ارتباط سبک های فرزند پروری و خصوصیات شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی

هدف از این مطالعه تعیین رابطه­ ی شیوه ­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی بود. جامعه ­ی آماری پژوهش دانش آموزان دختر دوره متوسطه ناحیه یک خرم آباد سال تحصیلی 1392- 1393 بودند. نمونه شامل 200 دانش آموز بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله­ای از میان دانش آموزان دختر دبیرستان­های ناحیه یک خرم آباد انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش­نامه شیوه­ فرزند­پروری بامریند (1973)، پرسش­نامه ویژگی­های شخصیتی نئو (کاستا و مک کری، 1992) و مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون (2003) جمع آوری شد. داده­های پژوهش با روش­های ضریب هبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغییری تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که 2/8 دصد از تغییرات در متغییر تاب آوری به وسیله شیوه های فرزندپروری پیش بینی می شود. بین شیوه های فرزندپروری با تاب آ.ری رابطه خطی معنی دار وجود دارد. آزمون t برای معنی داری ضرایب رگرسیون نشان داد که از بین شیوه های فرزندپروری فقط شیوه فرزندپروری مقتدرانه با تاب آوری رابطه معنی دار  دارد. ضریب غیر استاندارد رگرسیون 0/212= b که در سطح کمتر از 0/05 معنی دار است.

کلمات کلیدی: شیوه­های فرزندپروری، ویژگی­های شخصیت، تاب آوری، نوجوانی

تاب آوری[1] یکی از مفاهیم و سازه­های بهنجار مورد توجه و مطالعه­ی روانشناسی مثبت­گرا است و غالب پژوهش­های مربوط به تاب آوری در حوزه روانشناسی تحولی انجام شده است (لاتار و چیچتی[2]، 2000؛به نقل از بشارت، 1387). تاب آوری به عنوان حفظ سلامتی و عملکرد موفقیت آمیز و سازگاری با یک بافت و موقعیت تهدید­آمیز تعریف می­شود (گارمزی[3]، 1993). تاب آوری به عنوان میزان توانایی فرد در تطابق در شرایط ناگوار تعریف شده است که شامل شایستگی فرد، اعتماد به نیروهای درونی، پذیرش تغییرات به عنوان عامل مثبت و تأثیرات معنوی می­شود (کونور[4]، 2003).

از نظر کورنن[5] (2007) اگر چه تاب آوری تا حدودی یک ویژگی شخصیتی و تا حدود دیگر نیز نتیجه تجربه­های محیطی افراد است ولی انسان­ها قربانی محیط یا وراثت خود نیستند. افراد می­توانند تحت آموزش قرار بگیرند تا ظرفیت تاب آوری خود را به وسیله آموختن برخی مهارت­ها افزایش دهند. یکی از سازه­هایی که در تاب آوری تأثیر دارد عوامل خانودگی و تفاوت­های فردی است (خزائلی، 1386).

رشد شخصیت و بهداشت روانی و جسمی ما با توانایی برقراری ارتباط رابطه دارد و یک رابطه نارسا، می­تواند سلامت جسمی و روانی شخص را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین اگر در خانواده تنش بین اعضا وجود داشته باشد، کودک در یافتن هویت خویش، ایجاد روابط مطلوب با دیگران، مقابله صحیح با فشار­های روانی و رشد سالم روانی و رفتاری دچار مشکل خواهد شد (افروز، 1386)، زیرا محیط خانواده یکی از عوامل اساسی شکل گیری شخصیت کودک و اولین بذر تکوین رشد فردی و پایه و اساس بنای شخصیت آدمی است و کودک در بیشتر حالات خود، مقلّد پدر و مادر و رفتار آن­ها است (احدی، 1380). بنابراین بسیاری از ویژگی­های شخصیت کودک تحت تأثیر ویژگی­های شخصیت والدین و شیوه­ی فرزند­پروری آن­ها است (لیل آبادی، 1375).

