ساده‏ زیستی در جایگاه رهبری و مدیریت

نمونه‏ هایی از ساده ‏زیستی پیشوای پرهیزگاران

علی (ع) می‏فرماید: «. . . و الله لقد رقعت مدرعتی هذه حتی استحییت من راقعها و لقد قال لی قائل: الا تنبذ ها عنک؟ فقلت: اعزب عنی «عند الصباح یحمد القوم السری ⁽⁵⁾ ; . . . به خدا قسم که چندان پیراهنم را وصله زدم که از وصله زننده آن شرمسار شدم! یکی به من گفت: چرا آن را دور نمی‏افکنی؟ در جواب به او گفتم: از من دور شو که چون صبح شود مردمان قدر راهپیمایی شبانه را بدانند .»

امیرالمؤمنین (ع) :

. فدعونی اکتف من دنیاکم بملحی و اقراصی فبتقوی‏الله ارجو خلاصی . ما لعلی و نعیم یفنی و لذة تنحتها المعاصی؟ سالقی وشیعتی ربنا بعیون ساهرة و بطون خماص . . . ; ⁽⁶⁾ . . . مرا به حال خود واگذارید تا از دنیای شما به نمکی و قرص نانی اکتفاء کنم! زیرا رهایی خود را در ترس از خدا و تقوا امید بسته‏ام . علی را با نعمتی که فنا می‏شود و لذتی که از گناه فراهم می‏آید چه کار؟ من و شیعیانم بزودی پروردگارمان را با چشمان شب زنده‏دار و شکم‏های گرسنه ملاقات خواهیم کرد . . . !»

ام کلثوم دختر امیرالمؤمنین (ع) می‏گوید:

هنگامی که شب نوزدهم ماه رمضان فرارسید در وقت افطار طبقی که در آن دو قرص نان جو و یک کاسه شیر و مقداری نمک بود نزد آن حضرت آوردم . آن‏گاه که از نماز فارغ شد و خواست افطار کند، به سینی افطار نگریست و در آن درنگ کرد، سپس سرش را تکان داد و به شدت و با صدای بلند گریه کرد و گفت:

«یابنیة اتقدمین الی ابیک ادامین فی فرد طبق واحد؟ اتریدین ان یطول وقوفی غدا بین یدی‏الله – عز وجل – یوم‏القیامة؟ انا ارید ان اتبع اخی و ابن عمی رسول‏الله (ص)، ما قدم الیه ادامان فی طبق واحد الی ان قبضه‏الله . یا بنیة! ما من رجل طاب مطعمه و مشربه و ملبسه، الا طال وقوفه بین یدی‏الله – عز و جل – یوم‏القیامة، یا بنیة ان الدنیا فی حلالها حساب و فی حرامها عقاب; ⁽⁷⁾ دخترم! آیا در یک سینی برای پدرت دو نان‏وخورش می‏آوری؟ آیا می‏خواهی فردای قیامت ایستادن من در پیشگاه خدا – برای حساب پس دادن – به درازا کشد؟ من می‏خواهم که از برادرم و پسر عمویم رسول‏خدا (ص) پیروی کنم، هرگز دو نوع طعام در یک ظرف نزدش گذاشته نشد و چنین بود تا جان به جان آفرین تسلیم کرد . دخترم! هیچکس نیست که خوراک، و پوشاک او پاکیزه و لذت‏بخش باشد، مگر آنکه در روز قیامت ایستادن او نزد خدای عز و جل طولانی شود . دخترم! در حلال دنیا حساب است و در حرام آن عقاب . . . !»

ساده‏ زیستی در جایگاه رهبری و مدیریت

نمونه‏هایی که ذکر شد، بیشتر حاکی از اصل نگرش پیشوایان الهی نسبت‏به مظاهر دنیا و بهره‏گیری از آن بود . در عین حال باعنایت‏به عمق درستی این نگرش و ضرورت پیروی همه آحاد جامعه اسلامی از پیشوایان راستین – بخصوص آنان که از جایگاه اجتماعی و فرهنگی برخوردارند – ، همواره باید این ویژگی مهم نصب‏العین همگان بوده و هر چه بیشتر تلاش کنند از این زاویه خود را به آنان شبیه‏تر و نزدیک‏تر نمایند .

اما، آیات و روایات بسیاری نیز داریم که در آنها این ویژگی (ساده‏زیستی و وارستگی از دلبستگی‏ها و تمتعات مادی) درارتباط با جایگاه رهبری و مدیریت مورد توجه و تاکید قرار گرفته است و تعمیم آن نسبت‏به همه مدیران یا به روشنی گوشزد شده است‏یا با کنایه که «ابلغ من التصریح‏» است‏بیان گردیده است .

زندگی خانواده مدیران

وضعیت کلی اهل‏بیت مدیران – همانند سایرین – ممکن است الزاما در همه موارد منطبق با منش و روش رهبران و زمامداران نباشد; و حتی امکان دارد که در برخی موارد، فرزندان و همسران مدیران در جهت‏خلاف آنان باشند و به هر حال، اگر این تخلف معلول کوتاهی مدیران نباشد – همان‏گونه که در قرآن‏کریم در مورد فرزند نوح و همسر لوط تصریح شده است – نمی‏توان بر آنها عیب گرفت; اما آنچه مسلم است این است که اولا زمامداران باید مراقبت لازم را در تربیت صحیح همسر و فرزندان خود داشته باشند و نباید در اثر عمل‏زدگی از آنها غافل شوند; همان‏طور که در این سال‏ها شاهد مدیرانی بودیم که خود متدین بوده‏اند، ولی با قطع ارتباط آنان از مسجد و نمازجماعت و جمعه و محافل و مجالس مذهبی و دعا و . . . و از سوی دیگر همنشینی با اهل دنیا و غرق شدن در تجملات و پیوند تدریجی با عوامل غفلت‏زا و موانع یاد خدا و معنویت، زن و فرزندان آنها در تباهی از آنها پیشی گرفته و نه فقط به لکه ننگی بر دامن مدیریت نظام تبدیل شده‏اند که حتی برای اولیای خودشان باعث دردسر و آبروریزی گردیده‏اند .