.html.
13. DEFINITION OF E-GOVERNMENT: HTTP://WWW L.WORLD. DEFINITION. HTM/ BANK. ORG/ PUBLIC SECTOR/ EGOV
14. NEXT ATKINSON. R.D. ULEVECH. D (2000) DIGITAL GOVERNMENT THE STEP TO REENGINEERING THE FEDERAL GOVERNMENT. HTTP:// WWW.DLCPPI.ORG