نقش امام علی ‌(ع‌) در جنگ های دوران پیامبر

پرچم توحید در تمام غزوات پیامبر به جز غزوه تبوک در دست امام علی‌(ع‌) بود و وی پرچمدار وجلودار سپاه بود و در غزوه تبوک از طرف پیامبر مامور به حفاظت از مدینه شد.

در این مجال سعی بر آن است تا غزوات و جنگهایی که حضور حضرت علی‌(ع‌) در آنان‌سرنوشت ساز بوده است و یا به تعبیر دیگر ضربات حضرت علی‌(ع‌) در آنان عظمت و اقتدار مسلمین‌را به ارمغان آورد و باعث بقاء و ثبات اسلام گردید مورد بحث قرار گیرد.

اقتدار اسلام در بدر در گرو شجاعت علی‌(ع‌) (سال دوم هجرت‌) در غزوه بدر که سراسر پیروزی مسلمانان و دین خدا بود, علی‌(ع‌) پرچمدار بود و پیشوایان کفر که‌از دم شمشیرها و سرنیزه‌های مسلمانان جان به در بردند, سرافکنده و زبون گشتند. خداوند از طریق‌پیروزی در بدر, پیامبرش را ثابت قدم داشت و دعوتش را برتری بخشید. اشراف قریش که در جنگحاضر نشده بودند و در شهر مانده بودند, سپاه شکست خورد هر ذلت‌زده خود را می‌نگریستند که پروبال شکسته برمی‌گردند و از بزرگانی چون «حکیم بن هشام ابوجهل‌» «امیه بن خلف» «عتبه بن ربیعه‌»رئیس خاندان عبدالدار و صحب پرچم و برادر او «ولید» و پسرش نسیبه در بازگشت خبری نیست,آنهایی که قسم خورده بودند تا کار محمد(ص‌) را یکسره نسازند به مکه بازنگردند.

اگر در شمار کسانیکه در جنگ بدر و دیگر جنگها توسط امام علی‌(ع‌) به هلاکت رسیدند, تاملی‌داشته باشیم این سوال در ذهن پدید خواهد آمد که آیا تصادفی بود که بیشتر کشته شدگان به دست‌علی‌(ع‌) از خاندانی بودند که در کینه و دشمنی با بنی‌هاشم مشهور بودند یا آنکه علی‌(ع‌) از میان لشگردشمن همان دشمنان دیرین خود را در نظر داشته است؟ به راستی بسیار جای تعجب است که در جنگبدر, کشته شدن «حنظله پسر ابی سفیان‌», «عاص بن سعید بن عاص بن امیه‌», «ولید بن عتبه‌» داماد آنهاو برادر هند (زن ابی سفیان‌) و پس از آن «عقبه بن ابی معیط» پدر ولید و برادر مادری عثمان و سپس‌اشخاص دیگر که هم پیمانان آنان بودند و یا بوسیله نسب یا سبب به آنان می‌رسیدند, همه به دست‌علی اتفاقا پیش آمده باشد.(2) در روز بدر نیمی از مشرکین قریش که از شجاعان نیز بودند به دست حضرت علی‌(ع‌) هلاک شدندو نیمی دیگر به دست دیگر سپاهیان مسلمان‌. در بعضی منابع تعداد مشرکانی که در بدر کشته شدند49 نفر ذکر شده است, که نفر از آنان را یا حضرت علی‌(ع‌) به تنهایی کشته و یا در به هلاکت‌رساندن آنان شرکت داشته است‌.(3) در اهمیت غزوه بدر و ضربات شمشیر آن حضرت همین بس که اگر مسلمانان شکست می‌خوردندموقعیت مسلمانان در برابر مشرکان کاملا به خطر می‌افتاد و آنچه در سالهای بعد تا امروز تحت عنوان‌گسترش اسلام رخ داده است, مدیون ضربات شمشیری است که در آن روز زده شد.

1. بهبودی‌; محمدباقر: سیره علوی (تهران, مولف, 1368(.
2. بهمنی‌; جواد: خوارج (پیوریتن‌های اسلامی‌), )تهران, عطایی, 1358(.
3. حسین‌; طه: علی و فرزندانش: ترجمه محمدعلی خلیلی, چاپ سوم (تهران – گوتنبرگ, 1335(.
4. سبحانی‌; جعفر: فروغ ابدیت, 2 جلد (قم, نشر دانش اسلامی, 1363(.
5. شریعتی‌; علی: قاسطین, مارقین, ناکثین, )تهران, انتشارات قلم, بی‌تا).
6. شهیدی‌; سیدجعفر: علی از زبان علی یا زندگانی امیرمومنان, چاپ اول (تهران, دفتر نشر و فرهنگاسلامی, 1376(.
7. طبری‌; محمدبن جریر: تاریخنامه طبری, گردانیده منسوب به بلعمی, به تصحیح و تحشیه محمدروشن, مجلد اول و دوم, چاپ دوم (تهران, نشرنو, 1368(.
8. عبدالمقصود; عبدالفتاح: امام علی‌بن ابی‌طالب, )تاریخ تحلیلی نیم قرن اول اسلام‌), جلد اول: طلوع‌خورشید, ترجمه سید محمود طالقانی, جلد دوم: روزگار عثمان, ترجمه سید محمدمهدی‌جعفری, )تهران شرکت سهامی انتشار, بی‌تا).
9. عبدالفتاح عبدالمقصود: امام علی‌بن ابی‌طالب, جلد اول, ترجمه سید محمود طالقانی, )تهران – شرکت سهامی انتشار)ص 120 – 118.
10. محمدبن عمر واقدی: مغازی (تاریخ جنگهای پیامبر«ص‌») ترجمه محمود مهدوی دامغانی, جلد اول, )تهران, نشردانشگاهی 1362) ص 113.
11. محمدبن عمر واقدی: پیشین, ص 164, محمدبن جریر طبری: ص 167.
12. شرح نهج‌البلاغه ابن ابی حدید ج 14 / 251, به نقل: جعفر سبحانی: فروغ ابدیت, جلد دوم (قم, نشر دانش اسلامی,1363( ص 61.
13. محمدبن عمر واقدی: پیشین, جلد دوم, ص 352.
14. محمدبن عمر واقدی: پیشین, جلد 2, ص 354 – 353,
15. محمدبن جریرطبری‌; پیشین, جلد اول, ص 204.
16. بحارالانوار ج 20 / 227 به نقل از جعفر سبحانی: پیشین, جلد 2, ص 138 – 137.
17. بحار ج 20 / 216 و مستدرک حاکم ج 30 / 32 به نقل از جعفر سبحانی‌; پیشین, جلد دوم, ص 139.