از طرف دیگر کودکان در فرآیند رشد خود، دوره­ی نوجوانی را پیش رو دارند. دوره­­­ی نوجوانی بحرانی­ترین دوره برای سازندگی شخصیت است. از نظر تحولی، این دوره، دوره­ی شکل­گیری و آماده شدن است و نوجوانان در این دوره در پی کشف و آزمون ظرفیت­های خود می­باشند.

با توجه به موارد بیان شده، پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه­ی تاب آوری با شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت در دوره نوجوانی می­باشد.

1-2 بیان مسئله

یکی از موضوعات مطرح در روانشناسی مثبت[6] تاب آوری است. تاب آوری جایگاه ویژه­ای در
حوزه­های روانشناسی خانواده و بهداشت روانی دارد (کمبل- سلیس، کوهان و استین[7]، 2006).

گارمزی و ماسن[8] (1991) تاب آوری را به عنوان نوعی فرآیند، توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت­آمیز با داشتن موقعیت تهدید کننده تعریف کرده­اند. به عبارت دیگر، تاب آوری عاملی است که به افراد در رویارویی و سازگاری با موقعیت­های سخت و تنش­زای زندگی کمک می­کند (ایزدیان، امیری، جهرمی و حمیدی، 2010)، افسردگی را کاهش می دهد (وایت، درایور و وارن[9]، 2010)، توانایی سازگاری با درد (اسمیت و دیگران[10]، 2009) و کیفیت زندگی را افزایش می­دهد (رنجبر و دیگران، 1390).

تاب آوری از مشکلات روانشناختی بین نوجوانان و جوانان جلوگیری کرده و آن­ها را در برابر تأثیرات روانشناختی رویدا­د های مشکل­زا، مصون نگه می­دارد ( بین کوآرت[11]، 2009).

محققان بسیاری در پی شناسایی عوامل مؤثر در تاب آوری بوده­اند. فرض بر این است که عوامل حمایت کننده­ایی وجود دارند که می­توانند واکنش به تجارب استرس­زا و بلایای مزمن را تبیین کند (فراسر، ریچمن و گالنیسکی[12]، 1999). عوامل بسیاری در تاب آوری فرد در برابر مشکلات دخیل هستند که از آن جمله می­توان به عوامل فردی، عوامل خانوادگی (ساختار خانواده و حمایت خانواده) و عوامل اجتماعی (حمایت اجتماعی) اشاره کرد (لافرومویس و دیگران[13]، 2006).

خانواده به عنوان یکی از اساسی­ترین نهاد­های اجتماعی، نخستین و مهم­ترین عامل اساسی شکل­گیری شخصیت کودک و پایه گذار ارزش­ها و معیار­های فکری او بوده است و نقش مهمی در تعیین سرنوشت آینده او دارد. شیوه­ها یا روش­هایی که والدین بر اساس آن­ها فرزندان خود را تربیت می­کنند مانند پذیرش و طرد، آزاد­گذاری یا محدود­سازی و نظایر آن­ها در شکل­گیری رشد و تکامل کودک در سنین اولیه زندگی و خصایص بعدی شخصیت و رفتار تأثیر فراوان و عمیقی دارد.

دیانا بامریند [14]، سبک­های فرزندپروری را به سه دسته تقسیم کرده است:

1. سبک‌ پرورشی مقتدرانه [15]
2. سبک‌ پرورشی مستبدانه [16]
3. سبک پرورشی سهل­گیرانه [17]

سبک­های پرورشی مستبدانه می‌تواند بسیار سفت و سخت باشد. در این روش مجموعه­ای دقیق از قوانین و انتظارات وجود دارد و در مقابل نیاز به اطاعت محض است. سبک پرورشی مقتدرانه  متکی بر توان‌بخشی مثبت و استفاده نادر از مجازات است. تحقیقات نشان می­دهد که این سبک مفید­ترین روش پرورش کودک است. سبک پرورشی سهل­گیرانه براساس مسامحه بوده روش محبوب طبقه متوسط ​​است. گرایش کمی به مجازات و یا قوانین در این سبک وجود دارد و بچه­ها آزاد از محدودیت­های خارجی هستند (برک[18]، 2007؛ ترجمه سیدمحمدی، 1390).

