قارچ خوراکی
مقدمه
مساله غذا با توجه به نرخ رشدی بالای جمعیت یکی از مهمترین مسایل جهان است و اگر افزایش جمعیت همگام با افزایش تولید نباشد نتیجه آن فقر، قحطی، گرسنگی و متعاقباً تباهی خواهد بود(7).
دراین بین آنچه بیش از همه بحرانی است مساله کمبود پروتئین می‌باشد. قارچ‌های خوراکی در مقام منابع طبیعی سرشار از پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامین ( ویتامین‌های A,E,K,D ) و انواع اسیدهای آمینه ضروری می‌باشند. میزان پروتئین آنها 30%-25% می‌باشد که همردیف حبوبات و بالاتر از سبزیجات و میوه‌ها قرار گرفته است. قند و نشاسته و کلسترول نیز در آنها پائین است و همین ویژگی سبب شده تا قارچ‌های خوراکی برای افرادی که دچار بیماری قند هستند، یک غذای مفید محسوب شود.
علاوه بر ارزش غذایی قارچ‌های خوراکی صرفه اقتصادی تولید آنها نیز مطرح است. قارچ‌های خوراکی هیچ ضایعاتی ندارند و علاوه بر آن خود یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های پروتئین در واحد سطح و زمان روی بقایای محصولات کشاورزی هستند(5). قارچ‌ها باعث تجزیه بقایای محصولات کشاورزی نظیر کاه و کلش گندم، خاک‌اره، برگ‌های موز و…می‌شوند، بستر آنها به عنوان غذای دام و حاصلخیزی خاک به کار می‌رود.
قارچ‌های خوراکی هیچ رقابتی با گیاهان دیگر ندارند و وابسته به نور نیستند و در طبیعت به صورت وحشی و خودرو در مناطق مختلف کره زمین از کوهستانهای برفگیر تا بیابان‌های خشک و کویری و در انواع خاک‌های مراتع، جنگل‌ها و مزارع لم‌یزرع رشد می‌کنند و در تمام فصول سال، به خصوص در شرایط آب‌وهوایی مرطوب دیده می‌شوند. قارچ‌های کلاهک‌دار متعلق به راسته‌های Aphyllophorales, Agaricales و رده Basidiomycetesمی‌باشند و آن گروه را که خوراکی هستند اصطلاحاً Mushroom و قارچ‌های سمی را Toad Stool گویند(6). به نظر متخصصین بهتر است اصطلاح Mushroom به اندام‌های گوشتی تولیدکننده اسپور قارچ اطلاق گردد و می‌توان گفت ماشروم‌ها یا خوراکی‌اند (Edible) و یا سمی (Poisonous) .
بخشی از تحقیق
تاریخچه:
قارچ‌ها موجوداتی هستند که از ادوار قدیم با انسان‌ها بوده‌اند و سوابق فسیلی آنها به پرکامبرین و دونین می‌رسد(4). انسان‌های نخستین از خواص ویژه قارچ‌ها اطلاع داشته‌اند. آزتک‌ها[1] از قارچ به عنوان مواد توهم‌زا در فالگیری استفاده می‌کردند و قارچ را گوشت خدا[2] می‌نامیدند(6). قبل از قرون وسطی یونانی‌ها و رومی‌ها به قارچ به عنوان غذای مخصوص توجه قابل ملاحظه‌ای داشتند چنانکه تئوفراستوس فیلسوف یونانی در نوشته‌های خود به جمع‌آوری قارچ از اراضی مزروعی، صحرا و چمن اشاره نموده است. شرقیان اولین کسانی بودند که به پرورش قارچ دست زدند. هزاران سال پیش چینی‌ها و ژاپنی‌ها نحوه پرورش چندین نوع قارچ را می‌دانستند(2). اما در بین قارچ‌های خوراکی فقط در مورد قارچ تکمه‌ای سفید تاریخ مشخصی به دست آمده که بر طبق آن کاشت این قارچ به 700 سال قبل از میلاد مسیح در حومه پاریس توسط یک باغبان ناشناس بوده است. قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید رایج‌ترین قارچی است که در سراسر جهان کشت می‌شود و در مجموع 40% تولید قارچ‌های خوراکی در دنیا به این قارچ اختصاص دارد. اولین حرکت اصولی و جامع در رابطه با کاشت قارچ در سال 1707 میلادی توسط شخصی به نام تورن فورت با انتشار کتابی در این زمینه تحقق یافت. پس از آن در سال 1779 م. تولید و پرورش قارچ در انگلستان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی توسعه یافت. کشت قارچ در گلخانه برای اولین بار حدود سال 1754 م. در سوئد ابداع شد و پس از آن به انگلستان و سایر نقاط اروپا گسترش یافت. از آنجائی که قارچ‌ها در تاریکی می‌توانند رشد نمایند، در اوایل قرن 19 کشت و پرورش آنها در غارهای طبیعی، در فرانسه توسعه زیادی پیدا کرد. پرورش قارچ خوراکی در اوایل نیمه دوم قرن 19 از اروپا به ایالت متحده امریکا انتقال یافت(4).
