اهمیت اندازه گیری هوش هیجانی و دلالت های ارتقاء تحصیلی خود به خود

در این یادداشت بلند! با استفاده از دو مقاله به بررسی دلالت های استفاده از فنون ارزشیابی توصیفی در نظام برنامه ریزی درسی با توجه به نظام موجود ارزشیابی تحصیلی و مقررات موجود ارتقاء تحصیلی در آموزش و پرورش کشور می پردازیم.
متاسفانه در ادبیات آموزشی موجود در کشور ما، امتحان که نوعی اندازه گیری (Assessment) می باشد؛ با ارزشیابی (Evaluation) که نوعی قضاوت است؛ یکسان پنداشته شده است. در حالیکه امتحاناتی که در نظام فعلی ارتقاء تحصیلی در ایران با استفاده از مقیاس کمی (20-0) از دانش آموزان گرفته می شود تنها بخشی از قابلیت های هوش شناختی (IQ) دانش آموزان را می سنجد و در مورد اندازه گیری هوش هیجانی (Emotional Intelligence) اطلاعاتی را فراهم نمی آورد. لذا در این یادداشت به تدقیق پیرامون هوش هیجانی و ارتقاء تحصیلی می پردازیم. سید احمد جلالی در مقاله ای تحت عنوان “هوش هیجانی” که در فصلنامه تعلیم و تربیت شماره مسلسل 70 و 69 منتشر شده، به کالبد شکافی این واژه پرداخته است.

در قسمت اول این یادداشت به نقل مستقیم مطالب ذیل از این مقاله پرداخته ایم:

1. تعریف هوش هیجانی
2. بررسی پیشینه نظری هوش هیجانی
3. بررسی مطالعات انجام شده درباره هوش غیر شناختی
4. مولفه های اصلی هوش هیجانی و عوامل تشکیل دهنده آنها

در قسمت دوم یادداشت به بررسی دلالت های ارتقاء خود به خود تحصیلی در نظام ارزشیابی تحصیلی ایران پرداخته ایم. محمد حسنی با مساعدت و همفکری هفت تن از همکارانش در دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش به سفارش شورای عالی آموزش و پرورش مقاله ای تحت عنوان “ارتقاء خودکار قبولی تضمینی یا حذف مردودی” تهیه کرده است. در این مقاله معنی، کاربرد، دلایل، چالش ها و الزامات ارتقاء خود به خود در نظام ارزشیابی تحصیلی کشور با استفاده از شواهد پژوهشی و مطالعاتی و آئین نامه ها و مقررات تحصیلی تشریح شده است. (حسنی، بی تا )
در قسمت دوم این یادداشت به نقل مطالب ذیل از این مقاله پرداخته ایم:

• معنی ارتقاء خود به خود
• دلایل و شواهد موید ارتقاء خود به خود
• تعمیم و گسترش آموزش همگانی
• توجه به تمامی عوامل موثر در افت تحصیلی
• عوارض روحی و روانی مردودی
• آموزش و پرورش جدید و دلالت های آن
• امتحانات و عوارض آن
• اعتبار و توان امتحان در سنجش اهداف
• خسارت های اقتصادی نظام موجود ارزشیابی تحصیلی
• بررسی و نقد نظرهای طرفداران نظام فعلی ارتقاء تحصیلی در ایران
• چالش ها و الزامات ارتقاء خود به خود

  در انتهای یادداشت نیز فهرست منابع دو یادداشت و مقاله اخیر الذکر درج گردیده است.

