زمان‌سنجی و کارسنجی

1. مقدمه

وقت و زمان از اصلی ترین عناصر در تولید و بهره وری می باشد از این رو توجه به گذر آن وجلوگیری از اتلاف زمان از دیرباز مدنظر بزرگان واندیشمندان بوده است زمان می گذرد و نمی توان از عبور آن ممانعت نمود پس برای باطل شدن آن باید از هر لحظه و دم بهره جست.

موضوع مورد بحث در این پروژه کارسنجی و زمان سنجی است.

در فصل اول، موضوع پروژه، اهداف انجام آن و محدوده زمانی و مکانی پروژه آشنا می شوید.

در فصل دوم، شناخت کامل از موضوع پروژه و تعریف و اهداف موضوع، پردازش خواهد شد.

در فصل سوم،شرکت مورد نظر و فعالیت ها و اقدامات انجام شده در آن مکان در رابطه با موضوع پروژه شرح داده خواهد شد.

در فصل چهارم ، از نتایج حاصل از انجام پروژه ، پیشنهادات و راهکارها آگاه می شوید.

فصل پنجم ، فصل ضمایم و پیوست ها می باشد.

موضوع زمان یعنی موضوعی که امید است در تمام مراحل ولحظات زندگی ما، مورد توجه و التفات واقع شود تا به امید حق، از عمر که بزرگترین نعمت الهی است در مفیدترین کار و بهترین وجه استفاده نماییم.

در سازمان ها وادارات ، موضوع زمان در سرفصل ارزیابی کار وزمان قرار می گیرد و منظور از انجام مطالعات دراین زمینه ، دست یافتن و بهره وری وکاهش هزینه ها و حذف خستگی و کسالت نسبت به کار می باشد.

2. تعریف موضوع

یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در کارخانجات وادارات و انواع صنایع و خدمات دردست بررسی است، بهبود بهره وری و افزایش بازدهی می باشد و به همین منظور روشی برای کمک به امر بهره وری ابداع شد، که مطالعه کار نام دارد. در مطالعه کار با تعیین روش منطقی و سریع و ساده انجام کار به کاهش هزینه ها و افزایش سود حاصل می پردازیم و از این طریق با استفاده از حداقل منابع به حداکثر سود دست می یابیم.

بطور کلی بهبود بهره وری و به ویژه بهره وری نیروی انسانی به عنوان یکی از اجزاء ضروری بهره وری به حساب می آید. با استفاده از مطالعه روشی به دنبال بهبود بهره‌وری نیروی انسانی هستیم. به بیان دیگر مباحث کارسنجی و روش سنجی به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای بهبود بهره وری عوامل تولید قابل استفاده و کاربرد می باشد.

مطالعه کار عبارت است از بکارگیری تکنیک های مطالعه روش واندازه گیری کار برای بهبود کارآیی و افزایش اثربخشی در سازمان، بنابراین مطالعه کار مستقیماً با بازدهی در ارتباط است هر گاه بخواهیم با استفاده از منابع موجود بازدهی را افزایش دهیم مطالعه کار یکی از روشهای مطلوب است.[1]

3. اهداف انجام پروژه :

1. ایجاد یک Baseمناسب زمانی برای هر یک از جزئیات فعالیت های انجام شده منظور تعیین زمان کلی برای هر یک از فعالیت ها بدین معنی که قرار است برای هر یک از اجزا زمان تعیین شود تا اگر ترتیب و ترکیب اجزا و فعالیت ها تغییر نمود و جابجا شد بتوان زمان فرآیند را نیز سریعاً و بدون صرف زمان و انرژی به سادگی به دست آورد.
2. هدف دیگر ازمطالعه این است که با توجه به حجم کار وزمان متعلق به آن بتوان نیروی انسانی و منابع مورد نیاز را تخمین زد.
3. تعیین میزان تولید در بازه های زمانی مختلف و همچنین نقل و انتقالات صورت گرفته و سایر کارهای انجام شده در بازه زمانی درخواستی.
4. توانایی ارائه گزارش کار ودفاع از نتیجه کارها به استناد میزان کاری که براساس زمان تعیین شده انجام شده است.
5. ایجاد نظام پاداش و تنبیه براساس میزان کار افراد در مقایسه با نتایج حاصل از این پروژه

4. محدوده زمانی و مکانی انجام پروژه :

این تحقیق در تابستان سال 1386 در شرکت شهردارو واقع در جاده قدیم کرج شهریار بعد از خادم آباد خیابان بهار و منطقه صنعتی فرماندشت انجام شده است.