گروتبرک[19] (2000) معتقد است که والدین و مراقبان کودک می­توانند شرایطی را برای افزایش تاب آوری کودک فراهم آورند. وی عشق و علاقه و بیان عقاید و باز بودن و تعامل میان اعضای خانواده را در تاب آوری مؤثر می­داند. همچنین، گریل[20] (1993) با تمرکز بر عوامل خانوادگی مؤثر بر تاب آوری دریافت که کودکانی که در برابر فشار و استرس مقاوم هستند والدینی دارند که آن­ها با روش­های تربیتی مثبت برخورد کرده­اند و با زندگی کودکشان در گیر هستند راهنمایی های بهتر و بیشتری را به آن­ها ارائه می­دهند.

از جمله مسائلی که در حوزه تاب آوری مطرح است نقش ویژگی­های شخصیتی است. بر اساس مدل انتخاب- مقابله افتراقی (بلوگر و زوکرمن[21]، 1997) راهبرد­های مقابله­ای مورد استفاده در رویارویی با تنش تعیین کننده پیامد­های مثبت و منفی هستند و نوع راهبرد­های مقابله­ای انتخاب شده به ویژگی­های شخصیتی افراد بستگی دارد. در نتیجه از آن­جا که ویژگی­های شخصیتی خاص افراد به کارگیری راهبرد­های مقابله­ای متفاوت را ترغیب می­کنند، افراد به صورت متفاوت به تنش پاسخ می­دهند (بارتلی و روش[22]، 2011).

اینگونه به نظر می­رسد که خانواده­ها با شیوه­ها تربیتی گوناگون که بر فرزندان خود اعمال می­کنند و همچنین افراد با شخصیت متفاوتی از توانایی ، از مقاومت و تحمل غیر همسانی در شرایط سخت و پرخطر برخوردار می­شوند که این امر سلامت روان آنان را تحت تأثیر قرار می­دهد. با توجه به موضوعات بیان شده، مسئله اساسی در پژوهش حاضر آن است که آیا بین شیو­ه­های فرزند پروری و ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی رابطه وجود دارد.

1-3 ضرورت پژوهش

تاب آوری مفهوم جدیدی است که در سال­های اخیر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است و محققان عوامل متعددی از جمله ویژگی­های فردی، خانوادگی و اجتماعی را به  عنوان عوامل تأثیر­گذار بر تاب آوری معرفی کرده­اند. در علوم روز روانشناسی موضوعی که به روشنی محقق گشته است تأثیر ویژگی­های شخصیت افراد بر سبک زندگی آنان می­باشد.

این موضوع در شیوه­ی وقوع برخورد افراد با مسائل روز تأثیر گذاشته و نتایج رفتاری متفاوتی را به وجود می­آورد. این موضوع هم می­تواند نوعی از زندگی عاری از استرس و سرشار از آرامش را شامل شود و هم می­تواند زمینه را برای به وجود آوردن زندگی ناسالم فراهم سازد. از آنجا که افراد در خانواده هایی با سبک­های متفاوت زندگی می­کنند و ویژگی­های متفاوتی دارند، تاب آوری میزان مقابله آن­ها در مقابل رویداد­های ناخوشایند را تحت تأثیر قرار می­گیرد.

