بررسی اهداف و انگیزه های ناتوی فرهنگی

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و پایان سلطه گری بیگانگان در ایران با اعلام استرات‍ژی های نه شرقی و نه غربی، حمایت از محرومین و مستضعفین جهان و نیز جنبش های آزادیبخش اسلامی و مردمی توسط بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام (ره) منافع قدرتهای غرب و شرق در ایران و نیز منطقه استراتژیک خاورمیانه به خطر افتاد و دست بیگانگان از منافع عظیمی که در ایران داشتند و تسلط همه جانبه ای که بر امور اقتصادی، سیاسی فرهنگی و امنیتی ایران داشتند، قطع شد. لذا از همان روزهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس نظام جمهوری اسلامی تهدیدات استکبار جهانی به رهبری آمریکا علیه ایران آغاز شد که سعی می کرد با استفاده از قدرت سخت خودش با ایجاد غائله های مختلف در کشور برای ایجاد بی ثباتی و نا امنی و تجزیه ایران، تسلیح و تشجیع گروهکهای ضد انقلاب و انجام عملیاتهای تروریستی و به شهادت رساندن تعدادی از مردم انقلابی و مسئولین نظام، قطع رابطۀ سیاسی، اقتصادی با ایران در بیستم فروردین سال 59، حمایت از انجام کودتاهای مختلف، طراحی عملیات نظامی طبس، راه اندازی جنگ تحمیلی هشت ساله علیه ایران با استفاده از حرب بعث عراق، سرنگونی هواپیماهای مسافربری ایران و … نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را ساقط کند. اما وقتی که با جنگ و قدرت سخت خود موفق به سرنگونی نظام نشدند تصمیم گرفتند که از جنگ نرم در جهت براندازی نظام یا حداقل تغییر رفتار نظام استفاده کنند که در این مقاله جهت‌آشنایی خانواده ها با این شیوه به مفهوم جنگ نرم، مصادیق آن و راهکارهای مقابله با جنگ نرم دشمن می پردازیم.

چکیده (مفهوم جنگ نرم که ناتوی فرهنگی یکی از مصادیق آن است)

«جوزف نای» بعنوان یکی از نخستین نظریه پردازان نظریه بین الملل، موضوع «جنگ و قدرت نرم» را مطرح کرد. مقالاتی که وی در این زمینه نوشته، هم اکنون مورد استناد تمام کسانی است که درباره جنگ نرم تحلیل می کنند. وی در مقاله محدوده های قدرت آمریکا در فصلنامه علوم سیاسی، درباره قدرت نرم می گوید: به اعتقاد من اگر آمریکا بخواهد همچنان قدرتمند باقی بماند، مستلزم آن است که به «قدرت نرم» هم توجه کند.

منظور دقیق من از قدرت نرم چیست؟ قدرت نظامی و قدرت اقتصادی هر دو نمونه هایی از «قدرت فرماندهی سخت» هستند که می توانند برای تغییر مواضع دیگران مورد استفاده قرار گیرند. قدرت سخت می تواند مبتنی بر تطمیع (هویج) و تهدید (چماق) باشد. اما راه غیر مستقیمی نیز برای بکارگیری قدرت وجود دارد . کشوری می تواند در دنیای سیاست دستاوردی داشته باشد که دیگر کشورها از آن پیروی نمایند، ارزش های آن را بپذیرند، از نهادهای آن تقلید کنند و آرزوی رسیدن به سطوح رفاه و آزادی آن را داشته باشند. از این نظر نکته مهم این است که در دنیای سیاست، برنامه ها در این راستا تنظیم گردند و دیگران جذب شوند، به گونه ای که از این جهت کاملاً شبیه استفاده از زور و قدرت نظامی و اقتصادی برای تغییر رفتار آنها باشد. این جنبه از قدرت – جذب دیگران برای خواستن آن چیزی که شما می خواهید – را من قدرت نرم می خوانم.