نکات کلی قابل توجه در مطالعه کار:

• شناخت وضعیت کلی و یا موجود کار به صورت محققانه و به دور از ایده ها و دیدگاههای شخصی و پیش فرض های اولیه.
• توجه به انعطاف پذیری  در روشهای مطالعه کار اعم از تکنیک های مطالعه روش یا تکنیک های زمان سنجی
• توجه به وسعت کاربرد مطالعه کار و قابلیت تامین و تطبیق آن در انواع فعالیت ها مطالعه کار باید به عنوان ابزار مدیریتی تلقی شده و مدیریت باید از آن حمایت کند.
• دقت درفاکتورهای مربوط به عوامل انسانی که موارد زیر را شامل می شود.
• متصدیان مطالعه کار باید در گفتار و کردار خود صادق بوده و خود را همیشه در موقعیت افراد مورد مطالعه قرار دهند.
• باید مناسب ترین وقت را برای مطالعه انتخاب کنند و در تمام مراحل کارگر را دعوت به همکاری نمایند.
• توضیحات باید به زبان ساده و قابل درک برای افراد مربوط باشد.
• متصدیان باید بعد از بکارگیری روش جدید نیز با افراد در ارتباط باشند زیرا یک ایده زمانی واقعاً منتقل شده است که افراد را از خود بدانند.
• با افتخار و سربلندی نظرات و پیشنهادات سازنده رابه شخص صادر کننده آن نظر نسبت دهند.

[1] – جزوات اساتید محترم در دانشگاه

1- مقدمه

2- ادبیات تحقیق

مقدمه

امروزه مطالعه علمی کار، شامل حرکت سنجی و روش سنجی و تعیین استانداردهای تولید و کارکرد براساس آن است. یعنی با تجزیه و تحلیل علمی کار، معین می شود که بازده متوسط یک فرد عادی در یک روز عادی کاری چقدر است و برای این کارکرد یا تولید استاندارد، چه دستمزدی باید پرداخت شود اگر تولید و بازده کار کمی بالاتر از استاندارد یا حد متعارف باشد برای ایجاد انگیزه و تشویق به ادامه تولید بالا لازم است یک سیستم پرداخت تشویقی نیز پیش بینی کند.

مجموع این مطالب ما را بر آن می دارد که از نیروی انسانی شاغل حداکثر استفاده مطلوب را بنمائیم از طرفی می دانیم که فنون مورد استفاده در بهبود سیستم ها و روش ها برای رفع مشکلی که گریبانگیر سازمان است بکار می آید. پس باید موضوع باید موضوع کارسنجی و زمان سنجی را از این دیدگاه نیز بررسی کرد مشکلی که کارسنجی به آن می پردازد عبارتست از مطالعه ناهماهنگی بین نیروی انسانی شاغل و نیروی انسانی که عاید سازمان می شود.[1]

تاریخچه ی کارسنجی و زمان سنجی:

مشهور است که زمان سنجی از کارگاه کمپانی فولادسازی میداوال (miduale) در سال 1881 میلادی توسط فردریک تیلور آغاز گشته است گر چه تیلور به عنوان پدر زمان سنجی شناخته شده است لیکن قبل از او زمان نسجی در اروپا نیز انجام شده است و در سال 1760 یک فرانسوی به نام پرونت (Peranet)  مطالعه زمانی گسترده ای برای تولید پین انجام داد و مدت 60 سال یک اقتصاد دان انگلیسی به نام Babbaya این کار را ادامه داد.

تیلور در سال 1883 با روش سیستماتیک مطالعه کار توانست یک کار مشخص را به عناصری تقسیم کرده و تک تک عناصر را بررسی کند. تیلور اظهار داشته که زمان سنجی یک عنصر در مدیریت علمی است که می تواند مهارت مدیریت را از مدیران به افراد انتقال دهد. تیلور همچنین دریافت کرد که به میزان اهمیت مسائل مواد و ماشین آلات باید به مسائل انسانی نیز توجه داشت. به دنبال نظریات تیلور مبنی بر لزوم تجزیه و تحلیل حرکات فرانک گیلبرت (Frank Gilbert) و همسرش (Liliane Gilbert) کوشش های فراوانی صرف پایه گذاری و توسعه روش علمی تجزیه و تحلیل حرکات کردند.

گیلبرت عناصر اصلی حرکت را پایه گذاری کرد و گفت ما در حین انجام کارهای مختلف 18-17 حرکت مفید بیشتر نداریم و مابقی حرکات زائد هستند و حذف این حرکات زائد موجب کاهش زمان و افزایش کارآیی وسرانجام سوددهی بیشتر می شود و بدین وسیله علم حرکات سنجی بنیان گذاری شد. گیلبرت دو تکنیک سایکلوگراف و کرنوسایکلوگراف را برای بررسی مسیر حرکات کارگر طرح و تدوین نمود. گیلبرت از این موضوع در بهبود روش ها، نشان دادن حرکات صحیح و آموزش کارگزاران جدید استفاده کرد.