بنابراین هر دو عامل محیطی و فردی توانایی نوجوان را برای تاب آور بودن تحت تأثیر قرار می­دهند. خانواده ها و مدارس می­توانند راهبرد­هایی را به کار برند تا عوامل محافظت کننده را افزایش داده و تاب آوری را پرورش دهند. با ارائه یک محیط تسهیل کننده، افراد استعداد و گنجایش مثبت و رشد بعضی ویژگی­های تاب آوری را در سرتاسر زندگی دارند. تاب آوری افزایش یافته در بهبود سلامت روان نوجوان مؤثر است (اسپنس[23]، 2000؛ به نقل از محمدی، 1384).

با توجه به تحقیقات اندک در رابطه با بررسی همزمان هر سه متغییر (شیوه­های فرزند پروری،
ویژگی­های شخصیت و تاب آوری) الزام به انجام بررسی­های گسترده­تر در این زمینه به خصوص در بین نوجوانان مشاهده می­شود. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن است که به این مهم جامه عمل پوشانده شود.

1-4 اهداف پژوهش

هدف اصلی پژوهش عبارت است از:

1-4-1 هدف اصلی:

تعیین سهم شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت در تاب آوری در نوجوانان.

1-4-2 هدف­های اختصاصی:

تعیین رابطه بین شیوه­های فرزند­پروری با تاب آوری

تعیین رابطه بین شیوه­های فرزند­پروی با ویژگی­های شخصیت

تعیین رابطه بین ویژگی­های شخصیت با تاب آوری

1-5 فرضیه­ها و سوال پژوهش

بین شیوه­های فرزند­پروری (اقتدار منطقی، استبدادی، سهل­گیرانه) با تاب آوری در دوره نوجوانی ارتباط وجود دارد.

بین ویژگی­های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی ارتباط وجود دارد.

بین شیوه­های فرزند­پروری (اقتدار منطقی، استبدادی، سهل­گیرانه) با ویژگی­های شخصیت در دوره نوجوانی ارتباط وجود دارد.

1-5-3 سوال پژوهش:

سهم شیوه­های فرزند­پروری و ویژگی­های شخصیت در پیش­بینی تاب آوری نوجوانان چقدر است؟

1-6 تعاریف متغییر­ها

1-6-1 تعریف نظری شیوه­های فرزند­پروری[24]

دارلینگ و استینبرگ[25] (1993؛ به نقل از گلاسکر و دیگران[26]، 1997) شیوه­های فرزند­پروری را
این­گونه تعریف می­کند: «مجموعه­ای از گرایش­ها، اعمال و جلوه­های غیر کلامی، که ماهیت تعامل کودک و والدین را در تمامی موقعیت­های گوناگون مشخص می­کند.»

نحوه ارتباط و طرز برخورد والدین نسبت به فرزندان و احساسات و علاقه آن­ها به یکدیگر و چگونگی دخالت یا عدم دخالت آن­ها در کارهای مهم و همگان آن­هاست (شریعت­مداری، 1378؛ به نقل از طبقی، 1388)

1-6-2 تعریف عملیاتی شیوه­های فرزند­پروری

به نمره­ای اشاره دارد که فرد در آزمون شیوه­های فرزند­پروری بامریند به دست می­آورد که شامل سه الگوی مستبدانه، مقتدرانه و سهل­گیرانه است.

1-6-3 تعریف نظری ویژگی­های شخصیت[27]

شخصیت در لغت­نامه وارن[28] چنین تعریف شده است: «شخصیت به جنبه­های عقلی، عاطفی، انگیزشی و فیزیولوژیکی یک فرد گفته می­شود.» (پروین،1373؛ به نقل از گروسی، 1380)

آلپورت[29] بیان می­کند: « شخصیت سازمانی پویاست که درون فرد قرار گرفته و شامل نیمه­های فیزیکی و روانی می­شود که تعیین کننده رفتار و فکر است» (شولتز[30]، 1998).

1-6-4 تعریف عملیاتی ویژگی­های شخصیت

ویژگی­های شخصیتی بر اساس پاسخ­های افراد به پرسش­نامه پنج عاملی شخصیتی نئو[31] به دست می­آید.

