آزمایشگاه شیمی آلی

بخش آزمایشگاهی یک دوره مقدماتی شیمی آلی مکمل قسمت درسی است ,در اینجا به طور مستقیم می آموزید که ترکیبها و واکنشهایی که در درس توصیف می شوند تنها علایم اختصاری نیستند.به علاوه حتی بسیاری از مفاهیم نظری را که دردرس مورد بحث قرار می گیرند می توان در سطح مقدماتی آزمایش کرد و متوجه خواهید شد که جمع آوری و تفسیر نتایج به قالب نظری موضوع صورت واقعی   می دهد.

ولی به احتمال زیاد مهمترین هدف این آزمایشگاه ایجاد آشنایی به فنون عملی شیمیدان آلی با تجربه است. مسلما فراگیری طرز کار با مواد شیمیایی آلی و به کار بردن صحیح دستگاهها قسمت ضروری آموزش شیمیدان است. نکته ای که کمتر بدیهی ولی به همین اندازه اهمیت دارد آن است که آموزش تقرب علمی به کار آزمایشگاهی به آنچه فن خوب تجربی نامیده می شود منتهی می شود. در بندهای زیر پیشنهادهایی برای کمک به توسعه فن خوب می شود.

هیچگاه آزمایشی را شروع نکنید مگر اینکه مفهوم کلی آن آزمایش و دلایل اعمال مبهم آن را درک کنید .این کار مستلزم آن است که آزمایشی را قبل از آمدن به آزمایشگاه مطالعه (نه فقط خواندن) کنید.به همین دلیل معمولا”تجربه های آزمایشگاهی را به جز در شرایط غیر عادی چند روز قبل تعیین می کنند.در صورتی که خوب آماده باشید نه تنها کارتان در آزمایشگاه بهتر می شود بلکه از نظر معلومات و  همچنین نمره نیز بهره بیشتری می برید .

پاکیزگی قسمت مهمی از کار در آزمایشگاه به حساب می آید. عدم توجه در بکار بردن مواد شیمیایی نه تنها ممکن است به نتایج ناچیزی منجر شود بلکه اغلب مطمئن هم نیست همچنین بی دقتی در سوار کردن دستگاهها نه تنها به ظاهر ناخوشایند است بلکه خطرناک هم هست.دستور کارهایی که داده شده باید به دقت دنبال شوند .گرچه ممکن است در ابتدا دلیل این کار برای دانشجوی مبتدی روشن نباشد, ولی معمولا” دلیلی برای آن وجود دارد و باید هر تجربه را دقیقا” به همان روشی که توضیح داده شده انجام داد .

بدین طریق امیدوارم احساس نکنید که دستور کتاب آشپزی را دنبال می کنید. با کسب تجربه بیشتر در فنون آزمایشگاه آلی حتی ممکن است روشهای دیگری را برای انجام آزمایش , خالص کردن محصول و… پیدا کنید. ولی از نظر ایمنی عاقلانه است که هر طرح تازه ای را با مربی خود در میان گذارید در دوره های پیشرفته تر می توانید انتظار داشته باشید ابتکار شیمیایی خود را آزادانه تر بکار برید.

یکی از باارزش ترین خصایلی که می توانید به عنوان یک آزمایشگر نشان دهید آن است که در طی مراحل آزمایش مراقب باشید. وقتی قطره ای از معرف را به محلول اضافه می کنید ببینید که آیا تغییر رنگ زود گذری صورت می گیرد؟ آیا رسوبی تشکیل می شود؟ آیا واکنش گرمازایی می دهد؟ ممکن است هنگام عمل چنین مشاهداتی بی اهمیت به نظر آید ولی بعدا” ثابت می شود که برای تفسیر نتایج تجربی بسیار ضروری هستند باید تمام این مشاهدات را ثبت کرد این عمل ما را به موضوع دفترهای یادداشت می رساند.سبک نگارش تا حدودی قابل تغییر است ولی ثبت صحیح نتایج تجربی در دفتر یادداشت اجازه نمی دهد که چندان آزادی تحریر ادبی داشته باشیم.

دقت,مشاهده و ثبت کامل شروطی اساسی یک توصیف تجربی خوب هستند.معمولا” باید نتایج را خلاصه کرد و از هر آزمایشی نتیجه گیری کرد.

• مقدمه و ایمنی در آزمایشگاه 2
• شناسایی الکل ها 4
• شناسایی آلدئید ها از کتون ها 6
• تهیه صابون 10
• تهیه آسپرین 14
• تهیه نیترو بنزن 18
• تهیه آنیلین 20
• تهیه پارارد 24
• خالص کردن پارارد 28
• استیله کردن آنیلین 31
• نیترودار کردن استانیلید 34
• کروماتوگرافی 37
• تهیه استر 40
• بعضی از وسایل آزمایشگاه شیمی آلی 47

منابع

1. شیمی آلی تجربی نوین تالیف رابرس , گیلبرت, رد والد. ترجمه دکتر هوشنگ پیرالهی چاپ اول سال 1366 انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران
2. شیمی آلی آزمایشگاهی تالیف چارلز اف,ویل کاکس,ج ار ترجمه دکتر جلیل لاری, دکتر کاظم سعیدی چاپ اول سال 1371 انتشارات جهاد دانشگاهی کرمان
3. B.S Furniss, A.J.Hannaford, ..Textbook Of Practical Organic Chemistry Fourth Edition ,Longman Inc New York 1978.