طراحی شهرک های صنعتی

شکل گیری چنین نظام مندی در درون سازمان شهرکهای صنعتی برخاسته از تجارب مثبت و منفی طراحی های انجام شده در برخی از شهرکهای صنعتی توسط مشاورین بخش خصوصی است . فرآیند طراحی و احداث یک شهرک صنعتی تفاوتهای اساسی با طراحی و احداث یک شهرک مسکونی دارد که تنها به شیوه معماری آنها محدود نمی شود . بلکه در مبانی اقتصادی شکل گیری آنان این تفاوت آشکار وجود دارد . مسکن نیاز اساسی مردم است و اجتماعی زندگی کردن از خصائل ذاتی انسانها ، پس بناچار در جائیکه امکان زندگی جمعی فراهم می شود ، مراکز سکونتی اعم از روستاها و شهرها شکل می گیرند و علم شهرسازی و معماری شهری بعنوان یک ضرورت خود را نمایان می سازد در حالیکه ساخت و ساز مجموعه های صنعتی زمانی جامعه عمل می پوشد که قبل از آن شرایط اقتصادی ، فضای مناسبی برای تمایل به سرمایه گذاری صنعتی به عوامل متعددی از قبیل وجود افراد کارآفرین و خلاق و دارای روحیه ریسک پذیری بالا ، وجود سرمایه امکان دسترسی به دانش فنی و نیروهای متخصص ، وجود بازار تقاضا و دهها عامل دیگر وابسته است و همین باعث         می شود که فرآیند احداث کارخانجات چه به صورت انفرادی و چه بصورت جمعی فرآیندی زمان بر باشد . در عین حال از آنجا که استقرار جمعی واحدهای تولیدی محاسن زیادی از جمله جلوگیری از هدررفتن اراضی زراعی ، حفظ محیط زیست ، کاهش زمان ساخت و ساز صنعتی و حضور هر چه سریعتر در بازار رقابتی کالاها را بدنبال دارد دولتها پیشگام ایجاد شهرکها و مجموعه های صنعتی می شوند تا پشتیبانی لازم از توسعه صنعتی را بعمل آورند اینجاست که برنامه ریزی فاز بندی عملیاتی برای ایجاد یک شهرک صنعتی ضرورت می یابد تا برنامه های استقرار صنعتی و توسعه شهرک را به درستی میسر نماید . از دیگر تفاوتهای یک شهرک صنعتی با شهر مسکونی زمان حضور مردم رد آنها و چگونگی رفت و آمد و جابجائی در داخل شهرک صنعتی است در شهرک صنعتی با تعاریفی که در کشور ما وجود دارد هیچ امکان سکونتی برای مردم را پیش بینی   نمی کند و آمد و شد کارکنان نیز معمولاً با وسائط نقلیه در ساعات اولیه صبح و بعدازظهر انجام می شود . بعبارت دیگر در شهرک صنعتی به مقوله عابران پیاده کمتر برخورد می کنیم . اوج ترافیک در این شهرکها ساعات شروع بکار واحدهای تولیدی و زمان تغییر شیفت ها است و در غیر از این ساعات رفت و آمدهای مختصر مربوط به جابجایی مواد اولیه و کالای ساخته شده کارخانجات می باشد که متناسب با میزان استقرار واحدهای تولیدی و رونق آنها در نوسان می باشد . بر این اساس مواردی از قبیل عرض معابر اعم از پیاده روها و خیابانها می تواند متفاوت از طراحی های شهری باشد و با نگرشی اصولی و دیدگاهی مبتنی بر اقتصاد مهندسی صورت پذیرد .

حتی طراحی و تامین تاسیسات زیر بنائی در یک شهرک صنعتی با آنچه در مراکز سکونتی صورت می پذیرد می تواند متفاوت باشد محل عبور شبکه های آب و برق و گاز و تلفن و شیوه دادن انشعاب به واحدها و ضرورت رعایت حریم آنان و همچنین حجم بالای مصارف ، طراحان را به الزام رعایت ویژگی های خاص مجموعه های صنعتی اعم از شهرک و یا شهر صنعتی وامی دارد .

مطالعه و بررسی برنامه ریزی صنعتی در شهرک

جهت تعیین و ترکیب انواع صنایعی که در شهرک صنعتی استقرار خواهند یافت ، مرحله برنامه ریزی قبل از طراحی ضروری می باشد .

برنامه ریزی صنعتی برای یک شهرک صنعتی مستلزم داشتن اطلاعات کافی از وضعیت  موجود صنایع در منطقه ، استراتژی توسعه صنعتی منطقه و برنامه ریز کلی کشور می باشد .

در صورت فقدان چنین مطالعاتی طراحی و برنامه ریزی شهرک صنعتی به لحاظ ترکیب صنایع و پیش بینی واگذاری زمین در دوره تکمیل شهرک مشکل خواهد بود .

ضوابط استقرار و همجواری صنایع

مهمترین عواملی که در استقرار صنایع مختلف در شهرکهای صنعتی دارای نقش کننده بوده و در نهایت با توجه به برنامه ریزی صنعتی عملکرد مجموعه را در بهترین وضعیت ممکن می سازد عبارتند از :

صنایعی که دارای آلودگی هوا می باشند نظیر گرد و غبار ، دود ناشی از تولید و بو می بایست در منتهی الیه جهت باد غالب استقرار یابند .

صنایع دارای مزاحمت های صوتی می بایست دور از ساختمانهای جنبی و در مناطقی قرار گیرند که سروصدای آنها مزاحم صنایع دیگر نباشد .

ساختمانهای جنبی و مکمل مانند ساختمان اداری ، رستوران ، مهمانسرا ، بهداری ، آتش نشانی و غیره … که علاوه بر استفاده شاغلین در شهرک صنعتی مورد استفاده سایر مراجعین به شهرک قرار می گیرند باید در مکانی واقع باشند که دسترسی به آنها از خارج و داخل شهرک صنعتی با سهولت انجام گیرد ( در مجاورت شبکه اصلی ارتباطی قرار گیرند )

صنایع فاقد آلودگی حتی الامکان در مجاورت ساختمانهای جنبی و مکمل قرار گیرند .