روانساز ها، انواع آن و وظایف عمومی روانکارها

روغن پایه Bace oil

اساساً نفت خام پر از استخراج از چاه در پالایشگاه مورد عمل تقطیر(یعنی حرارت دادن، بخار نمودن و مجدداً بصورت مایع درآوردن) قرار می دهند. طی عمل تقطیر، اجزاء آن بترتیب از هم جدا می شوند و بدین ترتیب بنزین، نفت سفید گازئیل بدست می آید قسمتی از نفت خام که بعد از گازئیل حاصل می شود، دارای روغن است که تحت یک سری عملیات پالایشی تبدیل به ماده ای می شود که روغن پایه نامیده می شود.

در گذشته که موتورهای ساده اولیه و قدیمی که طراحی بسیار ساده تر داشتند ازهمین روغن پایه وبدون تغییرات در آن استفاده می شد ولی با پیشرفت صنعت و پیچیده تر شدن موتورها، استفاده از روغن پایه بعنوان روانکار در آنها غیر ممکن شد. در حال حاضر با افزودنی های متفاوت که به روغن پایه اضافه می شود و پروسه های مختلفی را که طی می کند، روغن هایی به نام و وظایف متفاوت ایجاد می شود(مانند روغن هیدرولیک، روغن موتور، روغن دنده و …) و بطور متوسط 95% وزن روانکارهای مایع را روغن پایه تشکیل می دهد.

تعاریف و اصطلاحات

قبل از آنکه وارد مبحث طبقه بندی انواع روغن های روانکار گردیم لازم است با برخی تعاریف آشنا شویم،

الف- گرانروی (viscosity): مقاومت یک سیال در مقابل جاری شدن، گرانروینام دارد که با غلط آنرا غلظت (doncity) می نامند. گرانروی بسیتگی به خبر مولکولهای مایع دارد و همان تفاوتی است که در شربت و عسل وجود دارد: شربت از حل شدن ماده دیگری در آب بوجود آمده و مقاومت سیاسی آن به میزان آن ماده بستگی دارد ولی عسل خودش این خاصیت را دارد.

عدد گرانروی را معمولا بصورت یک عدد در جلوی نام روغن های مختلف ذکر می کنند. مثلا می گویند روغن هیدرولیک 68 ویا روغن هیدرولیک 100

ب- شاخص گرانروی (viscosity indoy): عبارت است از تغییرات گرانروی نسبت به درجه حرارت یعنی هر چه شاخص گرانروی بزرگتر باشد، گرانروی (سیال بودن) روغن نسبت به تغییرات درجه حرارت، تغییرات کمتری است در مورد روغن موتور به همراه نفط SAE می آید.

ج- نقطه اشتعال: کمترین درجه حرارتی که در آن درجه، روغن به اندازه کافی به بخار تبدیل شده و در یک لحظه بتواند آتش بگیرد و بلافاصله خاموش شود.

د- نقطه احتراق: کمترین درجه حرارتی که در آن روغن آنقدر بخار تولید کند که در اثر آتش زدن، آتش بگیرد و احتراق ارا داشته باشد.

ه- نقطه ریزش: کمترین دمایی که روغن می تواند در آن می تواند در آن جاری باشد.

و- نقطه ابری شدن : دمایی که روغن در آن دما بدلیل بوجود آمدن میکروکریستالها کدر شود.

طبقه بندی روغن های موتور

همانگونه که قبلا نیز ذکر گردید. روغن های پایه یا از پالایش مستقیم نفت خام بدست می آید که با نام معدنی (MINERAL) و یا روغنی است که پایه نفتی ندارد و بر اساس یک سری واکنش های شیمیایی کنترل شده بدست می آید و به آن سنتتیک (synthetic) می گویند که گرانتر از روغن های پایه معدنی می باشد و از اینرو عمده روغن های مصرفی در بازار از نوع معدنی هستند و در صورتی سنتتیک باشند، این مشهد بعنوان مزیت برای بسته بندی محصول عنوان می گردد.

تنوع و میزان افزودن مواد افزودنی به روغن پایه، به متمایز نمودن و تنوع روغن ها منجر می شود که عمدتا در مورد روغن های موتور توسط 2 شاخصه اصلی گرانروی (SAE) و سطح کیفیت (API) مشخص می شود.