کودکان و دانش آموزان نابینا و نیمه بینا

تعریف نابینایی :

متداولترین تعریف نابینایی که مورد پذیرش و توافق تقریباً همه ی محافل علمی و سازمان های مختلف ذیربط نابینا کسی است که دید و بینایی او علی رغم برخورداری از امکانات چشم پزشکی مانند عینک و نیز در یک چشم یا دو چشم  یا کمتر باشد به عبارت دیگر آنچه را که با چشم عادی می توان در 200 متری ببینید در واقع بسیاری از دانش آموزان که به علت نقص بینایی قادر به استفاده از کتب درس معمولی مدارس نیستند و از نظر آموزشی نابینا محسوب می گردند تا حدودی از قدرت  بیشتر و از  کمتر است جز افراد نیمه بینا محسوب می گردند البته برای افراد نیمه بینا با توانایی های مختلف از نظر حداکثر بهره مندی از بینایی و برای افراد نابینا در زمینه ی بهره مندی از برنامه های آموزش و پرورش روش ها و وسایل خاص از قبیل چاپ کتب با خط درشت یا بریل و … به عبارت دیگر از نظر آموزش کودک و دانش آموزی نابینا و نیمه بینا محسوب می گردد که قادر به استفاده از کتب و برنامه های عادی آموزش و پروش نبوده لازم است برای آن وسایل و روش های ویژه ای تدارک دیده معمولاً معلم در کلاس های مخصوص دانش آموزان نابینا و نیمه بینا با سه گروه مختلف از دانش آموزان مواجه است یک دسته از دانش آموزان کسانی هستند که به هیچ  وجه قادر به استفاده از حس بینایی نبوده و می بایست از طریق کلامی یعنی شنوایی و زبانی و روش های حسی یعنی حس لامسه در امر آموزش و پرورش آنها تلاش نمود. دسته دوم کسانی هستند که علی رغم آن که دچار نقص بینایی هستند علل اصول می توانند تا حدودی از طریق حس بینایی بیاموزند و دسته سوم دانش آموزانی هستند که می بایست از طریق و روش های مختلف بینایی، شنوایی و لامسه به آموزش و پرورش آنان پرداخت.

مسائل و ویژگی های خاص کودکان و دانش آموزان نابینا :

مهمترین مسئله و مشکل افراد نابینا در زندگی چگونگی سازگاری  آنان است به عبارت دیگر کسانی که نابینا به دنیا آمده یا در مرحله ای از طول حیات خود بینایی خویش را از دست داده و یا می دهند باید در حقیقت نابینایی خود را پذیرفته و سعی در انطباق و سازگاری با محیط و اجتماع با شرایط جسمانی خود نمایند تحرک و جهت یابی که برای افراد نابینا به منزله ی خمیر مایه ای زندگی است در جهت همین سازگاری فردی و اجتماعی می باشد فردی که بینایی خود را به عللی از دست می دهد تا اندازه ای توانایی ها ، علایق, مشاغلش تغییر می نماید لذا می بایست با شرایط فعلیش به تدریج خود را سازگار و آماده نماید البته نابینایی الزاماً به خودی خود همراه با ناسازگاری عاطفی و اجتماعی نمی باشد در واقع تا حدودی این رفتار و عکس العمل های خانواده و اجتماع است که چگونگی قدرت سازگاری و انطباق افراد نابینا را مشخص می نماید همان طوری که قبلاً نیز بدان اشاره شد هر نقص عضوی با ناتوانی و نارسایی های حسی و حرکتی گوشی همراه نمی باشد به طور مثال چنان چه یک فرد نابینا در یک محیط نابینایی زندگی کند هرگز یک فرد ناتوان محسوب نخواهد شد حال که در یک محیط بینا زندگی می کند نابینایی او باعث می شود که به طور کامل در تمام فعالیتهای اجتماعی شرکت نکند زمانی که انتظارات و توقعات محیط نیز فوق العاده باشد استثنایی بودن نابینا بیشتر بارز می گردد در حالی که امروزه تلاش  و کوشش پزشکان متخصص تعلیم و تربیت و مددکاران اجتماعی و دیگر مسؤلان در این است که نه تنها از طرف محیط و اجتماع فشاری بر نابینا وارد نشود بلکه با ایجاد تسهیلات و امکانات لازم و ضروری محدودیت طبیعی یعنی نقص بینایی او را نیز به حداقل برسانند.

نکاتی در رابطه با چگونگی برخورد و رفتار با افراد نابینا :

همواره باید واقع بین بود باید با کودک یا دانش آموز نابینا طوری رفتار نمود به گونه ای که هیچ تفاوتی با دیگر همسالان بینای خود ندارد باید دانش آموز نابینا را با نام صدا زد چرا که او هم در انتظار پاسخ مطلوبی وقتی به نابینایی نزدیک می شویم باید به نحوی از حضور خود او را آگاه نماییم و اگر احتمال می دهیم که ما را نشناخته است خود را معرفی می نماییم وقتی درصدد راهنمایی فرد نابینا هستیم باید ترتیبی دهیم که او بازوی ما را بچسبد معمولاً کودکان نابینا مایلند که دست ما را بگیرند از آنجایی که افراد نابینا مایلند حد امکان به صورت مستقل خودکفا زندگی کنند همواره باید تحمل کرد و از ارائه ی کمک هایی که فرد نابینا خود می تواند  از عهده ی آن برآید پرهیز نمود باید توجه داشت که به هنگام راهنمایی کودک نابینا به جهت های معین از بکار بردن جملاتی از قبیل این جاست، اون جاست، برو او طرف تر، بگذار او طرف که برای او بی معنا است اجتناب نمود می بایست بسیار دقیق و با معنا و مفهوم روشن برای نابینا صحبت نمود و او را راهنمایی کرد به هنگام صحبت با نابینا بهتر است رو به روی او قرار گرفت و به طور مستقیم صحبت کرد و از مکالمه غیر مستقیم و یا توسط شخص ثالث خودداری نمود حتی الامکان جابجایی وسایل دانش آموز نابینا بدون اطلاع او باید پرهیز کرد زیرا که دانش آموز نابینا وسایل خود را بر حسب حافظه در آن جایی که خود قرار داده است جستجو و پیدا می کند مهمترین مسئله کودک نابینا آن است که خود را به خوبی و به طور کامل قبول کند در این رابطه تشویق او و یا انتقاد از او یا انتظار رعایت اخلاق و رفتار و منظم و ترتیب از او می بایست به طور عادی و همانند دیگر کودکان همسال او باشد لذا باید همواره از مقایسه نابینا از دیگر همسالان بینا او برای ارفاق و تخفیف های نابه جای او اجتناب نمود چه این روش خود باعث تقویت ناتوانی نابینا می گردد.