توسعه فرهنگی سیاست های فرهنگی، هدف ها و جایگاه آداب و رسوم در فرهنگ

توسعه فرهنگی

مفهوم توسعه فرهنگی بر اثر کوششهایی که یونسکو در دهه هفتاد میلادی قرن بیستم به کار بست از رواج چشمگیری در مباحث و گفتگوهای فرهنگی بهره مند شد . پیش از آن نیز یونسکو با برپایی مجامعی کارشناسی در طی دهه شصت ابزار لازم را جهت دامن زدن به این دست از تاملات و نگرشها فراهم آورده بود .

نخستین مجمع بزرگی که به مباحث سیاستهای فرهنگی و همپای آن مباحث توسعه فرهنگی اختصاص یافت ((نشست بین دولتی راجع به ابعاد نهادی ، اداری ، مالی سیاستهای فرهنگی)) در مقیاس جهانی بود ، این نشست در سال 1970 توسط یونسکو سازمان داده شده که به خصوص به مفهوم توسعه فرهنگی و سیاستهای مرتبط با آن توجهی ویژه مبذول کرد .

به دنبال نشست بزرگ 1970 در شهر ونیز ، این گردهماییها در اروپا به سال 1972 در (هلسینکی) در آمریکای لاتین به سال 1972 در (بوگاتا) در آسیا به سال 1973 در (جوجاکارتا) و در آفریقا به سال 1975 در (آکرا) برگزار شد .

به یک اعتبار توسعه فرهنگی را می توان نتیجه و حاصل توسعه عمومی دانست . هدفهای توسعه ، در روشهای دستیابی بعه این هدفها معرف انتخابها و گزینشهایی است که در زمینه ارزشها به عمل         می آید . این گزینشها با کل نظام اجتماعی ـ اقتصادی ارتباط پیدا می کند . در واقع توسعه امری است پیچیده و چند بعدی که در دراز مدت در جهت هدفهایی سیر می کند که خصلتی اجتماعی ـ فرهنگی دارند ، به همین سبب تامل و تفکر درباره توسعه باید به صورت میان رشته ای تعقیب و ارزیابی گردد و به اصل ، به ریشه ها ، یعنی به فرهنگ هر جامعه معین توجه بیندازد . توسعه فرهنگی تمامی مردمان را هدف می گیرد ، نه فقط نخبگان را . هدف توسعه فرهنگی فراهم آوردن اسباب دسترسی توده های مردم به فرهنگ و مشارکت آنان در زندگی فرهنگی است .

بدین ترتیب دو عامل در اینجا اهمیت می یابد . دسترسی و مشارکت ، مفهوم توسعه فرهنگی با این دو خصلت سرو کار دارد و می خواهد چارچوبهایی تنظیم کند که به تحقیق دو حوزه یاد شده در زمینه های مشخص مدد برساند .

سیاستهای فرهنگی :

سیاست فرهنگی سنتی : هدف چنین سیاستی افزایش شناخت جهانی از آن دسته آثار میراث فرهنگی است که ارزشهای نخبگان را بیان می کند ، در اینجا هدف آن است که فرهنگ به مدد اشکال سنتی چون موزه ، کتابخانه و تئاتر در دسترس مردم قرار بگیرد .

از این رو تاکید بر ((عرفه)) است و هدف ((افزایش)) مصرف فرهنگی است . مراکز فرهنگی  ((خانه های فرهنگ)) نشانگر چنین سیاستی هستند . لیکن باید پذیرفت که این مراکز در شکل کنونی خود تقاضای عمومی را برآورده نمی کنند و تنها مورد توجه بخشی از مردم اند و فرهنگ برای فرهیختگان فراهم می کنند . سیاست فرهنگی سنتی به افزایش میزان جذب فرهنگ به وسیله طبقات فرهیخته توجه دارد ، این به خودی خود خوب است اما چیزی بر توسعه فرهنگی دیگر بخشهای جمعیت نمی افزاید . این یک واقعیت است که اکثریت مردم به فرهنگ سنتی به میزان اندک توجه دارند و از تجهیزات گروهی (چون موزه ، کتابخانه، و ..) کمتر استفاده می کنند . اگر بخواهیم از لحاظ مصرف فرهنگی به مسائل بنگریم مهمتر آن است که به بازاری که منابع فرهنگی ایجاد کرده اند بپردازیم و تلویزیون را با اهمیت تر از چند تئاتر و تالار کنسرت بدانیم .

