بررسی و شناخت شهر
شناخت تاریخچه شهر ، نام و سابقه ی تاریخی شهر و منشاء پیدایش و روند گسترش شهر تاکنون
شهر فریمان
فریمان فعلی قریه ای است در شمال غربی فریمان که جز دهستان نیشابور بوده است . برخی منابع نیز بنای اصلی شهر فریمان را مربوط به قبل ازاسلام می دانند.
بند فریمان از قدیمی ترین آثار پیرامون شهر فریمان است که بنای آن را در زمان دیلمیان و یا سلجوقیان دانسته اند که پس از آن مردم فریمان از شمال غربی به محل فعلی شهر نقل مکان نموده اند و اقدام به احداث قریه ای با برج و بارو نموداند که قسمتی از آثار دیوارهای آن در شمال شهر فریمان فعلی به چشم می خورد.
روستاهای تقی آباد ، لوشاب و قلعه نو فریمان نیز همزمان با پیدایش فریمان احداث شده اند آنچه که مسلم است هسته ی اولیه شهر موجود درشمال میدان امام خمینی فعلی ، خیابان های امام موسی صدر، سید جمال الدین اسد آبادی و طالقانی قرارداشته که محلات قدیمی شهر نیز درهمین محدوده شکل گرفته است.
این محدوده را وجود رباط قدیمی مربوط به دوران صفویه ، نوع معماری و مصالح بکار رفته در بناها به همراه بافت ارگانیک از دیگر محلات شهر متمایز ساخته و به آن قدمتی چند صد ساله می دهد . عموم ساختمان ها از خشت و گل ساخته شده که در حال حاضر قریب به اتفاق آنها تخریبی می باشند.
از بازارقدیمی که معمولاً هسته اولیه شهر های ایرانی در اطراف آن شکل می گیرد در شهر فریمان مدرکی در دست نیست پس از احداث و توسعه جاده جدید شهر فریمان در دوران حکومت رضاخان پهلوی به سمت جنوب با خیابان های منظم و شطرنجی و احداث ساختمان های جدید حکومتی توسعه یافت .
طی دهه های اخیر بدلیل افزایش جمعیت و مهاجرت روستائیان به شهر فریمان و ارتقای جایگاه اداری فریمان ( مرکزیت شهرستان ) مناطق جدیدی در سمت جاده شهر فریمان { بلوار امام رضا(ع)} امتداد کارخانه قند و در راستای جاده جدید فریمان به تربت جام به شهر افزوده شد.
به طور کلی در شهر فریمان 3 نوع بافت ، مطابق با دوران های مختلف رشد آن قابل تشخیص است که نشان دهنده چگونگی روند رشد شهر در دوره های گوناگون است.
- الف – بافت ارگانیک و قدیمی شهر در دو سمت انتهای خیابان امام خمینی و در شمال جغرافیایی شهر.
- ب – بافت میانی و شطرنجی در دو طرف خیابان امام خمینی به سمت جنوب که رشد شهر در دوران پهلوی را در بر می گیرد.
- پ – بافت سازمانی و قطعات تفکیکی از پیش طراحی شده دربخش جنوبی خیابان امام رضا (ع) و در دو سمت جاده منتهی به کارخانه قند که نشان از رشد شهر در سه دهه اخیر دارد . ( طالش ، 1382 ، گزارش 2 ، ص 1 و 2 )