در دهه 1930 بود که مهندسی روش ها توسط مینارد پایه گذاری شد وی عقیده داشت که برای بالا بردن راندمان کاری نباید حرکات، استانداردها و پاداش ها و … را به صورت مجزا مورد بررسی قرار داد بلکه آنها را به صورت یک مجموعه با روشهای علمی باید مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

در اواسط قرن بیستم بررسی دو جنبه ای هم در زمینه حرکت و هم زمان انجام شد و از ترکیب این دو ، روشی به نام مطالعه حرکت وزمان بوجود آمد که به دلیل تغییرات سریعی که به تازگی در این زمینه پدیدار گشته است، امروزه واژه (motion and tim study) به معنای وسیعی این اطلاعات را در بر گرفته است و تغییراتی هم در زمینه علمی شکل های ابتدایی این روش پیدا کرده است این روش شامل طرح سیستم های کار و متدهای مهندسی است.[2]

بهره وری چیست؟

بهره وری عبارت است از نسبت برونداد (out put) به درون داد (in put)

چند تعریف دیگر از بهره وری:

الف ) EPA [آژانس بهره وری اروپا]

بهره وری درجه استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید است.

بهره وری در درجه اول یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را که در حال حاضر موجود است بهبود بخشد بهره وری براین عقیده متکی است که انسان می تواند کارها ووظایفش را هر روز بهتر از روز پیش به انجام رساند افزایش بهره وری مستلزم آن است که بطور پیوسته در جهت انطباق فعالیت های اقتصادی با شرایط متغیر و بکارگیری نظریه ها و روش های جدید اقدامات لازم صورت پذیرد بهره وری ایمان راسخ به پیشرفت انسان ها می باشد.

ب)‌ JPC [مرکز بهره وری ژاپن]:

هدف از بهبود بهره وری عبارتست از به حداکثر رساندن استفاده از منابع ، نیروی انسانی، تسهیلات و … به طریقة علمی ، کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها،  افزایش اشتغال و کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی وبهبود معیارهای زندگی آنگونه که به به سود کارگر، مدیریت وعموم مصرف کنندگان باشد.[3]

روشهای کلی برای اندازه گیری بهره وری:

بطور کلی دو روش برای اندازه گیری و سنجش بهره وری وجود دارد:

1- بهره وری فیزیکی :

در این روش بهره وری با استفاده از واحدهای فیزیکی مانند اندازه، طول و وزن و … محاسبه می گردد، به طور مثال برای محاسبه بهره وری فیزیکی نیروی انسانی می توان از رابطه زیر استفاده کرد.

= بهره وری فیزیکی نیروی انسانی
نفرساعت کار نیروی انسانی / سطح، حجم، وزن یا تعداد محصول تولید شده

2- بهره وری ارزش:

دراین روش محاسبه بهره وری از ارزشهای پولی مقادیر ستاده و داده برحسب داده های مانند ریال، دلار و یورو و .. استفاده می شود که بطور مثال برای محاسبه بهره وری ارزش نیروی انسانی می توان از رابطه زیر استفاده نمود:

= بهره وری ارزش نیروی انسانی
ارزش کار یا نیروی انسانی استفاده شده / ارزش محصول یا خدمات تولید شده

بهره وری عوامل تولید وکارسنجی وروش سنجی:
بطور کلی بهبود بهره وری به عنوان یکی از مهمترین موضوعات موجود در صنعت مطرح است و از این میان بهره وری نیروی انسانی به عنوان اساسی ترین و پیچیده ترین جزء بهره وری قابل بررسی و تحلیل است با استفاده از مطالعه روش به دنبال بهبود بهره وری واحد تولیدی در زمینه کلیه عوامل تولید و با استفاده از مطالعه حرکت واندازه گیری کار به دنبال بهبود بهره وری نیروی انسانی هستیم به بیان دیگر مبحث کارسنجی و روش سنجی به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای بهبود بهره وری عوامل تولید قابل استفاده می باشد.

[1] . اسفندیار سعادت/ مدیریت منابع انسانی / نشر سمت/ چاپ اول/ 1375/ ص 14

[2] . علیرضا علی احمدی / ارزیابی کار و زمان / انتشارات دانشگاه علم وصنعت ایران / چاپ دوم / 1380/ ص 49

[3] . ناصر جاوید / ارزیابی کار و زمان / نشر دانش پرور/ چاپ اول/ 1383/ص 403

فصل اول : مقدمه

• مقدمه – 1
• تعريف موضوع – 3
• اهداف انجام پروژه – 4
• محدوده زماني و مكاني انجام پروژه – 5
• نكاتي كلي قابل توجه در مطالعه كار – 6