1-6-5 تعریف نظری تاب آوری

به اعتقاد کامپفر[32]  (1999) تاب آوری یعنی «بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعالی بالاتر از وضعیت پیش از بروز شرایط ناگوار، به نحوی که سازگاری مثبت با زندگی می­تواند پیامد آن باشد.» (اقدامی و حسین­چاری؛ به نقل از جوکار،  1389).

کونور و دیویدسون[33] (2003) معتقدند که «تاب آوری تنها پایداری در برابر آسیب­ها یا شرایط تهدید کننده نیست، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است.» (نقل از خسروی و دیگران، 1389).

1-6-6 تعریف عملیاتی تاب آوری

پرسشنامه تاب آوری به منظور تفکیک افراد تاب آور از غیر تاب آور در موقعیت های بالینی و غیر بالینی و سنجش آن­ها مورد استفاده قرار می­گیرد. منظور از تاب آوری نمره­ای است که آزمودنی در پرسش­نامه تاب آوری کونور و دیویدسون به دست می­آورد.

• [1] – resilience
• [2] – Luthar and cicchetti
• [3] – Garmezy
• [4] – Connor
• [5] – Cornone
• [6] – positive psychology
• [7] – Gampbell- sills, Cohan & Stein
• [8] – Garmezy and Masten
• [9] – White, Driver & Warren
• [10] – Smith, et al.
• [11] – Pinquart
• [12] – Fraser, Rechman & Galinsky
• [13] – Lafromboise, et al.
• [14] – Diana Baumrind
• [15] – authoritative child- rearing style
• [16] – authoritarian child- rearing style
• [17] – permissive child- rearing style
• [18] – Laura Berk
• [19] – Grotberg
• [20] – Grile
• [21] – Bloger and Zuckerman
• [22] – Bartely and Roesch
• [23] – Spence
• [24] – child-rearing practices
• [25] – Darling and Steinberg
• [26] – Glaskore, et al.
• [27] – personality
• [28] – Varen
• [29] – Allport
• [30] – Schultz
• [31] – NEO Personality Inventory Revised
• [32] – Kumpfer
• [33] – Conner and Davidson

• چکیده فارسی
• فصل اول: کلیات پژوهش
  • مقدمه
  • بیان مسئله
  • ضرورت پژوهش
  • اهداف پژوهش
• 1-4-1 هدف اصلی
• 1-4-2 هدف­های اختصاصی
  • فرضیه­ها و سوال پژوهش
  • تعاریف نظری متغییر­ها
• 1-6-1 شیوه­های فرزند پروری
• 1-6-2 ویژگی های شخصیت
• 1-6-3تاب آوری
  • تعاریف عملیاتی متغییر­ها
• 1-7-1 ویژگی­های شخصیت
• 1-7-2 شیوه­های فرزند­پروری
• 1-7-3 تاب آوری

