خانواده یک نظام اجتماعی

خانواده یک نظام اجتماعی

از جمله ملاکهایی که این گروهها را از هم متمایز می سازد می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• بزرگ یا کوچک بودن
• میزان دوام و پایداری
• میزان نظم گروهی
• نحوه عضویت و ورود به گروه
• چگونگی روابط اعضاء با یکدیگر ( میزان صمیمیت )
• ارزشها و هنجارهای گروه
• و ….

خانواده را می توان از دو جهت بررسی کرد :

• الف ) خانواده به عنوان یک گروه ، یعنی مجموعه ای از افراد که خود را ” ما ” تلقی می کنند و با یکدیگر تعاملی نسبتا پایدار و منظم دارند .
• ب ) خانواده به عنوان یک نظام اجتماعی ، یعنی مجموعه ای از نقشهای اجتماعی متقابل به هم پیوسته که برای تحقق بخشیدن به هدفی مشخص با هم پیوند یافته اند .

خانواده و نظام اجتماعی کل

آثار و نتایج نامناسب خانواده :

همانطور که در فصل گذشته اشاره کردیم هر نظام اجتماعی در کنار تاثیرات مطلوبی که بر نظام اجتماعی کل دارد ، ممکن است تاثیرات نامطلوبی هم بر آن بگذارد . نظام خانواده نیز از این امر مستثناء نیست ، مثلا :

خانواده همانطور که بر مراقبت و نگه داری فرزندان و اجتماعی کردن آنها تاثیرات مناسب فراوانی دارد اما گاه به دلیل توجه بیش از حد پدر و مادر ، فرزند فردی متکی به غیر بار می آید .

مشکل رشد سریع جمعیت :

• بهداشت در سطح پایینی بود و بسیاری از نوزادان در آغاز تولد یا سالهای اولیه زندگی بر اثر بیماریهای مختلف از بین می رفتند و در خانواده فقط تعداد معدودی از فرزندان باقی می ماندند .
• بیماریهای مختلف ، قحطی ، خشکسالی ،و جنگهای خانمان سوز در کمین زندگی بشر نشسته بودند .
• کودکانی که زنده می ماندند سرمایه شناخته شده ، به سرعت وارد بازار کار و تولید می شدند آنها از دوران کودکی به کشاورزی یا کارهای دستی می پرداختند و بزرگتر که می شدند با شاگردی در کنار دست استاد کار و کسب تجاربی از بزرگسالان ، به عنوان نیروی کار ماهر در اقتصاد خانواده و تولید اقتصادی نقش داشتند .
• زندگی بسیار ساده بوده و زوجهای جوان از زندگی مشترک خود انتظارات زیادی نداشتند .

برای کشورهایی با رشد جمعیت بالا ، حدود 40 درصد از جمعیت را افراد زیر 15 سال تشکیل می دهند ، یعنی جمعیتی مصرف کننده که به امکانات آموزشی ، تفریحی ، بهداشتی و … نیاز دارد و در مقابل تولیدی ندارد . در چنین شرایطی با فرض اینکه کشور از رشد بالای اقتصادی هم برخوردار باشد ، نمی تواند پاسخگوی نیاز و مصرف این جمعیت باشد و روز به روز عقب مانده تر خواهد شد .

خانواده و شکل گیری شخصیت :

مهمتر اینکه خانواده بر شکل گیری شخصیت فرد ، به عنوان عضوی از اجتماع ، موجودی متفکر و دارای اراده و شناخت تاثیر زیادی دارد : زیرا :

با رشد جسمانی کودک ، روان او نیز در ارتباط با محیط و انسانهای دیگر شکل می گیرد و رشد می یابد . خانواده نخستین محیط اجتماعی است که فرد در آن قرار

می گیرد .

آنچه به عنوان وجدان در فرد شکل می گیرد و از درون رفتار او را کنترل می کند ، عمدتا حاصل عمل و گفتار والدین و اعضای خانواده در کودکی است .

بنابراین فرد نه تنها از نطر جسمی مدیون خانواده ای است بلکه مهمتر از آن ، از نطر روانی و شخصیتی نیز تحت تاثر خانواده قرار دارد .

خانواده و نقش ارشادی و حمایتی :

شاید تصور کنید که نقش خانواده محدود به دوره کودکی فرد است و در اموری که ذکر شد خلاصه می شود . ولی با کمی تامل می توانید نقش خانواده را در دوره ای که فرد آموزش رسمی را در مدرسه آغاز می کند ، در دوره جوانی و سپس در امر ازدواج و تشکیل خانواده نیز دریابد .

خانواده و حمایت عاطفی :

انسان به محبت ، صمیمیت ، عشق و آرامش روانی نیاز دارد و خانواده اولین زمینه اجتماعی است که این نیازهای عاطفی و اساسی در آن برآورده می شود .