1. آئین نامه امتحانات دبستانها، مصوب جلسه 901 شورای عالی فرهنگ به تاریخ 22/11/34 قانون راجع به آموزش و پرورش عمومی و اجباری و مجانی، مصوب 6 مرداد 1322.
2. دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، (1376) نظام های آموزش جهان با تاکید بر امتحانات و شرایط ارتقاء
3. ناماس راون ایزمن(1378) راهبردهایی برای کاهش تکرار پایه، علی حمیدی، تک نگاشت پژوهشکده تعلیم و تربیت.
4. محمد معیری، 1377، مسائل آموزش و پرورش ایران، امیر کبیر، تهران.
5. یونسکو، 1998، اتلاف در آموزش و پرورش، حسن زاده، شورای عالی آموزش و پرورش.
6. سید علی اکبر دزفولیان، 1371، بررسی علل افت تحصیلی در دوره ابتدایی، اداره کل استان همدان، سند شماره 4298.
7. بلوم، 1363، ویژگی های آدمی و یادگیری آموزشگاهی، علی اکبر سیف، مرکز نشر دانشگاهی تهران.
8. ویلیام واتسون، پرکی، 1986، خود پنداری و موفقیت تحصیلی، سید محمد میر کمالی، یسطرون، تهران.
9. مجید علیشاهی، 1379، بررسی تکرار پایه بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان در روند آنی تحصیلی آنان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد تهران.
10. غلامرضا نادری نیا، 1371، بررسی نگرش دانش آموزان، اولیاء و معلمین کلاس پنجم نسبت به دروس سال پنجم و ارتباط آن با درصد تجدیدی، شورای تحقیقات استان اراک.
11. رضا ساکی، 1373، نگرش معلمان در مورد علل شکست و موفقیت تحصیلی دانش آموزان و ارتباط آن با موفقیت آنها در تدریس، فصل نامه تعلیم و تربیت سال 73، شماره 4 و 3.
12. محمد خیر، 1364، شکست تحصیلی و رابطه آن با زمینه خانوادگی دانش آموزان در دوره ابتدایی مدارس شیراز، دانشگاه شیراز.
13. محمد خیر، 1367، مقایسه و بررسی علل شکست تحصیلی از دیدگاه معلمین و دانش اموزان ، نشریه علوم تربیتی دانشگاه تهران، سال 67، شماره 1.2.
14. فتح اله حسین زاده، 1380، آسیب شناسی نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان جمهوری اسلامی، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی.
15. ویلیام گلاسر، 1380، مدارس بدون شکست، ساده حمزه، رشد، تهران.
16. محمد حسین الیاسی، 1370، بررسی رابطه افسردگی با جدایی والدین، جنس، افت تحصیلی و طبقه اقتصادی و دانش آموزان چهارم و پنجم ابتدایی شهرستان سنندج، دانشگاه علامه طباطبایی.
17. مرتضی خلخالی، 1381، آسیب شناسی نظام برنامه ریزی درسی ایران، سوگند، تهران.
18. فاطمه فقیهی و علی رووف، 1375، یادگیری گنج درون. پژوهشکده تعلیم و تربیت. تک نکاشت.
19. یونسکو، 1998، آموزش و پرورش برای قرن بیستم، پژوهشکده تعلیم و تربیت تک نگاشت، 1379.
20. اسماعیل بیابانگرد، 1378، اضطراب امتحان، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران.
21. حسن کرمعلی سیچانی، 1372، بررسی میزان اضطراب ناشی از امتحان دروس دانش آموزان سال سوم دبیرستانهای شهر اصفهان، دانشگاه تربیت مدرس.
22. سید مهدی سجادی، 1380، تبیین رویکرد استنتاج در فلسفه تعلیم و تربیت، امر کبیر، تهران.
23. حسن شعبانی، 1370، مهارت های آموزش و پرورش، انتشارات بعثت، تهران.
24. غلامعلی افروز، 1371، امتحان و اضطراب، مجله پیوند، شماره 152، ص 15-10.
25. خسرو صادق موسوی، 1375، بررسی نظام موجود ارزشیابی دوره ابتدایی، کمیسیون تغییر نظام آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش.
26. علی شریعتمداری، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، امیر کبیر، تهران.
27. شعبان حیدری، 1375، تاثیر اجرای ارزشیابی تکوینی بر افزایش پیشرفت تحصیلی سال اول دبیرستان های نظامهای جدید منطقه فریدون کنار، دانشگاه علامه طباطبایی.
28. عبدالحسین نفیسی، 1371، خسارت های ناشی از شکست تحصیلی، فصل نامه تعلیم و تربیت، سال هشتم ، شماره 3.
29. غلامعلی فرجادی، 1368، مهاجرت نیروی انسانی ماهر اثرات آن در کشورهای جهان سوم، نخستین کنفرانس، برنامه ریزی توسعه، تهران.
30. محمد جعفر برقی، 1378، علل موفقیت و عدم موفقیت دانش آموزان دوره راهنمایی در پاسخگویی به سوالات آزمون ریاضی، سومین مطالعات بین المللی ریاضیات و علوم، دانشکده مدیریت و برنامه ریزی، تهران.
31. مرتضی منادی، 1372، تفسیر شکست های تحصیلی از دیدگاه جامعه شناسی، فصل نامه تعلیم و تربیت، سال نهم، سال 3و4.
32. علی ذکاوتی قراگزلو، 1370، آموزش و پرورش مبانی و نظریه ها، احیاء کتاب، تهران.
33. هوشنگ قابلی، 1354، بررسی نحوه ارزشیابی دبیران ریاضی از دانش آموزان اول متوسطه نظری به وسیله تجزیه و تحلیل سوالهای امتحانی درس حساب و جبر، 1353، شماره سند پژوهشکده، 1669.
34. محمد ملکی، 1371، ارزیابی از آموخته های دانش آموزان مقطع ابتدایی با توجه به سطوح یادگیری حیطیه شناختی دفتر تحقیقات آموزشی وزارت آموزش و پرورش، شماره سند 241.
35. احمد عابدی، 1373، ارزشیابی سوالات امتحانی هماهنگ، درس از متوسطه نظری در امتحانات خرداد 1373، استان اصفهان، شورای تحقیقات استان اصفهان، شماره سند 313.
36. مهدی سبحانی نژاد، 1374، ارزشیابی سوالات امتحان هماهنگ، دروسی از دوره راهنمایی در امتحانات خرداد ماه 1373، شورای تحقیقات استان اصفهان، شماره سند 822.
37. ابوالقاسم اکبری، 1375، ارزشیابی و تحلیل محتوای سوال های امتحانی نهایی پنجم ابتدایی اداره کل شهرستانهای تهران، خرداد 1374، شورای تحقیقات اداره کل شهرستانهای تهران، شماره سند 623.
38. پوپک نیک طلب، 1375، ارزشیابی و تحلیل سوال های امتحانی پایه اول راهنمایی، آموزش و پرورش شهرستانهای تهران، 1375، شورای تحقیقات شهرستانهای تهران، شماره سند 1054.
39. ناهید زنجانی، 1376، ارزشیابی و تحلیل محتوای سوالهای امتحانی پایه چهارم.
40. محمد شاه حسینی، 1376، بررسی سوال های امتحانی دبیران و هنرآموزان و انطباق آن با شیوه های سنجش و اندازه گیری، شورای تحقیقات اداره کل استان سمنان، شماره سند 1481.
41. محمد گشتابی، 1377، تجزیه و تحلیل سوال های ریاضی1 در نواحی چهار گانه شیراز، شورای تحقیقات استان فارس، شماره سند 1041
42. اسماعیل بیابانگرد، 1380، روش های پیشگیری از افت تحصیلی، انجمن اولیا و مربیان، تهران.