فصل دوم: پیشینه پژوهش

• 2-1 شیوه­های فرزندپروری
• 2-1-1 تعاریف شیوه­های فرزندپروری
• 2-1-2 تاریخچه فرزندپروری
• 2-1-3 الگو­های مربوط به شیوه های فرزندپروری
• 2-1-3-1 الگوی زیگلمن
• 2-1-3-2 شیوه­های فرزندپروری سیرز، مک کوبی، لوین
• 2-1-3-3 الگوی بامریند
• 2-2 ویژگی­های شخصیت
• 2-2-1 تعاریف ویژگی­های شخصیت
• 2-2-2 عوامل به وجود آورنده شخصیت
• 2-2-3 ساختار شخصیت
• 2-2-4 تاریخچه نظریه عاملی شخصیت
• 2-2-5 نظریه­های شخصیت
• 2-2-5-1 نظریه یونگ
• 2-2-5-2 نظریه عاملی آیزنک
• 2-2-5-3 نظریه عاملی شخصیتی نئو
• 2-2-5-3-1 شاخص روان آزرده­گرایی
• 2-2-5-3-2 شاخص برون­گرایی
• 2-2-5-3-3 شاخص گشودگی
• 2-2-5-3-4 شاخص با وجدان بودن
• 2-2-5-3-5 شاخص موافق بودن
• 2-3 تاب آوری
• 2-3-1 تعاریف تاب آوری
• 2-3-2 روان شناسی مثبت گرا و تاب آوری
• 2-3-3 انواع تاب آوری
• 2-3-3-1 تاب آوری عمومی
• 2-3-3-2 تاب آوری حقیقی
• 2-3-4 مدل های تاب آوری
• 2-3-4-1 مدل های گارمزی
• 2-3-4-2 مدل تاب آوری فلچ
• 2-3-5 خصوصیات تاب آوری
• 2-3-6 عوامل موثر بر تاب آوری
• 2-3-6-1 ویژگی­های افراد تاب آور
• 2-3-6-2 نقش محیط در تاب آوری
• 2-3-6-3 خودکارآمدی در افراد
• 2-3-6-3-1 دستاورد­های عملکر
• 2-3-6-3-2 تجربه­های جانشین
• 2-3-6-3-3 ترغیب کلامی
• 2-3-6-3-4 حالت­های فیزیولوژیک
• 2-3-7 راه­های ارتقاء تاب آوری
• 2-3-7-1 مهارت در حل مساله
• 2-3-7-2 کفایت اجتماعی
• 2-3-7-3 نگاه رو به آینده
• 2-3-7-4 نقش والدین
• 2-3-8 راهکارهای عملی برای افزایش تاب آوری
• 2-3-9 اهمیت تاب آوری در دوره نوجوانی
• 2-4 پیشینه پژوهشی متغییرها
• 2-4-1 تاب آوری
• 2-4-2 فرزندپروری
• 2-4-3 ویژگی­های شخصیت

فصل سوم: روش­ پژوهش

• 3-1 مقدمه
• 3-2 طرح پژوهش
• 3-3 جامعه و نمونه آماری
• 3-4 روش گردآوری اطلاعات
• 3-5 ابزار­های پژوهش
• 3-5-1 مقیاس تاب آوری کونور- دیویدسون
• 3-5-1-1 اعتبار و رواییپرسش­نامه کونور- دیویدسون
• 3-5-2 ابزار شخصیت نئو
• 3-5-2-1 فرم کوتاه و تجدید نظر شده پرسش­نامه شخصیتی نئو
• 3-5-2-2 اعتبار و روایی پرسش­نامه نئو
• 3-5-3 ابزار پژوهش شیوه­های فرزند­پروری بامریند
• 3-5-3-1 اعتبار و روایی شیوه­های فرزند­پروری بامریند

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

• 4-1 مقدمه
• 4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها
• 4-3 تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها
• 4-3-1 فرضیه های پژوهش
• 4-3-2 سوال پژوهش

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

• 5-1 مقدمه
• 5-2 بحث و نتیجه گیری
• 5-3 محدودیت های پژوهش
• 5-2 پیشنهادات
• منابع
• چکیده لاتین
• پیوست ها
  • پیوست 1) پرسش نامه شیوه های فرزندپروری
  • پیوست 2) پرسش نامه ویژگی های شخصیت
  • پیوست 3) پرسش نامه تاب آوری