فصل دوم : ادبيات تحقيق

• مقدمه – 7
• تاريخچه كارسنجي و زمان سنجي – 8
• چند تعريف از بهره وري – 10
• روشهاي كلي براي اندازه گيري بهره وري – 11
• بهره وري عوامل توليد و كارسنجي و روش سنجي – 12
• روش تعيين كل زمان كار – 13
• ارزيابي كار – 16
• هدف كارسنجي – 19
• موارد استفاده كارسنجي – 19
• فنون كارسنجي – 23
• مطالعه كار – 23
• فوايد مطالعه كار – 26
• كارسنجي – 27
• مراحل اصلي مطالعه كار – 28
• مطالعه روش – 29
• اهداف مطالعه روش – 29
• ابزارهاي مرحله ثبت مطالعه روش – 31
• علائم مورد استفاده در نمودارهاي مربوط به فرآيند – 38
• تربلينگ ها – 46
• زمان سنجي – 50
• مقدمات زمان سنجي – 51
• اهداف زمان سنجي – 55
• تكنيك هاي مختلف زمان سنجي – 56
• مراحل اساسي زمان سنجي – 57
• انتخاب كار مورد مطالعه و انجام زمان سنجي – 58
• طرز برخورد با كارگر و انجام زمان سنجي – 59
• كسب و ثبت اطلاعات وانجام زمان سنجي – 60
• بررسي روش در انجام زمان سنجي – 61
• مراحل زمان سنجي به روش Stop watch
• تقسيم سيكل عمليات به اجزا و مناسب كاري – 62
• انواع عناصر كاري – 63
• انواع كرونومتر – 66
• روشهاي ثبت نتايج زمان سنجي با كرونومتر – 67
• مشكلات ثبت زمان – 74
• محاسبه تعداد سيكل هاي مورد مشاهده – 74
• ضريب عملكرد – 75
• روش و ستينگ هاوس – 79
• روش توازن اجراي كار – 80
• الونس – 80
• محاسبه زمان استاندارد – 82
• سيستم هاي زمان سنجي پيشرفته خانواده MTM
• كاربرد، مزايا و معايب روش MTM
• واحد زمان در سيستم MTM
• انواع MTM
• حركت بسيط در سيستم MTM
• روش زمان سنجي MOST
• كاربرد انواع سيستم هاي زمان سنجي MOST

فصل سوم : بررسي وضعيت موجود

• مقدمه – 90
• معرفي شركت – 91
• شهردارو در يك نگاه – 92
• محدوده مكاني شركت شهردارو – 93
• تاريخچه شركت داروسازي شهردارو – 94
• نمودار سازماني شركت شهردارو – 95
• چارت سازماني شركت «مديريت» – 96
• خطوط توليدي شركت لابراتورهاي شهردارو – 97
• ليست تجهيزات جامدات – 98
• معرفي واحدي كه پروژه در آن انجام شده – 100
• بررسي مراحل اصلي كار در قسمت مايعات با استفاده از فلوچارت – 101
• نمودار OPC توليد قطره – 102
• نمودار FPC ساخت قطره – 103
• بررسي وضعيت سازمان از لحاظ موضوع تحت بررسي – 105
• نقشه جريان – 106
• نمودار جريان فرآيند – 107
• جدول زمان بندي – 108

فصل چهارم: تجزيه و تحليل و ارائه پيشنهادات

• مقدمه – 110
• نقاط قوت – 111
• نقاط ضعف – 114
• پيشنهادات – 115
• توصيه هايي جهت كارآمدتر شدن نيروي انساني – 116
• پيشنهاداتي در خصوص بهبود شرايط – 118
• شش عامل بهينه كننده‌ي زمان‌بندي – 121
• چند نكته مهم – 122
• منابع مورد استفاده – 123

منابع مورد استفاده :

1. اسفنديار سعادت،مديريت منابع انساني ، نشر سمت، چاپ اول، 1375
2. عليرضا علي احمدي، ارزيابي كار و زمان، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ايران، چاپ دوم، 1380
3. ناصر جاويد، ارزيابي كار و زمان، نشر دانش پرور، چاپ اول،1383
4. عباس كحال زاده، آشنايي با ارزيابي كار و زمان، نشر دانشگاهي، چاپ پنجم، 1381
5. شهنام طاهري، كارسنجي و روش سنجي، نشر آروين، جاپ اول، 1376
6. مهرداد قاسمي، جزوه ي درس كارسنجي و روش سنجي
7. سيد نصرالله مرعشي، سيستم هاي زمان سنجي، نشر بصير، چاپ اول، 1376
8. جزوات اساتيد محترم تدريس شده در دانشگاه
9. حسين ابطحي و آرمن مهروژان، مهندسي روشها، نشر قومس، چاپ دوم،1374
10. حسين اصولي، حسام شهرياري فهيمي، مژده شيرازي منش، مديريت زمان ، نشر رسا، چاپ سوم، 1383