نظریه های سبب شناسی در سوء مصرف مواد

نظریه های روان پویشی

در یک روان پویشی اعتیاد به طور کلی در کنار خطوط مشابه نظریه های روان پویشی تکامل یافته است. نظریه پردازان اولیه بر جنبه های لیبیدویی سوء مصرف مواد همچون ارضای سایق لذت، لذت گرایی و دستیابی به حالتهای بازگشتی تأکید می کردند. این مفهوم پردازیها از سوء مصرف مواد همگام با علایق گسترده در حوزه های روان شناسی «نهاد»، شهوت دهان و نقش سایقها در تعیین رفتار است (کافمن، 1991؛ مورگنسترن و لیدز، 1993) . مدلهای معاصر سوء مصرف مواد با تأکید بر رشد من، روابط شیء و روان شناسی خود نظریه های روان پویشی جدیدتر، را منعکس می سازند.

در حال حاضر، تصور بر این است که سوء مصرف مواد در نقش کارکردهای دفاعی و انطباقی نامناسب و نابجا عمل می کند. سوء مصرف مواد تلاش برای مقابله با عواطف و جهان خارج (به ویژه دنیای شیء) را بازنمایی می کند. برای مثال، سوء مصرف مواد به عنوان ایفا کننده نقش دفاع عاطفی تصنعی در نظر گرفته می شد (کریستال، 1979). در مورد سوء مصرف کنندگان مواد، عواطف معمولاً کلی ، نامتمایز و پیش گلامی می باشند، به طوری که تجربة عواطف بدنی و توانکاه می شوند. تجربة بدنی جانکاه عواطف ، منجر به میل و اشتیاق به مواد در کسانی می شود که ناتوان از تحلیل، بیان و کنترل احساس هستند، شرایطی که از آن به عنوان آلکسیتیمیا یاد می شود (کریستال، 1979).

مضاف بر دشواری در کنترل عاطفه، سوء مصرف کنندگان مواد ممکن است با سایر کارکردهای من و خود مانند حفظ حالات بهزیستی و عزت نفس، نیاز به رضایت، دفاع سابق و روابط شیء مشکل داشته باشند (خانتزیان ، 1985) . مواد نقش جبرانی ایفا می کنند، در قابل مصیبت پشتگرمی می دهند، من را بی کفایت می کنند، یا ابرمن (سوپرایگوی) تنبیه کننده و سخت را مطیع می کنند (و ورمسر، 1981).

نظریه های رفتاری و شناختی – رفتاری

نظریه های رفتاری و شناختی – رفتاری سوء مصرف مواد تا اندازه ای از اصول یادگیری شرطی سازی پاولفی، شرطی سازی کنشگر و نظریه یادگیری اجتماعی به دست آمده اند (راتجرز، 1996) . جنبه های تقویت کننده سوء مصرف مواد (هم از طریق ایجاد یا افزایش حالات روانی مثبت و هم از طریق تقلیل یا حذف حالات روانی منفی) به طور واضحی منطبق با پارادایم شرطی سازی عاملی هستند. اصول شرطی سازی کلاسیک کمک به تبیین تداعی قوی بین نشانه های محیط و تجربة میل به مواد می کند. عبارتهای معروف AA (الکلیهای گمنام ) / NA (نارکوتیک های گمنام)، «از مردم، مکانها و اشیاء دور بمانید»، تلاش برای شکستن پیوند بین نشانه های محیطی و مصرف مواد را منعکس می سازند.

مؤلفه های اساسی نظریه یادگیری اجتماعی از آنجا که در درک سوء مصرف مواد به کار برده می شود عبارت اند از : نقش سرمشق گیری و میانجی گری شناختی رفتا. شاید مشخص ترین عامل خطرزای سوء مصرف مواد تداعی با سایر سوء مصرف کنندگان مواد (هم در خانواده و هم در گروه همسال) باشد که سرمشق الگوهای مصرف یا سوء مصرف مواد هستند. عوامل شناختی زمینه ساز فرد برای سوء مصرف مواد شامل مهارتهای مقابله و حل مسئله ضعیف، حس خود کارآمدی پایین (برداشت از درماندگی) و انتظارات مثبت از اثرات مواد می شود.