در ایران برای اولین بار کشت قارچ تکمه‌ای سفید توسط آقای احیایی در داخل غارهای موجود درکن در شمال تهران با راهنمایی آقای اسمیت (Smit) انجام گرفت و در سال 1335 ه. ش شروع به عرضه محصول شد. در اواخر سال 1356 تولید بذر قارچ تکمه‌ای توسط آقای مهندس پیرایش شروع که با همکاری آقای دکتر بهروز بهبودی به صورت آزمایشی ادامه یافت. کارخانه‌های جدید، اسپان[3] مصرفی خود را از کشورهای اروپایی تامین می‌کردند. در حال حاضر تعداد زیادی کارخانه تولید قارچ در تهران، کرج، دماوند، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و ارومیه فعالیت می‌نمایند.
مختصری درباره زندگی قارچ‌ها:
قارچ‌ها موجوداتی هستند که اندام غیرجنسی آنها هیف یا ریسه ( مجموعه‌ای از رشته‌های باریک که ظاهری کپک مانند دارد) نامیده می‌شود، که اغلب به چشم نمی‌آید. آنچه ما به عنوان قارچ می‌شناسیم، یعنی مجموع کلاهک و پایه، در واقع دستگاه تولیدمثلی قارچ است. زندگی پیچیده قارچ‌ها مدت‌ها ناشناخته بود. این موجود بدون کلروفیل قادر است با شرایط گوناگون تطبیق یابد، می‌تواند ساپروفیت (قارچ‌های خوراکی) پارازیت( قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی) و یا همزیست ( قارچ‌های میکوریز) با گیاهان عالی باشد. سرانجام با شناخت اسرار زندگی قارچ بود که انسان توانست آن را پرورش دهد(2).
فهرست مطالب و منابع
- مقدمه 1
- تاریخچه 3
- مختصری درباره زندگی قارچ‌ها 4
- قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید 5
- خصوصیات مرفولوژیکی 5
- چرخه‌زندگی قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید 6
- فیزیولوژی قارچ 6
- مایه تلقیح(Spawn) 7
- کمپوست 9
- مراحل پرورش قارچ تکمه‌ای سفید 12
- آماده سازی بستر 12
- کاشت اسپان 14
- خاک‌دهی 15
- داشت محصول 16
- برداشت محصول 17
- میزان محصول 17
- منابع 18
منابع
- حسنی‌زاده، حسن. 1372. پرورش قارچ در خانه و باغ. دفتر نشر فرهنگ اسلامی
- ژولی، فیلیپ. 1363. پرورش قارچ. دفتر نشر خودکفایی.
- شیبائی، نعیمه. 1382. تولید اسپان هیبرید در قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید و تایید آن با نشانگر مولکولی RAPD . پایان نامه کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی. دانشکده کشاورزی. دانشگاه فردوسی مشهد.
- عزیزی، اصلان. 1376. به کارگیری مواد زائد کشاورزی برای تولید قارچ صدفی و خوراک دام. نشر آموزش کشاورزی کرج.
- گردان، حمیدرضا، 1379. بررسی امکان تولید اسپان هیبرید در قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید Agaricus bosporus . پایان نامه کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی. دانشکده کشاورزی. دانشگاه فردوسی مشهد.
- محمدی گل‌تپه، ابراهیم و ابراهیم پورجم. اصول پرورش قارچ‌های خوراکی. 1379. دانشگاه تربیت مدرس تهران. دفتر نشر آثار علمی.
- Harmander,s (1991). Mushrooms, The Art of cultivation. Sterling Publishers Private Limited, India. 120 PP
- مقاله درمورد قارچ خوراکی
- درباره زندگی قارچ‌ها
- مراحل پرورش قارچ
- پروژه دانشجویی قارچ خوراکی
- پایان نامه در مورد قارچ خوراکی
- تحقیق درباره قارچ خوراکی
- مقاله دانشجویی قارچ خوراکی
- قارچ خوراکی در قالب پايان‌نامه
- پروپوزال در مورد قارچ خوراکی
- گزارش سمینار در مورد قارچ خوراکی
- گزارش کارورزی درباره قارچ خوراکی