پرورش شترمرغ

فیزیولوژی گوارش شتر مرغ:

مطالعات معدود انجام شده برروی شترمرغها نشان می دهد که آنها قادرند الیاف خام را بهتر از سایر طیور هضم نمایند. در این زمینه فیزیولوژی گوارش شترمرغ را می توان با خرگوش و اسب مقایسه کرد. Angle دریافت که هضم الیاف  دیواره سلولی (NDF) که تا میزان 5 تا 6 درصد توسط طیور قابل هضم است، در جیره جوجه های شترمرغ می تواند از سن 3 هفتگی مورد استفاده قرار گیرد. توانایی هضم NDF شامل درصدی از فیبر موجود در غذا (سلولز، همی سلولز و لیگنین) است که پتانسیل هضم شدن را دارد. در شترمرغهای در حال رشد، در خلال 10 هفته اول این توانایی بصورت خطی تا میزان 51 درصد افزایش یافته و در مورد شترمرغهای کاملاً رشد کرده بالغ بر 60 درصد می گردد. چنین قدرت بالای هضم غذاهای فیبری را در گله های حیوانات نشخوارکننده می توان یافت.

غذاهای فیبری توسط شترمرغ از مری به پیش معده (معده غده ای) می رود و عملیات اولیه هضم شیمیایی بوسیله شیره معدی انجام می شود. سپس غذا از یک منفذ بزرگ وارد معده ماهیچه ای بنام سنگدان می شود. دیواره ماهیچه ای ضخیم سنگدان به همراه سنگریزه های خشن موجب تقسیم مکانیکی غذا به قطعات کوچکتر می گردد.

سپس غذا وارد روده کوچک شده و با اضافه شدن ترشحات روده ای بخصوص از لوزالمعده، مواد مغذی جذب می شوند. فعالیتهای تخمیری که توسط باکتریها در روده کور و بزرگ انجام می شود شترمرغ را قادر می نماید که از مقادیر زیاد فیبر در غذا استفاده نماید. احتباس طولانی غذا در حدود 40 ساعت در دستگاه گوارش برای فلور باکتریایی بیهوازی زمان کافی فراهم می آورد تا روز غذا اثر نموده و منجر به شکستن سلولز و همی سلولز گردد. در این فرآیند اسیدهای چرب فرار نظیر اسید استیک، اسید پروپیونیک و اسید بوتیریک تولید شده که توسط دیواره معده جذب شده و انرژی لازم را برای پرنده مهیا می سازد.

میزان احتیاجات به مواد مغذی:

همانند سایر حیوانات شترمرغها هم جهت رشد، نگهداری و تولید مثل نیاز به آب، کربوهیدرات، پروتئین، چربی و ویتامینی ها دارند.

انرژی از شکستن کربوهیدراتهای موجود در غذاهای حاوی مواد قندی، نشاسته، چربی، پروتئین و الیاف خام (سلولز و همی سلولز) بدست می آید. انرژی قابل استفاده حاصل از غذا انرژی قابل سوخت و ساز (ME) نامیده می شود که شامل اختلاف انرژی غذا و انرژی دفع شده از طریق مدفوع و ادرار و گاز بوده و با واحد مگاژول بر کیلوگرم (MJ/Kg) محاسبه می گردد. در گونه های مختلف حیوانات دستگاه گوارش متفاوت بوده و ضریب تبدیل غذایی برای هر ماده غذایی با دیگری فرق می کند. بنابراین میزان ME در هر حیوان و بریا هر غذا متفاوت خواهد بود.

چنین اطلاعاتی هنوز برای شترمرغ در دسترس نیست. لذا از جداول موجود طیور و خوک استفاده می گردد که البته ارزش انرژی متابولیسمی در این جدول بدون احتساب الیاف خامی که شترمرغ می تواند استفاده نماید درنظر گرفته شده است.

پروتئین از اسیدهای آمینه تشکیل شده است. اسیدهای آمینه از ترکیبات اولیه هر سلول بوده و در تعداد زیادی از فرآیندهای متابولیکی بدن شرکت می نماید. لذا پروتئین موجود در غذا یکی از مهمترین عوامل رشد و تولید مثل هر موجود زنده محسوب می گردد. شترمرغ در دروان فیزیولوژیکی مختلف شامل رشد، نگهداری و تولید مثل نیاز متفاوت به پروتئین در یک جیره غذایی دارد. درصد پروتئین در یک جیره بصورت درصد پروتئین خام مطرح می گردد. در هنگام تغذیه حیوانات با مواد پروتئینی بایستی هم میزان پروتئین جیره و هم ارزش غذایی آن مد نظر قرار گیرد. این امر بستگی به ترکیب اسیدهای آمینه پروتئین دارد. کیفیت یک پروتئین بوسیله محتویات کلی و نیز میزان اسیدهای آمینه ضروری آن تعیین می شود. پروتئین با منشاء جیوانی فاقد ارزش غذایی زیادی است.

تغذیه عملی شترمرغ:

مطرح شدن پرورش انبوه شترمرغ در افریقای جنوبی در نیمه دوم قرن نوزدهم بیشتر به علت همزمان شدن با شروع کشت یونجه در آن زمان ممکن گردید. حتی با استانداردهای امروزی هنوز یونجه بهترین غذای پایه برای شترمرغ اهلی محسوب می گردد. مقادیر زیاد پروتئین، کلسیم و کاروتن یونجه، نیاز به شترمرغ و حتی سایر پرندگان را بطور کامل برطرف می کند.

تعدادی از کشاورزان شترمرغهای خود را فقط در مزارع یونجه پرورش داده و هیچگونه غذای دیگری اضافه نمی نمایند. براساس قواعد تجربی و عملی کشت یک هکتار یونجه مرغوب برای تغذیه 8 تا 12 شترمرغ کافی است. چنین تغذیه منحصر به فردی رشد وزنی مناسب را برای پرندگان تامین نخواهد کرد و دلیل آن کمبود انرژی مورد نیاز رشد شترمرغ در یونجه می باشد. لذا اغلب ذرت کامل یا خردشده برای جبران انرژی استفاده می شود.

کشت یونجه بسته به آب و هوایی و نوع خاک ممکن است در همه جا مقدور نباشد، در این صورت شبدر بعنوان یک جایگزین قابل اعتماد مورد استفاده قرار میگیرد. ترکیبات شبدر قرمز یا علف گاوی شباهت زیادی با یونجه دارد. بهرحال شترمرغ از نظر سازگاری با زندگی در مکانها و شرایط تغذیه ای مختلف در دنیا مشهور است. این امکان وجود دارد که جیره را با توجه به شرایط مزرعه و استفاده از محصولات جنبی شاخه های دیگر تولید تنظیم نمود. البته قیمت تمام شده جیره بر اساس موادی که در آن بکار برده می شود بایستی مورد توجه قرار گیرد.

بطور کلی شترمرغ غذاهای تازه و آبدار بخصوص گیاهان پهن برگ مثل چلیپائیان (شلغم، منداب، کلم، خردل و غیره) را ترجیح می دهد. علوفه گرامینه کمتر مورد توجه شترمرغ است ولی در صورت خرد شدن مصرف می گردد.