مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان

چکیده :

غالب جوامع شناخته شده در طول تاریخ در چنبره قدرت و سطیره مردان قرار داشته اند مردان بودند که به وظایف و نقش ها را توزیع می کردند و به رفع حقوق و مقررات می پرداختند و اداره سیاسی و اقتصادی جوامع را به عهده داشتند ظهور اسلام در محیطی که زن را مایه ننگ و شرمساری می دانست تلاش این دین تازه برای زدودن و غبارهای شرک و جهالت و نجات انسانها بویژه جنس زن  از غل و زنجیره ای گران جاهلی مدفوعی است که بخشی جداگانه می طلبد عقب ماندگی زنان را باید بیش از هر چیز در فرهنگ مرد سالارانه حاکم بر جوامع گذشته دانست زنان ایران پس از انقلاب در پرتو سیره و سخنان امام به صورت مثبت نسبت به ابعاد مختلف نظام سیاسی  حساسیت نشان دادند و رابطه فعالی با آن برقرار کردند امام خمینی ابعادی از مشارکت سیاسی را به عنوان تکلیف مطرح کردند و این حقوق سیاسی را با وظایف شرعی پیوند زدند .

مشارکت سیاسی اجتماعی زنان از دیدگاه امام خمینی

بزرگترین مورخ ایرانی بیهقی تاریخ را مذکر و از آن مردان می داند مضمون این سخن واقعیتی تلخ است که تاریخ بشر وقوع آن را شاهد بوده است .

مظلومیت زن و مرحومیت او از حقوق انسانی اش در میان غالب اقوام و ملل در طول تاریخ امروزه از قضایایای مسلم به شمار می آید .

غالب جوامع شناخته شده در طول تاریخ ئر چنبره قدرت و سیطره مردان قرار داشته اند مردان بودند که وظایف و نقشها را توزیع می کردند و به وضع حقوق و مقررات می پرداختند و اداره سیاسی و اقتصادی جوامع را به عهده داشتند .

ویژگی های تجسمی و روحی زن در دنیای قدیم به لحاظ شرایط ویژه آن نقش های خاصی را برای او ایجاب می کرده است و با همین نقش های تحمیلی جایگاه اجتماعی زن تعیین و مشخص می شده است .

در عین حال تاریخ نمونه هایی را سراغ دارد که برخی زنان توانسته اند تا قدرت مدیریتی خود را در سطح خانواده و قبیله و بالاتر از این در اداره امور سرزمینی بزرگ به ظهور برسانند نمونه ای از این زنان را در قرآن کریم می یاییم قرآن کریم از زنی که نام او در تاریخ بع بلقیس شهرت یافته است خبر می دهد که در سرزمین سبا مقام فرمانروایی داشته است حکایت نانه ای که بین سلیمان پیامبر و او ردو بدل شده است و ماجرای اسلام آوردن وی در پایان در قرآن آمده است . اما این نمونه ها در تمام تاریخ به صورت استثنا یافت می شود آنچه که به صورت پایدار به چشم می آید این است که زن محکوم شرایط از جمله مقررات و قوانین و آداب و رسومی بوده که تنها با هدف تامین منافع مردان وضع شده بود نگاهی به تاریخ اجتماعی ملل باستان مانند ایران هند ، چین ، یونان و مصر نشان می دهد که جنس زن به طور غالب یا در شمار انسان محسوب نمی شده و یا این که بیشتر نقش ابزرای داشته است .

ظهور اسلام در محیطی که زن را مایه ننگ و نکبت و شرمساری و بدبختی می دانست و هیچ گونه استقلالی برایش قایل نبود و حرمت و شرافتی جز حرمت و شرافت خانواده برایش نمی شناخت و تلاش این دین تازه برای زدودن غبارهای شرک و جاهلیت و نجات اسنهانها ئ بویژه جنس زن از غل و زنجیرهای گران جاهلی موضوعی است که بحثی جداگاه می طلبد اما به اجمالی می تواند گفت که اسلام بزرگترین گام ها را در راه احیای شخصیت زن بازگرداندن او به جایگاه شایسته انسانی اش برداشت و به صراحت اعلام داشت که زنان حقوقی برابر و همانند مردان دارند .

مفهوم مشارکت سیاسی – اجتماعی

(مشارکت سیاسی را می توان به مثابه مجموعه ای از فعالیت ها و اعمال تعریف کرد که (شهروندان خصوصی ) به وسیله آن اعمال در جستجوی نفوذ یا حمیات از حکومت و سیاست خاصی هستند .

هر عملی سیاسی را مستلزم دو نوع اراده و تصمیم است : نخست اراده بر عما یا عدم عمل و اقدام سیاسی و دوم اراده نسبت به جهت آن عمل به عنوان مثال شخصی ابتدا نسبت به مشارکت در اصل انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری تصمیم می گیرد و سپس جهت عمل خود را که به کدام نامزد انتخابی رای خواهد داد معین می کند در هر دو صورت هم اصل مشارکت و هم جهت مشارکت سیاسی مبتنی بر اراده و تصمیمی است که خود متکی بر انگیزه ها و مبانی روانشناختی فرهنگی و اعتقادی ویژه است .

با اندک تغییراتی می توان تعریف فوق از مشارکت سیاسی را به مشارکت اجتماعی نیز تعمیم داد . تغییری که در تعریف فوق داده می شود این است که در مشارکت اجتماعی به معنای خاصش شهروندان در پی نفوذ و یا حمایت از قدرت سیاسی نیستند بلکه در دیگر عرصه هیا اجتماعی مانند آموزش و پرورش صنعت ، فرهنگ و … وارده می شوند .

(آلن یبرفت ) مسیر مشارکت را رشد توانایی اساسی بشر از جمله شان و منزلت انسانی و مسوول ساختن او در باروری نیروی تصمیم گیری و عملی که سنجیده و از روی فکر باشد می داند .

نتیجه گیری

امام خمینی به عنوان رهبری مذهبی و سیاسی گام های بزرگی در مسیر ارتقا جایگاه اجتماعی زنان برداشت که عمده ترین نمود آن، دعوت زنان به مشارکت در عرصه های سیاسی – اجتماعی و تلاش در جهت نهادینه شدن مشارکت سیاسی – اجتماعی زنان بوده است.

امام، قرائتهای متحبرانه از اسلام با نگرش های جنسیتی به زن را سبب بد نام شدن اسلام می دانستند و با محدود کردن آزادیهای مشروع زنان به بهانه های مختلف مخالف بودند.

امام با نگرشی برابر نسبت به جایگاه انسانی زن و مرد، مسوولیت های اجتماعی را به طور یکسال متوجه به زن و مرد می دیدند و زن بودن را مایه نقصان شخصیت فردی و اجتماعی و سبب محرومیت از حتی بخشی از حقوق انسانی نمی دانستند.

تاکیدهای ا یشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی نسبت به تداوم حضور اجتماعی زنان نشان داد که تا چه اندازه نسبت به قدرت بسیج کنندگی جنس زن وقوف داشته اند.