1. آقا یوسفی، ع.، 1387، معرفی روی آوردهای روان درمانگری و راهبردهای عملی، قم، ص. 38
2. احدی، ح.، جمهری، ف.، 1380، روان شناسی رشد، تهران، پردیس، ص. 145
3. احدی، ح.، نیک مهر، م.، 1378، روان شناسی رشد مفاهیم بنیادی در روان شناسی کودک، تهران، نشر بنیاد، ص. 261
4. افروز، غ.، 1371، نوجوان، استقلال، شخصیت و خلاقیت، مجله پیوند، شماره 158، تهران، انجمن اولیاء و مربیان
5. اکبر زاده، ن.، 1376، گذر از نوجوانی به پیری، تهران، دانشگاه الزهرا، ص. 89
6. امام زاده، ر.، 1385، رابطه شیوه های فرزندپروری با خلاقیت و تفکر انتقادی در دانش آموزان دوره راهنمایی شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
7. برک، ل.، 1383، روان شناسی رشد، ترجمه سید محمدی، ی.، تهران، ارسباران، ص. 345
8. بشارت، م.ع.، 1387، ویژگی­های روان سنجی فرم فارسی مقیاس تاب آوری، مجله علوم روان شناختی، چاپ اول، ص 93-89
9. جوادی، ر.خ.، آقابخشی، ح.، رفیعی، ح.، عسگری، ع.، بیان معمار، ا.، عبدی زرین، س.، 1390، رابطه کارکرد خانواده و تاب آوری در برابر مواد در دانش آموزان پسر دبیرستانی مدارس پر خطر، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 21، ص. 421
10. جوکار، ب.، اقدامی، ز.، حسین چاری، م.، 1389، پیش بینی تاب آوری بر اساس جهت گیری مذهبی (اسلامی) دانشجویان، مجموعه مقالات 5سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، ص. 67
11. حدادی، پ.، بشارت، م.ع.، پور بهلول، س.، 1389، تاب آوری، آسیب پذیری و سلامت روانی، مجموعه مقالات روان شناسی ایران، ص. 264
12. خزائلی، پ.، 1386، تاب آوری، ظرفیت غلبه بر دشواری ها، پایداری ها و بهسازی خویشتن، مرکز مشاوره دانشجویی معاونت و معاونت دانشجویی و فرهنگی
13. خسروی، ص.، موسوی، ح.، طاهر نژاد، ح.، کلانتری، م.، آگنج، ن.، 1389، تاثیر الگو های ارتباطی خانواده بر تاب آوری دانشجویان، مجموعه مقالات 5 سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان ص. 101
14. سامانی، س.، 1386، تاب آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی زناشویی، فصلنامه روان­شناسی دانشگاه شیراز، سال سوم، شماره8، ص. 68-67
15. سامانی، س.، جوکار، ب.، صحراگرد، ن.، 1386، تاب آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، شماره 3، ص. 290
16. سیدمحمودی، س.ج.، رحیمی، چ.، محمدی، ن.، 1390، عوامل موثر بر تاب آوری در افراد مواجه شده با ضربه روانی، پژوهش های روان شناسی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد، سال1، شماره 1، ص. 16
17. شاملو، س.، 1382، نظریه­های شخصیت، تهران، انتشارات رشد، چاپ هفتم، ص. 164
18. شریعتمداری، ع.، 1376، روان شناسی تربیتی، تهران، امیر کبیر، ص. 132
19. صادقی، ز.، عابدی، م.ر.، فاتحی زاده، م.، 1382، مهارت های فرزندپروری و درمان شناختی- رفتاری، فصلنامه تازه ای رواندرمانی، سال یزدهم، شماره 41، ص. 43
20. فیست، ج.، گریگوری، ج.ف.، 1386، نظریه­های شخصیت، ترجمه سید محمدی، ی.، تهران، نشر روان، ص. 59
21. کاظمی، س.، 1383، مفهوم تاب آوری و کاربرد آن در پیشگیری از اعتیاد، پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد
22. کرلینجر، ف.ان.، 1381، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمه شریفی- نجفی زند، تهران، نشر سمت، ص. 165
23. گروسی فرشی، ت.، 1380، رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عامل در مطالعات شخصیت)، تبریز، نشر جامعه پروژه، ص. 94
24. گروسی فرشی، میرتقی. (1380) .رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت. تبریز: نشر جامعه پروژه دانیال
25. لیل آبادی، ل.، 1375، بررسی شیوه های فرزند پروری مادران دارای کودکان هختلال رفتاری با شخصیت آنها. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
26. محرابی، ش.، 1384، مقایسه میزان اختلالات روانی دختران با توجه به شیوه های فرزند پروری والدین در دختران دبیرستان های جیرفت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت
27. محمدی، م.، 1384، بررسی عوامل موثر بر تاب آوری در افراد در معرض مواد، رساله دکتری، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
28. مک­کری، ر.، کاستا، پ.، 1992، روانشناسی شخصیت بزرگسالی، ترجمه گروسی فرشی، 1381، تبریز، جامعه پروژه، ص. 142
29. منادی، م.، 1384، تاثیر شیوه های فرزندپروری والدین بر شخصیت اجتماعی و فرهنگی جوانان، فصانامه خانواده و پژوهش، سال دوم، شماره 2، ص. 27
30. منگال، اس.ک.، 2002، روان شناسی تربیتی پیشرفته، ترجمه کاظمی، س.، 1388، شیراز، نوید نشر، ص. 86