ناتوی فرهنگی و استعمار فرانو

ناتوی فرهنگی وا‍ژه جدیدی است که به لحاظ ابعاد راهبردی، پهنه قابل ملاحظه و تاثیرات گسترده آن، از قابلیت رایج شدن در ادبیات سیاسی در عرصه بین الملل برخوردار است. اگر در جنگ سرد امپریالیسم لیبرال برای مقابله با اردوگاه کمونیسم پیمان نظامی ناتو را تدارک دید، در آغاز قرن بیست و یکم از هراس موج بیداری در جهان اسلام در پی تشکیل «ناتوی فرهنگی» است تا با استفاده از این انسجام امکانات فرهنگی مانع بیداری ملت ها گردد. هرچند تجربه پیمان نظامی ورشو ناکام ماند، اما این لزوماً بدین معنی نیست که تابوی ناتو چه از نوع نظامی و چه فرهنگی آن شکست ناپذیر است. انسجام منابع نرم و سخت فرهنگی جهان اسلام در مقابله با هجمه های هموراه با عوام فریبی امپریالیسم سرمایه داری قادر است تابوی ناتو را بشکند. البته این انسجام فرهنگی مسبوق به اراده ملت هاست و زمانی که ارادۀ عمومی جوامع مسلمان بر بیداری و تحول واقع شود، این انسجام فرهنگی نیز نشدنی است. در همین راستا مقام معظم رهبری در سال 85 در جمع دانشگاهیان استان سمنان فرمودند : «باندهای بین المللی زر و زور که برای تسلط بر منافع ملت ها سازمان نظامی ناتو را تشکیل داده بودند اکنون برای نابودی هویت ملی جوامع بشری و تحقق بیشتر اهدافشان در پی تشکیل «ناتوی فرهنگی» هستند تا با استفاده از امکانات زنجیره ای متنوع و بسیار گسترده رسانه ای سر رشته تحولات سیاسی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشورها و ملت ها را به دست گیرند که باید هوشیارانه این مسئله را زیر نظر گرفت.» در همین راستا غرب به سرکردگی آمریکا از طریق ناتوی فرهنگی بعنوان یکی دیگر از مصادیق جنگ نرم، درصدد ترویج مفاسد اخلاقی، ترور شخصیت ها، و هجمه به ارزشهای اسلامی و تضعیف آن، دامن زدن به اختلافات مذهبی، ترویج و تبلیغ فرقه های ضاله، اهانت به پیامبر گرامی اسلام و مقدسات می باشد.

راهکارهای مقابله با جنگ نرم

یکی از راههای مهم برخورد و مقابله با جنگ و قدرت نرم دشمن علیه نظام، استفاده از قدرت نرم است. مزیت نسبی ایران در سه دهه اخیر، قدرت نرم است که علیرغم فشارهای شدید بین المللی، روز به روز در عرصه منطقه ای و بین المللی، نقش موثرتری ایفاء می نماید. «اسکات پیترسون» آمریکایی در سال 2005 در مورد قدرت نرم ایران می گوید: آمریکا در عراق دارای قدرت سخت است و ایران دارای قدرت نرم به همین دلیل نفوذ ایرانیها در عراق بیش از آمریکاست.

«جفری کمپ» (مسئول بخش خاورمیانه شورای امنیت ملی آمریکا در دولت ریگان) در مقاله ای تحت عنوان «ایران و عراق، شیعه، قدرت نرم و عامل هسته ای» به تحلیل قدرت نرم ایران در عراق پرداخته و می نویسد‌: « در واقع مرکز حکومت عراق نجف است نه بغداد. ایران نه تنها مانع دموکراسی در عراق نمی شود بلکه از آن حمایت می کند زیرا اکثریت مردم عراق شیعه مذهب هستند و به قدرت رسیدن شیعیان در عراق اشتباهی است که در محاسبات دولت بوش درباره حکومت عراق پس ازصدام انجام شد. آمریکاییها باید درک می کردند که مرزهای جغرافیایی و سیاسی نمی توانند شیعیان ایران و عراق را از یکدیگر تفکیک کنند. پرفسور «جیمز بیل» تحلیل گر آمریکایی نیز به قدرت نرم ایران در جنگ ایران و عراق اشاره نموده  می گوید : قدرت نرم ایران در جنگ عراق و ایران، پذیرش ایثار و شهادت است که در این مفهوم فرهنگی، قدرت گذشتن از جان خود، گاهی اوقات می تواند تواناتر از قدرت کشتن باشد. این همان مکتب پیروزی خون بر شمشیر است.

1. خانواده ، مجله ساعس ناجا، مجله نگهبان انقلاب اسلامی ، تهران، معاونت تبلیغات و روابط عمومی ناجا، سال اول، شماره دم، تابستان 86.
2. فرهنگیان بسیجی، مجله دو ماهنامه علمی، تهران، سازمان بسیج فرهنگیان ، نیروی مقاومت بسیج، شماره 12، آذر 86.