مشارکت خانواده در برنامه های آموزشی و تربیتی مدارس

دلایل ضرورت آموزش خانواده:

در خانواده والدین در موضعی هستند که می توانند به گونه­ای رفتار کنند که نتیجه­ی آن هدایت رفتار کودک باشد. بنابراین هنگامی که کودک رفتار نامطلوب در منزل نشان می دهد دلیل آن می تواند واکنش های نامناسب و ناهمسان والدین باشد. در واقع والدین ممکن است نادانسته رفتار نامناسب فرزند خود را تقویت کنند. از این رو اصلاح رفتاری والدین، پیش نیازی است بر اصلاح رفتار کودک . دلیل دیگر برای آموزش اولیاء به جای کار با کودک این است که والدین بیشترین وقت خود را با فرزند خود سپری می کنند. از این رو تاثیروالدین روی رفتار کودک به مراتب بیشتر از تاثیر روابط درمانگر بر کودک است. که البته این امر درباره­ی مربیان و معلمان مدارس نیز صدق می­کند. یکی از هدف های مهم آموزش اولیاء ایجاد تغییرات مناسب در رفتار آن­ها در زمینه­ی ارتباط اولیاء با فرزندانشان می باشد. اکثر تظاهرات عاطفی را فرزند از والدین فرا می­ گیرد.

الگوهای متفاوت در رفتار والدین به واکنش­ها و عکس العمل­های مختلف فرزندان که گاه سازگارانه و گاه ناسازگارانه است می­انجامد. در آموزش اولیاء عقیده­ی اصلی بر آن است که والدین در هر سنی می­توانند فراگیرند و به توسعه­ی مهارت های خود بپردازند. (کانتور، 1995)

شیوه­ های مشارکت اولیاء در آموزش و پرورش :

همکاری اولیاء دانش آموزان با مدرسه، با این که از قدیم به دلایل مختلف دارای اهمیت بوده است، در چند دهه­ی اخیر ضرورت این مشارکت به علت وجود تحولات سریع اجتماعی و اقتصادی و تغییراتی که در ارزش ها و روش­های زندگی در جوامع پدید آمده، بیش از پیش محرز گشته است.

در قدیم وظیفه­ی مدرسه منحصر به انتقال دانش و معلومات به دانش آموزان بود. اما جامعه­ی امروز، مدرسه را علاوه بر انتقال دانش و فرهنگ بشری ضامن رشد اجتماعی، عاطفی و سلامت و بهداشت روانی دانش آموزان می داند.

امروز از معلم انتظار می­­رود که بتواند برای دانش­آموزانی که از خانواده­های مختلف با فرهنگ­ها، آداب و رسوم، نیازها و انتظارات گوناگونی هستند، نه فقط یک معلم بلکه یک دوست، مشاور، راهنما و مددکار اجتماعی باشد و بتواند با درک موقعیت های دشوار بسیاری از خانواده ها پاسخگوی انتظارات متنوع آموزشی و پرورشی فرزندان آنان باشد. آن چه مبرهن است توجه به این نکته­ی اساسی است که معلمان قادر نیستند چنین مسوولیتی را بدون شناخت خانواده و بدون تکیه بر امکانات و توانایی­های اولیاء و همکاری آنان در تقویت امکانات آموزشی و تربیتی مدرسه به عهده گیرند. در سالیان اخیر، تحقیقات متعددی اثرات خانواده را بر سازگاری تحصیلی و رشد ذهنی کودکان مورد تایید قرار داده است. نتایج تحقیقی در کشور بلژیک عامل خانواده یعنی رفتار، نگرش­ها، خصوصیات شخصیتی، ظرفیت ذهنی و موقعیت اجتماعی اولیاء را بیان کننده­ی 70درصد تفاوت رشد ذهنی کودکان 7 ساله می داند. (پورتویس، 1987) .

موانع همکاری در خانه و مدرسه:

موانع عمده­ی ارتباط اولیاء و مربیان را می توان به سه گروه تقسیم کرد:

عوامل مربوط به معلم : در مورد معلمان می توان گفت که گاه برخوردهای نسنجیده و ناآگاهانه برخی از معلمان جرات حضور در مدرسه را از اولیاء می گیرد. به طور مثال کمبود اعتماد به نفس که می تواند ناشی از عوامل مختلف از جمله کمبود تخصص حرفه­ای باشد، باعث می شود که بعضی از معلمان در مقابل اولیاء به خصوص اولیایی که دارای تحصیلاتی بالاتر از آنان می باشند، حالت دفاعی به خود بگیرند و مراجعه اولیاء به مدرسه و نگرانی آنان در مورد وضعیت تحصیلی فرزندانشان را به عنوان تهدید برای خود و زیر سوال قرار گرفتن روش ها و اقدامات آموزشی خود تلقی نمایند.

از طرفی ممکن است برخی از معلمان به خصوص در مناطق محروم با داشتن پیش داوری در مورد اولیاء بی سواد و مقصر دانستن خانواده، در امر شکست تحصیلی دانش آموزان نتوانند رابطه­ی ثمر بخشی با اولیاء برقرار نمایند.

عوامل مربوط به مدرسه: بسیاری از جلسات مدرسه برای اولیاء در محیطی خشک و رسمی با برنامه­های مشابه و کسل کننده برگزار می شود. اولیاء معمولاً در تنظیم و تهیه­ی محتوای برنامه­ها نقشی ندارند و شنوندگان خاموشی محسوب می گردند که از آنان انتظار می رود برنامه را آن طور که برایشان تنظیم شده است دنبال کنند. محتوای برنامه ها در بسیاری از مواقع تناسبی با نیازها و انتظارات اولیاء که دارای فرهنگ و نگرش­های مختلف هستند، ندارد.