هدفهای توسعه فرهنگی :

• هدفهای توسعه فرهنگی را باید در ارتباط با هدفهای گسترده جامعه و همچنین وظایف دولتی مورد بررسی قرار داد . به هنگام تنظیم هدفهای توسعه فرهنگی باید تنوع گروههای اجتماعی و تعدد هدفهایی را که در سطح تصمیم گیری مطرح هستند در نظر گرفت .

برای آگاهی یافتن از هدفهای واقعی توسعه فرهنگی ضرورت دارد که پیچیدگی واقعیتهای اجتماعی  فرهنگی و اقتصادی را بشناسیم . باید به عمل توجه داشت و از برخورد نظری که کلی است و در همه کشورها مشابه است پرهیز کرد .

• برای تشخیص هدفهای توسعه فرهنگی می توان روشهای گوناگونی در نظر گرفت :

الف : تجزیه و تحلیل تاریخی سیاستهای فرهنگی و اقدام فرهنگی

به مدد تجزیه و تحلیل تاریخی می توان هدفهای اعلام شده (Explieit  objectives ) در گفته ها و اظهارهای سیاستمداران و مسئولان اقدام فرهنگی را شناخت و به همین ترتیب نیز هدفهای پوشیده (Implieit  objectives ) را که هدفهای واقعی هستند تعیین کرد . هدفهایی که بدین وسیله شناسایی می شوند ممکن است با هدفهای دیگر مراکز تصمیم گیری در تضاد باشند . از این رو لازم است روشهای دیگری را نیز برای تجزیه و تحلیل برگزیده .

ب : تجزیه و تحلیل هدفها

در این روش گروههای آماج و مرکزهای تصمیم گیری مورد بررسی قرار خواهند گرفت . این که چه اقدامی باید انجام گیرد نیز در اینجا مورد بررسی و سنجش قرار خواهد گرفت .

مشورت با کارشناسان ، بدین وسیله کوشش خواهد شد فهرستی از اقدامهای ممکن تهیه و سپس از نظر خصوصیات طبقه بندی شود .

تجزیه و تحلیل ریخت شناختی ( morphology ) . در اینجا با دقت تمام اقدامهای انجام شده و نتایج آنها در ارتباط با گروههای آمار که مورد مطالعه قرار گرفته اند توصیف می شوند . تجزیه و تحلیل نتایج این روش می تواند حوزه وسیعی از اقدامها و هدفهای ممکن را در برابر ما بگشاید مشورت با استفاده کنندگان ، این کار از طریق مصاحبه های نیمه تدارک دیده شده  semi – guided interviews   انجام می شود . چنین تحقیقی که برای تعیین خواسته های استفاده کنندگان صورت می گیرد ، طبیعت جامعه شناختی دارد اما باید به منظور بدست آوردن آمارهای کارا انجام پذیرد و اطلاعاتی با کیفیتی بالا فراهم آورد و تصمیم بخشیدن آنها را نیز ممکن سازد .

جایگاه آداب و رسوم در فرهنگ

وسعت قلمرو فرهنگ به وسعت حیات اجتماعی انسان و شامل تمامی ذخایر و میراث های اندیشه و دست انسان از آغاز تا به امروز است .

هر جامعه بی برای بیان احساسات خود دارای زبان و ادبیاتی است . از این رو برای مطالعه در اخلاق و روحیات و احساسات مردم جوامع مختلف ، باید به فولکلور ((فرهنگ قومی و عامه)) آنان و نمودهای زبانی آن مراجعه کرد . فولکلور هر ملت یا ((فرهنگ عامه)) چه از جنبه علمی و چه از لحاظ اجتماعی برای خود آن ملت ارزش و اهمیت بسیار دارد . دانش علوم هر ملتی آیینه ذوق و هنر و معرف خلق و خوی آن ملت و وسیله خوبی در راه شناختن خصوصیات آن قوم و جماعت است .