مهدویت در آموزه های نبوی

منظور از « مهدویت »چیست و از چه زمانی آغاز شده است ؟

اعتقاد به مهدی موعود مسئله ای است که در تمام ادیان و مذاهب مختلف جهان اعم از وثنیّت،کلیمیّت، مسیحیّت،مجوسیّت،اسلام و غیره مطرح بوده و هست، بدین معنی که درکه درآخر الزمان مصلحی ظهورخواهد کرد و به جنایت ها و خیانت ها و تبعیض های بشر خاتمه خواهد داد. (اعتقادبه مهدیu)نه تنها یک باور اسلامی است ، که عنوانی می باشد برای خواسته ها و آرزوهای همه انسانهای دردمند و ستمدیده ، با کیش و مذاهب کوناگون و همچنین ، بازده الهام فطری مردم است ، و با همه اختلافی که در عقیده و مذهب دارند ، دریافته اند که برای انسانیت در روی زمین ، روز موعودی و انسان موعود خواهد بود که با ظهورش هدف ادیان الهی تتحقق یافته و مسیر آن به دنبال رنجی بسیار ، همواری و استواری لازم را می یابد. بنابراین ،مسئله ی مهدویت با سا بقه ای دیرینه، ریشه در مذهب دارد.

اگر چه غیر از قرآن کریم، تمامی کتابهای آسمانی دیگر دستخوش تحریف شده اند ، لیکن با این وجود ، جملاتی از دستبرد دیگران مصون مانده است ، که در آنها از آمدن مهدی موعود و مصلح جهانی گفتگو شده است و چون این مطلب به صورت پیش گویی و مربوط به آینده است ، و مضامین آن در قرآن و روایات متواتر وارد شده است . از این رهگذر مسلم میشود که این عبارتها از منطق وحی سر چشمه گرفته و از دستبرد انسانها در طول تاریخ درامان مانده است.

از جمله روایات متواتری که به ظهور مهدی موعودu وعده داده ،حدیث معروف نبوی* است که فرمود: (اگر از عمر دنیا یک روز بیش باقی نمانده باشد ، خداوند ان روز را طولانی کند تا مردی از امت و خاندان من که نامش نام من است ظاهرشود، و زمین را از عدل  داد پر کند چنان چه از ظلم و ستم پرشده باشد) (1)

مهـدى به مفـهوم و اصطـلاح خـاص

آیا مهدى یک عنوان و لقب خاص است که بر شخص خاص با اوصاف و خصایص خاص اطلاق شده است یا مفهوم و لقب عام است که بر هر کس که خدا او را هدایت کرده باشد اطلاق مى شود و به عبارت دیگر مهدى و اعتقاد به مهدویت شخصى و یا نوعى است؟

پاسخ:

مفهوم لفظ مهدى مفهومى عام است که در عرف و لغت به کار بردن آن به هرفرد که خدا او را هدایت کرده باشد جایز است. با این مفهوم همه انبیا و اوصیا مهدى هستند و به کار بردن آن در حقّ شخص پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) و امیرالمومنین و امام حسن و امام حسین و سایر ائمه(علیهم السلام) جایز است زیرا همه مهدى و هدایت شده بودند. بلکه به کار بردن این واژه درباره افراد دیگرى که در مکتب آن بزرگواران تربیت شده و هدایت یافته اند جایز است. به عنوان مثال اصحاب امام حسینuهمه هدایت شده بودند. همچنین به کار بردنش نسبت به شیعیان خاص و بلکه همه شیعیان و هرکس که به حق هدایت شده باشد و در حال هدایت باشد جایز است. ولى همه مى داننـد که مقصـود از مهـدى که بر لسان مبارک حضرت رسول(صلى الله علیه وآله وسلم) جارى شده ـ مانند: «المهدى من ولدى ]مهدىu از فرزندان من است».[^([1]) یا «المهدى من عترتى من ولد فاطمـه ]مـهـدىu از اهل بیت من و از فرزندان فاطمه (علیها السلام) است».[^([2]) یا «المـهـدى مـن ولـدک ]مهدىu از فرزندان تو است».[^([3]) ـ این یک عنوان خاص و لقب مختص شخص معیّن و فوق العاده عزیزى است که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم)به ظهور او بشارت داده است و اهل بیتش (علیهم السلام) و همه مسلمانان را فراخوانده است که در ردیف منتظران ظهور آن حضرت باشند.

مهـدى به معناى هدایت شده به حسب معانى متعدد هدایت از قبیل ارائه طریق و ایصال الى المطلوب و موارد دیگر در غیر انسان نیز به کار مى رود و آیه

(رَبُّنَا الَّذى اَعطى کُلَّ شَىء خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى) (1)

]«گفت: پروردگار ما همان کسى است که به هر موجودى، آن چه را لازمه آفرینش او بوده داده; سپس هدایت کرده است!».[

به این معنى دلالت دارد.

با این همه به نظر مى رسد از بررسى مواردى که این کلمه در آن ها به کار رفته است، این نتیجه به دست مى آید که هدایت، اغلب در افرادى که هدایت خدا در آن ها موثر بوده است به کار مى رود.

[1]ـ بحارالانوار، ج 36، ص 309، ح 148. نقل از گفتمان مهدویت،صافی گلپایگانی
[2] ـ بحارالانوار، ج 51، ص 102.        نقل از گفتمان مهدویت،صافی گلپایگانی
[3]ـ بحارالانوار، ج 51، ص 78.          نقل از گفتمان مهدویت ، صافی گلپایگانی