31. Cloninger, C.R., 2000, Cloninger’s psychologicalmodelof temerary andcharaterand the five-factormodel of personality, personality and individual differences, vol: 2, p: 441- 452
32. Connor, K.M., Davidson, J.R., 2003, Development of a new resilience scale: theConnor-Davidson on Resilience Scale (CD- RISC), Depress anxiety, vol: 18, p: 76- 82
33. Daniny, N., Steinbery, G., 1993, Parentity style as context: an intyrative model., Psychological Bulletin, vol: 113, p: 478- 496
34. Digman, T.M., Inoye, J., 1986, Personality structure; further specification of the five robust factors of personality, Journal of personality and social psychology, vol: 50, p: 116- 123
35. Fribory, O., Barlang, O., Martinassen, M., Rosenvige, J., 2005, Resilience in relation to personality and intelliyence international Journal of methods in psychiatric research., vol: 14., p: 29- 42
36. Garmezy, N., Masten, A.S., Tellegen, A., 1984, The study of stress and competence in children: Building blocks for development psychopathology child development, vol: 55, p: 97-111
37. Garmezy, N., Masten, A.S., Tellegen, A., 1991, The protective role of competence indicutores in children at risk,
38. Giffo- Levasseur., Anne., 1995, confrontation desfamily et des institutions- educations:
39. Grotberg, E.H., 2000, International resilience research project, in A.L. comunian & Gienna, Austria: Pabst science publishes, p: 379- 399
40. Irvine, A.B., Biglan, A., Smolkowski, K., Metzler, C.W., Ary,D.V., 1999, The effectiveness of a parenting skills programs for parents of middle school students in asmall community, Journal of consulting and clinical psychology, vol: 67, p: 811- 825
41. Kompfer, K.L., 1999, Factors and processes contributing to resilience., the resilience frame work; in Glantz, M.D.G., and Johnson, L.T., resilience and development: positivelife adaptation, Kluveracademic publishers, New Yourk.
42. Kotanin, S., [et al]., 1997, Childhood temperament and mothers child rearing attitude., European Journal of personality, vol: 11, p: 249- 265
43. , Francors., 2000, Description ethographique nathan,
44. Nakaya, A., Motoyaki, I., Oshio, K., Aysushi, T., Kaneko, H., 2006, Correlation for adolescent resilience scale with big five personality traits.
45. Olsson, C.A., Bond, L., Burns, J.M., Brodrich, D.A., Sawyer, S.M., 2003, Adolescent resiliance: a concept analysis, Journal of adolescence, vol: 26, p: 1-11
46. Simeon, D., Yehude, R., Vunill, R., Knutelska, M., Putnam, F.W., Smith, L.M., 2007, Factors associated with resilience in healthy adults. Psychoneuron endocrinology, vol: 32, p: 1149- 1152